NIEUWE
m. 1718
Vrijdag 7 Augustus 1891
16de Jaargang.
Verwarring in het Socialis
tische Kamp.
i)e vrijheid van godsdienst in
de Fransche Republiek.
ABONNEMENTSPRIJS
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
AGITE MA NON AGITATE.
Een hart van goud.
HAARIMSC1II dOURilT.
Pei 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B TT R E A TT: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend uaar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en V r jj d a g-a rond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever»: KüPPKBS k EaUREï.
Wjj lezen in ons geacht hoofdorgaan De
Tijd van gisteren 5 Augustus bet navol
gende artikel, waarin o. m. ook de Heer
D. De Clercq, den door de Katholieke
Kiesvereeniging te Haarlem, als radicaal
voorgestelden en verdedigden candidaat vo >r
den gemeenteraad, wordt aangewezen in
zijn socialistisch streven.
Het artikel luidt als volgt:
Dat niet alle socialisten onder éon hoed
te vangen zijn, m. a. w.: dat onder hen het
grootste verschil van meeuing heerscht,
wordt door Recht voor Allen in zijn nummer
van 25-26 Jnli volmondig toegegeven. «Het
is,» zoo zegt het blad, tegenwoordig hoe
langer hoe moeiiyker, wijs te worden uit
de soorten socialisme, die men heeft; en dit
zal nog gevaarlijker worden, naarmate het
socialisme toeneemt.
Ziehier reeds eenige soorten.
«Socialisme gemeenschappelijk bezit
vau den grond, als het voornaamste pro
ductie-middel: Dat is het socialisme van de
landnationalisatie. Of dit hetzelfde is als
het «uitvoerbaar socialisme* van den Heer
e Clercq, dan wel of dit weer wat anders
garven we niet zeker zeggen;
öociahsme gemeenschappelijk bezit
an den grond en van alle andere productie-
jui ®|en- Git is het Socialisme van Van
schili f' «e8choeid op de leest van ver-
?DSelac^ socialisten, voorua-
melgk oie der Fabians;
Socialisme gemeenschappelijk bezit
van alle productie- en geuots-middelen. Dit
is de opvatting, die tot nu toe de gangbare
was bjj de sociaal-democraten.*
Hierbjj voegt het blad nog het socialisme
van Van Marken, van Mr. Van den Bergb,
van Mr. Kerdjjkten slotte van
Keizer Wilhelm en van den Paus.
Waarljjk, men zou gaan gelooven dat de
socialisten er belang in stellen,dat de grootst
mogeljjke verwarring heersche omtrent de
opvatting van hun stelsel. Waarom anders
toch kunnen zij voor socialisme willen doen
oorgaan de leering van hen, die zich-zelven
me alleeu geen socialisten noemen, maar
ze s uitdrukkelijk de bestrjjding van het
Bocial.sme zich ten doel stellen? Om van
AU ,z,1j"en' die door Recht voor
di Ts toï d7°C\allsten «erden ingedeeld:
Pau dl i er u6t «eval met Z. H. den
,dl.e ,ln z8ne beroemde Encycliek met
zooveel juistheid en kracht van redenen het
wezen en tevens het valsche en het verderf-
'flke van het socialisme aan het licht
brengt.
j
lu die onoprechte wjjza van handelen
meenen wjj niets anders dan een list der
socialisten te mogen zien. Van den eeneu
kant wordt de Paus «socialist* en «socia
lisme* zyn leering genoemd, ten einde de
Katholieken, zoo het mogeljjk ware, in hun
netten te lokken. Van den anderen kant
worden meeniogen en stellingen, die niets
te maken hebben met de dwalingen der
FEUILLETON.
Eene schets uit Soedan.
Vervolg en slot.)
Een gevoel van rust en vrede'spreekt uit de
Dogen van den zieltogenden knaap
„O Kapitein zijt gij daar
«Ja, mijn jongen," brengt deze met moeite uit,
"maar waar zijt gij gewond
„In de' linkerzijde, och, het is met mij ge-
daan, geef u maar geen© moeite, ik ben het niet
Waard.//
"Drink nog eens en ditmaal tracht men zijne
levensgeesten met wat brandewijn op te wekken.
«et heeft inderdaad de begeerde uitwerking Nu
nemen de mannen hem voorzichtig op eu eg
ten hem in de deken, maar hoe zacht ook be
handeld, kan hjj niet de minste aanraking velen
sekte, toch als socialisme gedoodverfd, opdat
de groote menigte, niet vóór het tijd is,
bekend worde gemaakt met het eigenlijke
streven der geheime leiders van de party.
Inderdaad, gelyk wij reeds in een voor
gaand artikel hebben aangetoond, de redactie
van Recht «oor Allenofschoon zeer goed
wetende wat zij wil en waarop zij aanstuurt,
is huiverig, om er openljjk vooruit te komen,
en zjj noemt socialisme zóówel datgene wat
door een onoverkomelijke klove °daarvan
gescheiden is, als hetgeen innig daaraan is
verwant en er na korter of langer tjjd toe
zal wordeu gebracht.
Recht voor Allen doet het voorkomen
alsof niet zij, maar anderen, die erop ge
steld zouden zijn als socialisten te worden
aangezien, de verwarring stichten omtrent
de heteekenis van het woord »socialisme«.
Dit is echter klaarblijkelijk boereubedrog'.
Stelt Keizer Wilhelm, stelt Z. H. Leo XIII
er prijs op, voor socialist gehouden te
worden? OL waar en wanneer hebben zy
hun streven met den naam van socialisme
bestempeld? Niet zy, maar de socialjsten-
zelveu hebben dat gedaan; zij stichten ver
warring, om in troebel water te kuunen
vis8chen: en wij houden het voor lafheid
of arglist, als Recht voor Allen zegt: «Wjj
betreuren het altyd, dat men telkens nieuwe
begrippen geeft aau oude woorden, die nu
eenmaal, hetzij te recht, hetzij ten onrechte
eene zekere heteekenis hebben. Waarom zjjn
ah die anderen gesteld op het woord so
cialisme?* boms wil het ons toeschijnen, dat
men daardoor met opzet verwarring wil
stichtenhoofdorgaan Tan het
socialisme in Nederland taste in eigen boe
zem en ouderzoeke of het-zelf niet datgene
misdrijft wat het in anderen betreurt.
Het kan niet genoeg worden herhaald:
het socialisme schuwt, met betrekking tot
het einddoel van zyn streveD, het licht,
want voor zijn bestaan en zjjue VarspreidiD"
is niets gevaarlijker dan dat door het arme
volk worde geweten wat het maken wil
van de tegenwoordige samenleving. Wee
den werklieden, wanneer eens het socialisme
werkelijkheid zal zyn geworden! Dan zullea
zjj van dwingelandy, van verdrukking, van
slavenketenen kunnen spreken, als zij zullen
moeteu werken zoo en zoo lang als'het den
meesters bevalt, en daarvoor nieti zullen
verkrijgen, waarvan zjj meester zullen zyn;
als zy zullen moeten wonen, gekleed gaan,
eten eu drinken zooaiS het aan de despoten
zal goeddunken. Want inderdaad, het ware
socialisme is datgene wat daar op de derde
plaats door Recht voor Allen onder de ver
schillende vormen van socialisme wordt
voorgesteld, eu hetwelk bestaat \Q
gemeenschappelijk bezit van alle productie-
en genotsmiddelen
Yan dit laatste zwygen de socialisten het
liefst. Zy stellen bet voor aan de loonarbei
ders alsof zjj er slechts naar streven om de
productiemiddelen tot gemeen goed te ma
ken. Dit, natuorlyk, prikkelt de begeerlijk
heid van hen die thans weinig meer bezit
ten dan hunne handen.
Doch om zulk een gemeenschappelijk be
en kermt op hartverscheurende wijie. Langzaam
gaat nu de treurige stoet naar het kamp. De
Kapitein met zjjn lantaarntje vooruit, daar ach
ter de vier maDcen met den kleinen patiënt. Den
geheelen weg over ijlt hij hardop. Nu eens waant
hjj zich op weg en klaagt over dorst en hitte,
dan weder ziet hjj het andere kamp en den be
velvoerenden officierhjj herhaalt daarbjj hoe
deze hem op den schouder klopte, hem een dap
peren jongen noemde en hem Gods besten zegen
op zjjn terugweg toeweuschte. Nu men hem ein
delek in het kamp en in een hospitaaltent ge
bracht heeft, keert zjjne bezinning eenige oogen-
blikken terug. Hjj vraagt naar den Kolonel en wil
hem zelf het antwoord overgeven.
De oude krijgsman staat weldra diepbewogen
naast den knaap, die nog slechts weinig tjjds te
leven heeft.
//U bent toch niet boos, Kolonel," vraagt Tom.
wist, dat, waar ik door kon sluipen, zij den
.ei?&epakt zouden hebben, en bovendien,
geschiedde er een ongeluk, dan was er aan mij
zit der productie-middelen te kunnen hand
haven, is het nooiig, dat ook de genots
middelen gemeenschappelyk bljjveu; want
kan ieder met hetgeen hjj voor zyn arbeid
ontvangt doen wat bjj wil, dan zal binnen
weinig weken de ongelijkheid opnieuw zich
vertoonen, en van lieverlede zal nevens de
productie der gemeenschap de particuliere
industrie verrjjzeu.
Doch, zal men vragen, moeten zy ook
niet met recht als socialisten worden aan
gemerkt, die slechts voorstanders zyn van
het gemeenschappelyk bezit van den grond,
of van net gemeenschappelyk bezit van den
grond en van alle andere prodnctie-midde-
len, bet stelsel in Recht voor Allen en in
de socialistische vergaderingen door zekeren
Heer Van der Goes met zooveel warmte
voorgestaan? Wy gelooven dat men hem
ten onrechte den naam van socialist zou
betwisten. Zijn leer is het socialisme, maar
nog niet in zijne volkomen ontwikkeling.
Door een schrijver in Recht voor Allen is
op niet te weerleggen grouden aangetoond
dat het gemeenschappelyk bezit der pro
ductie-middelen onverbiddelijk leidt tot het
gemeenschappelyk bezit van de genotsmid
delen. Hy zal dus öf zich moeteu wendeu
tot de Christelijke inrichting der maatschap
pij, zooals die in de Encycliek wordt ge
schetst, öf zich zonder voorbehoud hebben
te verbroederen met de socialistea pur sang,
die hy thans bestrijdt.
Niettemin had Vau der Goes volkomen
gelyk, toen bij tegen deze laatsten volhield,
dat hjj geen halfuur zou kunneu leven in
eene maatschappij, waar het privaat bezit,
althans van de genotsmiddelen,Juiet onaan
tastbaar zou zjjn. Een ieder, die er een
weinig over denkt, zal dit moeten toestem
men.
Doch wat volgt uit dezeu strjjd in den
boezem der sociaal-democratie over het we
zen-zelf vau het socialisme?
Dat het socialisme een geheel onhoud
baar stelsel is. Om dit te doen uitkomen,
hebben wjj gemeend de aaudacht onzer le
zers op dien strjjd te moeten vestigen,
zegt D e T y d.
Leve de vrjjheid! Leven de rechten dtr
meuschen! Hoe vaak klonken deze woorden
sinds hoüderd jaren uit de kelen der mis
leide menigte in Parys en werden ze door
den stormwind gedragen tot aao de greozeu
van het Russische Rjjk, waar het despo
tisme den toegang der vrjjheid weerde!
Vrjjheid voor alles, maar niet voor het
Katholicisme; want »le clericalisme c'est
Vennemihet clericalisme is de vyand, en
alle menscheD, die in hun hart het geloof
aan een rechtvaardigen en almachtigeu God,
belooner van het goede en straffer van het
kwade, hebben bewaard, zyn minstens ver
dacht en verdienen ouder toezicht te worden
gesteld. Raoul Rigaut riep eenmaal uit:
«Het criterium ODzer revolutie is de dood
toch niets verbeurd. Daarom ging ik. Al» u nu
maar niet meer boos zijt
//Ik boos, mjju brave borst! Ik, neen dege-
heele compagnie is trotsch op je.Ge zjjt onze roem!"
verzekert de grjjze officier met heesche stem.
Tom's oogen glinsteren. Hjj tracht zich in
Terry's armen op te richten en als militair te groe
ten. Nu ziet hij de aanwezigen aan
//Ik heb het papier er gebracht en het ant
woord is in rechte hauden, ik ben weer hier,
ik ben thuis. Het verdere komt er niet op aan.//
Nu zoeken zijne oogen KapittinTerry, die Tom's
hoofd tegen zjjne wang drukt en hem vaster om
knelt, als wilde hij den dood zjjn prooi betwis
ten.
Er heerscht eenige minuten eene doodsche stilte
in de tent. Eindeljjk zegt Tom met verhelderd
„Ik voel thans geen pjjn meer, maar ik ben
zoo moeo, zoo moe
Tracht dan wat te slapen, mjjn jongen.
„Ja, dat wil ik, want ik ben zoo moe
aan den Priester!* Eu deze woorden gelden
ook nog in onze dagen voor Fraukrjjks
bewind; want als de tegenwoordige Regee-
ring langzamer eu minder brutaal handelt,
dan is zulks volstrekt geene mildere ge
zindheid, doch alleen de sluwheid, waarmee
zjj datgene bereikt, wat bet ruwe geweld
niet tot stand bracht.
Da hospitalen zjju in handen van leeken,
de gemeentelijke nameljjk, de Staatscholen
werden van «religieuze figuren gezuiverd,*
geen Priester mag ze betreden, de Burge
meester op bet stadhuis deelt dan huwe
lijkszegen uit eu da Staatsonderwyzer geeft
aan zyue leerlingen les in de burgerplich
ten* en schenkt belooniugeD,vooral aan ben,
die zich ook buiten de school van al wat
op godsdienst batrekking beeft verwjjderd
houden.
Da vrijs school, dat wil zeggen de Chris
telijke school, is de steen des aanstoots in
da Frausche Rspubliek. Daarom beeft de
vrijmetselarij de wapens aangegord om tegen
de vryheid van onderwys ten stryde te
trekken. Alleen hy, die op een staatsgym-
nasium zjjne studiën heeft volbracht, zal
eene Rijksbetrekking erlangen. Zoo wil bet
de Loge. Het is de eerste schrede in de
nieuwe vjjaudige beweging. De Loge is
oppermachtig. Voor baar buigt zicb de Re
geering, eu den President Carnot wordt dank
gebracht voor de vele dieasten welke hy
baar bewijst. Ia vroegere dagen biachtde
Loge hulde aau Lodewjjk Napoleon, dien
zjj uitnoodigda zicb de ke zerskroon op het
hoofd te zetten. En dat hare macht onder
het tweede keizerrjjk groot was, hebben de
Oostenrijkers in 1859 ondervonden, want
de masons beroemen er zich op, dat de
Italiaansche veldtocht hun werk was. Toen
echter Napoleons zon den 2 September 1870
onderging, veranderden de broeders van
tactiek; zy werden van imperialisten plot
seling aanhangers van Gambetta en van
het radicalisme.
Vervolging van den godsdienst is schering
eu inslag in de Fransche republiek. Nog
niet laug geleden stond een Priester van
de Sociëteit van Jezus, de Eerwaarde Pater
Aud.ffret voor de rechtbank te Saint Sever.
Gelyk zoo velen werd ook b jj beschuldigd op
d n kansel over de wetten van den Staat in
afkeurenden zin te hebben gesproken. Do
Aartspriester van Saint Set er sloot zjjne
verklaring als getuige met de woorden:
«Pater Audiffret heeft slechts de woorden
der Encycliek van Leo XIII herhaald, welke
de schoolwet met veel krassere woorden
signaleert, dan die welke de prediker be
zigde. Daarop antwoordde de President der
rechtbank, dat de beschuldigde Patsr het
recht niet had, eene Fransche wet te cri-
tiseeren, want de wereldlyke macht staat
boven de geestelyke.* «Waar dan?*
riep luidkeels de advocaat van Pater Au
diffret, «voor de rechtbank of in de kerk?
De beschnldigde zelf verdedigde zich met
eene beslistheid en waardigheid, die hem
de sympathie vau het eerijjke auditorium
deed verwerven «Veroorloof my,zeide hy,
«te herhalen hetgeen ik de eer bad den
rechter van instructie mede te deelen:»Mjjne
Weder volgt eene langere stilte, waarin men
enkel de onregelmatige ademhaling van Tom boort.
Deze wordt al zwakker en zwakker, eindeljjk hoort
men haar slechts bij tusschenpoozen. De Kapi
tein houdt nog steeds den bleeken knaap in zjjne
armeD, ook toen de laatste ademtocht de veege
lippen was ontvloden. Hjj drukte hem nog vas
ter aan zich en durft zich niet van de werke-
ljjkheid overtuigen.
Eindeljjk treedt zjjn vriend Lucien op hem toe
en zegt
„Kom, Terry, kom ga mee, man/ Den armen
knaap kunt gij nu geen goed meer doen."
Maar de Kapitein hoort hem niet. Eindeljjk
laat hjj toe, dat een der artsen zacht zjjne armen
van den on slapen knaap los maakt. Hjj staat op,
ziet naar Tom, terwjjl hjj daar zoo stil en rustig
ter neder ligt en fluistert met bevende stem:
„Hjj had mjj lief, meer dan zich-zelf.//Nog een
laatste blik en hij verlaat de tent om d»ar
buiten in de duisternis met zjjne smart alleen te
zjjn.
