N
E U W E
agite ma non agitate.
De Paus—Souverein.
«ie. 1765 V
rij dJ
m; 27^Novembcr I89L
16de Jaargang.
BUITENLAND.
do» X,i'"»11"'.,u d"
E; „idd.» i. a. "»=.x
ii it ii i. [n si
mrni
0,85
1,10
1,80
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem.
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
B TT R E A IT: St. Janstraat Haarlem.
MAIN XJENDRjfr
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentie n worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en V r ij d a g-a vond voor 6 uui ingewacht.
Uit g e v er a K PP E E S LAUREY.
Vorsten, die door gewelddadige verove
ringen of door een vreedzaam verdrag land
en regeering verloren hebben, ontvangen
dikwerf door een verdrag en door staats
wetten zekere rechten en privilegiën. Ook
aan den Paus werden, toen hjj door den
brutalen roof van den 20 September 1870
het laatste overblijfsel van den Kerkeljjken
Staat verloor, door de Italiaausche Regee-
ring vele voorrechten verleend. Een officieel
document vau den Minister van Buiteulaud-
scbe Zaken, Viscouti Veuosta, van den 18
October 1870 en de zoogenaamde waarbor-
genwet vaa den 13 Mei 1871 hebben deze
voorrechten bekrachtigd eu als verbindend
voor het koninkrijk Italië verklaard. Ter
wijl echter in andere gelijksoortige gevallen
die privilegiën in een wederzijdsch verdrag
worden bepaald eu omscnreveu, heeft echter
Italië, natuurlijk ouder protest van den H.
Vader, zjjne verhouding tot het Opperhoofd
der Kerk zelf trachten te regelen. Immers
indien de Paus die regeling vau zakeu bad
goedgekeurd, dau zou hp zijne adhaasie ge
hecht hebben aau de ergerlijke daad van
gewald den 20 September 1870 gepleegd.
Italië heeft zich derhalve tegenover de ove
rige Regeering tot zekere verplichtingen
verbonden.
Italië toch stond niet tegenover den per
soon van den Paos als eenvoudig Vorst,
,?'a ^et Geestelijk Opperhoofd der
a o ïeke Kerk, welks vrijheid en onaihan-
e ij oid vele millioenen als eene absolute
noodzakelijkheid eischen, welks vrjjheid en
onafhankelijkheid elke Staat met katholieke
onderdanen in zjjn eigen belang moest vor
deren. Hetgeen derhalve Italië den Paus
verleende, waartoe het zich tegenover den
Paus voor Vorsten en volken verplichtte,
dat was geen geschenk, geene genade, geen
daad van goedheid ot welwillendheid uit
vrjjen wil of naar eigen goeddunken toe
gestaan, maar het was de prijs, waarvoor
Italië zich het laisser aller van de mogend
heden kocht ten opzichte van den aau den
Plaatsvervanger van Jezus Christus gepleeg-
den roof. De regeling van de verhouding
tusschen Italië eu deu beroofden Paus was
derhalve geene huishoudelijke aangelegen
heid, waarbij een derde niets had te zeggen;
de Romeinsche quaestie was veeleer eene
internationale vraag en Italië heeft ze als
zoodanig beschouwd en iu de oplossing er
van door de waarborgwet eene internatio
nale verplichting op zich genomen. Daarom
kan en mag Italië de waarborgenwet niet
volgens zjjn wil en goedvinden verkorten
of opheffen, zonder het protest der christe
lijke mogendheden uit te lokken. De wet
FE V 1 LIE T O N.
Een schot op Napoleon I.
Vervolg)
Het hicdede mij, dat ik niet voor soldaat
deugde en het is spoedig gebleken wat die reuzen
van kerels konden uitrichten. In i en ommezien
is de vijand in het land en het Mnrdal bezaaid
met blauwe uniformen. Het was in 't jaar een of
rog wat vroeger. In Laibaeh w«s het hoofdkwar
tier en Napoleon (de eerste namelijk, dien ze
"den Grooten// noemen, hoe klein hij ook van
postuur was) neemt zijn intrek in een klooster
ea doet net alsof hij zieh voor goed in S iermar
ken wil vestigen, dat toch ontegenzeggelijk aan
den goeden Keizer Frats behoorde. Get was een
■ellendige tijd voer mjj voortdurend werd ik
geplaagd en bespot wegens mjjne onbruikbaar-
!leid ook had ik diep medeljjdm met Keizer
®rana. Toen riep eene stem in mjjn binnenste
"Het zou toch eene eeuwige schande zjjn, als
ons vaderland zoo goedsmoeds in de handen
heten van dien vervloekten rooverhoofdman van
de Franschen." Ik dronk toen nooit sterken drank
en toch kreeg op eens een gevoel alsof ik in een
foes was. Ik liep do lloos rond, ik had geen
pleizier in mijn werk, ik mengde mij onder de
blauw broeken, liep in Laibaeh rond, sloop heen
en weer in d. n kloosteituin eu keek door het
kreupelhout naar boven, naar het venster, waar
j6 *'eine Generaal in zijne witte uniform nu en
zjjn oog liet gaan over de landstreek. En
bevat immers geene aan den Paus gegeven
waarborgen, want Pius IX heeft er tegen
geprotesteerd eu ze voor waardeloos ver
klaard. Zij gaf veeleer aan de mogendheden
de garantie, dat de in het belang barer
katholieke onderdanen noodzakelijke onaf
hankelijkheid van den Paus in de uitoefe
ning van zijn hoogverheven ambt als Op
perhoofd der katholieke wereld op geenerlei
wjjze aangetast, gesmaad of gebonden zou
worden. Als ook de naar nationale eenheid
strevende beweging Rome als hoofdstad
eischte en tea slotte Victor Emanuel den
laatsteo aanslag tegen deu H. Stoel ver
richtte, toch moest, om met Visconti Ve-
nosta te spreken, Italië het als zijn eerste
plicht beschouwen aau de katholieke wereld
te verklaren, dat de privilegiëu des Pausen
niet zouden bedreigd worden. De Paus kon
echter dan eerst als volkomen onafhanke
lijk van de Italiaanscbe Regeering eu als
volkomen vrij in de uitoefemog der rechten
eu plichten van zijn Opperherderschap be
schouwd worden, &D ®eD "e™> ondanks
den gepleegden roof, als Souverein erkende.
Uit deze overweging was ook het plan
van Cavour ontstaan, namelijk om aan den
Paus de Leostad als eigen terrein over te
laten. Daarom werd dan ook den 20 Sept.
1870 in het tusscheu den italiaauschen
Generaal Cadorna en den Pauselijken Ge
neraal Kanzier gesloten verdrag omtrent
de overgave der stad Rome, de Leostad
(Leouina) uitdrukkelijk uitgezonderd en als
Pauselijk terrein verklaard.
Kwam echter in het plan van Cavour
daardoor verandering dat Cadorna gedwon
gen werd, tot bewaring der orde m Leoniua
na deu aftocht der Panselpke troepen zjjne
soldaten opPauseljjk terrein te laten rukken,
toch bleef en moest de idee blpven voort
bestaan, dat, de Paus als Souverein IB te
beschouwen. Hetgeen Cavour omtrent W
nina beschikt bad, "erd d°°nr da w*ar-
borgenwet voor het Pauselijk paleis, voor
het Vatican en zjjne °«e''"gr'a'tgestf
De feitelijke erkenning der wa e en werke
lijke Souvereiniteit *an eD a"s °or de
Italiaausche Regeering w daD o°k, ondanks
haar zelve, door eene ree eu mtg6_
De Nieuwe, na den 20 Sept. 1870 geko
zen gemeenteraad giag van 9 1 Uit,
dat het VaticaaDScbe paleis een buitan-
landsch grondgebied isi ve,rm,1. 8 9 dus~
ver daar gestationeerde afdeeling der stede
lijke brandweer werd ingetrokken eD het
blusebmateriëel van den Pauswerd terug.
geëischt. Hoe zou ook de Paus zijne eigena
militairen iu hetVaticaankunnen behouden,
zjjne Zwitsersche garde, zijne gendarmerie,
zjjne Palatjjnsche garde en de garde noble,
drankflesch toe,
nen op te ztijgen _toenJ^
Wat voor
idee kreeg je
Ik was toen een verduivelde slimme kwant,
RiDK hjj voort. "Er zijn milho nen Oostenrijkers
in het land. zoo redeneerde ik engemand denkt
er aan Ste-ds hebben ze het op het Fransche
nt Maar wat kan het Fransche leger
leger gemunt Maar w jer
het helpen,
andtra dan
dan
dt, IVJ Rok .i* b°l
Het zit 'm ln Rl®P eeQeQ. in niets
in dieB éanen. De Oostenrijkers schie
ten er op los, alsof ze het voor een tijdverdrijfje
pnolio: dat rato
zich niet Jat» «rt»»1» d"ITS"d™
vooruitEen vaste hand de kogel ilt waar
HiTheelt al ™j gcarooten, dacht ik.
Schenk nog m«8r eeas ^raa 1D.' waard", sprak
'y t tprwiil hii met twee vingers het leege
glas°over de tafel schoof. "Men zal het wel be-
tal™' Beste Lipp. sPrak d® waard' "men heeft
juist officieel laten bekend maken dat men geen
drankschuldon bötaslL"
,/Niel," zeide de oude eu klopte mij op den
schouder, "nu, dan zal deze heer het wel be-
lal^ Je moet niet zoo'n omhaal met je verhaal
maken, Lipp, merKte de waard aan. //Er is een
tijd geweest, dat je je Napoleoasgeschiedems in
over welke de ItalMinister vau Oorlog uiets
te zeggen heeft, als de Paus niet als Sou
verein werd beschouwd? Eveozoo moet Italië
het zich laten welgevallen, dat buitenland-
sche mogendheden hare Gezanten bij den
beroofden Paus lieten, ja, Italië moest in
de waarborgenwet aau deze Gezanten alle
rechten toekenneo, welke volgens interna
tionale bepalingen aauGezanten van vreemde
maihten toekomen. De gewapende Zwitser
sche garde en de Pauseljjke geudarmerie
staan aan de iogaugeu van het Vaticaan
op wacht en eischen van iedereen, die binnen
wil gaan, als het noodig is, legitimatie
zijner persoon, evenals zulks aau de gren
zen van een vreemden S:aat geschiedt. Do
Italiaausche Regeering kan zich daartegen
niet verzetten; zjj beeft trouwens haar aai b-
tenareu verboden onder geen voorwendsel
in de uitoefening van hun ambt de Pause
lijke paleizen binnen te treden, tenzjj de
Paus zelf heu mocht ontbieden. De Paus
heeft als Souverein iu het Vaticaan zijne
eigene rechtbauk, eu het PalatjjnBche Tri
bunaal spreekt vonnis uit over hen, die als
ondergeschikten van den Paus in het Vati
caan verbljjf houden. Het Vaticaan eu de
daarin wonenden betalen noch aau den
Staat noch aan de gemeente Rome eenige
belasting; de Paus heelt zjjne eigene tele-
graphen in het Vaticaan en zjjue telegram
men worden door de Italiaausche telegraphen
met het voorrecht der Staatstelegrammeu
verzonden.
Deze en nog andere feiten bewijzen vol
doende, dat de Paus waarljjk Souvereiu is
eu als zoodanig door de Italiaausche Re
geering moet erkend worden. En de Katho
lieken van alle lauden zijn verplicht, deze
rechten van hun Geestelijk Opperhoold te
beschermen en tegen elke verminking of
verkorting te protesteereu. Ja, zij moeten
hunne stem blijven verheffen tegen de daad
van geweld, welke tegen übd Paus is ge
pleegd. Zjj moeten bljjveu eischen, dat het
onrecht worde hersteld en dat aan den Paus
terug gegeven worde,wathem wederrechtelij k
is ontnomen.
't Is noodig voortdurend waakzaam te
zjjn, want wjj Katholieken staan tegeuover
geen welvoegelijke Regeering, diedenern-
stigen eu vasten wil beett om de eenmaal
op zich genomen verplichtingen stipt ten
uitvoer te brengen. Iutegendeel de onder
vinding, en de betreurenswaardige en erger-
ljjke gebeurtenissen in de laatste jaren
voorgevallen, hebben ons bewezen, dat Italië
zich al reeds lang van zijne verplichtingen
had losgemaaktals het maar durfde.
een stuk door vertelde.//
Toen leverde het mij ook maar een bor
reltje op, antwoordde Lipp, naar het glas kijken
de „tegenwoordig ben ik verstandiger. Ik wil
er van drinken zoolang ik leef. Andere hulp
bronnen heb ik niet maar verder Terwjjl ik
Bonaparte zoo voor het raam zie heen en weer
loopen denk ik op eens: Ventjj, wat let me of
ik schiet je neer? Het was alsof eene stem tot
mjj sprak „Lipp, je b nt soldaat, je bent meer
dan soldaat meer dan een Getie aal, je bent het
geheele leger. Ze zullen je oppakken en opknoopen,
maar Napoleon ia er geweest en ze kunnen je
maar eens hanger. Denk aau je vaderland, denk
am Keizer Frans.//
Ik haal mjjn geweer voor den dag en terwjjl
ik het laad denk ik bij mjj-zelven //De heele
wereld klaagt tegenwoordig over pijn, maar
deze éme pil i' een afdoend geneesmiddel. Over
dag en in het open veld kan ik hem de pil niet
ingeven, want dan is hij steeds omringd door
zjjn staf en de staf is weer omringd door ruiters,
voetvolk, wagens en kanonnen.
Op het Laibacherveld. in de richting van
Trofaiach, had ik het monster dikwijls gadege
slagen. Dat gaat dus niet, maar Napoleon had
de gewoome tot laat in den nacht te studeeren
en te overleggen op welke wijze hij de geheele
wereld het best onder den voet zou krijgen. Het
licht op zijne kanoer wierp een schijnsel in den
tuin, tot aan de Mur, die er vlak langs loopt.
Men kon hem dikwjjls voor het raam zien
staanhij schijnt volstrekt niet bang te zjjn
geweest dat hem eenig kwaad zou geschieden.
Volgens de Germania wordt iu de genees
kundige kringen te Berljju de dag van 22
dezer een «influëuza-Zondag» genoemd, om
dat de epidemie toen in verscheidene distric
ten van het zuiden en oosten der stad eene
zeer buitengewoue uitbreiding beeft verkre
gen. Naar de Dagenoeg eenparige meening
dor geneeskundigen ze^t het blad verder
is de nevel, die den geheelen dag heeft
aangehouden,voor de verspreiding der ziekte
zeer bevorderlik geweest, en daar ook uit
plattelandsplaatseu wordt gemeld hoe ook
daar de influenza woedt, zou men daarin
misschien eene bevestiging kunnen zien van
de meening, dat de oorzaak der epidemie
iu de eerste plaats ligt in de vochtigwarme
temperatuur, die de uitwaseming van den
bodem beguo8tigt. De nevel vau laatstleden
Zondag te Berlijn wordt door de meteoro
logen een opstijgenden aardnevel genoemd,
die bet gas, hetwelk zich tengevolge van
het ontbindingsproces des winters ontwik
kelt, uit het inwendige van den bodem op
waarts voert. Daarnaar zou men de verdwjj-
niug der influëuza eerst dan kunnen ver
wachten wanneer de lucht door de vorst
vau deze ziektevoortbrengende stoffen zal
zijn gezuiverd.
De iFrankj. Ztg.D geeft de volgende
cjjfers, waaruit de vermeerdering vauDuitsch-
lands schulden blijkt. Tot 1876 had het
land, dank zij den 5 miliard vau Frankrjjk,
geen schulden. Toen begonnen de leeningen
die in 10 jaren tot een bedrag stegen van
440,000,000 M. Worden al de thans ge
vraagde kredieten goedgekeurd, dan zal de
geheele staatsschuld aan het einde van 1892
1,689,000,000 M. bedragen.
Eene merkwaardige antisemietische
vergadering, aau welke ongeveer 2000 per
soden deel namen, werd 'e Berljjn gehouden.
De hoofdspreker was uameljjk de Oosten-
rijksche Afgevaardigde in den Laiiddag Var-
gani, die eene lange en bittere redevoering
bield over «de verjoding van Oostenrijk».
Hierna ontspon zich een debat, waarbij een
Duitsch spreker, de Heer SchwennhageD,
zoo ver ging van te beweren, dat de Oos-
teBryksche Staat reeds zoozeer door het
Jodendom ondermjjnd was, dat Duitschland,
op dezen bondgenoot niet veel meer steunen
kon. Vhrgaui bestreedditen verklaarde onder
stormaebtigen bijval, dat Duitschland zich op
het Oo8tenrjjksch leger kon verlaten. De
bekende antisemiet Aülwardc sprak verder
nog over de reeds meermalen op bet tapijt
gebrachte ineineedigheid van Bleichröder,
en drong er op aan, dat men nogmaals bg
den Minister van Justitie, den Rijksdag en
ook bij den Keizer persoonlijk petitionneeren
„Zoo veel te beter", denk ik, en in een onstui-
migen nacht terwijl de wind de oude boomen
in den tuin doet zwiepen, dat ze kraken ga
ik me eene boot over de woeste Mur, leg aan,
sluip door het kreupelhout tot dicht voor zjjn
venster en ga op de loer liggen. Het licht is nog
aan en valt juist op eeD ouden lindenboom. Spoe
dig zie ik zijn schaduw zich heen en weer bewe
gen. Aan die schaduw heb ik echter niets en ik
klim in den boom, zoek een geschikt plekje uit,
ga zitten en houd miju geweer gereed. Ik kjjk
in de kamer; aau den muur hangen zijn mantel
en zijn dtgen. Nu komt hij ia zjjn eigen persoon
aau het raam eu kijkt naar buiten, naar het
woeste weer. Hij beeft het zeker warm, want hjj
doet een raam open en laat den wind en de
koude regendroppels o er zjjn gezicht gaan. Ik
leg aau. Zoo'n mikpunt op tien pas is maar
kinderspel. Groote Napoleon, denk ik, na zal je
pleizier beleven en paf!"
De dwerg zweeg eD staarde op de tafel.
Je hebt hem niet geraakt I zei ik.
Hoe weet u dat
Wel, uit de geschiedenis.
Zoo zei hjj en draaide op zjjn stoel heen
en weer, alsot hij zich niet op zjjn gemak gevoelde
en zijn bult hem begon te drukken. „Zoo zoo
Het staat dus in de geschiedenis te lezen dat
Lipp Sommerer een slecht schutter was 1 Loop
rond met je boeken Op tien pas afstands iemand
niet iu de borst te kunnen raken, dat zou wat
moois zjjn. Het was goed raak, maar dat die
kerel een stalen pantser aanhad, wat kon >k daar
tegen doen {Slot volgt.)
