NIEUWE
Zondag 12 Jail 1891
16de Jaargang.
aghte ma non agitate.
Een nieuw programma.
BUITENLAND.
No. 1707.
ABONNEMENTSPRIJS
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Adrertentiën worden niterljjk Maandag-, Woensdag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever»: KÜPPEB8& LAUBB I.
■De Granaat.
samenwerking van alle standen der samenle
ving met de Christelijke liefde tot grondslag,
een meer bevredigenden toestand in bet leven
zal roepeo, dan de uitvoering der eenzydige
programma's vau de sociaal-democraten kan
bewerken.
HU RHUMB [(ill RUT.
Pei 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B UBEAIT: St. Janstraat Haarlem.
TIEND
Talrijke pogingen worden heden ten dage
beproefd om de quaestie van onzen tegen-
Woordigeu tjjd, die der arbeiders, tot oplos
sing te brengen. Zy, die den toestaud onzer
maatschappij tot het onderwerp van hunne
onderzoekingen maken en in zeker opzicht
de macht bezitten om verbotering in de
toestanden der arbeiders in 'tleven te roepen,
zoowel als zij, te wier behoeve naar eene
degelijke regeling van het vraagstuk wordt
gezocht, nameljjk de arbeiders zeiven, be
proeven door het blootleggen van de werke-
0 e verhoudingen en door het aangeven
van middelen tot bevrediging mede te werken
tot het verkrijgen van eeu toestand, waarbij
vo gens hunne meeuing de sociale quaestie
18 opgelost.
Voor eeuigen tijd werd een heerljjk pro
gramma tot herstel van het evenwicht in
de maatschappij openbaar gemaakt, dat wjj
ouzen lezers in zijn geheel hebben te genieten
gageven. Het was de Encycliek van Z. H.
öu waarin op zoo uitnemende wjjze
w®rd aangetoond, hoe eene waarachtige
ver eteriug der maatschappelijke gebreken,
kan verkregen worden.
Natuurljjij hebben wjj voor dat voortref-
ei0fee programma niets dan lof, omdat het
e üefirljjkste openbaring van den Christe-
'iafde, tot grondslag
beeft. De Christelijke liefde is dan ook in
ruoUt 008e.n a'leen het middel, waardoor
btvaard.ghead en gerechtigheid voorallen,
n en armen, ouden en jongen, kan
verkregen worden. 8
Schril daartegenover staat een ander pro
gramma, dat in de afgeloopen week open
baar gemaakt werd, en wel door de sociaal
democratische party iu Duitschlaud.
Kunnen wjj van de Pauselijke Encycliek
getuigen, dat zij werd geïnspireerd door
waarachtige christenliefde, vau het program-
01 u Duitsclie8°ciali8ten moet de uitspraak
ge den, dat alleen de baatzuchtigste eigen-
lf- e ten grondslag er van Leeft gelegen.
sociaal-democraten zoeken ook naar
8eue verandering der maatschappelijke toe-
anden, maar het verschil van hun streven
11 t at van den Christen is daarin gelegen,
a, ^®t 8°ciale vraagstuk door hen van eene
so 'G fQ(^e,e z0dö wordt beschouwd. De
ciaa-democraten meeuen, dat de geheele
nfhankeljjk is van den arbeider,
de n de zoodanig, dat alleen
ziincV6 u faQ op (*en voorgrond treedt. Te
anH«?i ®7e alleen moet de toestaud ver-
wonte WJr^en,* Al het andere moet zoodanig
word,*1 ®a8e dat de werkman ten troon
over d V ®vea «n hjj de heerschappjj voert
07®r de geheele samenleving.
a uurlyk is liet algemeen kies-en stem-
pE 1 LLE T O N.
3)
{Vervolg.)
Eindelijk
en hoewel hfi Anatolias aan debeterhand
kwam hjj toch D.°® bleek en mager uitzag,
bemerkte ik *U °ns midden. Op het diner
er8 treurig en eef.'ru^da, tegen hare gewoonte,
verzekerden mii ^"Jgend was hare roode oogen
Er had in den"\ bad Seweend.
twjjfeld eenige schpr°0^Tan den middag onge-
•chen haar en hare ®U e.ling plaats gehad tus-
billard hooger weslien °o die met baar Ro-
,het. ia 't belangd der arme11 •°oit" Ik begreep, «Ut
b°°g tjjd werd om t., i i°!>ge lieden, voor mij
ras dien dag ^«enbeiden te komen. Het
'jaar en het v) t aatsten Zondag van
Jaar waarvan wfid "el Weldra op het nieuwe
ïel^ig zonden doorbTengen'611 °nder °DSg6'
de kapitein Ï'irr^6 Me"0aw D-tailly, riep
jaarsgegebenk v'onr mn®Jen zorgen een nieuw-
Dit p k voor u gereed te hebben.
met )6nbrach' °P bot denkbeeld om ook eens
°nt?ing Sni Tn' °P Nieuwjaarslag
°pgeru1m,l i y °^S ?8- °petl armen ea met een
had ia ^laat. De krijgsheld van //Le Temps//
nederW,0mStreken van Eïreux eene beslissende
eerst toi,i«-jePvraollt aan Pria8 Karei, na hem
*0 te hebben door een geveinsden terug
recht in dat programma alweer de hoofdzaak.
Van de invoering daarvan wordt het meeste
heil verwacht. Dit bljjkt daaruit dat de
eerste paragraaf van bedoeld programma
aldus luidt: Algemeen en rechtBtreeksch
kies- en stemrecht voor alle onderdanen des
Rjjks boven de 21 jaren oud, zonder on
derscheid van geslacht, bjj alle verkiezingen
en stemmingen. Invoering van een propor
tioneel kiesstelsel. Vaststelling der verkie-
z'ngen op een Zon- of feestdag. Schade
loosstelling voor de volksvertegenwoordi
gers.*
In geljjken geest als deze paragraaf gaat
het geheele programma voort. Onze lezers
zullen hieruit bemerken, dat de volkssouve-
reiniteit, de heerschappij der groote menigte,
de bedoeling is van dit programma.
Niet eene oplossing der sociale quaestie,
ebne verzoening van vijandige richtingen,
eene voorziening in werkelijk bestaande
noodeu en gebreken neon, het verkrjjgen
der heerschappij in Staat en maatschappij
is het doel der sociaal-democraten.
Waarom haken zij anders naar het alge
meen kies- en stemrecht, dan om macht te
verkrjjgen en door de» groote menigte te
kunnen heerscheu? Waarom willen zjj den
werkman kiesrecht verschaffen anders dan
om door hem tot macht eu aanzien te
geraken?
Een kenmerkende paragraaf in bedoeld
programma is ook de volgende: Afschaffing
van alle nitgaven uit openbare middelen
ten behoeve van kerkeljjke en godsdienstige
aangelegenheden. Elke kerkeljjke en gods
dienstige gemeenschap moet als eene parti
culiere vereeniging worden beschouwd.
Men ziet hieruit ten duideljjkste, dat dit
programma outstaan is in de hsrsenen van
personen, die den godsdienst als hun vjjand
beschouwen, en die de krachtige werking
van den godsdienst voor het bizocder eu
openbaar leven miskennen.
Van de vijanden van den godsdienst is
nimmer eenig heil voor de samenleving te
wachten. Zjj kennen de groote kracht van
den godsdienst, de Christenliefde, niet, die
meeuen, dat de godsdienst maar eene weelde
is, welke zjj zich veroorlooven, die niet ver
der doordenken en tot de»dompers» moe
ten gerekend worden.
Toch zal het den sociaal-democraten nim
mer gelukken om het godsdienstig besef bjj
de natie uit te roeien. Dit is te diep ge
worteld en maakt te veel eeu werkeljjk deel
der overtuiging van het volk uit, dan dat
door wetteljjke maatregelen de godsdienst
kan verdreven worden.
Om nog slechts éen staaltje te doen hoo-
ren van de wjjze, waarop de Duitsche so-
ciaal-democrateD, en in navolging van hen
ook de Nederlandscbe, hun ideaal trachten
tocht, die als een der schoonste wapenfeiten van
den tegen woordigen tjjd kon aangemerkt worden.
Dutailly bracht ons deze heuglijke tjjding als
nieuwjaarsgeschenk.Anatolius bracht zjjn pa
troon een prachtig konjjn, dat hjj op St. Denis
in een strik had gevangen. Wat den kapitein
betreft, hij bood Mevrouw Dutailly eeu grooten
zak geglaceerde kastanjes aan in een Dui.schen
soldatenhelm.
Waarde Mevrouw, sprak hij met een glim
lach om den mond, ik had u in dezen helm het
hoofd van zjjn eigenaar kunnen aanbieden.
Watriep Mevrouw Dutailly vol bewon
dering uit, gjj hebt hem gedood?
Om u, waarde Mevrouw, een Duitschen
helm als bonbondoos te kunnen aanbieden, waar
toe, ik durt het zeggen, niet iedereen bij machte
is.
De lezer zal het mjj ten goede houden, dat ik
hem niet lastig tallen ga met het verhaal van
het avontuur, dat de grappenmaker ons in al zjjne
bizonderheden deed. In eene ton verborgen had
hjj den drager van den helm bsloerd, verrast en
om den v jjand niet opmerkzaam te maken had
hjj in plaats van zijne revolver te gebrnitren, zich
op den üuitscher geworpen en hem in een strijd
man tegen man het hoofd afgehouwen Och
wat maakt het arme konijntje ook beloerd
en verrast een slecht figuur naast zulk een
roemrjjk zegeteeken.
Ik voor mjj, zei ik, ik beu niet verwaand
genoeg om mij met zulk een dappere als do ka-
te bereiken, vermelden wij nog de belasting
paragraaf uit bedoeld programma, welke
aldus lu:dt: Progressief opklimmende in
komsten-, kapitaal- en successiebelasting, ter
bestryding van alle openbare nitgaven, voor
zoover die uit belastingen moeten gevon
den worden. Afschaffing van alle indirecte be
lastingen, in- en uitvoerrechten en andere
economische maatregelen, waardoor de be
langen van bet algemeen ondergeschikt
worden gemaakt aan die eener bevoorrechte
minderheid.»
Ter aanprjjzing van de progressieve in
komstenbelasting, worden in deze zinsnede
de indirecte heffingen eeu maatregel ge
noemd, waardoor de belangen van het al
gemeen ondergeschikt worden gemaakt aan
die eener bevoorrechte minderheid. Wjj noe
men dit eene groots onwaarheid, daar de
indirecte heffingen integendeel veel minder
drukkend zijn, dau eene inkomstenbelasting,
hoe rechtvaardig schijnbaar ook toegepast,
moet heeten.
Eene inkomstenbelasting wordt door ons
eene groote ramp geacht, daar het eene be
lasting is op de eerljjkheid van deu Staats
burger. Zjj, die een nauwgezet geweten heb
ben, moeten bjj de invoering van eene in
komstenbelasting boeten voor heD, die min
der eerljjk by de aangifte vau hunne in
komsten te werk gaan. Ea om nu toch dit
soort van belastingheffing verkiesljjk voor te
stellen, moeten alle andere belastingen wor
den verdacht gemaakt.
Onze lezers zien hieruit, dat dit program
ma, waarvan wy bet niet de moeite waard
achten, meer zinsneden aan te halen, slechts
berust op de sonvereiniteit van de groote
menigte en dat het eene aaneenschakeling
van on waarheden en onjuiste voorstellingen
bevat.
Wjj kuuneu dan ook niet geaoeg de
werklieden in ons Vaderland waarschuwen
tegen de dwaalleer van het socialisme. Wij
erkennen bet gaarne, dat erve lis,'t welk
verbeteriog behoeft in de maatschappij, maar
wy voegen daaraan toe, dat door de geloo-
vigen niet wordt stil gezeten, om te doen
wat noodig is.
Zoowel in de hoogere als in de lagere
kringen wordt gearbeid tot heil vau deu
werkman. Doch niets zal baten, wanneer
niet tot grondslag van alle werkzaamheden
tot oplossing der sociale quaestie wordt ge
legd de Christelijke liefde. Deze vermag al
les, en zal dus ook orde brengen in de ver
warring van denkbeelden en begrippen, en
overeenstemming in de schijnbaar tegen
strijdige belangen van werkgever en werk
nemer.
Daartoe wekken wjj dan ook een ieder
krachtig op. Moge het besef allengs meer
algemeen worden, dat gemeenschappelijke
pitein op éene lfln te willen stellen; maar ik heb
toch ook eene kleine verrassing gereed. Alleen is
zij nog niet aangekomen en indien gij mjj ge-
looven wilt, zullen wij dineeren zouder op haar
te wachten.
Alle gingen aan tafelde maaltjjd was vroo-
ljjk. Men had voor dezj gelegenheid een varken
geslacht en zjjn bloedworst liet zich overheerlijk
smaken. Wjj waren aan di koffie en hadden eene
sigaar aangestoken, toen een knecht mjj kwam
zeggen, dat een artiller st mjjn cadeau in het
salon had neergezet. Wjj gingen naar het ver
trek waar het voorwerp op tafel stond, netjes in
gepakt en met blauwe lintjes gebonden.
Wat kan dat toch wel zjjn zei Mevrouw
Dutailly.
Maak maar geen veronderstellingen, waarde
Mevrouw, 'tis een granaat.
Een granaat?
Dutailly heeft mjj dikwijls zjju verlangen
kenbaar gemaakt een granaat te hebben, maar
ten echte, die reeds was gebruikt. Op mijn ver
zoek zendt mjjn vriend Koland, een batterij com
mandant, mjj dezen, a'komstig van het plateau
van Avron, wasr hjj is neergevallen zonder in
stukken te springen.
Al sprekende maakte ik de blauwe lintjes los,
scheurde het papier af en de granaat verscheen
zwart, onheilspellend, dreigend.
Duivels, zei Dutailly, dat is eene aardige
verrassing voor mij. Ik zal er eene pendule voor
mjjn kantoor van msken.
De Belgische Kamer heeft eergisteren,
na eene zeer breedvoerige discussie, het
wetsontwerp aangenomen, hetwelk het ge
bruik der Vlaam8che taal ter correctioneele
terechtzitting ook van toepassing doet zyn
bjj de Beroepshoven te Brussel en te Luik.
Ten einde te voorkomen, dat daardoor eene
kostbare uitbreiding gegeven zou moeten
worden aan het aantal raadsheeren, is bjj
dii wetje bepaald, dat in correctioneele za
ken bet Hof rechtspreken zal door een
college van drie in plaats van vyf leJen,
terwjjl de correctioneele Kamer gesplitst
zal worden in twee afdeelingen voor de af
zonderlijke bebandeliug der zaken in de twee
talen. De eenige uitbreiding van het perso
neel,welke hierdoor noodig wordt,is de benoe
ming van nog éen Advocaat-Generaal aan
de beide Hoven.
De werkstaking, zoo meldt men nit
Charleroi, is als geëindigd te beschouwen.
Door den algemeenen raad der ridders van
den arbeid is eergisteren tol hervatting
van den arbe'd besloten en reeds hebben
de werkstakers den arbeid hervat.
De Oostenryksche Regeering is voor
nemens, de strafbepalingen op spionnage te
verscherpen. In bet officieuze militaire blad
»Reichswehr» wordt medegedeeld, dat zy
zich daartoe verplicht gevoelt wegens de
verregaande spionnage, welke Rusland met
list en kraebt in OjsteQrijk-Hongarjje uit
oefent. Er zyn onder anderen in opdracht
van Rusland vestingplaanen voor Pzemysl
en constrnctieplanneu der Krakaner forten
gestolen. Bovendien heeft er onlangs in een
lokaal van het Krakauer korpscommando
eene poging tot inbraak plaats gehad, om
mobilisatieplannen te stelen, die aldaar door
den bevevel voerenden Oostenrykschen Ge
neraal werden bewaard. Daaromtrent werd
geconstateerd dat de daders door Russische
officieren langs de grens omgekocht en van
de beste werktuigen tot inbraak voorzien
waren. Ook de geheimzinnige moorden, bjj
Jaroslaw op militaireu gepleegd, worden
toegeschreven aan daarmede in verband
staande spionnageplannen. Heb bovenge
noemde militaire blad zegt verder, dat er
in Russischen dienst eene menigte postdui
ven over geheel Oostenrjjk-Hoogarjje ver
deeld zyn en dat aan die spionnage van
Russische zy le ook wordt deelgenomen door
Gallicische houthakkers «n dergeljjke per-
Maar, onderbrak Mevrouw Dutailly onge
rust, als het eeus eene ongebruikte was?
O 1 stel u gerust, ik heb Koland uitdruk
kelijk verzocht hem mjj niet te zenden dan leeg
en ontwapend. Daarenboven, er is een brief bjj.
Ik opende een brief, die aan den granaat was
vastgeplakt en ik wilde hem hardop voorlezen;
maar bjj den eersten regel moet mijn gelaat wel
verwondering en ongerustheid uitgedrukt hebben
want ieder riep uit
Wat scheelt er aan
Mjjn hemelik heb Luister
En ik las
Waarde vriend I
Hierbij de gevraagde granaa'. Alleen, is het mjj
onmogeljjk geweest hier een artillerist te vinden,
die hem kon leegmaken. Laat hem naar den
wapensmid der Opera-Passage brengen die kwjjt
zich heel handig van dat werk. Maar neem vooral
de grootste voorzichtigheid in acht. Niet de ge
ringste schok of wrjjvinv, want het scheelt slechts
de dikte van een blaadje papier of de granaat
springt aan stukken
Ik werd onderbroken door angttkreten.
Maar breng dat ding toch weg, riep Me
vrouw Dutailly 't Is vreeslijk 1 Zoo 'n gra
naat iu mjjn salon
Mjjn God! zei ik de hand uitstrekkende....
Raak hem toch niet aan
Bsdaard bedaard! De artillerist die lens
hteft gebracht zal hem wel weer wegbrengen.
Slot volgt.)
