NIEUWE
agite ma non agitate.
buitenland.
N«. <762
Vrijdag 20 November 1891
I6de Jaargang.
Moderne opvoeding.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland >1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en Vrgda g-a vond voor 6 um ingewacht.
Uitgevers: KÜPPEB8 k IjAUBET.
De opvoeding houdt gelijken tred met
den geest des tgds. Welk een onderscheid
tusschen de opvoeding in den «goeden, ouden
tjjd» en ten hnidigen dage. De zoo hoog
geprezen vooruitgang op het gebied der
industrie is slechts een schaduwbeeld in
vergelijking met den vooruitgang, welke
men in de laatste 30 a 40 jaar in de op
voeding heeft gemaakt. Maar deze vooruit
gang is niet van een goeden aard; het is
veeleer een stap van het gosde naar het
Blechte, van de vreeze Gods tot de over-
schilligheid in godsdienstzaken en tot het
ougeloof. Wie telt de vader- en moeder-
tranen, geweend omdat de opvoeding der
kinderen niet is gelukt. Maar wie telt ook
de zuchten en de klachten van volwassen
kinderen omdat hunne ouders hen niet
zorgzaam en doelmatig genoeg hebben op
gevoed en zij daardoor op den weg des
verderfs zgn gekomen? In onzen materia-
listi8chen en liberalen tijd vergeten de
meeste ouders dat het toekomstige gelnkkige
of ongelukkige lot hunner kindereu groo-
tendeels afhangt van het onderwjjs, dat zjj
genieten, van de voorbeelden, welke zij
zien, van de tucht waariu zjj opgroeien en
ten slotte van den omgang, dien zjj met
anderen hebben. De moderne opvoeding,
helaas! draagt het karakter van onzen tjjd;
ljj is materialistisch en liberaal.
Grondbeginselen, psychologische of gods
dienstige, hebben voor de opvoeding geene
waarde meer. Men voedt op, of door in 't
geheel niet op te voeden of door zich door
de materialistische richting des tgds of door
egoïstische liefde, d. w. z. door apenliefde,
te laten leiden. Zelfs doet men al zeer weinig
aan de opvoeding. Wie heeft er ook in
onzen veel bewogen, levenoutwikkelenden,
vooruitgaanden tijd ook nog gelegenheid
voor! De kinderen staan in den weg, zij
hinderen in de zaken en in 't vermaak.
Handelszaken, politiek, beurs en vermaken
gaan voor. Weg dus met de kinderen, 't zij
op de straat of onder toezicht van perso
nen, die zelfs nauwelgks der kinderschoenen
zjjn ontwassen. Welk een treurig familie
leven!
De hoofdzaak in onze dagen bljjft steeds,
«dat men zjjue wereld kent» en zich ook
naar de wereld richt. Vandaar dat bjj de
opvoeding de eerste vraag wordt gesteld:
Hoe komt de jongen 't spoedigst aan zjjn
brood of het meisje aan den man? Aanleg
en neiging worden niet in overweging ge-
nomeu. De gansche opvoeding is materia
list sch.
Over alle wereldsche zaken wordt in huis
gesproken. Over God en godsdienst echter
wordt niet geredeneerd. Daardoor verkrjjgt
de jeugd reeds vroeg een vrjjec blik; zjj
maakt zich spoedig los van de boeien van
't gezag. De knaap denkt dat hg verstan-
FEU1LLETOJN.
De H. Elizabeth van Hongarijë.
lil.
Weldra begaf Elizabeth zieh onder de derde
Orde van den Heiligen Eranciacus, wasraantoen
bijna alle religieazen deel namen, die bij de Eran-
schen ouder den naam van soeura grise s,
grauwe zus'ers, bekend zijn. Hier nog werd zij
door de lasteraars gevolgd,die bare deugden slechts
dwaasheid noemden.
Hare sterkte bestond inderdaad in het Kruis.
Zjj was niet alleen de troosteres der armen, maar
zelfs hunne dienstmaagd en niets was voor haar
'b lastig, te hard of te jjdelwant, ieder arme
w«s voor baar liet levendige afbeeldsel van Jezus
Christus. Zjj, die met de vuilste ziekten behebt
*8ren, waarvoor iedereen bang was en zich ver
wijderde, waren dadeljjk voorwerpen van hare
teedere bezorgdheid, en werden door hata koniuk-
jljke handen v&a bet noodige voorzien. Zjj otn-
hslsde hen liefderijk, kuste hunne zweren en
andere vuile wonden.
Koenraad, haar Overste, bad haar, hoewel tegen
~}?ar *1°, twee dienstmaagden gegeven doch zij
mnde haar, in plaats van door baar gediend te
or en' ^3 het haar met zich aan tafel eten,
diger is dan zjjn meester, het meisje acht
zich boven de vermaningen en lessen der
moeder verheven. De brutaliteit der kinde
ren in onzen tjjd is hoogst karakteristiek
en ontzettend bedroevend. De kinderen
worden opgevoed alsof het leven niets an
ders ware dan spel. Eu waarlijk het is
ernstiger dan ooit.
Het gevoel van eerbied en gezag leert
onze jeugd ook niet meer kennen. De kin
deren hooren en zien schier dagelijks, dat
Keizers en Koningen, Paus en Bisschoppen,
Priesters en onderwjjzers in beeld en woord
gecritiseerd, bespot, belachelijk worden ge
maakt, dat rechtschapenheid en deugd in
het leven weinig waarde heeft en dat de
slechte plannen, die op sluwe wjjze zjjn
uitgedacht en worden uitgevoerd, steeds ze
gepralen. Kan het ons dan verwonderen,
dathetoDzen kinderen ontbreekt aan neiging
tot het goede en schooue.
Ook iu godsdienstzaken wil men nieta
meer weten van zoogenaamde godsdienstige
vooroordeelen. Godsdienst is nog goed voor
Priesters, oude vrouwen en domme lieden.
De modern ontwikkelde mensch ziet in den
godsdienst een middel, t welk geschikt is
om het volk in bedwang te houd en en voor
zjjne aardsche ontbeiiugen te troosten.
Daarom gewent men de jeugd er ook aan
om niet juist openljjk tegen den godsdienst
op te treden, maar liever er zieh geheel
passief tegenover te gedragen. Weg dus
met alle uiterlgke teekens der christelgke
gemeenschap; m011 8Preelit van Kerk of
godsdienst öf in 't geheel met of met eene
ergerlijke onverschilligheid; men verzuimt
langzamerhand alle godsdienstoefeningen en
en brengt de kinderen tot eene onverschil
ligheid, die tot afval van den godsdienst
leidt.
Voor dit doel dient ook de moderne lec
tuur. Wil men iets lezen, men neemt den
modernen socialen roman ter hand; daarin,
zegt men, zit nog levenswijsheid. Vader en
moeder lezen hem eu zoon en dochter even
eens. Om de leeswoede snel te ontwikkelen,
geeft men de kinderen reet>s vroegtijdig
allerlei boeken ia de hand, die men natuur
lijk zelf niet eerst heeft gelezen en men
verblijdt zich moederlek en vaderljjfe erover,
dat de kinderen lezeu, stil zgn en den lieven
ouders niet tot la8*1 verstre keG. Allerlei
vereenigingen dragen er oe g, om de lees
woede op te wekken.
Wie deze gedachten over de hedendaag-
sehe, de moderne, opvoeding leest, zal wel
licht zeggen, dat wfl te °aker0 kleuren
bezigen, dat wjj overdrijven. Maar velen,
ja de meesten, durven wg veronderstellen,
zullen ons toch m 't|fart® 6n de hoofd
zaak geljjk geveD. Zg zullen moeten be
kennen, dat de hoedanigheden van de oude
opvoeding verdwenen zgn en dat dus de
katholieke ouders eu opvoeders alles moeten
aanwenden om de bedendaagsche, de_mn.
somtijds zelfs uil hetzelfde bord En toen de eene,
Irmangarde, haar op zekeren dag zeide,/Me_
vrouw, gij zult ons hoovaardig maken, door ons
naast u aan tafel te plaatsen,// antwoordde de
Heilige: //gij hebt gelgkgij moet 0p mjjn
school, iu mijne armen gaan zitten. W<j zullen
altijd liefdadige zusters zijn, en gij zuit stceds
mijne teederheid ondervinden.// Uit dit voorbeeld
ziet men, dat tegenwoordig iedereen het woord
broederschap op de lippen heeft, maar dat de
wezenljjk brave dat in het hart draagt, evenals
Elizabeth.
Toen haar vader hare levenswijze vernomen
had, kwam hjj h«ar te Marburg opzoeken, om
haar mede naar zijn koninkrijk te nemen; hij
vond haar in hare cel, aan het wolspinnen voor
hare armen. Hjj kon haar niet overhalen met hem
te gaan, en vertrok, in sjjne ziel opgetogen van
bewondering en met tranen in de oogen. Eenigen
tjjd daarna zond de Landgraaf Hendrik liaar
vijfhonderd marken z"ver die hij haar schuldig
waszjj roept al de behoeftigen v#n het land
bijeen, die bij duizenden komen toesnellen zjj
aanschouwt dit nieuwe leger, doorloopt degele
deren en deelt ouder hen de vijfhonderd marken
uitdaarna iaat zij hun een maaltijd gereed
maken, wascht hunne voeten, bewierookt hunne
handen en neemt, tot laat in den nacht, deel aan
hunne vreugdebetooningen. Het eenige, wat haar
derne opvoeding en hare rampzalige gevol
gen naar hunne krachten te verbeteren en
te zorgen, dat aan de kinderen, die gods
dienstig en Gode welgevallige ontwikkeling
en opvoeding worden verstrekt, die niet al
leen dienstig is van hunne tjjdelijke welvaart,
maar ook voor hun eeuwig geluk aan gene
zijde van het graf.
In berichten uit Rome heet het dat Z. H.
de Paus besloten heeft de Roomsche Hiërar
chie in Japan te vestigeD. Te Tokio zal een
Aar sbisschop gevestigd zgn, en teNagasaki,
Osaka en Phakodata Bisschoppen.
De Heer Woeste heeft een door den
Koning van België geïaspireerd vlugschrift
uitgegeven ter krachtige weerlegging van de
vertelsels in de Fransche pers, dat de Ko
ning een tractaat zon gesloten hebben met
Duitschlaod. Hij brengt talrijke documenten
en feiten te berde, om te bewgzen dat België
met alle mogendheden op voet van vriend
schap wenscht te verkeeren en dat elke sa-
smelting van België met eene vreemde mo
gendheid onmogelijk is.
Bjj de verkiezingen voor den gemeen
teraad van Berlijn wonnen de sociaal-demo-
crateu drie zetels. Bovendien moeten er twee
herstemmingen plaats hebben tusschen de
liberalen en socialisten.
Ouder een groot deel der Berljjnsche
bevolking heerscht groote verontwaardiging
over de maatregelen, door de politie getroffen,
bij het vertrek van Prins Von Bismarck
van het Lehrterstatiou, waarbij vele perso
nen werden gearresteerd en eenigen, van
plaatskaarten voorzieD, niet tot het perron
werden toegelaten.
Iu eene talrgke vergadering van Ber
ljjnsche huiseigenaren, waarin beraadslaagd
werd over het misbruik, hetwelk door vele
huurders van woningen wordt gemaakt ter
bevordering van ontucht, waren vertegen
woordigers van verschillende autoriteiten
aanwezig. Onder anderen was er ook de
chef der critnineele politie, die mededeeling
deed, dat het Pruisische Ministerie heeft
besloten, nog in dit jaar bg de wetgevende
lichamen een voorstel te doen tot wijziging
van art. 180 in het stralwetboek, betref
fende koppelarjj en verschaffing van gele
genheid tot ontucht.
Ofschoon de Heeren Singer, Auer,
Bebel en Liebknecht in socialistische ver
gaderingen doen constateereu dat de partjj-
genooten met hen tevreden zgn, neemt de
oppositie in het socialistische kamp te Ber-
ljjn merkbaar toe en zou de nieuwe »Ver-
eeniging vau onafhankelijke socialisten»
aldaar wel eens spoeuig de socialistische
party te sterk kunnen worden. Een bewgs
voor de uitbreiding der nieuwe vereeniging
ligt reeds in het feit, dat zij biunen acht
dagen 400 mark alleen voor een drukpers.
nog met de wereld verbond, was de liefde voor
hare kinderen, welke zij dikwijls bjj zich liet
komen, en dan met kussen en liefkozingen over
laadde. Koenraad beval haar voor altijd van hen
te scheiden, ten einde zich alleen met God bezig
te honden. Zij gehoorzaamt, maar men oordeele
met wilk verscheurd harte deze scheiding plaats
had.
Eenige jaren later zag men, bjj gelegenheid
van eene luisterrijke vergadering van het hof,
door den Heiligen Lodewijk te Saumur gehouden,
volgens de getuigenis van Joinville, een Duit-
schen Prins van achtiien jaren, die gezegd werd
de zoon van de Heilige Elizabeth van Thuringen
te zjjn, verschenen, en volgens Henzelfdeu schrijver
kuste Koningin Blanka den jongeling het voot-
hoofd uit eerbied voor de moeder, die het zoo
dikwijls had gekust. Aldus bewees de moeder
van een Heilige hulde aan den zoon van eene
Heilige, en in dezen zoo trefi'enden en godsdien
stige kus vereenigden zich de vurige en zuivere
zielen van den Heiligen Lodewijk van Frankrijk
en van de Heilige Elizabeth van Hongarijë.
In een visioen werd aan Elizabeth haar nade
rende dood aangekondigd. Zij had op zekeren
keer eene arme zieke vrouw bij zich gehaald. Toen
deze ongelukkige onder hare aanhoudende zorgen
weder hersteld was, vluchtte zjj en nam al de
kleederen harer weldoenster mede. Daar deze nu
fonds heeft bjjeengebracht, uit gifteu vau
niet meer dau eenige penningen, zoodat meu
kan aannemen dat meer dan duizend socia
listen daartoe hebben bjjgedragen.
De Fransche Senaat heeft bij de
Kamer vau Afgevaardigden gewonnen spel
gekregen teu aanzien van het recht op ge
pekeld varkensvleesch. De Kamer nameljjk
had het recht vastgesteld op 20 fr. per 100
kilo, maar den Senaat was dit niet bescher
mend genoeg en hg bracht het op 25 fr.
Diensvolgens kwam de voordracht bg de
Kamer terug, en deze heeft zich thans ver-
eenigd met de beslissing van den Senaat.
Frankrjjk heeft eeu zjjuer Kardinaal-
Aartsbisschoppen door den dood verloren:
Mgr. Bernardou, die zgn zetel te Sens had.
De Prelaat was in 1816 te Castres gebo
ren, werd in 1862 benoemd tot Bisschop
en in 1867 tot Aartsbisschop. In het con
sistorie van 7 Juni 1886 benoemde Z. H.
de Paus hem tot Kardinaal.
Yan anarchistische zijde is een nieuw
middel van propaganda bedacht.Eene groote
zaal in Belleville is afgehuurd en daar zgn
lange rijen tafels geplaatst en wordt eene
groote kom soep uitgedeeld aan ieder, die
zich komt aanmelden. De Pargzenaars noe
men het: anarchistische soep.Den eersten
dag hebben zich omstreeks 2000 a 3000
personen, meestal in armoedige plunj'e, in
de zaal laten vinden, en menigeen die na
zijne kom soep gebruikt te hebben, was
heengegaan is teruggekeerd om eene tweede
en zelfs een derde kom machtig te worden.
Dat bedrog is niet altgd onopgemerkt ge-
bleveu; doch naar het schijnt liet men maar
begaan. Trouwens, het is te doen om die
lieden te vangen, om de hongerige magen
dienstbaar te maken aan de anarchistische
denkbeelden. Zoodra iemand, na het gebruik
der soep, de zaal verlaat, stopt men hem
een anarchistisch vlugschrift in de hand.
En daarbjj bljjft het niet. Er worden ook
anarchistische toespraken of redevoeringen
gehouden, waarin het arme volkje braaf
geflikflooid wordt om het tot de anarchis
tische leer over te halen.
In het proces betreffende hetschan
daal van Bessègesc verduistering van
ondersteuningsgelden, voor behoeftige ar
beiders bestemd is nu het vonnis geveld.
Van de vjjf beschuldigde leden der on
dersteuningscommissie zjjn Blayne (de ge
meente-ontvanger) en Manifacier ieder tot
een jaar gevaugeuisstraf en 100 fr. boete
veroordeold. De drie overigen werden vrjj-
gesproken.
Door de Spaansche Regeering werd
het wijze besluit genomen om een gedeelte
van het leger naar buis te zendea, ten einde
daardoor op het budget van oorlog te kun
nen besparen.
Die daad zal zeker door het Vredescongres
te Rome, dat weder een aantal poëtische
resolutiën aannam, luide worden toegejuicht.
geene Kleederen m er had, moest zjj te bed bljjven
liggen. Alsnu verscheen dezelfde engel, die aan
het hof van haar man bjj baar geweest was, aan
haar hoofdeceind en gaf haar een kleed over,
zeggende „Ik breng u geene kroon, zooals eert jjds;
want God zal u weldra in zjjne gloriekronen.//
Eenige dagen daarna omtrent het einde van 1231,
geloofde zjj Jezus Christus-zeiven te zien en Hem
deze woorden te hooren uitspreken Kom, mjjue
bruid, kom mijne bruid, kom in het Itjjk, dat ik
vau der eeuwigheid voor u heb bereid. Ik wacht
er u, ik zal n derwaarts geleiden.
Dadeljjk sprong zij verheugd op. Zjj maakt de
toebereidselen voor hare begrafenis en hare uit
vaart. Zij gaat voor den laatsten keer hare armen
en zieken bezoeken zjj verdeelt onder hen al wat
haar nog overgebleven is, en op den vierden dag
gevoelt zjj zich door de doodeljjke ziekte aange
tast. Gedurende bjj na twee weken werden hare
krachten door eene hevige koorts uitgeput. Na
dezen tjjd lag zij op zekeren morgen met haar
aangezicht naar aen muur gekeeid en het scheen,
dat zjj sliep. Eene vrouw, die aan haar hoofden
eind zat hoorde haar eensklaps met half gebroken
stem, eene zachte melodie zingen. Eenige oogen-
blikken daarna keerde de zieke zich om, en riep,
even alsif zjj van hare zinnen beroofd was, hare
verpleegster.
H4ARLEMSCHE C0UR4IT.
HEN DRA li