NIEUWE
Woensdag 24 Juni 189!»
16de Jaargang.
Eene stichting van groote be-
teekenis.
BUITENLAND.-
No. 1700
Slim.
ABONNEMENTSPRIJS
Pet 8 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
elkeu DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BïïBEAIT: St. Janstraat Haarlem.
SIISK'
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote lettors worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en Vrgd a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPPEBS fc DAUBEÏ.
Den 5 Juni werd, zooals wij reeds ver
meld hebben, op den Montmartre te Parijs
met groote plechtigheid de kerk van het
Heilig Hart door den Kardinaal Aartsbis
schop Richard ingewijd. Deze basiliek, een
der schoonste kerken van Parjjs, is onge
twijfeld ook een der merkwaardigste gebou
wen van onzen tijd. Zeer groot 100 bij
50 Meter is zij, wegens den stnaÜeu top
van den berg waarop zjj staat,niet,maar daar
om te solider. Zij bestaat geheel eu al uit
harde, onverwoestbare steen; hout en metaal
heeft men niet gebruikt, zelfs het dak be
staat uit steenen platen. De basiliek is van
byzantjjnsch-romaansehen stjjl. Het groote
schip der kerk wordt gevormd door de vier
reuzenpilaren, welke den grooten koepel
dragen; het maakt een overweldigenden in
druk door zijne eenvoudige, grootsche af
metingen. Het zijschip, verbreed achter het
koor, is omgeven door vijftien kapellen. Iu
het midden van de onderkerk (crypta) be
vindt zich de donkere, en daarom steeds
van brandende lampen voorziene Allerzie-
len-kapel; onder het hoogaltaar staat de
St. Pieterskapel, die den op 16 Juni 1875
gelegden eersten steen bevat. Te midden van
het portaal dat altaarsgewjjze is gebouwd,
is eene nis voor het negen Meter booge
beeld van den Verlosser. De groote koepel
wordt door vier kkinere omgeven; zijdelings
staat de klokkentoren. De bodem der basi
liek is op gelgke hoogte van het 83 Meter
van den aardbodem verwijderde kruis der
(nu weder ontwijde) St. Genoveva-kerb, die
op het hoogste punt van den linker Seine-
oever is gebouwd. De voltooiiug der koe
pels eu het ver ieren van het inwendige
der kerk, eischen nog vijf jaar tijd en
evenzooveel millioenen. De versiering zal
ook grootsch en solide zjjn en bestaan nit
mozaïek, schilderwerk, kostbare altaren en
allerlei kunstwerken. Do eerste steen der
basiliek werd door dan Kardinaal-Aarts
bisschop Guibert gelegd, wien? stoffelijk heu
se! daar naast zal bijgezet worden.
Nog bewouderenswaard ger dan de soli
diteit en de kunstwerken van dezen tempel
is voorzeker de offorvaardigheid, dia zijne
stichting mogelijk maakte. Tot du ver zij j
mil i 'OO haaks uitgegeven en 24 milli-
oen verzameld; men berekent, dat 8 mibiieu
gevers eraan hebben bijgedragen. Het is dus
een nationaal werk, waar an alle ijverige
geloovtgen hebben deelgenomen. Geheel
hrankrijk is m deze kerk door al zijne stan
den, diocesen, steden, parochiën en genoot
schappen vertegenwoordigd. De landbouw,
ngverheid ea handel, het rechtswezen, de
kunst, de geneeskunde, het leger en de vloot,
zoomede de Priesterstand hebben eigene, aan
him beschermheilige toegewijde kapellen,
FE V ILL ET ON.
5)
Vervolg
_Op de trap hurkten ververs en metselaars ia
kielen^; eene verfrischende hout-en kak-
uc ei nieuwste nieuwheid drong den binnen-
re en en tegemoet, die rechts en links terug
deinsden voor het veelbeteekende woord „Geverfd."
otroohalmpjes en papiersnippers duidden den
weg aan, dien Mevrouw Muller de eerste be
halve den huisbaas, die het waagde de verschrik
kingen van het nieuwgebouwde huis te trotseeren
den vongen dag had genomen.
Blozend, hoewel slechts vau woede, volgde de
rechter deze sporen, en de hoop op een behaag-
M)k onderkomen in de eerste vier-en-twintig uren
™e bij hem tot onder het vriespunt.
Wat bij vond,overtrof zijne ergste verwachtingen
De kam.-rs, die hem met geopende deuren tegen-
gaapten, toonden nog niet hei geringste voorne
men, zich ooit als bewoonbirc vertrekken voor te
doen. Schrikwekkends reuzengestalten, rsetpaklin-
nen omwoeld, waarin de rechter onmogelijk zijne
em van ouds vertrouwde meubelen kon herken-
sn> stonden in woeste wanorde door elkaar. De
voor welker kosten zij hebbeu bijgedragen.
Vele gedeelten van het gebouw hebban op
gelgke wijze kuime stichters, zooals de pi
laar (a 100,000 franks) der St. Vmcentius-
Vereeniging, de pilaar der pennen (van d8
schrijvers), der dichtkunst, der toonkunst,
der verloofden, weduwen, der spinsters {pi-
lier du fuseau). Voor den laatstgenoemden
pijler hebben de spinsters van de meest af
gelegen dorpen bijgedragen. Door afzon
derlijke personen en groepen werden ge
schonken 17,656 steenen a 120 en 3000 a
300 franks. Ook een aantal sieraden en
kunstwerken werden ten geschenke aange
boden. Parjjscbe dames hebben jarenlang
gewerkt aan een tapijt van 150 Meter dat
de wapens en deviezen van alle departemen
ten bevat.
Savoie schonk de »Savoyarde» genoemde
en 28,000 kilogram wegende klok, die on
langs te Armery werd gegoten. De klepel
weegt 835, de door den Graaf Montbrun
geschonken klokkestoel, van het beste eiken
hout vervaardigd, 5000 Kilogram. Honderd
Parjjscbe voerlieden hebben zich aangebo
den, de klok van het station op den berg
over te brengen. Do spoorwegmaatschappij
Parjjs-Lyon, die de kluk naar Parijs brengt,
heeft zich echter zelve de eer van deze taak
voorbehouden.
Het hier vermelde ban een begrip geven
van de grootschheid eu de merkwaardigheid
van dit nationale werk, dat in een tijd van
verdrukking werd tot stand gebracht. T >en
de eerste steen werd gelegd waren de con
servatieven aan het roer van den Staat; de
tot stichting der basiliek ïereisehte wet,
werd door 382 Afgevaardigden goedgekeurd.
En van de 138 tegenstemmers hebben de
meeiten slechts tegen de wet gestemd, omdat
eeaige Katholieke redenaars wat ver in hun
jjver waren gegaan. Toenmaals beerschte
zelfs bij de meeste republikeinen met be
trekking tot de gruwelen der Commune de
overtuiging der noodzakelijkheid van een
omkeer iu Fraukrjjk. De basiliek van het
Heilig Hart van Jezus gaf aau deze alge-
meeue gevoelens uitdrukking. Zij zou het
pand der boete, van Fraukrijks terugkeer
tot God zij Gallia petiitens et devota.Van
daar de algemeens deelneming aan het werk,
vandaar de offervaardigheid om het, ou-
danks alle verdrukking, ten uitvoer te bren-
gen.
Twee jaar na het leggen van den eersten
steen verkregen de republikeinen de heer
schappij eu dwongen zjj Mac Mahoa tot den
aftocht. Da beruchte Maart-decreten wer
den ten uitvoer gebracht, de godsdienst-
looze school ingevoerd, de Ordesgeestelijken
uit de scholen en hospitalen verdreven en
in 't algemeen liet men geen jaar voorbij
gaan of men had schadeljjke wetten en
maatregelen tegen de Kerk genomen. Aan
de geloovigen werden daardoor groote offers
opgelegd. Alleen de 14000 nieuwe vrjje
pakkers, die hij bij zijn vertrek uit L. meende
ontloopen te zjjn, schenen hier weder onder vol
maakt denzelfden vorm, Hs paddestoelen uit den
grond op te komen, eu te midden van dat alles
stond de irouw des huizes en gaf hare bevelen,
met een doek om bet hoofd.
Zij begroette man en^ dochter met e me zekere
verstrooidheid, steeds een oog op het werkvolk
gericht houdend.
Marie had spoedig den toestand overzien
zjj deed een groot schort voor en begon te hel
pen. Wat haar vader betreftmet de zelftucht,
den man eigen, ware hij het liefst aanstonds deze
plaats der verschrikkingen ontvloden en juist
stond hjj in beraad, boe zich ongemerkt te ver—
wjjderen, toon Mevrouw Muller, zjine snoode voor
nemens doorziende, hem toeriep: „Muller, wees
zoo goed, eens toe te zien hoe de piano geplaatst
wordt, opdat ze naar je zin komt te slaan
De rechter slaakte een zucht en, zich in zijn
lot schikkend, begaf hij zich naar de achterkamer,
herhaaldelijk in gevaar, door meubelen verpletterd
te worden, die nog voortdurend naar binnen
werden gesleept.
In de achterkamer gekomen, vond hij de met
selaars in een allervroolijkst onderhoud met den
behanger, die, te oordeelen naar het luide lachen,
dat bjj het binnentreden van den heer des hui-
scholen eischten jaarlijks 40 millioen en
meer; voor de in hare werkJadigheid be
perkte hoogescbolen weiden 25 a 30 mil
lioen opgebracht. Voor het onderhoud der
Geestelijken moest door de geloovigen wor
den gezorgd, nieuwe hospitalen werden op
gericht, het aantal arbeiJors-vereenigingeu
vert'envoudigd, de godsdienstige genoot-eu
broederschappen namen meer en meer toe;
armen en zieken warden bij duizenden kos
teloos bjj de groote bedevaarten naar Lour-
des, Rome, Jeruzalem euz. medegevoerd. Al
deze offers ziju mogeljjk gewordeu door de
gevoelens, welke door de stichting van de
kerk van het Heilig Hart ziju ontstaan. Zij
is het pand der godsd enstige wedergeboorte
van Frankrijk.
Iu deze richting heeft deze stichting reads
oneindig veel uitgewerkt. Behalve de Pa-
rijzenaai's hebben reeds 860.000 buiten-
landsche bedevaartgangers deu berg bezocht,
waar onmildelljjk eene hulpkerk wsrd ge
sticht. Ia den laatsten tijd wordt het Al
lerheiligste voortdurend uitgestald, sindi
ongeveer tien jaar ook des nachts. De tal
rijke godsdienstige vereenigingen en broeder
schappen van de Parjjache diocees trekken
beurtelings des nachts ter aanbidding naar
de basiliek. Elke parochie, broederschap enz.
van het bisdom houdt jaarlijks eeue bede
vaart naar deze kerk der verzoening. Dui
zenden eu duizenden geloovigen beklimmen
dagelijks den Montmartre; het is een ware
gebedsstorm, die vandaar opstijgt en zich
over het gaosche land uitstrekt.
Wie denkt hier niet onwillekeurig aan
de Israëlieten, die na hun terugkeer uit de
gevangenschap, ondanks hunne ellende en
noo onmiddellijk aau den herbouw van den
tempel begonnen? Inderdaad de stichting van
de kerk vau het Heilig Hart var, Jezus op
den Montmartre heeft eeue beteekeui?; welke
ver over Frankrijk uitstrekt. Ook zjj getuigt
dat de Katholieke Kerk sterker, krachtiger
wordt naarmate de vervolging eu ondruk-
kiog in omvang en scherpte toeneemt.
De Duitsche Bondsraad heeft, het voorstel
van Beiereu tot wedertoelatiog d-r Redemp
toristen verzouden aan de rechtskundige
commissie.
Volgens bericht in de Berlijnsche Post
zal de Keizer dea 26 dezer te Wi'helmshi-
ven ziju eu van daar naar Helgoland varen,
a'twaar hg den 20an de Ke zerin zal aai.tref
fen, die uit Hamburg met eene pa t euliere
stoomboot naar Helgoland zal gaan, van
waar het Keizerljjk echtpaar per Hohenzol-
lern naar Amsterdam vertrekt.
De termijn van acht dageo, die door
de bakkersknechts te Parjjs aau de Regeering
was gestsld voor het ophi ffen der bureaux de
placement,bij weigering waarvan zij het werk
zouden staken, is volgens een besluit iu eene
zes verstomde, voorzeker een zeer geestig man
moet zijn.
De vroaw des huizes, die zich bewust was dat
het voordezen nog verschrikkelijker geweest was,
wekte iu de hoogste mate de verontwaardiging
van liaar echtgenoot, door hem in alle gemoe
delijkheid te vragen, of hij niet vond dat het nu
al goed op ree begon te komen hetgeen bjjna
een aanval vau beroerte tengevolge had. En toch
was de vraag niet zoo geheel ongepast, aange
zien het buffet en de sofa reeds aan de vriende
lijke nitnoodigivig //ontdoe u wat 1" ten opzichte
hunner stroo- en linnenomhulsels hadden gehoor
gegeven, de familie zich al in het betwistbare bezit
van stoelen bevond, eu een der pakkers in de
grafneldeiachtige koude eetkamer bezig was het
nog koudere porselein en aardewerk uit te pakken
en op d-n grond te zetten, waardoor men bij
deD aanblik van een trekpot en toebehooren eene,
wel is waar hopelooze, gedachte aan huiselijkheid
en avondeten bjj zieh voelde opkomen.
Terwijl allen zwijgend en met inspanning werk
ten, drong eensklaps van beneden uit het voor
huis het geluid van onderscheidene luidruchtige
stemmee, en tot sprakelooze ontzetting der moe
der verscheen de tante die, met beide handen het
voorwendsel aangrjjpend, dat de meubelen er
waren, nu ook de kinderen kwam terugbrengen.
door hen geboudene vergadering met acht
dagen verlengd.
De koets'ers en condacbeurs der Tram-
way-maatschappjj te Bordeaux zullen waar
schijnlijk het voorbeeld van huqne collega's
te Parjjs en te Lyon volgen. Zjj hebben der
directie eischen gesteld. WordeD deze niet
ingewilligd, dan wordt de zweep er bjj neer
gelegd.
Ook de bakkersknecht te Bordeaux
hebben piannen van werkstaking beraamd.
In eeue vergadering is door hen besloten
deze week eeue commissie te benoemen,
die in last zal hebbea met de patroons te
onderhandelen over eene verhooging van
loon. Indien hieraan niet voldaan wordt,
dan zullen zij het werk staken, niet dadelijk,
maar onverhoeds, op e,n grooten feestdag
te dier plaat>e, omdat de patroons vooraf
geene voorzorgsmaatregelen kunnen nemen.
De Katholieken van het arrondisse
ment Fourmies zjja voornemen?, bij de eerste
vacature voor de Kamer, die iu het district
opeuvalt, de candidatuur te stellen van Pas
toor Margerin. Deze candidatuur zal onge
twijfeld bjj de geheele bevolking veel sym
pathie vicdea wegeni de heldhaftige bemid
deling van Pastoor Margerine op 1 Mei.
Voor het Hof van Assises der Seine
is dezer dagen hartelgk gelacheu, hetgeen
daar eene zeldzaamheid is.
De Bju'aagistische Afgevaardigde De
Bdlleval vervolgde voor de jury een zjjaer
oude verkieziagsagenton, zekeren Lanoir,
dten hij van laster beschuldigde iu opeubare
bjjeenkomsten.
De getuigen in deze zaak brachten al zeer
zonderlinge zaken aan het licht.
Zoo was de lieer De Belleva! in openbare
vetgaderingen verschenen mst twaalf flmke
kerels bjj zich, d e in last hadden door toe
juichingen en bravo's de aanwezigen warm
te maken.
Een getuige verzekerde, dat de Heer De
Belleval een koetsier 200 fr. aangeboden had
om het rjjtuig vau zijo mededinger Goblet
in de wielen te rjjden.
Maar bet mooiste komt nog. De Heer De
B lleval had twee oude verpleegden uit het
gesticht Bicêtre overal met zich medege-
voe.d en tentoongesteld als overtuigde Boi-
langisteo, die door het. bestuur van B cêtre
om hutine politieke gezindheid weggejaagd
eu van woning en voeding beroofd waren.
Als-slachtoffers van de onverdraagzaam
heid dor Rigeering werden de beide oudjes
bjj de kiezers ingdleiJ.
Een dezer vijjwiliige martelaren begon
tcht'er dit leven moede te worden daar zjjne
familie het sebaudeljjk vond, dat hg zich tot
zulk eene komed e leende.
Maar de tweede, alleen zjjnde en zich
bjjg8Volg onmisbaar achtende, werd veel»
eischend; de Heer Dr. B -lleval moest hem
zooveel tabak verschaffen als hjj begeerde en
gerneub.leerde kamers voor hem huren. Me-
De kinderen hadden, zooals te begrjjpen is,
grooten schik ia de algemsene drukte en bewe
ging, behalve de vijfjarige Eduard. aan wien het
scherpziend moederoog aanstonds ontdekt had dat
hij er betrokken uitzag. Hij was op eene kist in
een hoek gaan zitten, waar hjj met elke minnut
een tintje bleeker werd, doch niemand had tjjd
om zich met hem te bemoeien.
tiet kleintje, dat nog in de kruip-periode ver
keerde, bewoog zich in alle richtingen op han
den en voeten over den dik met stof bedekten
vloer, steeds in gevaar van doodgetrapt te worden,
nu eens schreiend, dan weder angstverwekkend
stil, wanneer het een of ander in den mond ge
stoken had, wat haar dan door den eersten den
besten weer werd afgenomen.
Karei en Herman twee schooljongens van elf
en negen jaar, die eerst volstrekt wilden meehel
pen, ontdekten op een gegeven oogenblik hunne
groote bouwdoos, en, er te zamen naar grijpend
deden zjj haar met zooveel geweld van een» hooge
kist op den grond tuimelen, dat er een stuk van
het fraaie plafond naar beneden kwam, wat den
huurders geen al te hoog denkbeeld van de duur
zaamheid dezer allerkeurigst gedecoresrde vierde
verdieping geven kon.
Wordt vervolgd