NIEUWE
agite ma non agitate.
Woensdag 29 Jail 1891.
16de .laargang.
De eigendom en de dwaalleer
daartegen.
No. 1714
Behartigenswaardig,
ABONNEMENTS PRIJS
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Een bange nacht.
HAARMKSCHI COIIRAAT.
Pei 8 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1)10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUHBAIT: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie it Contant
Advertentie n worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPEERS fc LAURII.
i.
De Heilige Vader begint zjjue jongste
Encycliek met eene zeer duideljjke verkla
ring van de Datuurrechteljjke zijde van den
eigendom en met eene zeer besliste afkeu
ring der socialistische dwalingen daartegen.
Het 8ociaal-demooratiache program, dat
afschaffing van den eigendom verlangt, is
er, volgens de verklaringen van Paus Leo
XIII, ver van verwijderd, iets tot oplossing
der sociale vraag bp te dragen, het bena
deelt veeleer de arbeidende klasse zelf; bet
ie onrechtvaardig, omdat het de rechtmatige
bezitters geveld aan doet, het strjjdt tegen
de maatschappelijke orde en het bedreigt
ie Staten met a'geheelen ond rgang Nadat
de Heiliga Vader deze stellingen kort maar
krachtig en afdoende bewezen heeft, komt
tot de volgende conclusie: Bji alle po
gingen tot verbetering van de tegenwoordige
toestanden moet men als grondbeginsel
aannemen, dat de eigendom onaantastbaar
6n heilig ig. Aan dit grondbeginsel moeten
getrouw blijven en wjj moeten er vooral
aan denken, wanneer de duivel der hebzucht
in de gedaante van het socialisme ons
nadert.
De instelling van den eigendom is zoo
oud als de meuschheid en in de wetten van
6 en goed geordenden Staat opgenomen.
er waren en er zijn ook volken, die
sr>ha lQ8t.!tutie. niet kennen, bjj wie maat-
scnappelpke eigendom en zelfs gemeenschap
van goederen bestaat. Wjj berin neren aan
oparta in de oudheid en aan ceoige Austra
lische volken van onzen tijd. De geschiedenis
dezer volken leert ons echter ook, dat zij
op een zeer lagen trap van beschaving
stonden of staaD. In Sparta waren meu-
schenjachten aan de orde van den dag en
de tirannie had daar zulk een hoogeu graad
bereikt, als nimmer in een staat vaa Grie
kenland bekend was. Op de door ons be
doelde Australische eilanden heerscht on
danks hunne vruchtbaarheid dikwerf hon
gersnood en het eten van menscheu is daar
gebruikeljjk. Nu, wjj hebben geen reden naar
zulke toestanden te verlangen. Men zou
overigens wel veronderstellen, dat de meest
geïucarneerde communist en socialist dat
moet erkennen.
}a 0D2en lij 1 echter bestaat er eene groote
in ernationale partij, d e het privaat bezit,
in twèf K w' WÜ afachaffdU- Zö verdeeld
in twee hoofdgroepen: in de partjj van het
communisme en in die van het socialisme.
De communisten willen allen eigendom
afschaffen en volstrekte gemeenschap van
FEUILLETON.
Vervolg en slot.)
«Neer, ik ben niet van zins iets van de kat
je gaan veronderstellen. 'tZou allemaal niet ge
beurd zjjn wanneer je juf hier gehouden, om al
acorrepijperijen na te loopen, die trouwens
geheel op haar weg liggen en niet op den mijne.//
«Je moest je schamen, Willem, zoo iets te zeg-
?®n' 'la wel treurig dat je op zoo'n tijd, nu ons
md doodziek is, niet eens die kleinigheden voor
11,6 doen kunt, zonder te mopperen en ik ver
soek 'tje vriendelijk genoeg!"
"Nu, Schwamm d'riiber, ik doe immers watje
Tr#agt.Maar met die tafelschel kan ik geen
bjenech wakker krjjgen iedereen slaapt al lang...
aar is het kaarsvet?//
"O, boven op den schoorsteenmantel in de
'oderkamer ligt een vetkaarsje. Als je nu even
"der aan de trap gaat s'aan en juf ro-pt...//
Ik haalde de vetkaars en stapte n eer in bed.
aa was ik ingeslapen, of ik werd weer ge
spen.
«Zeg Willem! 'tgpjjt me vreeselijk, dat ik je
®er moeten storen, maar 'tis nog te koud in
6 kamer om het vet goed te kunnen uitsmeren
j 8 'roodig mocht zjjn, zou je de. kachel even wil-
aaumaken Zij is kant en klaar aangelegd
den lucifertje is voldoende je hebt zoo maar
goederen invoeren. De socialisten willen
slechts het privaat bezit opheffen en in
plaats daarvan maatschappelijk eigendom
stellen.
De communisten zeggen: De eigendom
baseert op het onrechtmatig, gewelddadig in
bezit nemen van zekere goederen door het
individu, het is in geen enkel opzicht recht
matig, het is diefstal. De absolute gimeen-
schap van goederen alleen is ia harmonie
met het natuurrecht. Deze stelling is echter
valsch.
Wel heeft de Almachtige de wereld en
hare goedere aan alle menschen zonder
uitzondering gegeven en in een zekeren zin
nemen wjj ook alleu daaraan deel, want
wjj leven immers allen van de gaven der
aarde. De aarde brengt echter slechts wei
nig uit zich zelve voort; opdat zij de men
schen kan voeden, moet de arbeid er bjj
komeD: de lichamelijke en de geesteljjke-
Nu beantwoordt het toch wel aau het be
grip van het recht, dat hjj die gewerkt
heeft, ook recht krjjgt op datgene, wat hij
door zjjn arbeid heeft voortgebracht. Maar
de commnnist deukt er anders over. Vol
gens hem behoort datgene, wat A. door zjjn
vlijt heeft geproduceerd, ook aau B. die
den luiaard uithangt. Ste.len we een voor
beeld en verbeelden we ons eens dat wjj
leven in een communistischen Staat. De
grond behoort aan niemand en toch tege
lijkertijd aan allen, zonder uitzondering.
Gjj hebt een natuurlijken aandrang tot
den arbeid, ge neemt dus een klein stak
land, bewerkt bet terdege en ge verheugt
u op de vruchten, die bet zal opbrengeu.
In den herfst echter komen uwe buren, die
gedurende den tijd van uw arbeid geluierd
hebben ou palmon uw oogst in. Een ander
heeft zich met veel moeite een huis ge-
bouwd. Toen het geheel eu al gereed was
kwam er een ronddolen! luiaard, die er
gemoedelijk in ging wonen terwjjl de eige
naar zich tevreden mocht stellen de maren
van buiten te beschouwen. Zou dit nu wer
kelijk in overeenstemming zijn met het na
tuurrecht? Komt daartegen het rechtsgevoel
niet op? Is dit nu het geval, dan moet men
ook toegeven, dat eigendom nog lang geen
diefstal is en dat er ten recht op het
bezit bestaat. Onverdraaglijke toestanden
zou het communisme tengevolge heb
ben: strijd en twist, moord en doodslag-
want niemand zou zoo maar goedschiks
zich de vruchten van zyn arbeid laten out-
stelen. Ia dit systeem zou nog slechts het
vuistrecht gelden, de zwakkere zou voor deu
sterkere motten werken en ten slotte toch
moeten verhongeren. Wie zou onder zulke
omstandigheden nog iets willen doen? Hjj
zou immers van zjjn arbeid niets genieten.
voor het aansteken.//
Ik sleepte mijzelf weer mt bed, stak het vuur
aan en ging troosteloos op een stoel zitten.
„Maar WillemBen je nu stapel? Je zult
den dood op den hals halen van verkoudheid—
ga toch in bed.
'k Had mijn been al opgetild, toen zij ver_
VOl,Saar wachtgeef Nellie eerst nog even een
lepel van haar drankje, wil je!"
Ik deed het. Het was een medicjjn, die een
kind min of meer opgewekt maakte, ÏOodat mijne
vrouw van Nellie s werkzame tusscheupoozen kon
profiteeren om haar met kaarsvet in te wrijven.
Ik was spoedig opnieuw mgsdommeld, maar 't
was weer van korten duur.
//Willem, het tocht ik voel 'iheel duide
lijk. Zet het ledikantje voor den haard en gooi
er dan meteen nog wat hout in de kolen zjjn
°PIk deed het, kwam voor de tweede maal in bot
sing met de stoof en slingerde het ongeluksmeubel
in het vuur. Mjjne vrouw sprong uit bed en redde
het uit de vlammen; wij hadden een paar woorden
samen, daarna kon ik een paar minuten mün
oogen sluiten en vervolgens op herhaald verzoek,
weer opstaan, om een iijnzaadpap te bereiden. Die
werd op Nellie s borst gelegd en daar gelaten om
haar geoesecd werk te doen.
Een houtvuur is geen permanent iets. Ik stond
om de twintig minuten op, om het te vernieuwen,
en dit gaf mjjne vrouw gelegenheid den tijd van
innemen met tien minuten te verkorten, wat eene
Lediggang en dientengevolge armoede en
ellende is de natuurlijke consequentie vau
het communisme. Zulk een stelsel veroor
deelt zich zelf. Slechts zinneloozen kuuuen
tot zjjae aanhangers behooren.
De absolute gemeenschap van goederen
is dus niet in de natuurlijke orde gevestigd;
zij is er mee ia 9trjjd en voert tot onver
draaglijke toestanden, ja tol den ondergang
der menscheljjke maatschappij. Dat is den
80cialisteu niet ontgaan; zij laten dus het
begiusel van gemeen /chap van goederen va
ren, eu eischen daarvoor in de plaats: maat
schappelijk eigendom. De eigendom mag wel
blijven bestaan, maar het individu mag geeu
bezitter zjjn, doch alleen de maatschappij,
dat wil zeggen: de Staat. De maatschappij of
laten we liever zeggen de socialistische Staat
alleen is bezitter; hel individu bezit uiets; de
Staat geeft woning en kleeren, spjjs en drauk
en daarvoor moet ieder het werk verrichten,
dat hem wordt aangewezen of opgelegd. In
zulk een Staat kau het iudividu niet rijk zjjn;
want hjj is immers compagnon van eene
maatschappij; hjj is echter inderdaad totaal
arm, want hij bezit niets dan datgene wat
hem voor zjjn levensonderhoud wordt toe
gewezen; hjj wordt tot een armen en willoo-
zen slaaf verlaagd. Wordt vervolgd.)
Wanneer wij nagaan welk eene verdeeld
heid onder de Katholieken heerscht in de
politiek, hoe de hartstochten worden opge
zweept, en hoe sommigen zich als 't ware
tot razernij laten voeren,waar hunne plannen
in 't geheim gesmeed, worden ontmaskerd,
daar voorzeker geeft ons het dezer dagen
bekend geworden en door de Katholieke
pers tot ons gebracht programma voor de
Katholieken van Frankryk op het gebied
van politiek, nattige wenken en lessen ter
ter behartiging en navolging.
In Frankrjjk, het schoinste land der we
reld, waar veel kwaad, maar ook veel
goeds uitgaat, heeft da katholieke pers
onophoudelijk een strjjd ta voeren, die door
den wakkeren eu on vermoeiden Louis Veuil
lot z. g. gedurende zjjn 30jarig werkzaam
leven is gestreden, met zjji e machtige pen,
eu door zijn opvolgers tot op den huidigeu
dag wordt voortgezet, in de Univers.
Louis Veuillot, op hem vestigen wij de
aandacht, heeft in zjjn blad de Univershet
katholieke blad bjj uitnemendheid, strjjd te
voeren gehad tusschen de Baurbousch0,
Orieauistische en Banapartistische partyen
onderling, tn tegen het voortwoekerend
ongeloof.
De Katholieken van Fiankryk bewonder
den den grooten schrjjver en juichten zjjne
groote voldoening voor haar was. Nu en dan moest
ik tusschcntijds de o-de pappen recht leggen en
nieuwe erbij maken.
Zoo sukkelden wjj den nacht door en tegen den
morgen. Toen al het hout was opgebrand wilde
mjjne vrouw mij naar den kelder sturen om een
nieuwen voorraad te halen.
,,'t Is een vermoeiend karweitje, vrouw,* bracht
ik schtchter ia 't midden,* en 't kind moet er, mij
dunkt nu haast warm genoeg inzitten. Zouden wjj
't niet evengoed met eene tweede laag pap kun
nen klaarspe
Ik eindigde mjjn voorstel niet omdat ik in de
rede werd gevallen. Een tjjd lang bracht ik door
met hout uit den kelder naar boven te sjouwen
en toen kroop ik in de veeren en snurkte, zooals
slechts een man kan snurken, wiens lichaam totaal
op en wiens geest compleet versuft is. Juist toen
het k aar dag was geworden, voelde ik een ruk aan
mjjn schouder, die mg plotseling bjj mjjne posi
tieven bracht. Mijne vrouw stond over mij heenge
bogen met wjjd starende oogen en snakte naar
woorden. Eindelijk, toen zjj kon spreken, barstte
zjj uit:
//O! het is te laat, alles is verloren! Het kind
sterft.wat moeten wjj beginnen?
„God zegen me! .Te maakt me aan 't schrikken.
Ik weet het niet. Misschien als we haar uit de
pap haalden eu in de frissche lucht brach
ten...."
„O! aartsezelskop! Er is geen minuut te ver
liezen. Vlieg naar den dokter gauw! ga zelf
en zeg dat hjj m o e t meekomen, levend of dood!"
denkbeelden toe, maar zy konden en wilden
er niet toe komen zjjns denkbeelden in het
practhcbe leven tos te passen, waar hjj
streed, voor de samenvoeging van alle
Frausche Katholieken in éene Katholieke
party.
Hjj mocht beschikken over de fijust
versneden pen van Europa, dag aan dag
de zuiverste waarheden doen hooren, met
ijzeren consequentie redeneeren, het baatte
alles niets. En toch als het spel der par
tyen begon, wierp Veuillot zich met lichaam
en ziel in den strjjd.
Had hjj te kampen tegen het zich driest
verheffend ongeloof, tegeu de alles onder-
mijnende vrijmetselarij, met een wooid,tegen
de vyanden van Christus' Kerk op aarde,
niet minder had bjj rekeuing te houden
met de bovendrijvende party, hetzy Repu
bliek, hetzjj Bonapartisme, dat zicb met list
en goweld zocht staande te honden, met de
strenge Monarchalen, de afstammelingen der
edele ligitimistische familiè'n,die bet koning
schap der Bourbons zoo groote diensten
aan de Kerk hadden zien bewjjzen, en met
de Orleanisten. De Bourbons wilden de zege
praal niet verwerven door eene revolutie,
terwjjl daartegenover de Republikeinen,
Bonapartisten, eu Orleanisten, tegen zulk
een geweldig middel geeu bezwaar hadden.
Wie bjj dit treurig spel, dat eindeloos
zich herbaalde, moedeloos werd, Louis Veuil
lot niet, die groote geeBt kende geeae ver
slagenheid, omdat hjj werkte voor God en
voor het wezenljjke heil der zielen. De be
roemde leermeester der Katholieke schryvers
gaf in zijn 30jarig leven als schrjjver eu
journalist de les, dat goede beginseleu voor
ons de hoog-te waarde moeten hebben, en
wjj die nooit, al staaa onze vrienden en
broeders in den geloove tegen ons op, moe
ten verloochenen. Liever alles opofferen,
leerde Veuillotdan zyne beginselen ver
zaken, dan de Katholieke vlag verlaten,
waaronder men eenmaal is gaan dieneo.
Neen, de reine en onbevlekte vlag der
Katholieken past niet Daast de roode vlag
der sociaal-democratie. Da Katholieken mo
gen zicb nimmer of nooit alliëeren met hen,
wier eer ig streven is, God en godsdienst
van de aarde te doen verbannen, zjj ver
nederen zicb niet om een tjjdeljjk gewin
al was dit te bereiken, als zjj het werk van
den Satan moeten helpen bevorderen. Zjj,
de dienaren en kinderen van Christus' Bruid
op de aarde, ie kinderen der Roomsch Ka
tholieke Kerk, blijven rein en onbesmet.
Dit begreep de fiere a try der voor Gods
Kerk, de edele Veuilloten hiervan gaf
hjj een schitterend bewys, ook in de moei
lijkste omstandigheden van zyn leven, waar
hy zyn Credo had te doen hooren en waar
Ik haalde den armen man uit zjjn ziekbed en
bracht hem mee. Hg keek naar het kind en
verklaarde, dat het n i e t stervende was. Voor mjj
was het eene onuitsprekelijke geruststelling, maar
mjjne vrouw maakte die verzekering zoo dol, alsof
het erne persoonlgke beleedigicg aan haar adres
was geweest. Vervolgens beduidde hij ons, dat
Nellie's hoest alleen uit de eene of andere onbe
duidende prikkeling in haar keel voortkwam. Bjj
die woorden werd ik bang dat mijne vrouw hem de
deur wilde uitgooien. Ten slotte zeide hjj, dat hjj
het kind barder zou laten hoesten en de oorzaak
verwijderen. Meteen liet hg haar iets slikken, waar
ze een hevige hoestbui van kreeg en weldra een
stuk of wat houtvezeltjes opgaf.
//'t Kind heeft volstrekt geen kroep," verze
kerde hij. //Ze heeft op een stuk speelgoed of
zoo iets gekauwd en daardoor een paar hout-
splinters in de keel gekregen.Zjj zal er geene kwade
gevolgen van ondervinden.
„Neen, dokter, dat wil ik graag gelooven,"
gaf ik ten antwoord. //Integendeel! want 't is
pjjaboomenhout en de harsachtige bestanddeelen,
die het bevat, moeten uitstekend tegea sommige
kinderkwalen helpen. Vraag het mjjne vrouw
maar!//
Maar er was geene gelegenheid toe, want ze had
ons minachtend den rug gekeerd en liep als eene
beleedigde vorstin de kamer uit.
Sedert dien nacht is er éene episode iu °.n*
huweljjksleven,waar ik liefst in de verste verte me
op zou zinspelen. Overigens rolt het kalm en gc-
noegljjk voort.