NIEUWE
bITuFenl a SiST
Woensdag 18 November 1891.
16de Jaargang.
aqite ma non agitate.
Een merkwaardig oordeel
over de werkstakiogen.
Ne, 178!
uw.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1)10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderljjke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B U B E A IT: St. Janstraat Haarlem.
TETMAIN TlENDjUT.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer3
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uui ingewacht.
Uitgevers: KüPPEBS 1,A UBE I.
Zooals bekend is heeft de Pauseljjke En
cycliek over de arbeidersquaestie zich niet
juist gunstig over de werkstakingen uit
gelaten. Zonder het recht ervan absoluut
te bestrjjden, wjjst de Encycliek toch op
de zeer groote gevaren, welke er aan ver
honden zijn en beveelt zy derhalve aan maat
regelen te bezigen ter voorkoming van
werkstakingen en ter vreedzame beslechting
en vereffening van geschillen tusschen werk
lieden en werkgevers.
Zjj zegt daaromtrent:
«Niet zeiden gaan de arbeiders over tot
gemeeuscbappeljjke werkstaking, om op den
werkgever een dwang uit te oefenen wanneer
de eisohen te zwaar, de werktjjd te lang,
het loon te gering wordt geacht. Deze
handelwjjze, welke in den tegenwoordigen
tjjd meer algemeen wordt en grooter uit-
breidiug erlangt, noodzaakt de openbare
macht, tegenstand te bieden, want de werk
stakingen zjjn niet alteen schadeljjk voor
de werkgevers en de arbeiders in 'c alge
meen, zjj benadeelen ook op gevoelige wjjze
den handel en de njjverheid, ja de gausche
algemeene welvaart. Bovendien geven zij,
'zooala de ondervindigg leert, aanleiding tot
blusten en gewelddadigheden en versto-
dus den vrede in den Staat. Ter voor
koming van werkstakingen is het beate
middel wetten en bepalingen in het leven
roepen, die het kwaad voorkomen, die
het ontstaan ervan trachten te verhinderen
door die oorzaken uit den weg te ruimen,
welke het conflict tusschen de eischea der
werkgevers eu der arbeiders plegen ie doen
ontstaan.»
Het is inderdaad merkwaardig, uaast dit
oordeel van den Vader der Christenheid
over de werkstakingen ean bijna gelijklui
dend uit het klassieke land der «strikes»
en uit den kring der best georganiseerde
werklieden te vernemen.
Engeland is, zooals men weet, het klas
sieke land der werkliedenvereenigingeu en
ook der werkstakingen. Menigen harden
strjjd hebben de oude Trade Unions met
de groote industriëalen en niet zelden tot haar
voordeel gestreden. Toch zjju de «strikes»
in de handen der arbeiders steeds een ge
vaarlijk zwaard, dat hen zelveu de meeste
wonden toebrengt. Aau deze gedachte gaf
de Voorzitter van het onlangs gehouden
werklieden-congres te Newcastle, de Heer
Burt, in zjjoe openingsrede op merkwaar
dige wjjze uitdrukking.
«De krachtige ontwikkeling der werk
liedenverenigingen, aldus verklaarde de Heer
Bart, zal eer eene vermindering dan eene
vermeerdering der werkstakingen ten gevolge
hebben.» Het was zjjue bedoeling niet de
strikes onvoorwaardelijk te veroonieelen, in
tegendeel: «bjj het geraas der der machines,
hjj de dooiheid van den Mammon en in
FEU1LLETOJS.
De H. Elizabeth van Hongarije.
Vervolg
III.
haar wachtte Elizabeth hare armen, de vriei-
den van God en van haar; daarheen begaf zij
toch teederlijk, liefdadig en onvermoeid, langs ver
borgene wegen van het bosch, met levens
ei andere hulpmiddelen, ten einde hun de moeite
te bespareu, om aan haar kasteel te komen, en
eok om niet door andere menschen gezien te wor
den. Deze eeDzame dalengte draagt nog heden
aei naam van Leliënbof. Deze nederige hut dien
®anArmenruat, en het geheele dal wordt ge-
r 0,etnd het //Dal vau Elizabeth, (Elizahethenthal,
uiëngrund, Armenrub.)
Toen de jonge Hertog van Thuringtn Elizabeth
Verliet, om naar Palestina te gaan strjjden, had
*5 een voorgevoel van zijn dood, en zij ver-
wgnde van droefheid. Inderdaad, weldra vernam
droevige tjjding, dat hij niet meer was.
son rec^®'den dagen weenens en zuchtens, be-
kortst 8 t.wintif?iariSe weduwe de boste voor haar
°ndig geluk. Hare schoonbroeders kregen
vele gevallen ook bij diens bliudhetd, kon
de arbeider slechts de aandacht op zich doen
vestigeu als hij do raderen deed stil staan.
Maar, zoo gaat de Heer Burt voort, het is
en bljjft steeds een hatelijk middel. De werk
staking is een wapeD, t welk, indien het niet
goed gehanteerd wordt, dengenen het meest
verwondt, die er zich van bedient. Als de
arbeiders hunne geschillen met de werkge
vers door een oordeelkundig en rechtvaardig
scheidsgerecht kunnen laten vereffenen, zou
den ze dwazen zjjD, ja bijna misdadigers,
wanneer ;ij tot werkstaking overgingen.
Aau den Londeuschen Trade-Council zjjn
de werklieden dank verschuldigd voor de
verdediging van hun recht tot werkstaking;
wat de werkliedenvereenigingeu moeten
trachten te verkrijgen, is, dat de kapitalist,
al is hjj nog zoo machtig en trotsch, aan
hunne vertegenwoordigers gehoor verleene.
Als de op het congres vertegenwoordigde
werklieden eensgezind zjjn, zal er
nauwe
lijks iets zjju, dat zjj naar recht en billjjk.
heid niet kunnen verkrijgen.»
Da gelijkheid van dit oordeel over de
werkstakingen met dat vau de Pauseljjke
Encycliek, valt in 't oog, ofschoon de En
cycliek meer op de openbare rechterlijke
wijze van handelen doelt, terwjjt de Heer
Bart, eeu voornaam lid der oude Trades
Unions, welke in afwyking van de nieuwere
Engelsche werkliedenvereen.gingea de eigen
hul» tegenover de Staatshulp stellen, meer
het oog vestigt op de behandeling door
private scheidsgerechten, loch is het zeer
merkwaardig, het oordeel der Encycliek
over de werkstakingen juisj vun dien kant
te zien bevestigd.
In 't algemeen hebben de oude Engel8cbe
werkliedenverenigingen nog een christe-
1 ijken eu conservatieven geest behouden. Ook
de Heer Burt gaf daarvan in zijne redevoe
ring het bewjjs door de volgende woorden:
«Millionnair en noodlijdende zya beide ab-
norme verschijningen, en beide verdwjjuen,
wanneer we een christelijk en beschaafd
volk worden. Wg hebben vast besloten het
goede te doen en bidden God ons verstand
en onze daden te leiden.*
O, mocht deze geest in de Engelscbe
werkliedenvereniging011 8u0ed8 blijven heer-
schen en op het vasteland ookingang vin
den en verspreid worden, eneiude de thans
overal opgerichte verenigingen van de ge
vaarlijke socialistische ideeen te bevryden
of daarvoor te behoeden, u de rechtmatige
behandeling barer be.angen zal niemand
haar kunnen of mogen hinderlykjjn^
Z. H. de Paus heeft voor de som van
250,000 franks manuscripten gekocht uit de
bibliotheek van Pn08
Vele dezer bandschriften hebben betrek
king op het verblijf der Pausen te Avignon.
Zaterdag jb t0g00 vöf uur namiddag
kwam te Berljjn aan het Stettiner station
van den nieuwen Landgraa» verlof baar te verdrij
ven uit vrees, dat zij anders te veel invloed op het
volk zou hebben. Zij werd met hare kindertjes
van het kaetoel gejaagd, en vertrok in ballingschap
met haar laatstgeborene in de armen. Al de
inwoners van Eisenach sloten voor haar de deur,
daar men gedreigd had, hem gestreng te Zullen
straffen, die het wagen zou haar eene schuilplaats
aan te bieden.
Een herbergier waagde Het, ondanks deze be
dreigingen, haar in zijn stal eene pl.ats ter
Ternachting aan te wijzen. Liet stroo der zwijnen
diende nu tot bed voor de Hertogin van Thu-
ringen, de Prinses van Hongarqë.
En toeh was die plaats een troon voor haar
zij leerde er over hare vernedering zegevieren,
en zjj verliet die, schitterende van onderwerping
aan en vertrouwen op God. Zij dwaalde rond van
de eene stad raar de andere, van het eene gehucht
naar het andere, een stekje brood voor haar en
bare kindertjes bedelende. Men verstiet haar uit
eene nederige pastorie, waar zjj huisvesting had
gekreg<n. Zjj was de prooi der onrechtvaardige
behandelingen van een grooteu vjjand. Ein
delijk ledigde zij den kelk der ellende en der
verlatenheid, der koude en des hongers geheel
aan Prins Von Bismarck met zjjne ecbtge-
noote. In weerwil van den ergen regen was
eene groote menigte, onder welke zich vele
studenten bevonden, in den omtrek van
het s.tation bjjeengekomeu.
Yan het Stettiner station werd Von
Bismarck's salonwagen naar het Lehrter
station gevoerd, vanwaar de doorreis naar
Friedrichsruhe anderhalf uur later zoude
plaats hebben.
Aan het Lehrter station had de stations-
politie zulke gestrenge maatregelen geno
men, dat het talrjjke publiek, dat te vergeefs
verzocht te wordeu toegelaten, zeer onte
vreden werd. Niet meer dau een dozjjn
personen slaagden er in, in het station door
te dringen en Von Bismarck persoon]jjk te
begroeten, wat met groote geestdrift ge
schiedde. Intusschen belegerde de buitenge
sloten menigte hardnekkig deuren en ven
sters van het stationsgebouw; zelfs werden
er ruiten stuktreworpen. Allerlei kreten van
vereering werden veruomen. De menigte
riep telkens: leve Yon Bismarck! en zij die
waren binnengedrongen, herhaalden de
woorden der buitenstaanden. Men riep: lang
leve onze held! tot weerzisns enz.
Eeu van hen, die in het station was
doorgedrongen, hield eene korte toespraak
tot Vou Bismarck, hem huldigeude als den
laatstlevende van bet groote driemanschap
des Dnitschen volks.
You Bismarck dankte met korte woorden,
zonder nochtans iets te beloven aangaaude
zjjne komst naar Berljjn of naar den Rjjks-
dag. Von Bismarck zag er zeer goed uit.
Mevrouw Grévy, de weduwe van den
onlangs overleden ex-President der Pransche
Republiek, die bij uare kinderen te Loches
vertoeft, is gevaarlijk ziek. Zij lijdt aan
longontsteking; er is weinig hoop.
Voor eeuige jareD zijn gelden inge
zameld voor eene weldadigheidsloterij te
Bessèges. Aauzienljjke sommen zijn toen
ingekomen, die, ongelukkiglijk, op verre na
niet besteed werden aan het doel, waarvoor
zij dienen moesten, waut op reusachtige
schaal hebben er verduisteringen plaats ge
had, niet door éeu hetgeen kwalijk aan
ging maar door verscheidene personen.
Zoo heeft men onder andere bevonden, dat
er op de staten van verantwoording sommen
voor uitkeering aan personen geboekt ston
den, diesindslaugoverleden waren.Eeu proces
is gevolgd, gelijk wij indertijd gemeld heb
ben, en dit is op dit oogeublik nog niet
ten einde. Verwonderen mag men zich
hierover niet, daar de zaak van zeer ioge-
wikkelden aard en het aantal getuigen
buitengewoon groot is. Tot de beschuldigden
behooren o. a. de maire te Bessèges en de
ontvanger. Omtrent den ontvanger, Blayn
genaamd, heeft de voorzitter van het hof,
by diens verhoor, ia het licht gesteld dat
hjj in 1875 wegens eeu tekort van fr. 1075
in de kas was geschorst. Dit geval, zegt het
Journal des Débats, geeft eeu vrjj zonderling
denkbeeld van de wijze, waarop men bjj het
en al.
Te midden van al deze vernederingen, vroeg
Keizer Fredeiit II haar ten huweljjk. Zjj weigerde
volstrekt zulk eene eer aan te nemen, en vluchtte
van het eene klooster naar het andere, om bevei
ligd te zijn tegen de kronen, die haar vervolgden.
Te E.furt gaf zij de bedroefde meisjes het glas,
waarvan wjj reeds gesp oten hebben, en waaruit
op haar feestdag al de leden der gemeente drin
ken.
Te Andechs hielp zij tot de oprichting van
het beroemde klooster der Benedictjjuen, gesticht
door haar oom, den Markgraaf Hendrik d'Es-
trée. Op het altaar offerde zjj haar bruiloftskleed,
de eenige gedachtenis, die haar van haar roem
en van haar geluk nog overig was, met een reli—
qui/ënkastje en een zilveren kruisje, dat zjj altijd
bij zich had gedragen.
Dit klooster van Andechs, zegt de Heer de
Montaleinbert, is na de saecularisatie der kloos
tergoederen door Maximiliaan van Beieren in
1806 aan ezn jood verkocht. Echter zijn de
kerk en de schat der reliquieën bewa ard gebleven.
Het bruiloftskleed van de Heilige Elizabeth is
thans het omkleedsel van drie miraculeuze hosties.
Talrjjke pelgrims begeven zich, met de voor
ministerie van financiën te werk gaat bjj
benoemingen en bevorderingen. Een ambte
naar, die zich schuldig heeft gemaakt aan
verduisteriug van 's lands geld ljjkt voor
zyne superieuren niet de aangewezen per
soon ter aanbeveling eu het is moeilijk na
te gaan welke redenen er in 1886 beston
den, om eeu ambtenaar met zulk eeu ver
leden te bevorderen tot ontvanger te Bes
sèges. Om dat gebeim te doorgronden, zou
men het verdere dossier van Blayn moeten
kennen. Men zou dau kuunen nagaan of de
nadeelige uitwerking van zjjn staat vau
dienst niet goedgemaakt en uitgewischt is
door eenige veelvermogende aanbevelingen.
Dit toch is in 't algemeen de opheldering van
gevallen van dien aard. Indien de beschul
digde ontvanger de protectie van eenige
invloedryke staatkundige personen op zjjn
actief heeft, dan verwonderen wjj ons niet
te zeer, dat de rekening te zijnen voordeele
vereffend is en dat zjjne kleine feil vau 1875,
zooals hjj zelf scheen gezegd te hebben,
«zjjne bevordering niet in den weg heeft
gestaan.»
De commissaris van politie van den
Faubourg Montmartre te Parijs, heeft drie
personen, Kipp, Dewang eu Klein, in hech
tenis genomen, die bjj een wisselaar voor
10000 franks effecten trachtten te verkoo-
pen, welke afkomstig bleken te zjjn van
diefstal. Deze lieden zijn, naar het schjjnt,
agenten van eene wurmstekige Bank, die
zich met dergeljjke geldoperaties bezig houdt.
Het erfenis-proces tusschen Mevrouw
Parnell en hare bloedverwanten is, wegens
hare ziekte, op nieuw uitgesteld en wel tot
na Kertstmis. Intusschen wordt bericht dat
hoogst waarsebjjnljjk eene schikkiug tus
schen de belanghebbenden zal tot stand ko
men.
De Engelsche Postmeester-Generaal
heeft aan eene handels vereeniging, die op eeu
stuivers-post tusschen alle Engelsch spre
kende lauden aandrong, te kennen gegeven,
dat er niet het minste vooruitzicht was op
de vervulling vau dien wenscb. Hjj voegde
er echter bjj, dat hjj van plan was een veel
verminderd port voor verzending van con-
ranteD, boeken en kleine pakjes naar bet
buitenland in te voeren.
De indruk, in Hougaarsche parlemen
taire kringen teweeggebracht door het ge
zegde van den Minister vau openbaar ODder-
wjjs, dat bet voor de Slaveu-berolking van
Oostenrjjk, onmisbaar is dat zjj de Duitsche
taal verstaat, is zeer diep. De vergadering
van den Rjjksdag was hierdoor zeer op
gewonden. Vooral de groepen van Czecben
eu Slovenen toonden zich ontevreden.
Te Barcelona beeft den 11 dezer
eene vergaderiug van anarchisten plaats
gehad ter nagedachtenis van de anarchisten,
die voor vier jaar te Chicago door bet
gerecht ter dood zjjn gebracht.
Eeu der anarchisten heeft heftig oitge-
varen tegen da patroons; een andere hield
eene rede vol sympathie voor de om hals
naamste feesten des jaars, derwaarts. De inwoners
der naburige dorpen komen er in proce:sies aao,
onder het zingen van litanieën. Andechs ligt
bjjna acht mjjlen van Munchen, in de nabjjheid
van het meer Starenberg. Van de hoogte, waarop
de kerk zich bevindt, kan men de geheele keten
der Tyroler Alpen o-erzieo. In 1228 zag Eliza
beth zich gewroken voor do wreedheden, haar
door hare schoonbroeders aangedaan. Zjj-zelven
vroegen haar om vergeving op het graf vsn haar
man.Zij kwam in zegepraal op het kasteel Wartburg
terug, waaruit zjj zoo schandelijk verdreven was
geworden, en de rechten harer kinderen op het
erfgoed van hun vader werden erkend en
geheiligd.
Zij-zelve kreeg de stad Marburg met hare om
streken tot erfgoed. Zij vestigde zich daar in eene
verlatene hut, die door eenige takken gevormd
werd, waar zjj eigenhandig de spijzen gereed
maakte, die zij met de armen deelde. Heden toont
men ons nog de plaats, waar deze hut heeft ge
staan. Ia 1834 werd zjj bewoond door een boer,
Schutz genaamd, en omgeven door een rozen
tuin. Zjj is thans eene der bekoorljjkste buiten
plaatsen van Marburg.
Wordt vervolgd.)
