NIEUWE
Woe^süm 2 December 1891.
16de JairgMg.
De groote dwaalleer onzer
dagen.
*"1V£ 5 Z«r°« n'p*1»
B U IT K ft L A ft O.
17*? 7
htbta°'
j. nog Sl.j<|l letj—pj;;»*!»1—.d,
Een tand als redmiddel.
AiRLEMSdH
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BÏÏEEAIT: St. Janstraat Haarlem.
ruim.
PRIJS DER ABVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÜPPEBS& LAUREY.
AGHTE MA NON AGITATE.
i.
De zoogenaamde sociale vraag is zoowel
voor het individu als voor de maatschappij
van zoo ver strekkeude beteekenis, dat het
een plicht is voortdurend de aandacht te
vestigen op de dringende gevaren, welke
deze quaestie doet ontstaan. Het gevaar is
te grooter, nu de sociaal-democraten, de
lieden welke de raenscheljjke maatschappij
op geheal nieuwe fundamenten willen stel
len, zonder God en zonder godsdienst, thans
ook zich er op toeleggen, om door het ver
spreiden van hunne geschriften, hunne god-
delooze ideeën bij de bevolking vau het
platteland ingang te doen vinden.
Wjj vragen allereerst: Wat wil de soci
aal-democratie, wat is haar doel? In korte
woorden gezegd, is het streven der sociaal
democratie om de thans bestaande maat
schappelijke orde omver te werpen en dan
op hare pu nhoopen eene gansch nieuwe
maatschappelijke orde op te bouwen, waarin
alle nood, alle ellende zal ophouden te be
staan en waarin aan alle menschen een
hemel op aarde zal verschaft worden. De so
ciaal-democraten beweren, dat het onrecht
vaardig i«, dat eenige menschen rijk en an
dere arm zjjn, dat eenigen heeren, anderen
knechten ziju, dat eenigen een gemakke
lijk leveu leiden en anderen zwaren arbeid
moeten verrichten. De sociaal-democratie
wil deze ongelijkheid doen verdwjjnen door
gemetnschappeijjken arbeid. Er bestaat geen
groot onderscheid tosschen de sociaal-de
mocratie en het communisme, want de eerste
eischt gemeenschappeljjken arbeid, het twee
de gemeeuschap van goederen, hetgeen bjjna
op hetzelfde neerkomt. En ook de anarchie
verschilt werkeljjk niet van de sociaal-de-
mociatie, vermits beide een gemeenschap
pelijk doel hebben: de omverwerping van
de tegenwoordig bestaande maatschappe
lijke orde.
Wjj zullen bet doel der sociaal-demccra-
tie door een voorbeeld nog dnideljjker trach
ten voor te stellen.
Wanneer wij ons begeven in de eene of
andere stad, dan vinden wij menschen, die
tan opzichte van huo maatscbappelijken
stand in de meest, verschillende omstandig
heden verkeeren. Eenige famibën wonen in
huizen als paleizen; zij hebben stallen met
rjjtuigen en paarden; in hare woningen is
alles op de schitterendste wjjze ingericht;
hare tafels zjju voorzien van de heerljjkste
gerechten. Zoo ziet het er rit bjj rijke liedeo,
die bun vermogen bjj honderdduizenden of
millioenen telleD. Andere familiën vindt
men er, die ook hare eigene huizen bezit
ten en een goed bestaan hebben, doordien
de vader eene eigene zaak heeft, door welke
hjj in het onderhoud vau zichzelf en de
FEUILLETON.
Een schot op Napoleon I.
Vervolg en slot.)
In dit benauwde ooganblik hoor ik buiten in
den tuin eene stem roepen //Schaam je Napoleon,
dat je je vijand niet kent en zoo'n stumperd in
mijne plaats wilt opknoopen. Ik heb geschoten,
en ik zal nog eens schieten.//
Verbtasd kjjkt iedereen rond en een Adjudant
legt Napoleon uit wat de stem heeft geroepen.
Ik hoorde d*deljjk, dat het mijn neef Stevende
vi«6cher was. Voordat een kogel hem kan be
kken, verdwjjnt bjj in de Mur en zwemt onder
*®ter door. De Franschen zetten hem nog een
poosje na, maar in de verkeerde richting. Napo
leon geeft een weuk met de hand en ik ben vrij.
k g# den straatweg op, het groene bosch in,
a'3 Wezenloos. Ik gevoelde mij zoo zwak ter been
ala een kind, dat pas leert loopen, of als iemand,
die zwaar ziek is geweest en in den zonneschijn
bet kerkhof voorbijgaai, waar hij zich verba ldt
den doodgraver ».an zijn graf te zien werken.
Toen ben ik pas goed aan het rillen gegaan,
alsof de dood mij nog steeds op de hielen zat.
zette het op een loopen en ging zoo gauw en
zjjnen kan voorzien. In die familiën is niet
alles zoo schitterend ale bij de rijke lieden,
maar het is er «burgerljjk,» zooals men dat
noemt. Voorts zjjn er nog andere familiën,
die geen eigen buis bezitten, doch een huis
of ook maar enkele kamers in huur hebben.
De leden van zulke huisgezinnen hebben
in den regel slechts over datgene te beschvk-
ken, wat zjj door den arbeid hunner han-
den verdienen. Eindelijk zijn er ook
men
schen, die behalve de kleeren, welke zij
dragen, bijna niets bezitten en gedeeltelijk
of getieel' en al ten laste komen van de
openbare weldadigheid.Tusschen de gemelde
klassen bestaan nog talrjjke nuances. Op
het platteland is de tooBtaud niet anders.
Zoo zien we overal ongelijkheid, ia de
stad zoowel als op het laud; waar wjj men
schen vinden, ontmoeten we ook rijke en
arme lieden en zoo komt liet, dat eenige
menschen de heeren z\ju, uie door anderen
moeten gediend worden, «at er sommigen
leegloopeu, terwijl anderen zwaren arbeid
moeten verrichten en in t zweet huns aan-
schijns, beladen met zorgen, hun brood
eten. Dit verecbil der oudeischeiden standen
nu wil de sociaal-democratie opheffen; nie
mand mag rijk, niemand mag artn
niemand mag meester, niemand dienaar zijn,
de eene mag het niet beter hebben dan de
andere en om dit te bereiken moet alle
bezit gemeenschappelijk worden, alle arbeid,
die yerricht moet worden, moet ook gemeen
schappelijk worden volbracht. Niemand ont
vangt loon voor zijn wej"k' de opbrengst
van den arbeid moet ook aan allen ge
meenschappelijk toebe ooreo. oor deze
middelen wil de sociaal-democratie d6 ge
lijkheid van alle menschen verkrijgen.
Hoe komt het echter nu, da, de sociaal-
democratie in onze dagen zoo wy verspreid
is? Sinds duizenden jaren, zoover e geschie
denis der menschheid rei zyn er steeds
arme en rijke menschen geweest; eenigen
zijn meesters, anderen dienaars, ®e,'igen heb
ben moeten arbeiden, aud®reu b®bben niets
verricht. Te allen tijde hebben ook de volks-
klassen, die in armoede eu ver ru t ïjjg leef-
den, getracht hun toestand te verbeteren,
maar zulk een wijd vertakt soc.ahsme als
men thans in alle beschaafde landen vindt,
heeft men nog niet gez'6»- n°on )s er
zulk eene groote ontevredenheid met dQ po_
sitie in de maatschappij 0I' werkende
klasse geweest, als ]n oIiZ6ï? e vraag
is derhalve gewettigd: '°e 1S a gekomen?
Wie heeft de sociaal-democratie m t aan
zijn gebracht? Het antwoord is gemakkelijk
te vinden: het liberalisme is de vader van de
sociaal-democratie. De 1 eia 9 wereldbe
schouwing wil van God en van eene ordon
nantie Gods onder de menschen niets weten.
Wanneer de liberalen van onzen tijd uit
drukking geven aan hunne godsdienstige
gevoelens, dan openbaren zpzich als meil_
scheu, die zich noch mn God, noch om gods
zoo ver, als mijne T06^n den',tot
ik heelemaal hoog m de n ging
ik op een steen zitten, Tereld.
die daar voor mijne voeterg u ^strekt, cn
zeide: //Schiet voortaan n0°l Li® ®mer ®eer
op een mensch.'' Neen, maar
op dien Napoleon schie n eens, als
het zijn kan. Het heeft echter ™°gen wezen.
Toch moet mijn kogeltje hemwdschrik aangejaagd
meer in het land gewc. n ze
T'Dat kun je begrijpt- D'e bon zwemmen als
r. ui. ondrr water tot aan St. Miehapl
een visch. Die is oo«c "Xlcuaei
gezwommen en eenige r e®a we
eene samenkomst in de bergen gehad //Neef//,
zei ik, „ik ben mijn le e" aan Je verschuldigd.»
//Dat heeft niets te beteekTn/''; *ei blJ' «en al
hebben we dien alvermogende met uit den weg
geruimd, gefopt hebben we hem toch en d,t
alleen is wel waard, dat we allebei een nat pak
hebben opgeloopen."
Die goede neef Steven Die hield ook wel
van een borreltje.
Met die woorden greep de oude weer naar het
dienst, noch om zedeljjkheid bekommeren,
die den menscb beschouwen als eeu hooger
soort van dier.
Hun blik is slechts gericht op het aardsche
leven, wat er na den dood komt, daarmede
bemoeien zij zich niet. Ja, zjj beroemen er
zich op dat zij aan geen God gelooveu en
geen godsdienst bezitten; zjj verbeelden zich
zelfs door hunne ideeën, waarmede zij zich
met het dier gelijkstellen, verheven te zijn
boven die menschen, welke aan een God
ge ooven en d e niet alleen voor deze aarde,
maar ook voor de eeuwigheid zorgen. Zij
zeggen, dat wij Katholieken on3 in de duis
ternis bevinden, zij noemen onze aanhanke
lijkheid aauGod en zjjue openbaringdomheid.
Zich zeiven echter prjjzen zjj als lieden van
vooruitgang, die bet licht en de waarheid
verspreiden. Op deze van God afkeerige
wereldbeschouwing van het liberalisme ba
seert dau ook de omening der liberalen om
trent de huishoudelijke g-stelteuis der meu-
schelijke maatschappij. Volgens liberale be
ginselen moet alleen de zelfzucht de drijfveer
zjjn van allen arbeid onder de menschen.
Deze beginselen van het liberalisme hebben
bewerkt, dat de liberale heeren in den strjjd
voor 't bestaan voor zich het beste deel
hebben gekozen, daar zij doorgaans welge
stelde en rjjbe lieden zjju en in overvloed
leven, terwijl de arbeiders met armoede, ja
vaak met de grootste ellende hebben te kam
pen. Voor het liberalisme geldt de werk
kracht slechts als koopwaar, die men zoo
goedkoop koopt als men ze maar krjjgen
kan en hoe meer de werkkracht versleten
wordt, hoe meer zij aan waarde verliest en
wanüeer ten slotte de werkman geen kracht
meer heeft, dan zendt men hem weg als eene
waardeiooze zaak. Van christelijke liefde
weet het liberalisme niets, want het erkent
immers geen God. Het liberalisme heeft eene
nieuwe slavernij in het leven goroepen, die
legen de geiechtigfeid zoowel als tegen de
christelijke liefde jammerlijk indruiscbt.
De Rijkskanselier Von Caprivi verklaarde
in den Rijkedag, dat hjj zjjn ambt niet moede
was, en het zou blij ven waarnemen, zoolang
de Keizer hbt goedvond.Iu de buitenlandscbe
politiek achtte hjj waarheid en opeuheid de
beste middelen. De reis des Keizers naai de
Newa had eene vriend chappe!jjke betrekking
ten gevolge; politieke zaken gaven toen geen
stof tot geclachteowisse'iug. Vau bet bezoek
der Fransche vloot te Kroustadt was te veel
ophef door de Pers gemaakt. De positie van
het Drievoud g Verbond was er niet door
veranderd en het behoefde geene onrust te
baren. De bedoelingen vau den Czaar achtte
hjj zeer vriendschappelijk jegens DuiLchland
en vau het toegenomen zelfgevoel der Fran-
schen vreesde bjj voor Duitschlaud geen ge
vaar. Maar de toestand van algemeene wa
pening zou nog lang aanhouden.
glaasje.
Proef nog maar eeus, oudje, als het je
smaakt. Het schjjnt je nogal goed te bekomen.
Maar laat me nu eens je rechter wijsvinger zien.
Heeft die destijds den haan afgedrukt
Ja, teker, antwoordde de oude.
Wel, wel, wie zou het dal oude kromme
dingetje aanzien, dat de brand ian Moskou, de
slag bij Leipzig en St. Helena daarvan hebben
afgehangen.
Toen in het jaar 1804 te Parijs op de deel-
genooten aan de samenzwering v«n George Cadou-
dal, Moreau en Pichegru jacht werd gema kt,
werd er eens, laat in den avond, aan de woning
van Dokter Guilhard, die als tandarts eenigen
naam had gemaakt, hevig gescheld. De dienst
maagd deed open en een man trad binnen, die
dadelijk den dokter wilde spreken. De dokter
werd geroepen, en de onbekende verzocht hem
oogenhlikkeiijk een tand uit te trekken. Guilhard
was daartoe bereid, maar vond niet anders dan
gezonde tanien in den mond van dien manen
was dus onzeker of hij hem den pijnlijken tand
wel juist had aangewezen. De onbekende werd
ongeduldig, en daar de dokter zag, dat hjj pistolen
De Rijkskanselier veroordeelde met na
druk het militaire pessimisme, dat zich in
den laatsten tjjd in Pruisen veel liet waar
nemen. Geene Datie heeft voor den eerstvol-
genden oorlog zoovele goede kansen als de
Duitscbe. Ook de dislocatën op de Russische
en Fransche grenzen geven tot ongerustheid
geene aanleiding. Daar tegenover hebben
Daitschland en Oostenrijk hun plicht ge
daan. De Duitsche politiek verkeert in het
zeer gelukkige geval van te kunnen steunen
op een uitstekend leger en op de onver
deelde offervaardigheid van de natie.
Onder den titel» De stem des Heeren over
de wateren*, heeft de veldprediker Richter,
de toespraken vereeuigd en in het licht ge
geven, bjj verschillende gelegenheden door
den Keizer aan boord uitgesproken.
In de voorrede wjjst de Heer Richter er
op, dat de Keizer hier als hoofd des gezins,
als huisvader optredend, van zjjn recht ge
bruik maakte, bjj ontstentenis van een bedie
naar van den godsdienst, dezen te vervaDgec,
en dat hij daarmede allen huisvaders een
voorbeeld ter navolging heeft gegeven.
De Fransche ministerraad heeft eene
wetsvoordracht goedgekeurd, waarbjj de Re
geering gemachtigd wordt zekere bepalingen
der tractaten of convent ëo met Nederland
en andere Staten te verlengen. Die bepalin
gen betreffen niet het tarief van rechten,
maar de scheepvaart-betrekkingen en de
rijksinrichtingen. Het ontwerp machtigt de
Regeeriug, met ingang van den 1 en Februari
a. s. het minimum-tarief toe te passen op
lauden, welke thans in het conventioneele
taiief deelen, zonder voorwaarde van weder-
keerigheid voor Fransche artikelen.
Donderdag-avond zjjn te Rome een
300 vertegenwoordigers van vjjftig werk
liedenverenigingen bijeengekomen om te
beraadslagen over het gebrek aan werk en
hebben eene motie aangenomen aandrin
gende op onverwjjlde uitvoeiiug van ver
schillende openbare werken en anders op
aftreding der Afgevaardigden, die voor de
stad in de Kamer zitting hebben en der
Raadsleden. Er waren verscheidene Kamer-
en Raadsleden tegenwoordig.
Men meldt uit St. Petersburg, dat
men in de hoogste klassen en vooral in
ambteljjke kringen vol bezorgdheid is be
treffende den buitenlaudschen toestand en
nieuwe pogingen tot opstand ducht. De
van Regeeringswege gevoede boeren weige
ren allerwege te werken en zeggeD, dat de
Czaar voor hen behoort te zorgen. Eén
hunner zoude zelfs gezegd hebben: indien
de Czaar daartoe onbekwaam is, moet hjj
worden vervangen.
Volgens een der bladen zou eene kei
zerlijke gift van 50 millioen roebels uit de
particuliere kas vau den Czaar ter beschik
king gesteld zjju tot leniging van den hon
gersnood.
Men verneemt uit Sebastopol, dat men
en een dolk bij zioh had, trok hjj hem zonder
dralen den gezonden tand maar uit, wat de andere
moedig doorstond. Toen de operatie was afge-
loopen, begon de onbekende te vertellen en te
schertsen. Het gesprek, dat de dokter van zjjn
kantaiechts gedwongen voerde, duurde bjjna een
uur, en Guilhard wist niet of hjj met een gek of
met een roover te doen had. Maar na verloop
van een uur haalde de onbekende zjjne beurs
uit, gaf den dokter een lonis d'or en schonk
hem den gezonden tand tot een aandenken.
Daarna verwijderde hjj zich met vele verontschul
digingen en dankbetuigingen.
Eerst toen de deelginooten aan bovengenoemde
samenzwering het schavot bestegen, zag de dok
ter zjjn pvtiënt weder. Het was de beruchte
Vendée-Generaal George Cadoudal, die zioh zes
maanden in Parjja verborgea had gehouden en
twee maanden lang dagelijks, ja van uur tot nur,
vervolgd was geworden. Op dien avond, toen hjj
ook vervolgd werd en in 't nauw gebracht was,
offerde hij kort beraden een tand op en verkreeg
daardoor eene schubplaits, waar zjjne vervolgers
hem zeker niet zochten en waar hjj bleef, totdat
hjj begreep, dat de politie-agenten zich hadden
verwijderd.
