NIEUWE
m, 1799
Woensdag 17 Februari 1892.
17de Mf£&«K.
De vooruitgang van bet
militairisme.
BUITEN LA ND.
Wat eene moeder lijden kan.
8en*
HttRIIIISIIlT (Dl HUT.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
B U R E A TT: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPPBKS fc I.AUBEY.
Het oorlogsbudget over 18901891 be
droeg voor de landen hieronder vermeld, de
volgende cijfers:
Duitschland (49 millioen inwoners) f 453.300.000
Oostennjk-Hongarije (41 millioen) 141.000.000
Italië (34 millioen)157.200.000
Frankrijk (39 millioen)265.440.000
Rusland (113 millioen)399.60ti.000
Groot-Brittannië (38'/, millioen) 212.400.000
Spanje (17Vs millioen)105.000.000
Portugal (5 millioen)13.800.000
Nederland (41/, millioen)21.000.000
België (6 millioen)22.350.000
Zwitserland (3 millioen)12.000.000
Denemarken*^1/, millioen)12 000.000
Zweden en Noorwegen (6a/, millioen),
leger en vloot26.400.000
Rnmenië (5 millioe^17.400.000
Griekenland (2millioen)3.000.000
Totaal 1.861.890.000
Verbazende sommen inderdaad wordeu aau
het ferjjgswezen der Europeesche landen be
steed en dat nog wel terwjjl de hoofden der
Regeeringen luide en alom verkondigen, dat
de vrede is verzekerd, dat er geen donker
wolkje aan den horizon merkbaar is.
Toch gaat men in de verschillende werk
plaatsen, die voorden Staat arbeiden, voort
met het fabriceeren van nieuwe geweren,
van nieuw geschut; zelden hebben de ate
liers van Armstrong,Krupp en anderen groo-
ter bloei beleefd dan in onzen tjjd, en wel
in eene periode waarin de fioanciëele toe
stand van schier alle landen alles behalve
schitterend kan genoemd worden en de be-
lasting-betaleoden zwaar worden gedrukt.
Europa lijdt aan eene hoogst gevaarljjke
kwaal, welke het echter zichzelven op den
hals heeft gehaald en voor welke het geeue
genezing scbjjnt te willen, doch integen
deel alle mogeljjke middelen aanwendt om
de kwaal te verergeren en daardoor zijn
ondergang te verhaasten.
Niet te vreden dat alle Staten, de groote
mogendheden vooral, tot aan de tanden toe
gewapend zjjn, zoekt men nog steeds.naar
nieuwe middelen om de krijgsuitgaveu te
verhoogen, doet men uitvinding op uitvin
ding om de menschen, die aan deu oorlog
een werkdadig aandeel moeten nemen, bij
massa s te vermoorden. Si vis pacempara
bellum, zoo gp den vrede verlangt, bereid
u dan voor den oorlog, is de algemeene leus.
••aarn le K^wapende vrede zal noodlottig
jo. e Staten zullen ten laugen leste be-
iriB^hp0 °n 'asteD> welke het militairis-
!in J°P deL 8chouder3 legt. De bescha-
I!t t l8® g,öan °nder de algemeene
zucht tot vet meerdering der krijgslasten en
de welvaart, door vipten inspanniug ver-
,reg.eD' za' vei-dwijnen door het alles ver-
Blindende militamsme, dat reeds zoo vaak
de ondergang was voor land en volk.
Wil men een staaltje van de heerlijke
vorderingen, van het mihtairisme, men leze
FEÜ1LLETO N.
9) (Vervolg).
Op deze wijze raapte ik genoeg bijeen om
terug te betalen w«t mijn man ik moet het
woord uitspreken had gestolen. Ja, zoo er
Was hij gekomen, hjj, die eens zoo vriendelijk,
zoo edel en vol goe ie beginselen was, hij was
'oor de wereld gebrandmerkt als een dief. Ik zag
hem daar met geboeide handen, en een gelaat
bleeker dan de dood, en door eene vreeselijke
angst bevangen.
Ik zat bjj hem in het gerechtshof. Ik hoorde
de getuigenissen, die zijne schuld zoudeu bewjjzen,
6 toespraak van den aanklager t'gen hem, de
Welsprekendheid van dengene,die voor hem pleitte,
r* hoorde als in een droom, hoe zjj 0ver zijne
betere dagen, over zijn eemnaal hoogen stand in
de Maatschappij spraken, over zjjne bekoringen
en zjjn Vaj> p[et wa3 niet met voorbedachten rade;
bij had het geld genomen met het voornemen,
om het terug te geven; in elk geval kou het
slechts een misbruik van vertrouwen worden
genoemd. Toen hoerde ik den naam van zijne
vrouw; menige harde gelaatstrek werd zachter
en vele mannelijke oogen vulden zich met tranen,
toen men sprak o»er de opofferingen, die zij gedaan
had om terug te geven wat hjj had genomen, Etn-
dan het volgende.
Eene oude spotprent, ougeveer veertig
geledeu door zekeren Bertall vervaardigd,
stele den oorlog in eene volgende eeuw al
dus voor: In elk legerkamp is een geleerde,
voorzien van buitengewone machines, die
met eeue kolossalesnelheidjv erpletterend wer
ken. Deze machines zjju aan het hoofd van
elk leger opgesteld. Zp werken op hetzelfde
oogeublik. Eeu half millioen dooden vallen
van weerszijde. In drie minuten it, de oor
log geëindigd.
Bertall vervaardigde deze prent uit scherts.
Maar zou er geen tijd aunneu komen, dat
deze phantasie van den caricatuurteekenaar
werkelijkheid werd?
Zoo dachten we, toen we onlangs de vol
gende bizonderhedeu lazen over het kanon,
wegende 110 ton of HO duizend pond, dat
uit de werkplaatsen van Armstrong werd
geëxposeerd op de Navai-Exhibition, welke
in het najaar van 1891 te Londen is ge
houden.
Voor elk schot uit dezen modernen vuur
mond zijn noodig 434 kilogram buskruit.
De stalen kogel weegt 815 kilogram en
kost ongeveer 1100 gulden. Met betg een er
nog verder bijkomt kost elk schot 2200
gulden.
In de eerste seconde doorloopt de kogel 642
Meter. Zjjue totale kracht bedraagt 7632
ton-meter, dat wil zeggen, dat hp in eene se
conde 7632 ton eau meter omhoog kan breu-
En nu een voorbeeld van zpne ontzettende
uitwerking.
In de werkplaat 'an Elswick was eene
schijf van staalplaat van 0.506 Meter, daar
achter eene ijzeren vanO,202Meter, bevestigd
in bouten en ijzeren rijgwerk, bestaande uit
eikenhouten baiken ter dikte van 6.10 Meter,
voorts 1.52 Meter graniet, daarachter 3,25
Meter betoD en eindelpk 1.52 Meter dik met
selwerk van tichelsteenen.
In genoemde werkplaats heeft men de
proef genomen en bet projectiel of de kogel
is tot op 12.5 Meter van de voorvlakte door
gedrongen en heeft in betsteeuea metselwerk
nog eene zjjwaardsche verwoesting
aange
richt.
Wanneer wij hierbjj nog aanstippen, dat
met dit nieuwerwetsche kanon slechts 75
schoten met volle en nog eenige met gedeel-
telke lading kunnen gedaan worden, omdat
het na dat aantal schoten niet meer betrouw
baar kan wordeu geacht, wiji er dan gevaar
van springen bestaat, dan fcan men nagaan
hoe duur elk schot uit dien modernen vuur
mond komt te staan.
Zeker, op bet gebied der oorlogswerktuigen
heelt men vooral in de laatste jaren kolossale
vorderingen gemaakt. Ook op dat terrein
beeft bet menschel ijk vernuft zaken tot stand
gebracht, die onze verwondering opwekken.
del ijk stond de rechter op en ik zag mijn man
het hoofd buigen om het vonnis aan te hooreu,
dat volgen zouds.
Het was een genadig vonnis; zelfs zpne patroons
hadden voor hem gesproken, en hij werd tot vijf
jaar gevangenschap veroordeeld.
Ik zag, dat hij meer dood dan levend uit het
gerechtshot wird weggeleid. Ik zag dat djue oogen
met eene uitdrukking van angst op mjj gevestigd
waren, die geene woorden kunnen wadergeven;
toen was het vreeseljjke tooneel voor bjj.
Gedurende eenige dagen was ik door smart
overstelpt, niet zoozeer, omdat ik aan mij zelve
dacht, dat ik de vrouw van een dief was, maar
uit verdriet over den vreeselpksn val van hem,
dien ik nog steeds bemin.
Ik was verplicht de eenige woning, die mij
nu nog overbleef, te betrekken, en dat was een
arm hutje, waar mijn0 moeder een toevlucht had
gezocht. Daar leefden wij, mijne moeder, ik en
mijn kind, gedurende drie lange droevige jaren,
en loen stierf mijne moeder. Zij stierf zacht
en goed zooals zij geleefd had, zonder mjj ooit
eenig verwijt toegevoegd of zelfs een hard woord
over mijn echtgenoot gezegd hebben. Ik nam
mijne kleine Marie en ging heen, waar ik dacht
dat mjjne geschiedenis niet bekend zou zijn. Ik
verdiende zooveel geld als ik noodig had, door
een net eoorc borduurwerk, dat ik in gelukkiger
dagen had geleerd. Al mijne zo'gen en gedachten
waren voor Marie. Ik noemde haar mjjn engel;
En wie weet welke uitvindingeu er r.og zullen
gedaan worden, welke moordwerktuigen nog
in deze eeuw zullen uitgedacht worden om bij
een eventueelen oorlog te worden gebezigd.
Doch met de aanschaffing van al die nieuwe
krpgsmachines, waaraan millioenen besteed
worden, gaat een groot financieel offer ge
paard. De zuur verdiende penningen door
landbouw en nijverheid geworven, worden
ten koste gelegd aan het militair vertoon. De
schatkist der Staten wordt uitgeput om te
voldoen aan de zucht om op het gebied der
oorlogswapenen gelijken tredtekuuneD hou
den met andere natiën, die op even dwaze
wijze millioenen uitgeven aan krijgstoerus
tingen.
Aan dien onhoudbaren toestand diende een
einde te komen. De oorlogsbudgetten der
Enropeesche Staten hebben in de laatste ja
ren eene hoogte bereikt, die op den duur on
houdbaar zal blpken te zijn. Wordt aan die
overmatige eischen der departementen van
oorlog niet paal en perk gesteld, dan staat
het staatsbankroet voor schier alle Europee
sche landen te wachten, handel en industrie
zullen ouvermjjdeljjk te gronde gaan en het
volk zal tot een toestand van ellende worden
gebracht, waaruit het niet meer zal te redden
zjju.
De vooruitgang van het miiitairisme is een
ramp voor Europa. Velen roepen in bewon-
deriug uit; Wat heeft men het ver gebracht
in bet voortbrengen van vernielingswerktui
gen! Weinigen bedenken echter, dat het volk
al deze liefhebberijen moet betalen en dat al
deze moderne oorlogswapenen vroeg of laat
zullen gebezigd worden om het volk en de
nuttige voortbrengselen van zjjn werken en
zwoegen te vernielen en te vernietigen.
De vooruitgang van het militairisme is de
ondergang van Staten, lauden en volken.
Z. H. de Paus zal, naar men zegt, da Gou
den Roos der Deugd ditmaal aan de Koningin
vanPortngal zenden, teneinde zpne tevreden
heid te doen b'jjken over het behoud vau het
Portugeescha Gezantschap bjj den H. Stoel.
Men meldt een aanstaand bezoek van
Kardinaal Lavigorie te Rome.
Naar men zegt is het doel van zijne reis,
zich te verstaan met den Prefect der Propa
ganda over verscheidene zaken betreffende de
missiën.
Iu de zitting der hoofdcommissie voor
het gedeofeteeken ter eare van Prins VoriBis-
marek is besloten, het bedrag der ingezamel
de gelden, zijnde 1,014,438 mark, tijdelijk te
belegden in de 3 percents rpksleening, in af
wachting eener beslissing op de vraag waar
het monument zal worden geplaatst. Daar
nu plaats en omgeving behooren te worden
aangewezen bij bet uitschrijven eener prijs-
zjj was zoo schoon en zoel, haar beminnelijk gelaat»
en hare groote, onschuldige, blauwe oogen geleken
zeer op die, welke men soms op schilderstukken
ven eDgelen ziet. Zjj had lange gouden lokken
die over haar schoon voorhoofd golfden.
Mijn kind en ik waren alleed; zij was mijn
eenig gezelschap en ik het hare. Met haar was
ik als een kind: ik speelde met haar; ik danste
met en song voor haar. Zij vroeg mij dikwijls,
waar haar vader was, en ik zeide, dat hij weg
was gegaan, maar spoedig terug zou komen.
Zij kwam dikwijls naar mij toe en zeide dan:
vMama vertel mij nog eens eene mooie geschie
denis van Papa". Ik wilde dat zij hem zou eerm
tn beminnen. It had nog hoop. Ik dacht, dat
wanneer de straftijd over was, wij weg zouden
kunnen gaan en onder een auderen naam een
nieuw leven beginnen, er niet »an twijfelende,
of de harde les zou hem geheel vau het spel
hebben genezen.
Zoo leerde ik mijn kind hem beminnen, en
zorgde er voor, dat zij nooit iets anders dan goeds
en schoons van hem zou hooren. Ten laatste waren
alle gedachten van Marie evenals de mijne op haar
vader gericht. Toen zij zes jaar oud was besloot
ik haar naar school te zenden. Ik had te veel
werk om baar zelve te lveren lezen.
Ik werkte dag en nacht, teneinde genoeg te
verdienen, om naar Londen te gaan, want over
drie maanden zou mijn echtgenoot vrij Ji)u> en
ik dacht, dat ik hem dadelijk zou kunnen over
vraag voor een ontwerp, moet derhalve ook
hiermede zoolang wordeu gewacht. Dit alles
hangt af van eene beslissing op de vraag,
waar te Berlijn het andere groote nationale
gedenkteeken, namelijk dat ter gedachtenis
aau Keizer Wilhelm I, zal komen. Zoodra de
daarvoor fungeeraode commissie dit zal we
ten, zal tot de oprichting van het Bismarck-
monument kunnen worden overgegaan.
Bij de inschrijving voor de 3 pCts.
Duilsche leening en is voor de Rjjksleeuing
voor 541.306.200 en voor de Pruisische
geconsolideerde voor 440 millioen Mark ge-
teekend. Da inschrijvingen tot 5000 Mark
zullen waarschijnlijk tea volle toegewezen
worden. Overigens is de toewjjzing nog niet
vastgesteld.
Bij het Heerenhuis is een Wetsvoorstel
ingediend, tot strekking hebbende het lot van
oud-soldaten te verbeteren,door aan hen, ook
bij het begevdn van plaatsen in de gemeente
lijke administratie, voor d& lagere rangen de
voorkeur toe te kennen.
Een gedenkteeken voor Mgr. Freppel
zal wordeu opgericht te Polgoët, een dorpje
bij Lenesvau, waar de pelgrims vaak heen
gaan.
Te Lourdas worden groote feesten ge
geven ter eere van den 34a jaardag der
verscbpning van de H. Maagd. Z. Em. de
Kardinaal Langeuieux gaat bjj deze feesten
voor. Zjj ziju begonnen met eene groote ver
lichting van de grot, van de kerk van den
Rozenkrans en het standbeeld der H. Maagd.
Mgr. d'IIulst, Directeur van het katho
liek Instituut te Parjjs, heeft aan den Maire
van het zeveade arrondissement de bjj da
wet geëiachte verklaring afgelegd dat hij
zich caudidaat stelt voor deKamerverkiezing
te Brest ter vervanging van Mgr. Freppel.
Een brutale vlegel, de jood Dreyfus
heeft iu de Parijscbe Nation durven ver
kondigen het weuscheljjk te achten, «dat
bet geheele zwarte woud van Kardinalen,
Bisschoppen en Priesters met wortel en tak
moet uitgeroeid woideu! En zegt de Pa-
rijsche correspondent van de Westf. Merkur
dat laten 38 millioen Christenen zich wel
gevallen! Indien het eens omgekeerd ware!
Wat lawaai zou er komen!
De werkstaking ouder de kolensjouwers
te Londen is nog niet geëindigd.Het bljjkt
dat de werkstakers zijn rondgegaan langs
verscheidene kolendepots, eischende de aan
neming aller oude werklieden met onmiddel
lijke wegzending aller aangeworven vrijwil
ligers, een eisch dien de patroons afgewe
zen hebben, hoewel zij bereid waren de werk
stakers weder op te nemen daar waar hunne
plaatsen nog onbezet waren gebleven. De
werkstaking heeft du weder eeu meer drei
gend aanzien gekregen.
Volgens de Londensche bladen is de werk
staking der koleudragers zeer onredelijk.
reden om buiten 's lands te gaan. Er was dicht
bij miju huisje eene dagschool, waarheen ik besloot
haar te zenden. Ik heb dien dag nooit vergeten.
Ik was zoo trotsch op baar. Ik kleedde haar in
het kleine witte jurkje, dat ik zelve geborduurd
had, en kamde bare dikke lokken uit. Ik zette
een klein hoedje met witte veer op haar blond
hoofdje en dacbt dat ik nooit te voren zulk een
lief kind had gezien. Marie was half wild van
vreugde; zjj had een jaar te voren reeds verlangd
naar schooi te gaan; zjj sprong en danste in hare
blijdschap. Ik zag haar in de straat na; zjj keerde
zich om, om met haar zoet gelaat en glinsterende
oogen naar mjj te zien en wuifde met haar handje
Daar mij. Ik zag dien helderen glimlach of dat
zelfde vrooljjke licht op het gelaat van mjjoe kleine
Marie nooit weer terugl Zjj kwam om twaalf
uur te huis.Ik keek naar haar uit, en zag haar aan
komen.Ik was nieuwsgierig wat dielichtedausende
voetstappen zoo zwaar en loom had gemaakt;
waarom zjj het kleine hoofdje zoo boog als om
haar gelaat te verbergen.
Ik verlat-gde met ongeduld te vernemen,waarom
zij voor een ieder scheen te schrikken, en onder
de schaduw van de muren heen kroop alsof zjj
vreesde gezien te worden. Ik s'.oeg een blik op
het witte gelaat en op do sidderende lippen van
mijn lieveling, - dan volgde eene uitbarsting
van snikken en een wilde kreet van het lieve
kind, en ik wist alles.
(Wordt vervolgd.)
