NIEUWE
No 1754
Zondag 1 November 1891.
16de Jaargang.
Eene groote kracht.
BUITENLAND.
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschpnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en Vrgda g-a vond voor 6 uui ingewacht.
Uitgevers: KÜPPER8 LAUREY.
Reeds meermalen vestigden wjj er de aan
dacht onzer lezers op, hoe de sociaal-de
mocratie een voortwoekerend kwaad voor
de maatschappij geacht moet worden, aan
welks beperking een ieder,die de ware vrijheid
lief heeft, met alle kracht behoort te ar
beiden.
Te dikwerf hoort men beweren, dat de
voorstanders der sociaal-democratie toch wel
in sommige opzichten geljjk hebben, en dat
zjj niet altijd de tegenwerking verdienen,
welke aan bun streven door velen stelsel
matig wordt geboden. Deze bewering komt
soms uit den mond van personen, die vol
strekt geene sympathie koesteren voor de
sociaal-democratische begrippen, maar die
meenen het goede te moeteu zoekeu, waar
het te vinden is.
Nu wen8chen wij voor niemand ouder te
doen, waar het betreft verdraagzaam te
Wezen en het goede te waardeereu, dat ook
door andersdenkenden wordt voorgestaan.
Integendeel zjjn wjj van meening, dat door
te letten op betgeen anderen wensehen en
willen, men vaak verkeerdheden en fouten
in eigen zienswijze kan opmerken en daar
door zich zelf kan verbeteren.
Doch niettegenstaande deze waarheid,
meenen wij niet ernstig genoeg tekuunen
waarschuwen tegen de zienswijze van hen,
dio het standpunt der sociaal-democraten
zouden willen vergoelijken, ten minste hun
streven zouden willen verklaren, alleen om
dat de sociaal-democratie nu en dan de vin
ger legt op eene wonde plek in de samenle-
ving.
Men behoort toch te onderscheiden, wie
het zijn die de maatschappij willen hervor
men en met welke oogmerken die hervor
mers bedoelde laak meenen te moeten ver
richten. Het mag toch gansch niet onver
schillig wezen op welke wjjze ia bestaande
Verkeerdheden verandering komt; en met
welke bedoelingen de maatschappij-bestor
mers aan de tegenwoordige orde van zaken
den oorlog hebben verklaard.
Dit wordt veel te vaak uit het oog ver
loren. Zonder openlijk zich bij de sociaal
democraten aan te slaiteu, worden er toch
met weinigen gevonden, dis het optreden
*en hen goedkeuren, en er heil van ver
wachten voor de maatschappij, ook a! wordt
D'et alles tot vervulling gebracht, wat de
sociaal-democraten wensehen.
Maar wij vragen: hoe kan van een slech-
boom goede vrucht worden verwacht?
Een dwaalweg (on dat is het pad der soci-
aM-democraten) kan nooit tot een goed doel
leiden.Meent men, hem betredende, het eind
gat van den weg te kannen bereiken, men
Vergist zich zeer en betreurt later, wanneer
de oogen beter zijn geopend, den verloren
Hid en de vergeefsche inspanning.
De oorzaak der dwaling van de sociaal
democraten en ook van hen, die het goede
de sociaal-democratie wensehen te waar
deren, ligt (naar wjj stellig overtuigd zijn)
"'erin, dat men de kracht miskent, welke
wjjding aan dit hervormend streven moet
FEUILLETON.
Een tenorzanger.
,9p de open plaats voor een huis, door ver-
®hulende huisgezinnen bewoond, stond op zekeren
*gen de held van dit verhaal, dien wij Karei
rijt COemen> te kijken naar de menschen en de
Wat".?'11' "I'® voorbjj ginK0n* Hij fl°°t een deuntje
jj4 dikwijls eu ook hier een teeken van verdeling
®ene °ide vrouw, wie de ellende, die zij leed,
kw °U(ler deed schjjnen dan zjj werkelijk wai,
gtemm °°k voor het huis staan met eene bevende
'®t,e zjj de redenen uiteen, die haargenood-
a hadden, hare toevlucht te nemen tot de
e^?aer8 Tan dit huis: het arme oudje had na-
naeljjk al eenigen tijd geleden hare doehter ver
oren en nu, een paar dagen geleden, was haar
sc oonzoon, die bü haar inwooude en haar kost
winner was, in hot hospitaal gestorven. Zij woonde
verleeuen, en welke de onmisbare basis voor
elke hervorming uitmaakt. Waar deze kracht
wordt gemist, daar moeten de pogingen tot
verbeteringen van maatschappelijke toe
standen schipbreuk ljjden en daar ontbreekt
de waarborg voor de dengdelykheid der
gewenschte veranderingen.
Deze kra :ht is geene andere dan de gods
dienst. Hij moet Diet slechte het familie
leven heiligen, maar ook het groote huis
gezin, 't welk wij de maats chappy noemen.
Hjj mag niet beperkt wezen tot den huise-
ljjken kring, maar hij moet da gebeele sa
menleving doordringen en den grondslag
vormen voor elke regeling op maatschap
pelijk terrein.
Vragen wjj nu, welke plaats de gods
dienst bekleedt in het stelsel der sociaal
democraten, dan bekomen wy een bedroe
vend antwoord. Niet slechts willen zjj van
den godsdienst volstrekt niets hooren, neen,
de sociaal-democraten beschouwen hem zelfs
als een hunner vyauden; en zy, die zoover
nog niet gaan, balen toch hunne schouders
op of glimlachen smadeljjk, wanneer men
de innerlijke kracht van den godsdienst tot
waarachtige verbeteriug tracht aan te too-
nen
Over dit verschjjusel behoeft men zich
niet te verwonderen. Als men slechts let op
de geringe waardeering, ja, miskenning,
welke aan den godsdienst van de zjjde der
liberalea ten deel valt, dan spreekt het wel
haast vaa zelf, dat de sociaal-democraten
hem geheel overboord wensehen te werpen
als iets dat uiat meer tot deu tegenwoor-
digen tijd behoort, als een overblijfsel uit
vroegere dageD, toen men de goê gemeente
nog met God en eeuwigheid vrees kon aan-
jagen.
Beschouwt men dan ook dan godsdienst,
geljjk de sociaal-democraten dit doen, welnu,
dan is het zeer begrijpelyk, dat zij daarvan
voor de verbetering van verkeerde toestan
den in het maatschappelijk leven niets ver
min'ons oog echter schenkt de godsdienst
het ware inzicht in de sociale verboudiugen
en wijst hy het middel tot hervorming
duidelijk aan.
De godsdienst predikt lietde en zelfver
loochening, en beide deugden zoekt men te
vergeefs bij liberalen en sociaal-democraten.
De eenige liefde, die men by hen kan op
merken, is de liefde voor bet eigen ik, <ie
baatzucht, welke in de allereerste plaats
vraagt naar eigen voordeel en naar zoo
gering mogelijke zelfopoffering.
De geheele samenleving is zoo zeer van den
geest der eigenliefde doordrongen, dat velen,
die het zich tot eene eer rekenen tot de
liberalen of sociaal-democraten te behooren,
nog nimmer er over hebben nagedacht,
welk een machtige factor de godsdienst kaa
wezen by de regeling der maatschappelijke
verhoudingen en de oplossing der sociale
vraagitukkeD.
Wie hiervan de schold zyu, niemand
anders dan de liberalen zei ven. Indien er
maar eenigszins sprake van is, om den gods-
dienst invloed te doen uitoefenen op de
nu op een klein zolderkamertje, waar h.re
kleinkinderen nu God zaten te bidden dat Hij
hare grootmoeder terug deed komen met brood
om hun honger te stillen.
Terwijl de vrouw vertelde, was Karei opge
houden met fluiten en had hjj van terzijde een
blik op de bedelares geworpen.
Daar zij bemerkte, dat haar verzoek onbeant
woord bleef, ging zjj van vermoeidheid op de
stoep van het huis zitten.
Karei had er nog een oogenblik aan gedacht
in zjjn zak te tasten, doch hij had zich deze moeite
bespaard, daar hij maar al te goe 1 wist, dat hij
geen cent op zak had hij was den vorigen avond
#uit" geweest en had alles opgemaakt. Nu hin
derde het hem, hij schaamde zich erover, dat hjj
in zulk eene ellende geene hulp kon bieden.
Weldra komt een man met een guitaar bij zich
voor het huis staan en begint eene romance te
spelen en te ziugea telkens moet hjj even op
houden om de bewoners voor hunne edelmoedig
heid waarvan bij de arme vrouw niets was
gebleken te bedanken.
samen'eviug, dan toont zich dadeljjk huune
vijandschap, en zonder te onderzoeken, in
hoeverre door den godsdienst werkelijke
verbetering kan tot stand komen, bestrijden
zy voortdurend elke begunstiging er van
en hebben zy dadelyk den mond vol van
kerkelijke oveiheersching.
Dit is naar onze meening het groote
kwaad bij de pogingen, welke van deu
kant der liberalen en sociaal-democraten
worden aangewend tot verbeteringen in de
samenleving, en waardoor het voor de anti
liberalen eeue onmogelijkheid wordt om met
hen satuen te werken.
Van daar, dat wy recht hebben tot de
verklaring, dat de ware vrijheid niet kaa
verkregen worden door hen, die zich vrij
zinnigen noemen. Ia alle landen der wereld
vija de vrijzinnigen vyauden van den gods
dienst eu zijn zy daardoor ontrouw aan
den naam, door hen gekozen. Van daar ook,
dat wij niet kunnen instemmen met het
streven naar hervorming der samenleving,
dat vaa liberalen of sociaal-democraten
uitgaat.
Bjj beide richtingen ontbreekt de vaste
grondslag, waaropmen moet voortbouwen.
Het is eene valsche vrijheid, welke door hen
wordt voorgestaan, eene vryheid, die tot los
bandigheid voert en die door geene politie
of justitie kan beheerscht worden. Herhaal
delijk leest men in de bladen van gruwelyke
vergrypeu tegen de geschreven wetten eu
tegen de wetten, welke in elk christenhart-
leven. Onophoudelijk hoort men feiten welke
bewijzen dat de demoraliseering der samen
leving voortgaat en steeds toeneemt. Daar
tegenover stellen de liberalen niets anders,
en kunnen zij niet anders stellen, dan eene
versterking vaa de politiemacht. En toch
zal op den duur deze maatregel niet vol
doende blyken. Telkens nieuwe moeilijkhe
den zullen z ch voordoen en ten slotte zal
ook de sterkste eu krachtigste Regeeriug
niet bij machte zija om den stroom van
wanordelijkheden te keerenzoodat een
formeel verzet tegeu de gestelde machten
niet kan uitblijven, wanneer de godsdienst
langer miskend wordt als een machtige
factor tot oplossing der hangende maat
schappelijke vraagstukken.
't Is daarom, dat wy waarschuwen tegen
de bewering vaa sornmi ;en, dat de sociaal
democratie niet altijd de afkeuring verdient,
welke wij en velen met ons haar geven.
Da eenige weg in deze is, dat allen, die
den godsdienst op zijne rechte waarde schat
ten, zich aaneensluiten tot zelfstandig on
derzoek der sociale quaestiëa, en dat zy
zich stellen tegenover de richtingen, die de
samenleving verbetereu willen zonder aan
den godsdienst zjjn rechtmatigen invloed
toe te kennen. Had men immer dien ge-
wichtigeu factor gewaardeerd, er zou thaus
hoogstwaarschynlyk geen sprake zjjn ge
weest van toestanden, gelyk nu zjjn te
betreuren.
Mogen de oogen van allen, die verbete
ring der samenleving verlangen, hiervoor
geopend worden, eer het te laat is!
Zijne ontvangst scheen schitterend te zijn, want
toen hij verder ging, zag hjj er verheugd uit.
De arme, oude vrouw had met eene soort wan
gunst en met moedeloosheid de geldstukken voor
den zanger zien neervallen.
Wat Karei betreft, zoodra de man met de gniiaar
was vertrokken, vroeg hij aan de arme vrouw,
waarom zjj ook niet zong.
Helaas, antwoordde de bedelares, ik ben
oudik kan niet meer zingen.
Welnu, moedertje, zei Karei nu, dan z»l
ik voor u zingen.
Dit besluit had hij niet genomen dan na een
langen strjjd iu zich zeiven legen zjjne eigenliefde
eu zrjue waardigheid. „De kleinen hebben honger,
zei hjj bjj zich zel/endaar ik hun niets kau
geven, zal ik voor hen zingen, dat is eene goede
straf voor mijne geldopmakerjj.//
Hjj zocht een plantsje op, waar hjj dacht niet
zoo goed gezien te kunnen worden.
Nadat hij de klep vaa zjjae pet gedeelteljjk
over de oogen had getrokken, na een paar keeren
Hef rapport De Smedt over de grond
wetsherziening in België is rondgedeeld.
Het bevat 132 pagina's. Het werk van
den eigenlijken rapporteur beslaat er tien,
welke gevuld zjjn met citaten van schrijvers
uit verschillende landen, die het algemeen
stemrecht hebben bestreden. De rapporteur
verklaart dat de als noodig erkende een
stemmigheid alleen te verkrijgen is door eene
diep ingrjjpende beraadslaging, waarbij de
meerderheid en de minderheid hare inzichten
zouden mededeelen en op eerljjke wijze hun
gevoelen zouden kenbaar maken over de in
den tekst aan te brengen wjjzigingeo.
Het aantal kiesgerechtigden zou op
800,000 worden gebracht. De Heer Frère
Orban verdedigt het capaciteitssysteem, over
eenkomstig de wet van 1883, waardoor men
550,000 kiesgerechtigden zoude krygen. Het
verslag verklaart uitdrukkelijk dat nooit
eene Kamer in België zal zwichten voor
bedreigingen en dat bet land eene vreedzame
oplossing der moeiljjkheden wenscht.
De processen-verbaal der afdeelingen sta
ven, dat het wetsvoorstel verworpen is in
vjjf afdeelingen; éene afdeeling was er voor.
De stemmen waren aldus verdeeld: tegen
bet voorstel 51, voor 36, onthouders van
stammen 17 leden.
De brievenbestellers van het arron
dissement Brussel hebben op aanstaanden
Zondag eene meeting belegd, om te protes
teeren tegen het besluit van den Minister
Vandenpeereboom, waarbjj de Bond der
brievenbestellers werd ontbonden, op grond-
dat zijne statuten niet waren goedgekeurd
en hjj zich met politiek inliet.
Na afloop der vergadering zal eene dele
gatie zich naar den Heer Janson begeven,
welke zich reeds bjj voorbaat bereid ver-
klaard heeft haar te ontvangen en voor te
lichten.
Zondag-avond tegen zesureD, hebben
eenige boosdoeners, door middel van dyna
miet, de kapel van Onze Lieve Vrouw van
Lourdes te Aulnois in de lacht doen springen.
De schade is zeer aanzienljjk. De daders
zjja nog onbekend.
De raad van eer der advocaten te
Berljjn heeft de aanklachten behandeld,
ingediend tegeu Cossmaun enBallien,wegens
hun gedrag als advocaten in het proces-
Heiuze. De raad heeft beide eene gestrenge
berisping toegediend en Cossmann bovendien
eene boete opgelegd van 500 Mark. In de
motiveering van zjjn vounis voert de raad
aan dat het reglement betreffende de uit
oefening der recbtspraktjjk geschooden is
door het drinken van champagne in de
gerechtszaal; en voorts dat bet verwjjt, be
treffende de wijze waarop de stukken, op
het proces betrekkeljjk, van het huis van
den President afgehaald zjjn, alsmede de
manier, waarop de advocaten omgingen met
het echtpaar Heinze, gegrond is.
In den Franschen Senaat is eene
langdurige beraadslaging gevoerd over het
regeeringsvoorstel betreffende het weder
toelaten van Amerikaansch varkensvleesch.
//gehumd// te hebben om zijne stem helder te
maken, dacht hjj een oogenblik na en begon uit
alle macht de tenorpartjj te zingen van de //Fa
vorite.//
Hij zong dikwjjls en met succes voor zijne
makkersmaar dit was de eerste maal, dat hij
zjjne stem liet hooren voor een betalend pu
bliek.
Het eerste couplet was nog niet eens uit of
daar rolden reeds eenige stuivers voor zjjne voeten,
Bjj het tweede couplet verschenen aan verschei
dene vensters de hoofden van kindermeiden en
niet lang daarna kwamen jonge dames voor de
ramen der deftigste vertretken.
Het was het uur van het ontbijthet was warm
en gelukkig voor onzen zanger zagen de eetzalen
cp de plaats uit, waar hjj stond te zingen.
De stnivers en stukken van meer waarde be
gonnen nu in grootere hoeveelheden voor zjjne
voeten te vallen en toe n hij geëindigd had, liet
zich een daverend appl us hooren.
Wordt vervolgd.)
HURLER
ABONNEMENTSPRIJS
COURANT.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
HE» PRAT
AGITE MA NON AGITATE.
