NIEUWE
Zondag 6 September 1891.
I Ode Jaargang.
De geleidelijke weg.
BUITENLAND.
No. 1730
Zij, die zich tegen 1 October
e. k. op de NIEUWE HAARLEM-
8CHE COURANT abonneeren, ont
vangen de nog vóór dien tijd, dus
gedurende de maand September ver
schijnende Nummers gratis.
De onbekookste redeneeringen worden
vaak in de samenkomsten der sociaal-de
mocraten gehouden over maatschappelijke
en sociale quaestiëu en daaruit de meest
dolzinnige conclusiëu getrokken met be
trekking tot de oplossing der moeilijke
vragen van den dag.
Het halssnoer.
Stalende g.d.ch.e P-
COÜRAIT.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verscbjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B U K E A IT: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels.30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever»: KÜPPEB8 fe"I,AUB.EY.
Gedachtig aan het spreekwoord: »Een
dwaas kan meer vragen dan tien wijzen
kunnen antwoorden,* is het over bet alge
meen zeker het verstaudigst de vragen,
welke door de sociaal-democraten heden ten
dage wordeu gedaan, onbeautwoord te laten
en aan hu ne eischen de huu toekomende
onvertchilligheid te verleeuen.
Toch achten wij het niet ondienstig nu
en dan te wijzen op eenige dier conclusiën,
ten einde het rampzalig streven der socia
listen in het ware licht te stellen en te
waarschuwen voor de strikken, welke zjj
den eenvoudigen werkman trachten te zetten.
Zoo hield voor eanige dagen zekere Heer
Von Barnekow (hjj noemt zich nog al
Freiherrte Amsterdam in Constantia eene
toespraak, waarvan de hoofdstrekking was,
«at geene verbetering der sociale en poli
tieke toestanden is te verkrijgen dan langs
den weg der revolutie. Volgens hem leert
de geschiedenis, dat nooit langs den gelei
delijken weg eenige verbetering is teweeg
gebracht.
Zjjne rede was eene aaneenschakeling van
motieven voor de sociale en politieke revo
lutie, terwijl al het bestaande door hem
werd gehekeld eu veroordeeld.
Vooreerst noemen wij het de vrijheid van
vereeniging wel een weinig te ver gedreveD,
wanneer het mogeljjk is, dat in ons vader
land op eene openbare plaats zoo zonder
omwegen de omwenteling ban worden ge
predikt. Bjjna zouden wjj geneigd zijn om
de oveiheid, welke zulks toelaat, van
flauwheid en traagheid te beschuldigen. De
autoriteiten zijn het zelfs verplicht om
wanneer de staatsinstellingen op zoodanige
wijs, als door vele sociaal-democraten ge
schiedt, worden aaugevallen, daar tegen op
e onion en de overmoedige sprekers tot
zwygen te noodzaken.
Gelijk een vader het niet zou toelaten,
dat m zyue eigene woning zjjne huisgenoo-
ten tegen hem worden opgezet, zoo is de
overheid verplicht krachtig op te treden
tegen hen, wier toeleg het is de instellingen
van den Staat te ondermjjnen.
Doch het is niet hierop, dat wjj de aan
dacht wilden vestigen. Wjj willen korteljjk
de uitspiaak van bedoelden woordvoerder
FEUILLETON.
{Vervolg en slot.)
II.
Goeden dag, Alijnheer Stafford, zeide
de kellner, die ons in de club steeds bediende.
Zoo Henry, zeide Fred. Ik dacht
dat ie voor ie brutaliteiten al sedert lang opge
hangen waart.
NeeD, mijnheer, lachte Henry. Nog
steeds dezelfde Henryniet beter, niet slechter
©eneer.
Hoe is 't thuis, Henry? De vrouw wel, en
de kinderen d"e kc?
Vier nu, meneer, en alles best id orde. De
vrouw gaat uit schoonmaken, meneer Zjj heelt
uwe tante ook opgepast.
.-ZfÏL'Strlri.pM.iu:M-ohi...
hWat hebt ge'roeg ik. hem nieuwe-
aan de waarheid toetsen en dan aan onze
lezers de vraag stellen, of het prediken der
revolutie eenigen wettigeu grond bezit.
Bjj de vraag, of de revolutie verbetering
in de maatschappelijke of staatkundige
toestanden kan voortbrengen, denkt men
onwillekeurig aan de gevolgen der groote
omwenteling van het jaar 1789. Eu nu zijn
de bekwaamste geschiedkenners het er over
eens, dat niet ten gevolge der Fransche
revolutie, maar juist ondanks haar de toe
standen zich hebben ontwikkeld tot hetgeen
zjj thans zijn. Hieruit is dus eene geheel
andere conclusie te trekken, dan door dan
HeerVon Barnekow gemaakt werd, namelyk
deze, dat zoo de groote omwenteling niet
had plaats gegrepen, de voortgang der
ontwikkeling van de samenleving nog groo-
ter geweest zou zijn, dan deze thans reeds is.
De omwentelingen zijn dus niet geschikt
om het tot stand komen van verbeteringen
te bevorderen; integendeel beletten zjj waar
achtige en degelijke verbeteringen tot stand
te brengen.
Dit leert de geschiedenis ons. Kwam
niet na de herstelling van Europa uit de
koorts der revolutie de reactie, welke in
sommige opzichten nog erger moest heeten
dan de toestanden vó_>r 1789? Hoevelen, die
zich van de vruchten der omwenteling
gouden bergen hadden voorgespiegeld, zyn
teleurgesteld, eu moeoteu erkeuneo, dat de
revolutie slechts heeft gestrekt om enkele
eerzuchtigen tot macht en aanzien te bren
gen ter wjj 1 de groote menigte, welke zich
had opgeofferd, met ten kluitje ia het riet
was gestuurd.
Iutezen leel zija uit de geschiedenis ruim
schoots de bewijzen te trekken, dat elke ge
welddadige omwentel ng slechts verwarring
schiep zonder eene betere orde van zaken
te kunnen voortbrengen. Niemand minder
dan de sociaal-Jemocraten mogen zich op
de geschiedenis beroepen. Elke bladzjjde iu
het historieboek bevat een protest tegen
het heilloos dryven der socialisten. Elke
gebeurtenis op geschiedkundig terrein pre
dikt een geleidelijken voortgang, terwjj!
een zondigen hiertegen iu zichzelf de straf
mededraagt.
Zjj, die de revolutie verdedigen, geven te
kennen, dat zjj de onweuteling slechts wil
len om te komen tot andere toestanden op
politiek en maatschappelijk terrein. Wij
echter meenen, dat de sociaal-democraten
reeds hunne wenschen bereikt zuilen achten,
wanneer werkeljjk eens eene omwenteling
uitbrak. Neen, in het stelsel der socialisten
is de omwenteling niet het middel; zjj is
alleen het doel. Wanneer zjj het eenmaal
zoover hebben weteu te brengen, dan zjju
zjj voldaan, ea zullen geene eischen meer
stellen. Hunne verlangens gaan niet zoover,
dat zjj op de puinhoopen der tegenwoordige
samenleving eene nieuwe maatscbappjj zou_
den willen optrekken. Afbreken zonder op
bouwen, is het ideaal der maatschappjj.be-
niet goed. Maar in mijn tegenwoordigen toestand
moet ik op alles letten. Waarom zouden wjj de
vrouw van Henry niet eens gaan opzoeken
Inderdaad, waarom met? zeide ik.
Maar waarom wel
Om de ge weet wel wat' zeide
Fred, zijn zin atbrekende, omdat Henry juist na
derbij kwam. Zeg eens Hemy, zouden wjj je vrouw
niet eens kunnen opzoeken, b.v. vandaag
Zeker meneer, antwoordde tiinry zeer
veel eer, meneer! A's u dan tot zes uur wilt
wachten, zal ik de keeren begeleiden
Best, zeide Fred en het een halve souve-
reign in Henry's hand gljjden; wjj stonden op en
gingen naar de rookkamer.
Vjjftien roiruten over zes wareu wij in de nette
zitkamer van Henry, in gezelschap van Eliza en
de vier kinderen.
Goeden dag, heerenriep zjj uit.
Ja, vervolgde zjj op eene vraag van Ferd
ik ben bij uwe tante als hulp geweest, meneer,
'enft lastige dame, zij maakte mjj erg zenuwach
tig. Maar och, ik verdiende er mijn geld.
Daar twjjfel ik niet aan, zeide Ferd.
aar, zeg eens hebt gjj voor of na haaroverlij-
zien?m 6 °°k een juweelen halssnoer ge-
stomers. Zjj wenschen in troebel water te
visschen en uit dr algemeene verwarring
bun voordeel te trekken.
Men moet maar durveD, gelijk een Von
Barnekow, om uit de geschiedenis te wil
len bewjjzea, dat thans eene revolutie
noodig is. Alleerst zou hjj dan moeten aan-
toonen, iu welke opzichten de tegenwoor
dige maatschappij zooveel verdorvenheid
toont, dat er geene verbetering mogeljjk is,
en vernietiging het eenige middel tot her
stel moet heeten.
Het bewijs hiervoor kan hjj niet leveren.
Natuurlijk zullen wjj niet al het thans bi-
staande in bescherming nemen, en beweren
dat geene verbeteringea kunnen worden
aangebracht. Zoolang er menschen op de
wereld zullen wezen, zoolang zullen er ook
dwalingen bljjveu besta in, ea zoolang zul
len er ook verbeteringen moeten komen.
Het is juist een prikkel voor de mensch-
heid om te streven naar het betere, het
hoogere. Dit met een greep te kunnen vatten
en dan de oplossing van het maatschappe
lijk vraagstuk meeneu te hebben, is de on
geremdheid zelve. In eiken tak van kunst
en wetenschap kan men het slechts door
volharding en yver tot zekeren trap van
ontwikkeling brengen, en dan doen zich
vrageu voor, die misschien eerst door een
volgeod geslacht kunnen opgelost worden,
of misschien voor altjjd vrageu zullen bljj-
ven.
Zoo ia het ook met de ontwikkeling der
maatschappelijke toestanden. Door aanhou
dend streven naar verbetering, niet door
omwenteling, kan het tegenwoordig geslacht
eene schrede voorwaarts doen, en, gebruik
makende vau de ondervinding van vroegere
geslachten, de toestanden allengs zoo her
vormen, dat zij in overeeustemming zyn
met hetgeen voor de menschheid in onze
dagen weuscheljjk is.
Doch nooit zal eeue vernietiging vau de
bestaande toestanden verbetering aanbren
gen. Indien het al mogeljjk was om de ge-
heele samenleving uit haar verband te ruk
ken en een nieuwe basis te vormen, waar
op eene nieuwe maatschappij moest worden
opgericht, dan nog zou geen heilstaat ge
boren zjjn, omdat de gebreken, welke aan
elke nieuwe instelling kleven, ook haar deel
zouden wezen.
Dit alles toont zonneklaar aan, dat slechts
»de geleideljjke weg» het eenig middel is
om bestaande gebreken te verbeteren. Be
houden betgeen goed is, en herstellen bet
geen verkeerd moet heeten, dat is de rich
ting, waarin ieder te arbeideu heeft, die
het goed meent met z'ch zelf en de mensch
heid in 't algemeen.
Wjj volgen dan geen struisvogelpolitiek,
geljjk de sociaal-democraten beweren, maar
wjj maken alleen gebruik van de lessen der
geschiedenis. Wjj achten het verkeerd in
rustige ru»t den ontwikkelingsgang der
maatschappij gade te slaaD, en geene poging
Neen, meneer, antwoordde Eliza gede
cideerd.
Weet gjj wat juweelen zgn
Zeker, meneer, natuurljjk, antwoordde
Eliza met zeker air Er zjjn weinig zaken, die
ik niet ken.
Laat ons gaan, fluisterde ik Fred toe
hiér is niets.
Goed, zeide Fred op wanhopigeu toon.
Laat ons gaan.
Toen wjj op het punt stonden van te vertrek
ken, hield Henry, die er altijd op uit was iets
te verdienen, ons tegen.
Moet een van de heeren niet een hondje
koopen vroeg hjj.
De vraag was zoo onverwacht en zoo koddig,
dat wjj bleven staan.
Fred antwoordde het eerst en zeide
Mis chien wel, laat eens zien.
Henry verdween in eene aangrenzende kamer
en kwam met een klein mopshondje, een leelijk
mormel, terug. Hjj reikte het Fred toe, die het
beest, tot mijne groote verbazing, gretig aannam.
Hoeveel vroeg Fred op eenigszins vreem
den toon.
Tien neen, vjjftien shillings, zeide
Henry.
te wagen om dien gang te bespoedigen
Doch wij bljjven ons krachtig verzetten
tegen elk 9traveD, dat ten doe! heeft in ésn
slag de samenleving te willea maken, zoo
als men haar gaarne heeft.
Hierop willen wij wjjzen naar aanleiding
van het bsweren, dat de geschiedenis de
revolutie rechtvaardigt. Nimmer isgrooter
onwaarheid uitgesproken, dan door den Heer
Von Barnekow in Constantia te Amsterdam,
toen hjj uit de historie de noodzakelijkheid
eener gewelddadige omkeering der maat
schappjj trachtte aan te toonen.
Wjj hopen dan ook, dit, zoo de overheid
het niet tot haar plicht rekent om aan
zulke Helen bet zwijgen op te leggea, de
openbare meening zich toch niet door die
dwaze redeueeringen laat leiden. Wjj ach-
teu daarom eene korte waarschuwing niet
ongepast, waar eene grove onwaarheid aan
leiding zou kannen geven tot het doen
ontstaan van meeningen, welke eiken dege»
lijken grondslag missen.
De Duitsche Keizerskroon, waarmede het
koepeldak van het paleis van den Ryksdag
te Berliju versierd wordt, is jl. Woeosdag
(den gedenkdag van Sédan) van hare om
hulsels ontdaan en prjjkt thans in vollen
luister.
Als gewoonlijk vierden de Duitschers den
Sédan-dag. Over het algemeen begint echter
de belangstelling in dezen nationalen feest
dag in Duitschland aanmerkelijk te verflau
wen. Toch herdenken ook na nog de meeste
bladen den val van het Fransche Keizerrjjk
en de weieroprichting van het Daitsche Rjjk,
waarbij natuurljjk You Moltke op den eer
sten Sédan-dag dien hy niet meer kan mee
maken, niet wordt vergeten.
De eergisteren gehouden vergadering
vau den Duitscben Katholiekendag werd
door 800 peisonen bijgewoond. Besloten
werd pogingen sai te wenden tot het doen
bjjeenkomen van eeu internationaal Congres
van Katholieken, waarop over de herstelling
van het wereldljjk gezag van den Paus zou
gesproken wordeD, en het initatief te ne
men voor het stichten van een gedenkteeken
te Meppen ter eere van Dr. Windthorst.
Op deze vergadering werd onder anderen
ook besloten:
le. Aan Z. H. den Paus dank te betuigen
voor de Encycliek over de arbeidersquaes-
tie, onder plechtige belofte van de daarin
nedergelegde beginselen en verplichtingen
getrouwelyk te zullen nakomen;
2e. te verklaren, dat de vergadering in
de wet op werkliedenbeschermiog, van 8
Juni 1891, een eersten verblijdenden voor-
waardschen stap ziet ter vervalling van de
rechtmatige eischen der werkende klasse;
dat zjj deswege den Keizer haren dank be
tuigt voor zyn welwillend krachtig initatief,
en alle Katholieken nitnoodigt, mede te
Fred gaf liem onmiddelljjk het geld. Toen, me4
eene poging om kalm te schjjnen en het morme'
onder zijn jas wegstoppend, vroeg hjj
Waar hebt ge den halsband gekocht
Och, riep Eliza uit die is van mjj.
Ik vond hem op den grond liggen bjj utra tante,
gewone kraleD, meneer, maar ik hecht er niet aan.
Wjj zullen er u niets voor rekenen, hè Henry
Gjen stuiver, meneer, antwoordde deze.
Op straat gekomen, greep Fred mjj bjj mjju
arm eu kueep mjj zoo, dat ik het haait van pjj a
uitschreeuwde. Toen zeide hjj met heesche stem,
het hondje voor mjj houdende
Kijk eens naar dezen halsband Het is het
juweelen halssnoer.
En ge gaat dis de volgende maand trou
wen
Ja, vriend, gjj komt natnurlijk op mjjn
bruiloft
Zeker. En je bruidscadean is natunrljjk
het juweelen halssnoer?
Neen, ik zal dat te gelde maken. Ik kan
zoo'n kapitaal niet dood laten liggen. Violet zal
geen diamanten dragen. Juweelea brengen onge
luk aan, dat is te zeggen, zjj hadden het mg
bjjna gedaan.