NIEUWE
agite ma non agitate.
So 1773
Woensdag 16 December 18» s.
16de Jaargang'
De Romeinsche quaestie.
BUITENLAND»
Het Wapen.
ogr.
ha-
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
ntjendrat;
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groot,e letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentie n worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en Yigda g-a vond voor 6 uui ingewacht.
Uitgevers: K. P P E B a L A U B E Y.
In de Historisch Politische Blatter ver
scheen dezer dagen een opmerkenswaardig
opstel over de oplossing der Romeinsche
quaestie, niet wat het materiëele deel dezer
oplossing aangaat, maar over den aard en
de wijze hoe deze oplossing zou kunnen
geschieden.
De tegenwoordige toestand is onhoudbaar
daaraan twjjfelt niemand. De schrjj ver van
het bedoelde opstel zegt dan ook, dat de
ouathankelgkheid van den Paus voor de
Katholieken niet genoeg verzekerd is en
dat de vganden der Katholieke Kerk van
eene Pauselijke souvereiniteit niets willen
weten. Voor hen is dus de Paus een Itali-
aansch onderdaan en elke uitzondering wordt
door hen bestreden. Maar wanneer nu vrien
den en vele vganden van het Pausdom het
eens zjju, dat de tegenwoordige toestand
onhoudbaar is, dan kan men ook verzekerd
zijn, dat de zaken zullen veranderen. Maar
in welke richtiDg, op welke wijze? Ziedaar
het groote probleem.
Wjj zjjn het met de Historisch Politische
Blatter eens, dat de positie der Duitsche
Katholieken in deze quaestie zeer netelig
is. In beginsel zijn alle Duitsche Katholie
ken voor een herstel van den Kerkeljjken
Staat, maar zjj wenschen ook, dat de Triple-
A-Uiautie bestendigd blij ve en aan de besten
diging vau het Drievoudig Verbond is de
integriteit van het kouinkrjjk Italië verbon
den en de integriteit van Italië is in tegen
spraak met het herstel van den Kerkeljjken
Staat.
Twee eventualiteiten geven de Hist. Poli
tische Blatter aan bij de oplossing der Ro
meinsche quaestie. De Paus zou bevredigd
kunnen worden zonder medewerking van Ita
lië, maar zegt de schrjjver van tiet artikel,
zulk eeue regeling zou geen stand houden.
Doch er zou eeue bevredigende oplosdog
in overleg met Italië kunnen gevonden wor
den en daar zonde noch de Triple-Aliiautie
noch de Duitsche Katholieken iets tegen
kunnen hebben.
Voor eene regeling in overleg met Italië
zou volgens den schrijver, eene andere sa
menstelling van het Italiaansche Parlement
gebiedend uoodzakeljjk zjju en om daartoe
te komen, zou de Paus het verbod moeten
opheffen om aan de verkieziugen van het
Italiaansche Parlement deel te uemeu. D.fc
laatste is eigenlijk het punctum saliens der
gansche zaak. De schrijver hoopt dan,dat
langs dezen weg een Italiaansch Centrum
Zou gevormd worden en dat deze politieke
partg vervolgens de Regeering zou moeten
dwingen bet initiatief te nemen tot den vrede
met den Heiligen Stoel.
Het is eene zekere waarheid dat bet Ita
liaansche Parlement zooals het thans is
samengesteld, geen getrouw beeld geeft van
het Italiaausche volk. Maar aan den ande
ren kant kan het niet geloochend worden,
FEU 1LLB T O N.
Uit het dagboek van een Duitsch officier.)
Vervolg en slot.)
1)« onderofficier glimlachte. Maak geen
drukte, hier met dat ding! zeide hjj en trad op
hem toe.
Nooit, nooitschreeuwde de smid en deed
een pas achterwaarts.
Ach wat! onzin 1 zei de grenadier, terwijl
hjj opnieuw naar voren trad en de hand uitstrekte,
°m den weerbarstige het wapen te ootrukkeo. _n
een oogwenk flikkerde het blanke staal hoog in
de lucht.
-Koovers Naar den duivel 1 schreeuwde de
"fid, een scherpe houw floot door de lucht en
de onderofficier viel achterover op de binnen
plaats.
Een oogenblik slechts zag de smid ons nog
aan, toen sprong hij ovtr de lage omheining van
het tuintje, dat hij bliksemsnel doorvloog, om
aan het, andere einde met een nieuwen sprong in
het donkere dennenbosch te ontsnappen. Een der
grenadiers zond hem nog een sehot achterna,
zonder te raken. De onderofficier lag op den
dat aan de opheffing van het verbod eene
directe erkenning van het koniukrijk Italië
is verbonden. De Heilige Stoel zou zijn
standpunt der legitieme souvereiniteit tegen
over het geweld hebben prijs gegeven; hg
zou met den Kouing van Italië moeten
onderbandelen als de eene souverein met
den anderen, die gezamenlijk een verschil
van meeniug hebben u,t den weg te ruimen.
De inval in den Kerkelgkon Staat wordt
met volt* recht als eene daad van ruw ge
weld, als eeue verkrachting van het volken
recht gekenschetst, eene daad, welke geene
andere gevolgen kan hebben dat restitutie
en schadeloosstelling. Zoo deukt de Paus
en zoo denken ook de 350 millioen Katho
lieken er over. Et als men hiervoor een
bewijs verlangt, dan behoeft meu slechts
de verhandelingen der Katholieken-Con
gressen van alle landen na te lezen en meu
zal zien, dat alle Congressen getuigenis
hebben afgelegd, dat de Heilige Vader be
roofd is geworden van zga laud en er ge-
eischt wordt, dat de Kerkeljjke Staat weer
aan den Paus wordt teruggegeven. Hoe
aanlokkelijk derhalve eene overeenkomst
tusschen deu Heiiigen Stoel eu Italië er
moge uitzien, deze moeilijkheden mogen niet
worden vergeten.
Het gansche artikel in^ het genoemde
tijdschrift heeft eene 'mtionaal-Duitsche
tint. Zeker, de Duitsche Katholieken zonden
in eeue ietwat onaangename positie komeu
als er ernstige gebeurtenissen plaats vondeo.
Maar de Romeinsche quaestie is geene
Duitsche quaestie. Wat is er deu Engelschen,
Frauschen, Sp&anscheu ot Amerikaanschen
Katholieken aan 86'e8eïJ de politieke
belangen van Duitschland ten opzichte van
het Drievoudig Verhoud iu eene scheeve
positie bomen. In de Romeinsche qaaestie
bestaan geen belangen, welke eeu dogma
tiek karakter dragen- In dit opzicht hebben
de Historisch Politische Blatter gelijk. De
Paus is dezelfde machthebber iQ de Kerk
met of zonder den Kerkelgaeu Staat; maar
principiëele overwegingen grijpen m de
oplossing van de quaestie. Kau de Paus,
nadat hg twintig jaar laog de daad van
Italië als usurpatie beschouwde, met de
usurpatie onderhandelen? Kan hij met de
revolutie eeue overeenkomst sluiten?
Overigens is het voor ons nog geene uit
gemaakte zaak, dat het deelnemen der Ka
tholieken aan de politieke verkiezingen het
Italiaansche Parlement belangrgk zoude
wjjzigen. Het zal, naar onze meening} eeu
zeer geruimen tijd duren alvoreus er eene
katholieke partij, gelgk aan die van het
Duitsche Centrum, in Italië is georganiseerd,
sterk genoeg om een machtigen invloed uit
te oefenen op de Italiaansche Regeering.
Het schijnt ons ook niet boven allen twijfel
verheven, of niet, iu geval de Italiaansche
Regeering door het Parlement gedwongen
werd eene verzoening met deu Heiligen
Stoel te doen bewerkstelligen, eene Itali-
groud, bloedend uit eene diepe wonde in het
voorhoofd. Het donkere dennenwoud telde een
franctireur meer.
Een tooneel van schrikkelijke verwarring volgde
op de plotselinge en geweldige daad van den
smid. Da arme vrouw verbirg weeklagend h-t
gelaat in de hand, terwijl de knapen zich hui
lende aan haar vastklemden de soldaten waren
bazig met den gewonde, die langzamerhand bjj-
kwam en gaveu hunne woede lucht in het luid
vloeken en in bedreigingen.Gelukkig vermocht ik
de snel toegeschoten officieren van de onschuld
der arme vrouw te overtuigen, die dan ook aan
mijne bizondere bescherming werd aanbevolen.
Het was een treurig nachtleger in het eerst
zoo gastvrij schijnende huis. Hen geheelen langen
nacht door zat de vrouw snikkend auu den haard
en staarde met de roode oogen troosteloos in de
knetterende vlammen, terwijl zij hare beide jon
gens, die op haar schoot ingesluimerd waren, aan
het hart drukte. Des morgens marcheerden wij
af. Ik danltt.B lino- verleende gastvrii-
riammen, terwyi
haar schoot ingesluimerd waren, aan
ikte. Des morgens marcheerden wr
af. Ik dankte haar voor de verleende gastvrij
heid en zeide om hiar te troosten, dat haar man
nadat ouze troepen doorgemarcheerd waren, wel
zou terugkeereu en dan in het rumoer van den
krijg zijne overjjlde daad wil vergeten zou.
O neen, mjjnheer, antwoordde zjj mij onder
aaoscbe revolutie het Huis Savooie, met
Regaeriug eu Parlement overboord zou
werpen en de republiek zou proclameeren.
En zou de republiek aan den Heiligen
Vader teruggeven, wat hem door de monar
chie werd ontstolen?
Ten slotte. Als men inderdaad geene
andere oplossing van de Romeinsche quaestie
weet, dan eeu verdrag van d9u Paus met
de revolu'ionDaire Regeeriug van Italië, wil
zulks dan zeggeu, dat er werkelijk geeue
andere oplossing bestaat?
Geenszins.
Laten we met geduld eu vertrouwen
wachten. In zgne gebeden wegens de ver
drukking der Kerk placht Pius IX z. g.
zich vau de woorden te bedieueo, dat dit
meer eene zaak Gods daa de zgoe is. Er
zal eenmaal zeker eene oplossing komeu
en zij, in wier band thans eene oplossing
ligt op den grondslag van het recht, van
de vrijheid eu zelfstandigheid der Kerk Gods,
zullen het tot hunne ergernis moeteu on
dervinden, dat deze oplossing ook zonder
hen kan plaats vindeD, wanneer zjj weigeren
er de hand toe te leenen. Het is ons slechts
gegeven, getuigenis af te leggen voor bet
recht; voor het overige wachteu wij de
zaken in vertrouwen af. Als de ure is aan
gebroken zal God weten te handelen. Da
geschiedenis meldt in dit opzicht vele feiten.
Gods molen maalt langzaam maar zeker.
De Fransche Kamer van Afgevaardigden
gelijkt meer dan ooit op een kokende zee.
Er is een orkaan gevaren in de hoofden
der Fransche woelgeesten en ze razen dat
het eeu lust is bij de interpellatie over de
manifestatie der Bisschoppen, inzonderheid
over die van den Aartsbisschop van Bor
deaux, en a! wat de Kerk en de Geestelijk
heid vjjandig is, ontketent de hartstochten
en komt in opstand tegeDO ver den Gezalfde
des Heeren.
De goddeloozen staan voor het feit, dat ze
hunne onmacht moeten erkennen, al hebben
ze de macht om te regeeren in handeD, nu
het Frausche Episcopaat moedig hun iu
den weg treedt. Dat optreden der Bisschop
pen tegen eene eer- en plichtvergeten Re
geering, brengt wel is waar de gemoederen
en de hartstochten van de vjjanden der
Kerk in eene hevige beweging zooals uit de
discussiën over het al of niet handhaven
van bet Concordaat is gebleken, maar het
geeft ook steun en meerderen ijver aan de
Katholieke Afgevaardigden, om de zaak der
Kerk tegenover de vervolgers dier Kerk te
verdedigen en iu bescherming te nemen.
Het wordt de Bisschoppen als een verwjjt
aangerekend en men maakt er zelfs een
argument van om het voor de afschaffing
van bet Concordaat te gebruiken, dat zij
den President der republiek en de Ministers
in 1890 op hunne reis naar het zuiden des
een stroom van tranen hij zal niet terugkeereo,
hij is voor ons verloren. Toen de franctireurs
voor een paar weken kwamen om hem mee te
nemen, wees hij hen birsch af; de oorlog was
voor de soldaten, niet voor de burgers, zeide hjj
toen; maar thans, nu hjj geaaan is, riep vij «nik
kend uit, zal hij niet terugkomen hjj zal tegen
u vechten en hjj zal dapper, neen, hjj zal meer
dan dapper, hij zal zeker dol koen zjjn o, mjjn
God
Zjj ging de deur in. VaarwelGod bescherme
u, zeide zij nog, terwjjl zij verdween.
Wie zou daar nog willen troosten Ontstemd
sprong ik in den zadel eu den ganschen dag
waren mij de smid ea zjjne arme vrouw niet uit
de gedachten.
Na een paar dagen in dien tijd, zoo rijk aan
gebeurtenissen, was die treurige geschiedenis toch
op den achtergrond geraakt. Wjj hadden inmid
dels dm vijand >oor de eerste maal in een grooter
treffen het hoofd geboden en zegevierend in de
bergen teruggeworpen.
Op een prachtigen, zonnigen herfstmorgen
hielden wjj een paar dagen stand tooi' den uitgaug
van etn woud, terwijl voor ons ren voorposten
gevecht werd geleverd. Duidelijk en helder knalde
in het stille dal de schoten door de frissche
lauds welwillend hebben bejegend en dat
nu de Aartsbisschop vau Aix, den Minister
Faillièrea heeft durven wjjzen op zijn wil
lekeurige en tirannieke handelwgze. Als
of deze Minister zijn land en volk mocht
laten beleedigen ter wille vau god roover-
gouvernement, dat over bet schooue maar
ontzenuwd Italië naar willekeur den scbepter
zwaait.
Niet alleen het optreden der Bisschoppen
maar dat deeerbied waardige grijsaard Mgr.
Gouthe Soulard zjjue stelling volhield voor
het Gerechtshof, samengesteld uit handlan
gers der Regeering, heelt de haters vau den
godsdieusG gehinderd en belachelijk gemaakt
in bun snool bedrijf.
Schitterend heeft het Frausche Episco
paat in zgoe afkeuring over de inmenging
der Regeering in zake de pelgrims en het
gepleegd scbaudaal te Rome, de eer van
Fraukrjjk gehandhaafd. Dit ontkent de
Minister van Eeredienst eu hg beroept zich
er op, dat ook eenige Bisschoppen zich vau
elke manifestatie onthouden. Dat' strekt
hun dat niet tot eer, riep de Heer Paul de
Cassagnacin de Kamer vau Afgevaardigden
deu Minister toe.
Na deze woorden t'oor de Cassagnac ge
sproken kwam de hel in opstand en nam
de strijd eeu aanvangonbescbrgflgk
woeste tooneeleu grepen plaats, waarbjj de
laagste daden, de Bisschoppen, onder hevig
protest van Mgr. Freppel, naar het hoofd
werden gesliugerd eu aau verguizing en
verdachtmaking waren de Prinsen der Kerk
overgeleverd, door de mannen, die in 't duis
ter zoo gaarne hun werk verrichten en na
voor bet voetlicht werden gebracht.
Onbeschaamd dorst de Voorzitter der
Kamer te zeggen: wjj zjjn voldoende gewa-
dend tegen de Kerk, en dezeonbescbaamd-
heid werd overtroffen door den Heer Hub
bard, die den draad zjjner rede hervattende,
sprak van eene vereeuiging in Frankrjjk
tot herstel van 's Pausen wereldljjk gezag.
Is er dan in ons arsenaal geen wapen, dat
gebezigd kan worden tegen Bisschoppen, die
burgers zjjn geljjk ieder ander, zeide hg.
De Minister heeft een brief tot den AariB-
bisscbop van Bordeaux gericht, en hem om
opheldering gevraagd omtrent de. statuten
der nieuw opgerichte vereeniging en hem
tevens doen weten, dat de vereeniging in
strijd zou zijn met de wet.
De Aartsbisschop heeft niet geaarzeld aan
den Minister van Justitie eu eeredienst te
antwoorden, dat hjj eeue audiëntie verrockt,
ten einde persoonljjk op te komen tegen
de opvatting, welke aan zijn berderigk
scbrjjven door den Minister is gegeven.
Of de Minister den Aartsbisschop zal dar-
ven te ontmoeten, staat nog te bezieD.
Hebt gij dergeljjken brief ook gericht tot
de vrgmetselaars? vroeg de Heer do Kergo-
lav zeer terecht aau deu Minister.
Er is hier geen sprake van de vrgmetse-
laars, gaf deze ten antwoord. Wat mjj be-
morgeDlueht tot ons door. Over de boomen bjj
het dorpje voor ons, welks heldere kerktoren zoo
vriendelijk schitterde stegen de kleine witte wolk
jes van den kruitdamp op en verdwenen langzaam
op den doükeren achtergrond van het ddnneu-
woud. Na een kort gevecht hield het op alleen
nog enkele schoteo; knalden nu en dan de vijand
was teruggeworpen. Ook bjj ons klonk weldra
het commando. Voorwaarts 1
In het dorpje zag het er verwilderd uit. De
deuren waren ingeslagen, de vensters vernield
voor de groote, zware pastorie lag een doode
grenadier bjj de bron stond een dokter met hoog
opgestroopte, met bloed bevlekte armen en wiesch
zich de banden.
Wij marcheerden snel door. Een paar honderd
pas aan gene zijde van het dorp zwenkte de
colonne bij een boschje van den straatweg af.
Daar lag een doode. Een hond naast hem huilde
jammerlijk. Slechts een enkelen blik wierp ik
op het bleeke gelaat met de akelig starende
oogen. Het was de smid.
De trouwe poedel klaagde om zijn dooden
meester. De Tscherkessische „Schaschka" lag
naast hem. De arme man had zjjn schat ver
dedigt! tot in den dood