N J
E
W E
agite ma non agitate.
No 1774
Vrij
d%K 18
December 189*.
16de .fnarx&n
rmmvb
Proselietenmakerij.
BUITENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
lit IRIillSlüE (URUT.
Pei 3 maandea yoor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BÜBEAÏÏ: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woemdag-
en V r ij d a g-a vond voor 6 uni ingewacht.
U i t g e v e r s K P P E R 8 LAURET.
Het behoort tot de gewoonten van het
Protestantisme, de Katholieken bij elke
vooikomeDde gelegenheid van proselieten
makerij te beschuldigen. Zoo heeft men on
langs in Duitschland als eene stellige waar
heid verhaald, dat de Pastoor van een
katholiek dorp in de nabjjbeid van Soest
aan de meisjes zijner parochie zou bevolen
hebben slecbts met protestantsche jonge
lingen uit de omstreken in het huweljjk
te treden, om op deze wijze aan het Pro
testantisme afbreuk te doen!
Risum teneatis amici!
Jammer dat dit dorp niet met den naam
is aangewezen. Hetgeen verder aan de ka
tholieke Liefdezusters wordt ten laste ge
legd, is genoeg bekend. Nog onlangs ge
voelde een spreker op de jongste protes
tantsche algeineene synode in Duitschland
zich verplicht, voor de Liefdezusters te waar
schuwen, aangezien zij door haar indringen
in het familieleven veel bederven. Eene door
niets gestaafde verdacht making natuurlijk.
Wat vinden we nu verder aan de protes
tantsche zjjde? Geheime en openbare pro
selietenmakerij in velerlei vormen. Voor
eeuigen tjjd vierde de Gustaaf-Adolf Ver-
eeniging te Zerbst, om'ons voor heden by 't
naburige Duitschland te bepalen, haar jaar
feest. Bij deze gelegeubeid verkondigde de
Superintendent Hoffmann iu 't openbaar,
dat de genoemde vereeniging het doel had
om aan de uitbreiding van het Protestan
tisme bevorderlijk te zijo. Men zou het den
Katholieken wellicht kwaljjk nemen,wanneer
zy zoo iets van een hunner vereenigiugen
verkondigden.
Met vooiliefde maakt het Protestantisme
gebruik van de school om zijne ideeën te
verpreideu. Al wil men de Katholieken juist
niet tot den overgang bewegen, men tracht
toch het katholiek begrip te verzwakken
en velen te verleiden tot eene zeer gevaar-
ljjke onverschilligheid op godsdieustig ter
rein. En om daartoe te komen maakt men
in de laatste jaien een ruim gebruik van
de scholen. Zeer leerrryke voorbeelden dien
aangaande lazen we onlangs in de twaalfde
aflevering van de Frankfurter seitgemasse
Brochurengetiteld: Das Volksschulwesen in
Deutscliland.
»Aau de spits van het gansche opvoe
dingswezen,» schrjjft de Zeereerwaarde Heer
Frey in het jaar 1815, werden mannen
gesteld, die hunne anti-christelijke denkbeel
den in openbare geschriften verkondigden
of die inderdaad, zoo weinig achting en eer
bied voor het Christendom aan den dag
légden, zoodat zy door hun gedrag menigeeu
ergerden en voor de onverschilligheid in
den godsdienst zeer bevorderlijk waren. De
Geestelijkheid moest het dulden dat er eene
taal gesproken werd, boekeu werden ver
spreid, ideeën in omloop werden gebracht,
die zy als scbadeljjk en gevaarlijk beschouw
de; zy moest met droefheid in het harte
zien, hoe de wolven den wjjtigaard des Hee-
ren verwoestten.* De directeurs der kweek
scholen voor onderwijzers waren niet zelden
FEUILLETON.
Stijfhoofdigheid.
Bonk, bonk Met dreuuende slagen laat de
oude visschtr zijne vuist op het houten luik van
zjjne hut komen.
Sapristie, zou ze doof geworden zjjn, mijne
oude
Weer dreunen eenige slagen door de mor
genstilte.
Hé, moeder, word eens wakker, ben je dan
nooit uitgeslapen
De vbscher legt zijn oor tegen de sluiting
van het luik aan. En hoewel het gestadig ruischen
der zee zijn gehoor niet fijner heeft gemaakt,
hoort hij toch, binnen, het scherpe tikken der
klok en het vledgelslaan van de ekst- r, die, ver
schrikt door het geraas, begint te schreeuwen en
tegen de meubelen vliegt.
Eindelijk, na hsrhaald bonzen en roepen, klinkt
ongeloovige, atheïstische mannen, ja, zelfs
afvallige, gehuwde Priesters. Zoo stond
onder andere de kweokschool voor onder
wijzers te Brunswijk onder het bestuur van
een
gehuwden, afvalligen Monnik Cornelis
Vau Burgund, die, ondanks alle ingediende
klachten, tot aan zijn dood zijue gewichtige
betrekking vervulde.
Aan het hoofd van de kweekschool voor
onderwijzers te Bayreuth stond de gehuwde,
voormalige Priester Graser en als bestuur
der van eene zelfde inrichting te Würzburg
fungeerde Hergenröther, die aau zjjne leer
lingen boekeu ir. hand«n gaf, welke door
de Bisschoppen openljjk waren verboden.
In de Beiersche kweekscholen voor onder
wijzers moesten de leerlingen gebruik ma-
keu van een boek door genoemden Hergen
röther geschreven getiteld: Opvoedingsleer
in den geest des Christendomswaarin de
erfzonde en de verrijzenis des vleesches ge
loochend werden en nog meer andere tegen
de leer der Katholieke Kerk indruischende
leeringen werden gevonden.
Iu vele kweekscholen voor onderwijzers
moesteD de katholieke leerlingen het pro
testantsche godsdienstonderwijs by wonen en
moesten zy het aanbooren, hoe de leer en de
instellingen van de Katholieke Kerk werden
bespot en gesmaad. Dit geschiedde b. v. in
Beyreuth eu Kaiserslautern. IQ laatstge
noemde kweekschool woonden alle katho
lieke candidaten _het protestantsche gods
dienstonderwijs by, dat door den protestant-
schen directeur der inrichting werd gegeven,
uit vrees namelijk dat zy aaders een miader
gunstig bewijs van bekwaamheid zouden
ontvangen. In dit godsdienstonderwijs werd
al het katholieke als onwaar en als bijge
loof voorgesteld, de leer van de vereering
der Heiligen en van den Evangeliscben raad
belachelijk gewaag enz. enz. Meet dat geen
proselietenmakerij op groote schaal worden
geheeten?
De leerboeken, wo' den katholieken
kweekelingen io handen werdeu gegeven,
waren in den regel door protestantsche
sehrjjvers geschreven, en natuurijjk voi dog
matische dwalingen en vooroordeelen tegen
de Katholieke Kerk. Kwamen er klachten
in by de Regeering, dan werd daarop geen
acht geslagen, men verwaardigde zich zelfs
niet erop te antwoorden.
In de oostelijke provinciën van Pruisen
werdeu de katholieke scholen zoo veel mo
gelijk iu neutrale scholen veranderd, door
dien de Regeeriog het goedvond aau de
katholieke scholen protestantsche onderwij
zers te benoemen. Blykens eene klacht door
den Aartsbisschop van Gnesen-Posen ge
richt aan Koning Friedrich Wilhelm IY
werd de lagere school siud* 1815 siechti door
protestantsche 6onsistonal- en Schulralhen
bestuurd, die door de zucht alles te germa-
niseeren, geleid, overal, waar het mogeljjk
bleek, en waar ook het kleinste deel eener
gemeente protestantsch was, protestantsche
onderwijzers benoemden of althans tracht
ten te benoemeu.
By het vernemen van zulke feiten, is
men gerechtigd tot de bewering, dat er een
achter de doornhaag» die den kleineo tuin om
ringt, eene vrouwelijke 8 ®m-
Daar ben ik al, oude, daar bsn ik al!
Een bejaarde vrouw verschjjnt met eene groote
witte muts, die bet tanig gelaat omsluit.
De ma i keert zich driftig naar haar kant en
zijne wollen muts toornig afrukkende en op deu
„rond werpende, snauwt hjj:
Alle donders en duivels, jij hebt eene mooie
manier om op het huis te passen als ik op zee
ben.
Ik wachtte je zoo vroeg niet, vader.
O, mag ik niet zoo vroeg terugkomen als
ik verkies, bjjgeval?
De oude vrouw is intusschen bezig om den
grooten, roestigen sleutel iu het slot te steken en
om te draaien. Hem gaat dat niat vlug genoeg
eu terwijl hjj haar op zjj stoot, sluit hjj zelf de
deur open en ze met een duw naar binnen wer
pende, treedt hij de hut in.
Het is eene eenvoudige, boersche kamer met
een hoogen schoorsteen, waarboven een oud ver-
plan was, Duitschland geheel en al protes-
tautsch te maken. In Maart van het jaar
1820 werden door onderscheiden Afgevaar
digden uifc de kleine Duitsche Staten ten
tweeden male in eene vergadering te Frank-
fort a. d. Main o. a. voorgesteld, maatrege
len te nemen om de Katholieke Kerk uit
Duitschland te doen verdwijnen.
Op deze wijze is men er in Duitschland
steeds op uit geweest om te doen wat men
ons Katholieken steeds als een verwyt naar
het hoofl werpt, en waarlyk, wanneer in
onzen tijd de pogingen om gansch Duitsch
land protestantsch te maken niet het voor
onze tegenstanders geweuschta succes heb
ben, dan dragen de hoogere eu lagere
protestantsche ambtenaren daarvan geens
zins de schuld. De zucht van proselieten-
makerij is bij hen nog lang niet verdwenen.
Te Rome is een pelgrimstocht uit Canada
aangekomen, die uit omstreeks honderd per
sonen bestaat en door den H. Vader in bi-
zondere audiëntie zal ontvangen worden.
In eene jl. Maandag gehouden allo
cutie zeide Z. H. de Paus het volgende:
Het is duidelyk, dat de vjjandoD, die ons
omringen, ons van alle kanten hardnekkig
in het nauw trachten te dryven. Sommigen
doen dit zonder omwegen, terwjjl anderen
hun oogmerk zoeken te bereiken door schijn
baar minder vyandige middelen. De eerst-
bedoelden brandmerken het Pausdom als
een zonder genade te bestryden vijand en
stoken de Italiaansche bevolking op om
den toestand steeds moeilijker te maken.
De anderen bedienen zich van veinzerij,
doch stellen intusschen den Paus den volke
voor als eene dreigende houding aannemende
tegen Italië. Men beweert dat vreemdelin
gen vryeljjk naar Rome kunnen komen;
doch zij hebben er bedacht te zjjn voor de
ruwheid van het gepeupel, 's Pausen vrij
heid tot omgang met de geloovigen is ver
minderd; indien er reeds m vredestijd zoo
ernstige moeilijkheden rjjzen, hoe zal het
dan wezen in tjjdeu van troebelen. De Paus
verklaarde dat hy zal volharden in de door
Pius IX en door hem zeiven aangenomen
houding, door voort te gaan met op te
komea voor zijne onafhankelijkheid en vol
te houden dat Rome de zetel moet zjjn van
het Pausdom.
Z. K. verklaarde dat de rechten des Paus-
doms overeen te brengen zyu met de groot
heid van Italië. De hoofden van den Staat
behoorden ernstig te overwegen aan welke
gevaren de godsdienst onder deu tegen-
vvoordigen staat van zaken is blootgesteld.
Duitschvrjjz'nuige bladen vallen Vou
Bismarck heftig aan omdat hjj niet naar
den Rjjksdag komt, maar zjjne oppositie
tegen de handels*ractaten en Caprivi kleedde
bij in deu vorm van eene toespraak aan het
adres der Siegener burgers, die hem Za
terdag het eereburgerschap hunner stad
kwamen aanbieden. Eugeu Richter beweert
in zjjne Freisinnige Zeitung, dat Yoa Bis
marck niet naar Berljja durft te komen;
roest geweer hangt en lange snoeren van uitge
blazen vogeleieren. Twee groote, houten kasten
staan tegenover de staande klok. Een withouten
trap in den hoek leidt naar den zolder. Eene deur
komt uit in de schuur, waar de *isscher zjjne
natten bewaart en het aas toebereidt.
Maar ondanks den eenvoud zjjn de stoelen,
de klok, de kasten, alle meubelen even goed
onderhouden. Door den glans, die er over ligt,
schjjnt alles nog even nieuw als op den brui
loftsavond, toen de echtgenooten, knap en jeugdig,
de hut waren binnengetrokken eu voor het eerst
den grendel op de luiken hadden geschoven.
Bij het zien van den kouden haard, kruist de
oude visscher zjjne armen over elkander. Van
tooru begint zijn neus, dia eene sterke neiging
toont om in den grijzen baard te kjjken, te
trillen.
Brommend begint hij
Een mooie boel hier, het vour uitgegaan.
Je kunt niet eens wat warms meer in je maag
krjjgon, als je verkleumd van je schuit komt.
en het Berliner Tageblatt maakt zich ar
vroolyk over, dat Von Bismarck thans de
rechten van deu Rjjksdag verdedigt, terwjjl
hy ze vroeger zoo dikwjjls bestreed.
De werkstaking der boekdrukkersge
zellen schjjnt voor hen ongunstig af te loo-
pen. Hun fonds van 345,000 M. is alreeds
tot op 70,000 M. geslonken. Hanne aan
voerders zoeken thans ondersteuning buitens
lands, doch tot dusver is er slechts 10,000
M. vau de Londensche zetters ingekomen.
's Keizers reis naar Ramenië is be
paald op bet midden van Maart. In April
wordt de Koningin van Engeland te Berljjn
verwacht, en einde April of begin Mei ziet
men het bezoek der Koningin en Koningin-
regentes van Holland tegemoet.
De onderhandelingen over een han-
delstractaat met Nederland zullen voor af
loop van het oude jaar niet meer worden
opgevat.
Naar thans bekend wordt, heeft wjj-
len president Grevy 472 millioeu frank van
zjjn vermogen veiligheidshalve in Engeland
belegd.
Het officieuze agentschap van Bulga-
rjje heeft aau Havas eene nota medege
deeld betreffende de uitzetting van deu
Frauscheu correspondent van Havas te So
fia. Frankrjjk's vertegenwoordiger had de
intrekking gevraagd van het besluit omtreot
de uitzetting van den correspondent. De
Bulgaarsche Regeering beriep zich in haar
antwoord op de van vyandelyke gezindheid
getuigende tjjdingen, die hjj (Cbaudourae)
naar Parjjs zond. De maatregel van Bul-
garye is iu geen enkel opzicht eene schen
ding der tractaten, die met geen woord ge
wag maken van de behandeling van vreem
delingen. De Regeering betreurt het, haar
maatregel niet te kannen herroepen, en zjj
geeft de hoop te kenneu, dat Fraukryk re
kening zal houden met het gevoel van recht
vaardigheid en billjjkheid, waardoor de Bul
gaarsche Regeering zich heeft laten leiden.
Het was na ontvangst van dit antwoord,
dat de Fransche zaakgelastigde te Sofia de
diplomatieke betrekkingen met Bulgarjje
heeft afgebroken.
Zaterdag-middag is de trein, die het
ljjk van dom Pedro u t Parjjs overbracht
ua 20 uren reizens te Lissabon aangeko
men. De Koning, ia groot uniform, verge
zeld van de Ministers, Hofambtenaren en
vele leden der Braziliaansche kolonie,
wachtte de kist af, die met de Braziliaan
sche vlag was bedekt. Onder geleide van
alle garnizoenstroepen en muziekkorpsen
trok de ljjkstoet narr de kathedraal van
den H. Vincentius, terwjjl de ter reede lig
gende oorlogsschepen salvo's losten. In de
kathedraal, waar de Koningin reeds wachtte,
las de Kardinaal eene stille H Mis van Re
quiem, waarna de tocht werd voortgezet
naar het Pantheon, waar het ljjk werd
bjjgezet.
Prins Rospigliosi, een der uitnemend-
ste leden der Katholieke party te Rome,
had voor het boawen van bruggen in de
Campagna Romana aan den Italiaanschen
Staat de kosten voorgeschoten, waarin de
't Hoort zeker, dat je met eeue leege maag maar
naar bed gaat. 't Was beter, dat eene vroaw
thuis bleef en op haar boel paste, dan in de
buurt te gaan staau babbelen.
De oude vrouw voor den haard geknield, is
bezig roet bolle wangen, op het ontvlammende
vuur te blazen en geeft geen antwoord.
De oude man gaat voort met zjjue brommende
aanmerkingen, de woorden herkauwend in zjjn
tandeloozen mond, als een pruim tabak.
En wat had je nu weer te babbelen en over
wie? Jou tong is alt jjd klaar, je mond gaat altjjd
als de bek van een jonge spreeuw.
Hij volgt haar van het vuur naar de broodkast,
terwjjl hjj met twee vingers de beweging nabootst,
die de bek van een jongen vogel maakt, als hjj
naar voedsel verlangt.
De ketel hangt nu ziDgend over het vuur, dat
helder opvlamt. De vrouw haalt borden te voor-
schjjn, die zjj op tafel zet. Nog altjjd brommend,
gaat de man zitten. Hjj haalt zjjn mes uit den
zak en begint er stukken mee af te snflden van het
brood, dat voor hem is neergezet. Wordt vervolgd.)
