NIEUWE
agite ma non agitate.
Ne. 1764
Woensdag 25 November 189!.
16d* Jaargang.
De godsdlenstlooze school in
Frankrijk en hare gevolgen.
ABONNEMENTSPRIJS
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Koloniën.
H44RLEIHS£H£ C0UR4IT.
Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B TT R E A TT: St. Janstraat Haarlem.
MNT.1END3UJT
Rgjyip,
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en Vrgda g-a vond voor 6 uui ingewacht.
Uitgevers: KüPPBKS IiAUEEÏ.
Herhaalde malen hebben wij op het steeds
duidelijker aau den dag tredende verband
gewezen tusschen de toeneming der misda
den in Frankrjjk en het godsdienstloos on
derwijs in de verwereldlijkte scholen van dat
land.
Niet lang geleden nu heeft de Heer Guil-
lot, een der voornaamste en meest verdien
stelijke leden van het gerechtshof der Seine
en zeker een onverdacht getuige, bevestigd,
dat zonder twjjfel de ontzettende toene
ming van misdadige handelingen door kin
deren gepleegd, het gevolg is van de on
zalige veranderingen, welke op het gebied
van het openbaar onderwjjs hebben plaats
gehad.
Het voorname en zeer verspreide tijd
schrift de Revue des deux mondes geelt even
eens aan het algemeen verlangen naar ver
andering der radicale onderwijswetten uit
drukking.
Genoemd tijdschrift constateert, dat vijf
honderd berichten nit alle deelen des lands
en nit de hoofdstad zelve, bjj het Ministerie
van Onderwijs zijn ingekomen, welke a'le
melding maken, dat het opkomende geslacht
iue9r en meer het begrip vau achting, plicht
en gehoorzaamheid jegens ouders en over
heden verliest.De patroons willen geeneleer-
hngeu meer aannemen, om zich het verdriet
en de onaangenaamheden te sparen, die zjj
van den kant der kinderen ondervinden.
Meer dan de helft der misdaden te Parijs
geschieden door lieden van vjjftien tot twin
tig jaar. In het vorige jaar werden niet min
der dan zeventien duizend jongeliedeu van
dien leeftijd in de gevangenis gebracht.
Daarvan waren er dertig van moord, negen
en dertig van diefstal en moord, drie van
vadermoord, twee van vergiftiging, drie en
tachtig van vergrijpen tegen de zedelijkheid,
vier honderd acht en vijftig van diefstal en
raim elf duizend van verschillende andere
misdaden beschuldigd. Men zal dus, wan
neer men die zeventien duizend met het be
volkingscijfer vergelijkt, moeten aannemen,
dat op honderd jongelieden zeven misdadi
gers komen en als men slechts mannelijke
individuen in aanmerking neemt, bjjnahet
dubbele getal. Het is een feit, dat de halfont-
wikkelde liberale werklieden eene bizondsr
groote bpdrage voor deze misdadigeraljjst
levereD. Overigens moet eenigen tijd gele
den de Regeering den Burgemeester van een
dorp bjj Parjjs ontslag nit zijue betrekking
geven, omdat hij onder de kinderen geschrif
ten over de vrjje liefde had laten verdeelen.
Dat zjjn dus de gevolgen van eene»mo
raal» die niet op het Goddelijk gebod, maar
op de menschelijke begeerlijkheid en wisse
lende beschouwingen van het individu is
gegrondvest.
Met hoeveel overleg overigens de Regee
ring, respectievelijk de Loge, met de ont
kerstening der school voortgaat, moge het
volgende bewpzen.
FEUILLETON.
Een schot op Napoleon I.
Aan een belangstellende werd onlangs de
gelegenheid geboden de nieuwste (18le) uit
gaaf van een door den Staat ingevoerd lees
boek voor de lagere scholen{Clioix de lectures)
te doorbladeren en met den vorigen (17den)
druk te vergelijken.
Uit deze vergelpking bleek dat alle op
stellen vao godsdienstig en inhoud verdwenen
en door andere vervangen waren; verder
dat bet woord «God» uit het gansche boek
op zorgvuldige wijze was geschrapt. De
religieuze opstellen werdeu door andere ver
vangen, zooals eenige voorbeelden bewjj
Oude uitgaaf. Nieuwe j
De dag der eerste Heilige
Communie. Plichten der
menschen jegens God.
De Heilige Maagd Maria. Het patriotisme.
De Trappisten. belastingen.
Noodzakelijkheid van den De tapijtfabriek.
godsdienst.
In de onderscheiden opstellen, welke be
houden bleveD, werden de volgende veran-
deriagen gemaakt.
Oude uitgaaf. IS ie uwe uitgaaf.
BI. 14. Dank God, mijn Acht n gelukkig, mijn
kind kind. J
'bi. 15. Gods goedheiden Onze krachten staan in
wijsheid heeft onze krachten een juist verband
overeenstemming gc-
Somber luidden de klokken in den zomer van
het jaar 1866. Het gold de zonen van het dorp,
die in Bohemen en Sileaië waren gevallen. Inde
kerk stond de katafalk. Die was binnen hol en
leeg, maar de treurende moeder zag er in gedachte
het ljjk in van haar zoon, die weinige maanden
geleden vroolijk en vol moed was uitgetrokken
en die droevige gedachte drong het vreeseljjk
'afereel van de tallooze graven bjj Königgriitz op
den achtergrond.
Toen ik destjjds student, met vaeantie
Da den lijkdienst de kerk verliet, viel mijn oog
op een sooit dwerg, een ouden man, die zich
tegen den muur van het kerkhof in de zon
koesterde en steeds in zich-zelven mompelde. Ik
naderde hem en hooide hem zeggen //Ze hebben
?r ®*ena'® ik hunne huid aan gewaagd de hunne
e ziï goed verkocht en de mjjne draag ik
nog over mjjne beenderen, dat is het verschil.
"w»flZ0D!
Nieuwe uitgaat
De stoomzaag.
De ademhaling,,organen
Niets blijft verborg
De toekom of v_i
niet
- ..j.w .croorgen.
De toekomst behoort ons
Gij zalt een flink man
worden.
Wy denken aan u.
Verdraag gedulai de
ziekte; al.geg0(.d verpleegt
wordt, zult ge 8tellig ge
nezen.
in
bracht
31. 15. God ziet u.
BI. 50. De toekomst be
hoort aan God.
BI. 63. Gij zult een braai
Christen worden.
BI. 63. Wij bidden voor
n tot God.
BI. 64. Verdraag gedul
dig de door God gewilde e
proeving en geef u o»er aan
j Deze8weiDige voorbeelden zijn ongetwjj-
feld leerrijk eu bewijze», dat er plan in de
zaak is. En dan beweert ae huichelachtige,
ma5onnieke Regeering, evenals m vele an
dere landen, dat zfl s.echts het »Ultramoe-
tanisme« bestrjjdt, volstrekt met de gods
dienst zelf!
't Is subliem!
De rechterzijde der Belgische Earner heeft
de intrekking en vermindering van de wacht
gelden der onderwijzers en onderwjjzereS8eu
buiten betrekking,door den Minister De Bur-
let voorgesteld, goedgekeurd.
De Belgische Regeering moet besloten
hebben den maildienst over Dover—Ostende
wederom te versterken, De bekende scbeeps-
bouwersfirma Denny "helling
voor eene raderboot, die E. voet langer
moet worden dan de Prmses Hennette er, de
Prinses Josephinedrie jaar geleden door de
zelfde firma gebouwd. Cockenll s maat
schappij te Seraing zal ook een nieuwen
stoomer met hetzelfde doel te-voltooien heb
ben. De twee vaartuigen zullen 22 knoopen
in het uur moeten afleggen en in Maart 1893
gereed moeten zijn-
*In de eerstvolgende dagen zal de Rjjks-
dag zich bezighouden met de beraadslagin
gen over bet wetsontwerp nopens de zieken
fondsen en waarscbijnlflk eerst Vrgdag de
begrooting n eerste lezing behandelen.
Mijne huid is taai en verweerd.//
Ik had geen tjjd om een pr.atje met hem te
maken, want ik mo^t verder anders k,d ik
het zeker gedaan, zoo wonderlik zag het ventje
Vier jaren later kwam ik weer in het dorp.
De menschen verkeerden in eem opgewondene
stemming, evenals den eersten keer, maar nu
van vreugde. Juist had men de tyding ontvangen
van de |evangenneming van Napoleon III bjj
Sedun. Weer zat bjj den muur van hetke.khof
de oude dwerg neergehurkt en mompelde onop-
houdeljjk den na»m "NapoleoToen ik een
dorpeling naar dat oude mannetje vroeg, ant
woordde hjj, dat ik maar eens kennis met hem
moest maken; dan zou ik nog respect voor hem
krjjgen, want hij bad eens een aanslag gepleegd
op het leven van Napoleon I Ik moest hem
maar eens medenenem naar de herberg, dat deed
hn graag en ik moest er maar een paar glaasjes
brand-wijn voor over hebben, dan zou ik wat
te hooren krjjgen, dat eigenljjk niet iu eene
herberg, maar in de geschiedenisboeken thuis
hoorde. Nu trad ik op den oude toe en vroeg
In de provinciën West-Pruisen en
Posen komen veel sterfgevallen aan influen
za voor. Scholen moeten gesloten worden,
dewijl hare onderwijzers en leerlingen lij
dende zijn. Vooral in de stad Thorn is de
toestand ongunstig.
Eeu jong meisje, mile Mercedes Fer
nandez, eerste winkeljuffrouw bij eeue mo
diste op deu boulevard Haussmaun te Parijs
stak eergisteren-avoud te half tien den car-
refour de Cbateaudun over, toeu vier politie
agenten zich op haar wierpen en haar naar
het bureau sleepten. Het arme kind zeide wie
zij was en verzocht den agenten bij hare
meesteres informaties te gaau winnen.
Niets hielp. Zij moest den nacht onder aller
hande gespuis doorbrengen en eerst den vol
genden ochtend werd de vergissing in gezien,
Een der agenten werd ontslagen en de
drie anderen voor den tijd van veertien dagen
met verlies van salaris gestraft.
Bekend zijn de prentjes, waaronder
staat: «zoek deu beer!» of «zoek den jager!»
en dan tuurt men net zoolang tot het ge
vraagde is gevonden Dit is nu het geval
met de nationaliteit van Lafargue, den
nieuw verkozene van het Noorderdeparte
ment.
Tot nu toe is het echter niet gelukt, te
weten te komen of hij Spaansch of Fransch
onierdaan is. Alleen weet men met juistheid
te zeggen, dat bij geen dokter is, zooals bjj
beweert. Wel is hij student geweest bij de
geneeskundige faculteit te Parijs, maar
tweemalen is hij gedropen. Ontmoedigd ver
liet hij de school. Evenwel bracht hij het
te Toulouse tot candidaat in de medicijnen.
Bp Presidentiëel besluit is onlangs aan
kapitein Bazaine machtiging verleend zijn
naam tegen dien van Beauclair te ver
wisselen.
De Heer Beauclair, Gemeenteraadslid te
Perregaux (Oran), schrijft aan de dagbladen
van Algiers, dat hij tegen deze verwisseling
zal opkomen. Hij wil voor zich alleen den
naam behouden, dien hp van zijn vader
heeft geërfd.
Bij de behandeling van de posterijen,
drong Milleraud aan op het stichten van een
afzonderlijk Ministerie der posterpen.
Een merkwaardig verscbpnsel is de
toenemende vraag naar zeilschepen, welke
zich vooral aan de Clyde doet gelden. Den
30steu September jl. waren daar 42 zeiI-
vaartuigen onderhanden; thans is h'-t getal
tot 70 gestegen. Het cijfer der zeilschepen,
op dit oogeDblik in het Vereenigd Konink
rijk in aanbouw, wordt op 141, met een
tonneninhoud van 185,807, geraamd, tegen
76, met 80.000 ton, verleden jaar. Daar
entegen is de tonneninhoud van stoomers
in aanbouw verminderd met 45.670. De
rijz'ng iu den prps der steenkolen, waar
door de exploitatie van stoomschepen zoo
veel duurder geworden is, schijnt vele ree-
ders er toe gebracht te hebben weder zeil
schepen te gebruiken, waar spoed geen
hoofdvereischte is. Da prachtigste zeilsche
pen worden ook voor betrekkelijk heel
weinig geld tegenwoordig gebouwd.
hem of hij niet met mij in de schaduw wilde
gaan.
Dat kan er naar zjjn, antwoordde hij, trok
zijne sneeuwwitte borstelige wenkbrauwen om
hoog en keek naar het dak van de herberg, dat
op eenigen afstand iu de 2on glinsterde. Wjj
begrepen elkaar, hij ging mee en liep met kleine
pasjes en in eene gebukte houding, alsof hij iets
op den grond zocht. De schoolkinderen groetten
hem en noemden hem //Lipp den schutier." Ze
waren grooter dan hij.
Toen hij het eerste glaasje aan den mond
bracht, zag ik, dat zijne hand nijt vast genoeg
was voor een schutter, want ze beefde sterk. Hij
ried zeker rnjjne gedaehten, want toen hq ge
dronken en wel met eene enkele teug zjjn glas
tot op den bodem geledigd had, zeide hij //Ja
mijnheir, nn gaat het niet meer. Als ilc nu op
eene sehijf wil schieten, mag ik blij zijn als ik
niet een heel anderen kant uit schietvroeger
heb ik de kunst wel een beetje beter verstaan.//
Je bent zeker in dienst geweest vroeg ik,
den waard het leege glas toeschuivende.
Wat Ik antwoordde de oude en keek
Tengevolge van het door de Minis
ters ingediende ontslag, heeft, de Koningin-
Regentes van Spanje Canovas opgedragen
een Kabinet samen te stellen.
De Porte wapent een veertigtal re
gimenten van aangeworven Kurden, tot
eene getalsterkte van 22,500 man, zooge
naamd voor politiedienst in Armenië, een
maatregel, die echter in strijd wordt ge
acht met den geest van het Berlpnsch ver
drag.
Eene akase, door den Czaar getee-
kend verbiedt d*n uitvoer van tarwe met
ingang van 22 November.
Volgens bericht uit Livadia moet in de
naaste omgeving van het Russische keizer
lijk echtpaar eene hevige griep heeracheu.
*a* De politie te Tunis heeft eene bende
valsche munters omdekt, die een zeer goed
ingerichte werkplaats hadden. De bende be
stond uit Italianen, die stukken vau eeu en
twee franks in omloop brachten, gemaakt
volgens het model van de nieuwe Tuneiische
zilvermunt. Acht dagen nadat de Rtgeering
de nieuwe munt had uitgegven, as de val
sche reeds in omloop gebracht
Volgens berichten uit S J 'ney zjju de
Gilbert-eilanden in de Stille Zuidzee door
een vloedgolf overstroomd. Er zjjn vele
slachtoffers,en aan eigendommen werd groote
schade berokkend.
*i* Uit New-York wordt geseind dat er
eeue vennootschap is opgericht met een ka
pitaal van honderdduizend dollars, tot ex
ploitatie van de kunstmatige regenmakerij.
BATAVIA, 23 October. Het mail-over
zicht van de Javabrde luidt als volgt:
In de Atjeh quaestie is nog geene verande
ring g komeo. Van Kota-Radja schrijft men,
dat het onbillijk is nu reeds een oordeel te
vellen over het beleid van den Gouverneur
Pompe van Meerdervoort, daar de door dezen
iugeslagen weg nog te kort betredeu is,
en dat bij het thans gevolgde stelsel spoe
dig eene botsing met den vgand te wachten
staat. Uit een en ander zou men opmaken,
dat er reeds besloten is om op eene andere
wijze naar de pacificatie van Atjeh te gaan
streven dan in de laatste jareD gedaan werd,
doch van zulk een besluit is hier niets be
kend,en ook schjjut het in strijd met hetgeen
door het opperbestuur over Aijeh is gezegd.
Misschien heeft echter Kolonel Pompe,uadat
de eerste schrik over zijne ietwat excentrieke
voorstellen voorbjj was, de RegeeriDg weten
te overtuigen van de juistheid zijner inzich
ten, zoo geheel afwijkende van die zijns
voorgangers eu der ambtenaren welke onder
dezen hebben gediend.
Naar meu verneemt, wordt er bij de
Regeeriog ernst:g over gedacht het nieuwe
reglement op de pandhnispacht eenigszins
naar den wensch der pachters te wijzigen.
Uit Malaug schrijft meu dd. 15 Octo
ber, dat op den Ardjoeuo op verschillende
plaatsen geduchte boschbrauden heerschten,
eu dat volgens eeu loopend gerucht op het
kinaland Djoerang Kwali omstreeks 300
mij daarbjj schuins aan, alsof hjj wilde zien of
het ernst of gekheid was. „Gelooft ge werkelijk,
dat ik er voor zou gedeugd hebben Vroeger
had ik even goed een bult op mjju rug als nu.
De ouderdom heeft het'm niet gedasn integen
deel ik ben mooier, veel mooier dan toen ik
jong was. Ik g-loof het niet. Maar ik heb goed
kunnen schieten dat is zeker. Toch wilden ze
mij niet voor soldaat hebben. De boer meel bjj
den bakker de broojen in de lengte en niet in
de dikte. De wervers deden precies hetzelfde*.
Lange kerels zetten ze na in de bergen, over mjj
vielen ze bjjna en toch zagen ze mjj niet. De
flinke jongens moesten uittrekken, de kreupelen
en gebrekkigen bleven thuis. Maar ik zei dat het
onzin was van de wervers. Die lange slungels
schieten geen zier beter dun de dwergen en
daarentegen bieden ze een veel grooter mikpunt
aan de kogels van de Franschen."
Nu dronk mjjn oudje nog eens. Ik liet hem
praten en lijj ging voort.
Wordt vervolgd.)