NIEUWE
m 1752
Woensdag 28 October 1891.
16de Jaargang.
De jeugd en de sociaal
democratie.
BUITENLAMP.
Pei 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels80 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en Vrgda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever»; KüPPEBS fc J.iUHÏI.
De sociaal-democratie onderscheidt zich
van andere partpen ook in zoover, dat zij niet
als eene van deze slechts enkele zaken of
begrippen volgens bare beginselen wil wp-
zigen, neen zp wil het menschdom geheel
«n al op hare leest schoeien, zp wil eeue
souver6ine macht uitoefenen; hare wetten
wil zp overal doen heerschen. De sociaal
democratie wil voor den menscb alles zpn,
wil zpn God en godsdienst, zpn familie
en Staat, zijn haard en huis wezen of dit
klles volgens hare beschouwingen vormen
inrichten. Hare heerschappij,dat vorlaugt
moet oppermachtig zpn; wat zij» maat
schappij noemt en wat in de plaats van den
"taat, van het huisgezin, van den godsdienst
•tellen wil, is anders niets, dan zij zelve,
t is de idee van eene onbegrensde souve-
reiniteit van den onzichtbaren Staat die
door de gekozen representanten vertegen
woordigd wordt over het individu en zpn
doen en laten.
Met eeu stelselmatig overleg gaat zp af
pp haar doel en wat zp ter bereiking daarvau
in hare macht krpgt, tracht zp daaraan
dienstbaar te maken:
J18"* 2Ï) ook zeer goed de waarheid
d8ni woo<"d: »Wie de jeugd bezit, heeft
laovJf6 eD daarom heeft zü in den
nev«of-11 'ooral het oog op de jeugd
ianwH n °T"ral scholen voor de
uPnchleo zou het niet nalaten,
j? haar ontbreken nog daartoe de noo-
dige middelen en in enkele landen staat het
staatsmonopolie haar nog in den weg. Het
ontbreekt echter niet aan aanwpzingen, hoe
de toekomstige sociaal-democratische volks
school zal ingericht wordeD.
?O"B0 maand bpvoorbeeld sprak
lebknecht, de aarts-sociaal-democraat, te
unchen de volgende woorden; In de
oekomstige maatschappij den sociaal- de-
mocratischen Staat bestaat geen gods-
karakter, in de school mag geen
8° sdien8tonderwps worden verstrekt, maar
er In09t strenge leerplicht heerschen. Nie-
mand mag zpne kinderen naar bizondere
"richtingen van onderwps zenden. Wat in
8ociaal-democratische scholen zal geleerd
orden en waardoor zp zich, bet ontbreken
godsdienstig onderwijs buiten beschou-
leliU^ ®e'a^eD» van bourgeois-scholen zul-
onderscheiden, verkondigde Liebknecht
e maar men krpgt er eene voorproef
sch* TanDeer mea de vakken van de volks-
°ol nagaat, welke de sociaal-democratie
feuilleton.
Dertig dagen in de cel.
Vervolg en slot.)
merkint k eten weggehaald was en ik de op-
hij lBi boorea maken dat is geen nieuws,
kort da*6 ^eere" voor zjjn tyd om is, kreeg ik
bearepT>ar°P e,°a beambte bij mjj, zooals ik later
Vdor a" der werkmetsters.
boonen eenWt^' een Krooto zak met bruine
Weester in mijne' °P van den werk-
zo^ken, met ander moest sloepen en daarna uit-
kwade, de groote"^^0^611 de goede van de
het gruis scheiden. kleine, de boonen van
Een e'emVmig werkje, dat iv j
vier invalide ZondaKen rtlg dagen'mm
bracht. troutT ten uitvoer
Toen het 7 uur geworden was t -i
«tuk roggebrood eu k.wn bak drinl «n
eene koffiekleur doortrokken, da?Yk°!7t«r
Het begon nu allengskens te schemeren, waaroD
ea gevangenbewaarder met een lantaarn in mijne
et verscheen, om licht te ontsteken tevens werd
mïl gezegd, dat ik de werkzaamheid kon staken
gevraagd of ik lezen wilde kort daarop ont-
vrng ik een „Handboek der algemeene aardrijks
kunde" als lectuur.
Kwart voor tienen moest ik mijn bed gaan
opmaken, dat ik, dank myn milicienstjjd, nog
met vergeten had, al had ik het nooit meer gedaan.
sinds ruim een jaar te Berlijn als school
voor de jeugd en tegelijkertijd voor volwas
sen werklieden onderhoudt. E«n vastgesteld
programma en een volkomen leerplan heeft
de school nog niet; men neemt nog proe
ven, men zoekt nog, men experimenteert,
men volgt de neiging der scholieren en
tracht zooveel invloed op hen uit te oefenen,
dat. zp onopgemerkt de noodige stoffen in-
nemeu om den sociaal-democratischen ba
cillus te doen voortplanten.
Behalve de Duische taal, de rekenkunde,
de natuur- en scheikunde wordt in de Ber-
lpusche sociaal-democratische school voor
namelijk geschiedenis onderwezen, natuurlpk
in sociaal-democratischen geest; voorts staat
huishoudkunde, waarbp eene^ uitmuntende
gelegenheid is om de leerlingen met de
socialistische leer bekend te maken. Verder
wordt er onderwps gegeven inde psychologie
van den menscb, ook een vak, waarbij de ge
legenheid bestaat tegen deUnnstelpke begrip
pen omtrent den mensch, zpne schepping
en bestemming te ageeren. Hoe zulks ge
schiedt kan men zich gemakkelpk voor
stellen, als men weet dat de leer van Dar
win er den grondtoon aan geeft. Oorspron
kelijk had men ook stenographie en teeke
nen in het leerplan opgenomen. Beide
vakken heeft men echter afgeschaft, als
oorzaak daarvoor aangevende, dat men voor
het leereu van die vakken in Berlpn over
vloedig gelegenheid heeft, feitelpk echter
omdat bp het onderwijzen m die vakken geene
gelegenheid bestond tot ontwikkeling ran
socialistische theorieeu. Voor het Wen der
Duitsche taal en van de rekenkunde bestaat
ook ïn Berlpn gelegenheid in overvloed,
waarom houdt men die vakken dan toch
in het leerplan?
bovendien hebben er in die school aca
demische voordrachten plaats, die dienstig
zpn voor de propaganda der sociaal-demo
cratie. Liebknecht leest over de Pransche
revolutie, Bölsche behandelt de ontwikke
lingsgeschiedenis (volgens het stelsel van
Darwin) eD voorts worden er practische
voordrachten gehouden over de gezondheids
leer der arbeiders en over de rechtskunde.
De school heeft volgens haar plau en
inrichting minder het doel den werkman
te ontwikkelen en hem te steunen in den
strijd voor het bestaan, dan wel propaganda
te maken voor de sociaal-democratische leer
en vermits zp voor bet meerendeel door
jonge leerlingen wordt bezocht de anderen
leeren in do sociaal-democratische bijeen
komsten genoeg moet zp uiteraard niets
anders zpn dan eene kweekplaats V00r
sociaal-democratische tdeeeo onder de jengd.
Om 10 uur ging mijn licht* van zelf uit, wel een
bewys, dat de dag als geëindigd kon beschouwd
Ik vergat u nog mede te deelen, dat waar in
kazernes alles op den hoorn gaat, dit hier door
een signaalbel geschiedt, die ik al zeer spoedig
Had ik 's middags niet kunnen eten, de nacht
gaf mij geen slaap in de oogen ik werd geplaagd
door verschrikkelijke hoofden, onophoudelijk
was ik met mijne gedachten by myne kinderen en
bij mijne vrouw, die, al had ze zich goed gehouden
bij mijn weggaan, thans, ik was er zeker van, aan
de diepste smart ten prooi zoude wezen. Ik zat
dan ook den geheelen nacht als een kind te hui
len. Wat is mij dien eersten nacht al niet voor
den geest gekomen in de cel 1 Alles wat ik ooit
bedreven had, goed of kwaad, kwam my in de
gedachten. Ik dacht aan myne opvliegendheid,
aan myn gekke drift, waarvoor ik thans boette.
Ik dacht aan mjjne oude goede moeder, die van
alles onkundig was gehoudenaan mijn braven
vader, die mij als uit den hemel aanstaarde, en
medelijdend lispelde ik de namen van mijne kin
deren, wier naam door my, door hun vader, ge
schandvlekt was.
Ik ben op mijne kmeen voor myne krib gaau
liggen bidden. Nooit heb ik zoo vurig op God
vertrouwd nooit heb ik meer in myn eigen hart
gezien, als den eersten nacht in du cel.
Ik had dan ook nog geen oog dicht gedaan,
toen het luiden der bel my als de reveille in de
ooren klonk en ik myne legerstee verliet, die mij
geen rust had kunnen brengen. Werktuigelijk was
ik opgestaan ik maakte myn bed op, zooals ik
Ondanks alle reclame schpnfc de inrich
ting toch weinig succes le hebben; het
schijnt alsof de jonge geestverwanten zich
voor 't meerendeel al verstandig en wijs
genoeg achten of aan het langs de straat
slenteren de voorkeur geven boven het
studeeren. Mocht het der sociaal-democratie
echter gelukken met deze inrichting succes
te verkrijgen voor de propaganda der on
zalige partp, dan zal zp niet verzuimen,
zulk eene school ook in audere centrums
harer beweging op te richten.
Dat bij deze proeven van sociaal-demo
cratisch onderwps de voorstanders der
sociaal-democratie niet nalaten, ook op de
kinderen reeds in sociaal-democratischen zin,
hoofdzakelijk door de opleiding tot het
atheïsme, invloed uit te oefenen, spreekt
vau zelf. Onlangs schreef de sociaal-demo
cratische Vorwarts, dat de vermeerdering
der lessen in het godsdienstonderwijs weinig
zal baten, want wat de Geestelijke weet in
te preuteD, dat zal men er thuis wel weler
uitdrijven; te betreuren is het echter dat
net het ouderlijke gezag daaronder lpdt,
vermits het kind in de school een gansch
ander begrip krpgt van godsdienst dan
thuis.»
Zoo wordt het opkomend geslacht reeds
ia de prilste jeugd vergiftigd. De anti
godsdienstige propaganda in de sociaal
democratische familie is een grooter gevaar,
aangezien het aan middelen ontbreekt, haar
tegen te werken, ten minste voor zooverre
het den familiekring betreft. Daarom moe
ten alle weidenkenden niet nalaten een
echt christeljjken geest in de volksschool
te bevorderen, de godsdienst moet in het
onderwps op de school doordringen en
allermeest daar, waar de sociaal-democratie
het diepst wortel heeft geschoten, want het
is hier te do6n om de overwinuing in den
strijd tusschen de christelpke en sociaal
democratische beginselen.
De vervolging door den Franschen Mi
nister Fallières ingesteld tegen den Aarts
bisschop van Aix, brengt heel wat pennen
in beweging. Zij neemt een ernstig karak
ter aan en is, nu de meeste Fransche Bis
schoppen, de eene meer dan de andere, er in
betrokken worden, voor de zaak des Pausen
van groot belang.
De intriges der Fransche en Italiaansche
vrijmetselarij worden voor het voetlicht ge
bracht en hunne penvoerders haasten zich
dan ook, de ernstige zpde, zooveel ala in
hun vermogen is van het tooneel te ver
dat op de chambrée gedaan had, even daarna
kreeg ik eeu blik met water met een weinig groene
zeep, een handdoek en een kam, en maakte ik,
na mij verfrischt te hebben, mijne haren met den
kam in orde, dat echter niet zonder veel moeilijk
heden voor my gepaard ging, daar de spiegel
ontbrak en ik ten laatste op goed geluk af maar
eene scheiding maakte.
Het boonen zoeken werd door my nu maar weer
voortgezet, totdat ik om 8 uur weder een stuk
roggebrood met water en melk door het scbaftgat
zag aanrukken. Het was voor het eerst, dat ik toen
het melkwater dronk en ik mijue tanden in het
rogge zette, doch, als werd my de keel dichtge
trokken ik kon niet eten.
Zoo bleef alles op tjjd en uur geregeld zjjn gang
gaan.
Den tweeden dag at ik nog in het geheel niet,
doeh ik had het geluk des avonds den slaap te
vatten, die mij zeer verkwikte en opknapte. Den
volgenden morgen begou ik roggebrood te eten
en 's middags proefde ik zelfs van de „rats."
Ten laatste ben ik aan het eten en drinken
gewoon geworden en ik was verwonderd, toen ik
bespeurd had, hoe weioig een mensch maar noodig
heeft, om het lichaam te onderhouden volgens de
regelen der gezondheidsleer.
De eentonigheid van het celleven werd door
niets verbroken dan door //het luchten// om den
anderen dag, bij goed weer. Met de kap op het
hoofd wandelde ik alleen de binnenplaats door,
waar vier hooge steenen muren rondom mij, een
klinkerbestrating onder mij en Gods blauwe he
mel boven my, het eenige verschil uitmaakten met
mijne cel.
wijderen. In hunne bladen slaan zp een toon
aan tegenover den Aartsbisschop, die ons
doet denken aan de spreuk: Boer, pas op
je ganzen enz. Zp zpn van oordeel, dat
Mgr. Gouthe-Soulard toch een goed mensch
is; want, zeggen de ooljjkers, in zekere krin
gen, die met den Prelaat bevriend zpn, ge
looft men, dat hp den bewusten brief aan den
Minister Fallières gericht, niet gesteld, maar
dien alleen geteekend heeltMenheeft hem daar
toe belezen. Ook heeft een correspondent van
deu Temps den Aartsbisschop geïntervieuwd;
zpn onderhond mededeelende, schetst bp den
Prelaat als een kalm en gemoedelpk man.
Het valt ons op hoe beleefd en voorkomend
de liberale bladen zich gedragen in deze
voor hen netelige quaestie, nu een hun
bevrienden Minister der Fransche republiek
zich zoo ter dege heeft gebrand. Yreezen
zp wellicht dat het Katholieke Frankrpk zal
ontwaken en opstaan uit den slaap waarin
het gedommeld is? Zoo ja? dan is het
te hopen, dat de Aartsbisschop zich niet
zal laten belezenmaar dat hp den Minis
ter Fallières eens ter dege op de blaren laat
zitten.
Den 10 Jen November a. s. zal Mgr.GoufAe
Soulard te Parijs terecht staan. Moedig, zich
van geen schuld bewust, ziet de Aartsbis
schop dien dag te gemoet. Z. H. Leo XIII
prijst zpn gedrag, en constateert dat hp met
hem strjjdt voor 8e Kerk en geeft hem en
al de zijnen den Apostolischen zegen. Ik
vrees zoo zegt de H. Vader nog erger wan
daden dan die van 2 October, voor de toe
komst, daar de beleedigers ongestraft blij
ven.
Behalve het schrpven van Z. H. den Paus,
waarvan wij reeds melding maakten, heeft de
Aartsbisschop nog talrjjbe brieven en tele
grammen van adhaesie ontvangen. Kardi
naal Foulon heeft hem een kaartje gezon
den, waarop het volgende geschreven stond:
«Gp zult geen moeite hebben u te verdedi
gen; de publieke opinie pleit voor u.» Ook
de oud-afgevaardigde Andrieux (een repu-
blikein)Jbeeft schriftelijk zpne sympathie en
hulde gebracht aan den Aartsbisschop en
noemt hem zpn emineriten landgenoot. De
Heer Jules Simon en andere noemen de ge
rechtelijke vervolging tegen Mgr. Gouthe
Soulard, onpolitiek en geheel nutteloos. Een
en ander belooft iets voor den Franschen
Minister Fallières en zpn aanhang.
Nu- de goddeloozen zich verward hebben
in de strikken voor de pelgrims gespannen,
nu zij verdoold zjjn geraakt in hun eigen
werk, geven zp vleitaal ten beste, om straks
weer nieuwe plannen te smeden, nieuw ge
weld te plegen tegen Rome, tegen de ge-
Ook het kerkgaan des Zondags ging celvormig
toe amphitheatersgewjjze gezeten in hokjes kon
den wjj allen den predikant waarnemen, maar
noch neven-, onder- of bovenbuur zien, hetgeen
tot stichting der kerkgangers veel voor heeft.
Het zal wel overbodig zjjn u te zeggen, dat,
daar er geen voorzanger aanwezig was, er ook niat
werd gezongen.
Zoo gingen de dertig dagen voorbij, die my als
eeu blad van een boom veranderd hebben, die mij
geleerd hebben myne driften voortaan te temperen
en mijDe hartstochten te bewaken.
Het was den morgen van myn ontslagik
had de dagen geteld en was de laatste week oj ge
ruimd err opgewskt, als ware ik geen gevangen
man.
Met smaak had ik mijn mop rogge met water
en melk naar binnen gespeeld en ik vlaste op myne
vrijheid als een vogel, wiens kooi schoon gemaakt
wordt. Daar wordt mjjne cel geopend en gelast een
gevangenbewaarder mjj hem te volgen.
Waar moet ik heen waagde ik te vra-
gen.
Naar den Commandant, was het korte
antwoord, om de invrijheidstelling te verkrijgen
van No
Even daarna was ik op het bureau, waar het
schriftelijk ontslag reeds gereed lag.
Portemonuaie, potlood en wat ik er verder liet,
benevens deu ring, die mjjne vrouw mjj op onzen
trouwdag schonk, werd mjj ter hand gesteld en
even daarna verliet ik de cellulaire gevangenis,
zonder een //tot weerziens"aan de heeren te hebben
gewenacht.
H14RIEHS(jH£ COURIIT.
ABONNEMENTSPRIJS
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
AGITE MA NON AGITATE.
