NIEUWE Woensdag 16 September 189 L 16de Jaargang. agite ma non agitate. De Geestelijkheid en de Wetenschap. .tirdrfift"- u™ V"' No. 1734 ABONNEMENTSPRIJS PRIJS DER ADVERTENTIEN. Zij, die zich tegen 1 October e. k. op de NIEUWE HAARLEM- 8CHE COURANT abonneeren, ont vangen de nog voor dien tijd, dus gedurende de maand September ver- schijnende Nummers gratis. ii. H44R11IHSCHIC0UR4IT. Pei 3 maanden voor Haarlem0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. B URE ATT: St. Janstraat Haarlem. Van 16 regels30 |Cent& Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant Advertentien worden uiterlijk Maandag-, Woenadag- en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers, KüPPERS k liAUBIT, Begeven we ons in het Westen van Eu ropa, dan vinden wij in Frankrijk den H. Bisschop van Poitiers, gestorven in 366, die in de heidensche wereldwijsheid geene be vrediging van zjjn onvermoeiden geest vond on zich dus op de studie der H. Schrift toelegde, welke zjjn geest inderdaad bevre digde. Zjjne wetenschappelijke werken geven hem recht plaats te nemen naast de grootste Kerkvaders, reden waarom Paus Pius IX bjj decreet van 10 JaD. 1852 hem den titel van algemeen Leeraar der Kerk« hebft toegevoegd. Behalve de wetenschappelijke werken, welke wjj van hem bezitten, schreef hjj nog andere,alsmede een boek met liederen, dat echter verloren is gegaan. ^,0-B- Optatus, Bisschop van Mileve in Numidië, gestorven na 384, werd door de Bonatistische scheuring genoodzaakt als fU j' r/- ter verdediging der Kerk op te re en.Zijne wetenschappelijke werken vielen groote waardeering ten deel. In de vjjfde esnw werd de Katholieke Kerk oor wte lichten beschenen, welker glans heden nog niet is verdoofd en niet ver doven zal tot deu laatsten dag. Het zjjn de beide groote Kerkvaders Hieronymiustn Augustinus, die, met de gansche wetenschap van de heidensche oudheid toegerust, eene wondervolle werkdadigheid als schrijvers ontwikkelden. De Kerk noemt den H. Hieronymus den grootsten Leeraar in de der H. Schrift en het dankbare nageslacht heeft den H. Augustinus daar door geëerd, dat het den grootsten geleerde der middeleeuwen, den H. Thomas van quine, als den besten uitlegger verklaarde van de werken des H. Augustinus. De H. Hieronymus stierf in het jaar 420, tien i«er verwisselde de Augustinus het P? me'' kek eeuwige leven. Po. |Bn ^aar na z^a dood stierf de beroemde en ^°'a Balie. Hij was geheel ontwikkeling0varf Ta ^^schappelijke als kerkelijk dichte? mUütte Vooral de vjjfde efuwSefcenenm^°e).schitterde in hoogste mate verdienstelijk iu de voor de Kerk, den Staat en de w^u Het was Paus Leo I, gestorven in 461 wegens zjjne enorme verdiensten den biii 9 ▼au »deu Grooten« verkreeg. uaam FEUILLETON. Eene maagkuur. Vervolg.) Toen de voorstelling afgeloopen wa9, ging hij naar de bazin toe, wie men den bijnaam gege ven had van „de schoone Djemmah." "Juffrouw,// vroeg hij aan de Marokkaansche schoone, die haastig hare verhitte wangen af- Wischte, „is deze struisvogel te koop "Waarom Is mijnheer van het vak "Van welk vak //Ik bedoel, of mijnheer ook een spel heeft." "Een spel? Waarachtig niet. „Deze struisvogel is onze broodwinning," ging de schoone Djemmah voorten als wij hem af staan, dan zal het niet onder de 2000 franks En dat is dan nog niet eens duur.// Saint-Vigor aarzelde, maar toen hij op eens weer een vreeselijke kramp kreeg, zeide hjj op weemoedigen toon //Breng mjj het dier morgen Uhaville, in de villa des Ombrages, dicht bjj et bosch. Hier is mjjn ad/es ik zal contant beta- jen."En hjj ging heen,terwijl de spelleluidjes elkaar B elonune verbazing aanzagen. dfl^d a v°lgende morgen om negen uur arriveerde doen iV°8el De spelleman had goed rneenen te i oor hem eens mooi uit te dossen een De Abt Dionysins Exiguus, gestorven na 536, onderscheidde zich door zijne klassieke outwikkeling en maakte naam, doordien hij ter gerechtigde waardeersng van do wereld historische beteekeuis van het Christendom de tijdrekening van de geboorte van Christus af dateerde. Iu de rij van die maunen uit den Gees telijken stand, dia zich jegens de weten schap hoogst verdienstelijk hebben gemaakt mogen wjj den Abt Benedictus van Nursia niet vergeten, die door de stichting van de Orde der Benedictijnen op do verdere ont wikkeling der Christelijke literatuur bui tengewoon veel invloed heeft uitgeoefend. Het is deze Orde, waaraan de wereld groote verplichtingen heelt, omdat door haar zoo vele wetenschappelijke sehatten der oud heid zjjn bewaard gebleven en voor het al gemeen gebruik werden vermenigvuldigd. De H. Benedictus stierf in 543. Paus Gregorius I, de Groote, die aan't einde der zesde eeuw tot troost van Italië en van de gansche wereld op den Pause- ljjken Stoel werd verheven, was de voor naamste schrjjver van zijn tjjd. Hij richtte armenscholen op, om de wetenschap tot gemeenschappelijk goed der menschen te maken en ook aan de onverruogenden den toegang tot de hallen der wetenschap mo gelijk te maken. Hij stierf in 604. Maxi- mus, de Belijder, studeerde hoofdzakelijk rhetorica en philosophie en werd geheim schrijver van den Griekschen Keizer Hera- cliu8. Later trad hij in een klooster, tot welks Overste hjj binnen korten tgd werd benoemd. De Grieken noemden hem: »den Grootstenwelken naam hij verdiende door zjjne heiligheid en geleerdheid, door zijn vrceselijk en aanhoudend Ijjden. Hjj stierf iu het jaar 602. Johannes van Damascus was Priester en tegeljjkertjjd ook eerste Minister van een Saraceensch Vorst. Na zijne ambtsbe zigheden was de studie der philosophie en theologie zijne grootste vreugde. Ook iu Spanje werd het licht der weteu- schap door Katholieke Prieslers ontstoken. De Aartsbisschop Isidor van Sevilla, gestor ven in 636, was een groot geleerde. Iu de wetenschappelijke werken welke hij schreef, toonde hij zjjne bekendheid met de Christe lijke en heidensche schrijvers. Ildephonsu8, Aartsbisschop van Toledo, was een leerling van den H. Isidorue. In de voetstappen tredende van zijn leermeester, verhoogde hjj den glans zjjuer Bisschoppe lijke deugden door den roem zijner geleerd- hehb Ook naar Engeland werd de fakkel der wetenschap door Katholieke Geestelijaen gedragen, nameljjk door de zonen van den H. Benedictus en hoe helder zij daar ver_ lichtte, kunnen wjj uit de wetenschappe_ groen lekje met een vergulden vlinder op den rug, een mutsje met roode veeren en gele lap jes om de enkels bi] wjjze van schoenen. Hjj had dan ook onderweg een heelen troep opgewonden straatjongens achter zich gehad. De kreten van de jongens wekten Saint-Vigor, die aan het raam verscheen. Hij opende de deur der villa, de spelleman, de struisvogel en de straatjongens kwamen ijlings "innen. Saint-Vigor betaalde de overeengekomen 8 duizend franks, joeg de grinnekende straat- weg en sloot zich met ziju nieuwkoop je tn,ia°o8trUl3V0gel hleef staan en keek hem oplet- torpnü»13" kaal kopje bleef onbeweeglijk; schit- oogjes rolden vlug in hunne kassen heen hnlitür60^ Z1J^6 n<5U8gaten maakten bjj elke adem- t ange Ondersoek van zgn nieu- h* - liet cene ronde rood- „Hij heelt zeker honger,» zei Saint-Vigor tot ztch elf en riep den tu nman.Deze, het dier ziende, opende den mond wijd en wüd; spreken, maa^ op een ongeduldig gebaar van zjjn meester, die hem den stal aanwees, ging hü een maatie haver halen.Het maatje verdween, toen eon tweede, daar- na een derde en een vierde. "Er is niets meer, mijnheer," merkte de tuinman op. «Is mijnheer van plan dit beest te honden?// ljjke werken van deu Eerw. Beda zien. Voor Beda was bet steeds, gelijk hjj zelf zeide, een waar genot, te studeeren, te onderrichten of to schrjjven. Keeren wij naar het vasteland terug, dan vinden we spoedig gelegenheid ons te verbazen over de groote werkdadigheid, welke door Engelsche Monniken vooral in Duitschland werd ontwikkeld. Allereerst verscbjjnt de H. Bonifacius, d Apostel der Germanen, die met het Christelijk geloot ook de wetenschappen naar Duitschland bracht. Hoe lief deze Heilige zjjue boeken had, bljjkt daaruit, dat hjj als grijsaard voor het aanvaarden zijner laatste missie reis, welke hem den lang gewenschten mar teldood bracht, niets op deze reis wilde medenemen dau zijne boeken en zjjn lijk kleed. «Het eiride van mjjn levenstocht is nabij,sprak hij tot zjjne leerlingen, »ik heb naar deze reis veriaugd en niets kan er mjj van afhoudeu. Maakt dus alles voor deze reis gereed en pakt bjj mjjne boeken het lijkkleed, dat mjjn oud lichaam zal bedek ken.» Gelijk men weet werd de II. Bo i- facius in het jaar 755 door de Friezen ver moord. Keizer Karei de Groote beschouwde de boefening der wetenschappen als een der voornaamste plichten van een souverein. In zjjn streven om zjjn eigen keunis te vermeer deren, gaf bij aan zjjn volk het schoonste voorbeeld. Zijne leeraars waren Katholieke Geestelijken. Tot dezen behoorden Petrus van Pisa, de Patriarch Paulinus van Aqui- leja, de Diaken Paulus Warenfried, maar vooral de Engelsche Monnik Alkuin, de grootste geleerde van zijn tijd. Hij was Ka reis vriend en raadgever, reorganiseerde de scholen aan Kareis Hof en stichtte in het gansche Frankische Rjjk bij de kerken en kloosters scholen ter beoefening van de zeven vrije kunsten. Deze vrjje kunsten waren: taalkunde, dialectiek, rhetorica, rekenkunde, geometrie, muziek en sterren kunde. Alkuin stierf in het jaar 804 in het klooster te Tours, waar hjj ook eene school had gesticht. Theodulphus, Bisschop van Orleans, ge storven ia het jaar 821, een ijverig ver eerder van Kaïel deD Grooten, richtte in zijn diocees vele scholen op. Zjjn voorbeeld vond navolging. In de tiende eeuw had de wetenschap wel de vlucht genomen maar zij was nog niet geheel eu al verdwenen. Eenige kloos ters in Zwitserland en Frankrjjk hadden de vluchtende aangehouden en gastvrjj ge huisvest. Hier waren de mannen te vinden, die ook in deze duistere eeuw zich als dich ters, schilders en musici, als godgeleerden en philosophen, als wiskundigen, sterren kundigen en taalkundigen onderscheidden en met vlijtige hand de zaadkorrels uit- „Ga haver koopen en zwjjg," bromde Saint- Vigór. De tuinman verdween en de zieke dacht aan wat de dokter gezegd had en steunde: „ik moet er ook van eten." Hij nam een handvol haver, die nog in den zak achtergebleven was, en na zich verzekerd te hebben, dat niemand hem zag, proefde hij er van. //Het is wel wat droog, maar men kan er wel aan weDnen op den duur.» De struisvogel gaapte opnieuw en liet ditmaal zijn bek tot aanzijn keel toe zien. Dit gegaap stak Saint-Vigor aan, die gedurende 20 minuten zjjn mond haast niet dicht kon houden. Eindelijk dacht hjj „hjj heeft zeker dorst," en vulde een emmer met water. De emmer was in een oogenblik leeg. //Als ik er op mjjn beert ook eens van dronk," dacht Saint-Vigor, en hij schonk zich aan de pomp op de plaats eeD groot glas koud water in. De struisvogel moe door het lange staan, wend de zich naar den tuin. Saint Vigor volgde hem. Voor eee bed met kropsalade gekomen, kromde het dier den hals en deed een tiental kropjes ver dwijnen. „Zou het goed zijn voor de maag?" vroeg de arme drommel zich af. //Laat o.s probeeren." Maar hjj vond den smaak van de sla zoo flauw, dat hjj besloot die voortaan ee.st te laten ko ken. Zoo nu en dan, terwjjl hjj door de lanen liep, strooiden, die weldra zouden ontkiemen en tot welige planten opwassen. De elfde eeuw zag op den Apostolischen Stoel een man, die zalk eene verbazende geleerdheid bezat, dat het volk hem dikwerf als een toovenaar beschouwde. Het was Paus Sylvester II (9991003). Deze Op perherder, een wonder van geleerdheid, trad ook als schrijver op. De historici worden vaak aan hem herinnerd en wel is waar door de Arabische cjjfers, die door bem in Europa werden ingevoerd, waar men slechts de La- tjjnschen kende. In Duitschland bloeiden te dien tjjde naast de scholen van Fulda en Hildesheim ook die van Paderborn. Iu het jaar 1084 stichtte Bruno, eeu Geestelijke uit Keulen, de Orde der Kart- huizers. Het is eene zeer strenge Orde, maar toch wist Bruno aan zjjoe Monniken liefde voor de wetenschap in te boezemen. Nevens hunne vrome oefeningen en lichameljjken arbeid hebben zij door het copieëren van gewichtige geschriften der oudheid en be langrijke oorkonden, rechtmatige aanspraak op de dankbaarheid van bet nageslacht. De voormalige Hofkanselier van den Duitschen Koning en Romeinscheu Keizer Hendrik V, Norbert van Gennep uit Xau- ten, stichtte in 1120 de Orde der Premon- stratensers, die ook de beoefening der we tenschappen ten doel heeft. Petrus Lombardus, Aartsbisschop van Parijs, was een groot en beroemd geleerde van zjjn tijd. Hij stierf in 1164, maar ziju naam leeft in zjjne vele geschriften voort. Tot de sieraden der twaalfde eeuw behoort ook de H. Anselmus, Aartsbisschop van Can terbury, die een uitmuntend kerkvorst en geleerde was. De twaalfde eeuw mogen wjj niet verlaten, zonder den naam van eeu man te vermelden, die in zjjne laatste levens dagen al zjjne broeders door zjjne vroom heid stichtte. Het was de geleerde Abelard, op wiens grafsteen de woorden staan: »Hjj wist alles, wat ooit een mensch heeft ge weten.» In de dertiende eeuw schitterden in de Katholieke Kerk vele lichten, die door hunne stralen gan°ch Europa wonderbaarlijk ver lichtten. Wij willen er slechts eenigen noemen, daar het niet mogeljjk is ze allen te vermelden. Alexander van Haies een Engelschman, de eerste Franciskaan, die een leerstoel aan de universiteit te Parjjs ver kreeg. Hjj stierf in 1245. Albert de Groote, Graaf van Ëollstadt in Beiereu, was een geleerde, die zich vooral in de natuurwe tenschappen onderscheidde. Hg stierf te Keulen iu het jaar 1280. Bonaventura, een groot geleerde, schreef een werk waarin hjj de harmonie bewees van alle wetenschappen met de godgeleerd heid. pikte de struisvogel eenige kiezelsteeneu op en werkte die fluks Daar binnen. „Een zekere Demosthenes deed dat ook,"' mompelde Saint-Vigor, //maar men weet niet of hjj ze opat.// Hjj nam een klein steentje en wilde het in den mond steken, maar bedacht zich en zeide: //Dat is te veel voor den eersten dag. Ik zal dat maar tot morgen uitstellen.// Eensklaps stiet de struisvogel een diepen zucht uit. //Hij verveelt zich,// dacht Saint-Vigor medeljj- decd, //als ik eens een beetje met hem in het bosch ging wandelen.// Hij deed het hek van zijn huis op een kier open en keek rond. De straatjongens waren verdwenen; de straat, die naar het bosch van Chaville leidt, was gelukkig verlaten. Saint-Vigor haalde een lang touw uit den stal, deed dat om den hals van het dier, dat zulks kalm toeliet en ging den weg naar het bosch op. Na eenige minuten was hij aan het plein des Chanceliers gekomen: hij nam het touw wegen liet den struisvogel los. Deze snoof met wellust de fri«sche lucht op en ging toen in drie tempo s op het gras liggen. Saint-Vigor getrouw aan het voorschrift, boog eerst h t hoofd, kromde toen den rug en ging zitten. Wordt vervolgd).

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1891 | | pagina 1