NIEUWE Zondag 6 September 1891. I Ode Jaargang. De geleidelijke weg. BUITENLAND. No. 1730 Zij, die zich tegen 1 October e. k. op de NIEUWE HAARLEM- 8CHE COURANT abonneeren, ont vangen de nog vóór dien tijd, dus gedurende de maand September ver schijnende Nummers gratis. De onbekookste redeneeringen worden vaak in de samenkomsten der sociaal-de mocraten gehouden over maatschappelijke en sociale quaestiëu en daaruit de meest dolzinnige conclusiëu getrokken met be trekking tot de oplossing der moeilijke vragen van den dag. Het halssnoer. Stalende g.d.ch.e P- COÜRAIT. ABONNEMENTSPRIJS Pei 3 maanden voor Haarlem0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verscbjjnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. B U K E A IT: St. Janstraat Haarlem. AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIEN. Van 16 regels.30 Cents Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag- en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht. Uitgever»: KÜPPEB8 fe"I,AUB.EY. Gedachtig aan het spreekwoord: »Een dwaas kan meer vragen dan tien wijzen kunnen antwoorden,* is het over bet alge meen zeker het verstaudigst de vragen, welke door de sociaal-democraten heden ten dage wordeu gedaan, onbeautwoord te laten en aan hu ne eischen de huu toekomende onvertchilligheid te verleeuen. Toch achten wij het niet ondienstig nu en dan te wijzen op eenige dier conclusiën, ten einde het rampzalig streven der socia listen in het ware licht te stellen en te waarschuwen voor de strikken, welke zjj den eenvoudigen werkman trachten te zetten. Zoo hield voor eanige dagen zekere Heer Von Barnekow (hjj noemt zich nog al Freiherrte Amsterdam in Constantia eene toespraak, waarvan de hoofdstrekking was, «at geene verbetering der sociale en poli tieke toestanden is te verkrijgen dan langs den weg der revolutie. Volgens hem leert de geschiedenis, dat nooit langs den gelei delijken weg eenige verbetering is teweeg gebracht. Zjjne rede was eene aaneenschakeling van motieven voor de sociale en politieke revo lutie, terwijl al het bestaande door hem werd gehekeld eu veroordeeld. Vooreerst noemen wij het de vrijheid van vereeniging wel een weinig te ver gedreveD, wanneer het mogeljjk is, dat in ons vader land op eene openbare plaats zoo zonder omwegen de omwenteling ban worden ge predikt. Bjjna zouden wjj geneigd zijn om de oveiheid, welke zulks toelaat, van flauwheid en traagheid te beschuldigen. De autoriteiten zijn het zelfs verplicht om wanneer de staatsinstellingen op zoodanige wijs, als door vele sociaal-democraten ge schiedt, worden aaugevallen, daar tegen op e onion en de overmoedige sprekers tot zwygen te noodzaken. Gelijk een vader het niet zou toelaten, dat m zyue eigene woning zjjne huisgenoo- ten tegen hem worden opgezet, zoo is de overheid verplicht krachtig op te treden tegen hen, wier toeleg het is de instellingen van den Staat te ondermjjnen. Doch het is niet hierop, dat wjj de aan dacht wilden vestigen. Wjj willen korteljjk de uitspiaak van bedoelden woordvoerder FEUILLETON. {Vervolg en slot.) II. Goeden dag, Alijnheer Stafford, zeide de kellner, die ons in de club steeds bediende. Zoo Henry, zeide Fred. Ik dacht dat ie voor ie brutaliteiten al sedert lang opge hangen waart. NeeD, mijnheer, lachte Henry. Nog steeds dezelfde Henryniet beter, niet slechter ©eneer. Hoe is 't thuis, Henry? De vrouw wel, en de kinderen d"e kc? Vier nu, meneer, en alles best id orde. De vrouw gaat uit schoonmaken, meneer Zjj heelt uwe tante ook opgepast. .-ZfÏL'Strlri.pM.iu:M-ohi... hWat hebt ge'roeg ik. hem nieuwe- aan de waarheid toetsen en dan aan onze lezers de vraag stellen, of het prediken der revolutie eenigen wettigeu grond bezit. Bjj de vraag, of de revolutie verbetering in de maatschappelijke of staatkundige toestanden kan voortbrengen, denkt men onwillekeurig aan de gevolgen der groote omwenteling van het jaar 1789. Eu nu zijn de bekwaamste geschiedkenners het er over eens, dat niet ten gevolge der Fransche revolutie, maar juist ondanks haar de toe standen zich hebben ontwikkeld tot hetgeen zjj thans zijn. Hieruit is dus eene geheel andere conclusie te trekken, dan door dan HeerVon Barnekow gemaakt werd, namelyk deze, dat zoo de groote omwenteling niet had plaats gegrepen, de voortgang der ontwikkeling van de samenleving nog groo- ter geweest zou zijn, dan deze thans reeds is. De omwentelingen zijn dus niet geschikt om het tot stand komen van verbeteringen te bevorderen; integendeel beletten zjj waar achtige en degelijke verbeteringen tot stand te brengen. Dit leert de geschiedenis ons. Kwam niet na de herstelling van Europa uit de koorts der revolutie de reactie, welke in sommige opzichten nog erger moest heeten dan de toestanden vó_>r 1789? Hoevelen, die zich van de vruchten der omwenteling gouden bergen hadden voorgespiegeld, zyn teleurgesteld, eu moeoteu erkeuneo, dat de revolutie slechts heeft gestrekt om enkele eerzuchtigen tot macht en aanzien te bren gen ter wjj 1 de groote menigte, welke zich had opgeofferd, met ten kluitje ia het riet was gestuurd. Iutezen leel zija uit de geschiedenis ruim schoots de bewijzen te trekken, dat elke ge welddadige omwentel ng slechts verwarring schiep zonder eene betere orde van zaken te kunnen voortbrengen. Niemand minder dan de sociaal-Jemocraten mogen zich op de geschiedenis beroepen. Elke bladzjjde iu het historieboek bevat een protest tegen het heilloos dryven der socialisten. Elke gebeurtenis op geschiedkundig terrein pre dikt een geleidelijken voortgang, terwjj! een zondigen hiertegen iu zichzelf de straf mededraagt. Zjj, die de revolutie verdedigen, geven te kennen, dat zjj de onweuteling slechts wil len om te komen tot andere toestanden op politiek en maatschappelijk terrein. Wij echter meenen, dat de sociaal-democraten reeds hunne wenschen bereikt zuilen achten, wanneer werkeljjk eens eene omwenteling uitbrak. Neen, in het stelsel der socialisten is de omwenteling niet het middel; zjj is alleen het doel. Wanneer zjj het eenmaal zoover hebben weteu te brengen, dan zjju zjj voldaan, ea zullen geene eischen meer stellen. Hunne verlangens gaan niet zoover, dat zjj op de puinhoopen der tegenwoordige samenleving eene nieuwe maatscbappjj zou_ den willen optrekken. Afbreken zonder op bouwen, is het ideaal der maatschappjj.be- niet goed. Maar in mijn tegenwoordigen toestand moet ik op alles letten. Waarom zouden wjj de vrouw van Henry niet eens gaan opzoeken Inderdaad, waarom met? zeide ik. Maar waarom wel Om de ge weet wel wat' zeide Fred, zijn zin atbrekende, omdat Henry juist na derbij kwam. Zeg eens Hemy, zouden wjj je vrouw niet eens kunnen opzoeken, b.v. vandaag Zeker meneer, antwoordde tiinry zeer veel eer, meneer! A's u dan tot zes uur wilt wachten, zal ik de keeren begeleiden Best, zeide Fred en het een halve souve- reign in Henry's hand gljjden; wjj stonden op en gingen naar de rookkamer. Vjjftien roiruten over zes wareu wij in de nette zitkamer van Henry, in gezelschap van Eliza en de vier kinderen. Goeden dag, heerenriep zjj uit. Ja, vervolgde zjj op eene vraag van Ferd ik ben bij uwe tante als hulp geweest, meneer, 'enft lastige dame, zij maakte mjj erg zenuwach tig. Maar och, ik verdiende er mijn geld. Daar twjjfel ik niet aan, zeide Ferd. aar, zeg eens hebt gjj voor of na haaroverlij- zien?m 6 °°k een juweelen halssnoer ge- stomers. Zjj wenschen in troebel water te visschen en uit dr algemeene verwarring bun voordeel te trekken. Men moet maar durveD, gelijk een Von Barnekow, om uit de geschiedenis te wil len bewjjzea, dat thans eene revolutie noodig is. Alleerst zou hjj dan moeten aan- toonen, iu welke opzichten de tegenwoor dige maatschappij zooveel verdorvenheid toont, dat er geene verbetering mogeljjk is, en vernietiging het eenige middel tot her stel moet heeten. Het bewijs hiervoor kan hjj niet leveren. Natuurlijk zullen wjj niet al het thans bi- staande in bescherming nemen, en beweren dat geene verbeteringea kunnen worden aangebracht. Zoolang er menschen op de wereld zullen wezen, zoolang zullen er ook dwalingen bljjveu besta in, ea zoolang zul len er ook verbeteringen moeten komen. Het is juist een prikkel voor de mensch- heid om te streven naar het betere, het hoogere. Dit met een greep te kunnen vatten en dan de oplossing van het maatschappe lijk vraagstuk meeneu te hebben, is de on geremdheid zelve. In eiken tak van kunst en wetenschap kan men het slechts door volharding en yver tot zekeren trap van ontwikkeling brengen, en dan doen zich vrageu voor, die misschien eerst door een volgeod geslacht kunnen opgelost worden, of misschien voor altjjd vrageu zullen bljj- ven. Zoo ia het ook met de ontwikkeling der maatschappelijke toestanden. Door aanhou dend streven naar verbetering, niet door omwenteling, kan het tegenwoordig geslacht eene schrede voorwaarts doen, en, gebruik makende vau de ondervinding van vroegere geslachten, de toestanden allengs zoo her vormen, dat zij in overeeustemming zyn met hetgeen voor de menschheid in onze dagen weuscheljjk is. Doch nooit zal eeue vernietiging vau de bestaande toestanden verbetering aanbren gen. Indien het al mogeljjk was om de ge- heele samenleving uit haar verband te ruk ken en een nieuwe basis te vormen, waar op eene nieuwe maatschappij moest worden opgericht, dan nog zou geen heilstaat ge boren zjjn, omdat de gebreken, welke aan elke nieuwe instelling kleven, ook haar deel zouden wezen. Dit alles toont zonneklaar aan, dat slechts »de geleideljjke weg» het eenig middel is om bestaande gebreken te verbeteren. Be houden betgeen goed is, en herstellen bet geen verkeerd moet heeten, dat is de rich ting, waarin ieder te arbeideu heeft, die het goed meent met z'ch zelf en de mensch heid in 't algemeen. Wjj volgen dan geen struisvogelpolitiek, geljjk de sociaal-democraten beweren, maar wjj maken alleen gebruik van de lessen der geschiedenis. Wjj achten het verkeerd in rustige ru»t den ontwikkelingsgang der maatschappij gade te slaaD, en geene poging Neen, meneer, antwoordde Eliza gede cideerd. Weet gjj wat juweelen zgn Zeker, meneer, natuurljjk, antwoordde Eliza met zeker air Er zjjn weinig zaken, die ik niet ken. Laat ons gaan, fluisterde ik Fred toe hiér is niets. Goed, zeide Fred op wanhopigeu toon. Laat ons gaan. Toen wjj op het punt stonden van te vertrek ken, hield Henry, die er altijd op uit was iets te verdienen, ons tegen. Moet een van de heeren niet een hondje koopen vroeg hjj. De vraag was zoo onverwacht en zoo koddig, dat wjj bleven staan. Fred antwoordde het eerst en zeide Mis chien wel, laat eens zien. Henry verdween in eene aangrenzende kamer en kwam met een klein mopshondje, een leelijk mormel, terug. Hjj reikte het Fred toe, die het beest, tot mijne groote verbazing, gretig aannam. Hoeveel vroeg Fred op eenigszins vreem den toon. Tien neen, vjjftien shillings, zeide Henry. te wagen om dien gang te bespoedigen Doch wij bljjven ons krachtig verzetten tegen elk 9traveD, dat ten doe! heeft in ésn slag de samenleving te willea maken, zoo als men haar gaarne heeft. Hierop willen wij wjjzen naar aanleiding van het bsweren, dat de geschiedenis de revolutie rechtvaardigt. Nimmer isgrooter onwaarheid uitgesproken, dan door den Heer Von Barnekow in Constantia te Amsterdam, toen hjj uit de historie de noodzakelijkheid eener gewelddadige omkeering der maat schappjj trachtte aan te toonen. Wjj hopen dan ook, dit, zoo de overheid het niet tot haar plicht rekent om aan zulke Helen bet zwijgen op te leggea, de openbare meening zich toch niet door die dwaze redeueeringen laat leiden. Wjj ach- teu daarom eene korte waarschuwing niet ongepast, waar eene grove onwaarheid aan leiding zou kannen geven tot het doen ontstaan van meeningen, welke eiken dege» lijken grondslag missen. De Duitsche Keizerskroon, waarmede het koepeldak van het paleis van den Ryksdag te Berliju versierd wordt, is jl. Woeosdag (den gedenkdag van Sédan) van hare om hulsels ontdaan en prjjkt thans in vollen luister. Als gewoonlijk vierden de Duitschers den Sédan-dag. Over het algemeen begint echter de belangstelling in dezen nationalen feest dag in Duitschland aanmerkelijk te verflau wen. Toch herdenken ook na nog de meeste bladen den val van het Fransche Keizerrjjk en de weieroprichting van het Daitsche Rjjk, waarbij natuurljjk You Moltke op den eer sten Sédan-dag dien hy niet meer kan mee maken, niet wordt vergeten. De eergisteren gehouden vergadering vau den Duitscben Katholiekendag werd door 800 peisonen bijgewoond. Besloten werd pogingen sai te wenden tot het doen bjjeenkomen van eeu internationaal Congres van Katholieken, waarop over de herstelling van het wereldljjk gezag van den Paus zou gesproken wordeD, en het initatief te ne men voor het stichten van een gedenkteeken te Meppen ter eere van Dr. Windthorst. Op deze vergadering werd onder anderen ook besloten: le. Aan Z. H. den Paus dank te betuigen voor de Encycliek over de arbeidersquaes- tie, onder plechtige belofte van de daarin nedergelegde beginselen en verplichtingen getrouwelyk te zullen nakomen; 2e. te verklaren, dat de vergadering in de wet op werkliedenbeschermiog, van 8 Juni 1891, een eersten verblijdenden voor- waardschen stap ziet ter vervalling van de rechtmatige eischen der werkende klasse; dat zjj deswege den Keizer haren dank be tuigt voor zyn welwillend krachtig initatief, en alle Katholieken nitnoodigt, mede te Fred gaf liem onmiddelljjk het geld. Toen, me4 eene poging om kalm te schjjnen en het morme' onder zijn jas wegstoppend, vroeg hjj Waar hebt ge den halsband gekocht Och, riep Eliza uit die is van mjj. Ik vond hem op den grond liggen bjj utra tante, gewone kraleD, meneer, maar ik hecht er niet aan. Wjj zullen er u niets voor rekenen, hè Henry Gjen stuiver, meneer, antwoordde deze. Op straat gekomen, greep Fred mjj bjj mjju arm eu kueep mjj zoo, dat ik het haait van pjj a uitschreeuwde. Toen zeide hjj met heesche stem, het hondje voor mjj houdende Kijk eens naar dezen halsband Het is het juweelen halssnoer. En ge gaat dis de volgende maand trou wen Ja, vriend, gjj komt natnurlijk op mjjn bruiloft Zeker. En je bruidscadean is natunrljjk het juweelen halssnoer? Neen, ik zal dat te gelde maken. Ik kan zoo'n kapitaal niet dood laten liggen. Violet zal geen diamanten dragen. Juweelea brengen onge luk aan, dat is te zeggen, zjj hadden het mg bjjna gedaan.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1891 | | pagina 1