NIEUWE
to. 1803
Vrijdag 26 Febrnarl 1892.
17de Jaargiig'
De internationale katholiek-
sociale beweging.
IJ UIT EN LA NI).
ABONNEMENTSPRIJS
AGHTE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Wat eene moeder lijden kan.
H44RLl!HSrHE G0IIR4MT.
Pei 8 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BUBBAIT: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels80 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woemdag-
en Yrgda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPPBSS LAUREY.
De sociale vraag is eene internationale
quaestie. Dat is voor iedereen duideljjk, die
ook maar het ABC dezer vraag kent. Alle
landen en machten moeten samenwerken om
eene gezonde economische hervorming te
verschaffen. Dit bewustzjju heeft zelfs de ar
beidersstand. Vandaar ook de internationale
strevingen der sociaal-democratie. Haar in
ternationale werkdadigheid zal echter even
min der menschheid tot heil en zegen ver
strekken als de mternateruationale verbroe
dering der kapitalisten. De eenige macht op
aarde, welke met duurzaam gevolg eene in
ternationale werkdadigheid kan ontwikkelen,
is de Katholieke Kerk. Zij is waarljjk eene
internationale macht, omdat zij zich uitstrekt
over alle landeu en volken,omdat zjj toegang
heeft tot de harten harer kinderen van alle
natiën, omdat hare leer en voorschriften bij
duizenden eu millioeneu trouwe aanhangers
der onderscheiden Staten gehoor en betrach
ting vinden. Daarom zal het haar naar ver
houding gemakkelijk zjjn, door wjjze en doel
matige leiding het denken en streven harer
aanhangers te leiden, naar eene trapsgewijze
hervorming onzer moderne maatschappelijke
en economische toestanden volgens de onfeil
bare grondstellingen, welke Christus, de soci
ale Koning der menschheid, haar heeft toe
vertrouwd. Had men deze grondstellingen
niet verlaten om naar de valsche wjjsheid
van het liberalisme de dingen dezer wereld
te regelen, dan stonden wjj niet voor dien
economischen chaos, waarover wjj in onze
dagen klagen. Thans, nu wjj door bittere
ervaringen en droevige vooruitzichten ge
waarschuwd zjjn, is het de taak der Kerk,
opnieuw hare lang verachte eu versmade
stem te laten hooren, om door voorlichting
in alle lauden eene christelijke hervorming
der maatschappij mogeljjk te maken en voor j
te bereiden.
Een hoogst belaugrjjke schrede naar dien
kant is reeds geschied door de encyclieken
van den H. Vader en vooral door het heer-
ljjke Pauseijjke schrjjven over deu toestand
der werkliedeD.
De encycliek over de arbeiders-quaestie
is de Magna carta van de oplossing der
sociale quaestie van den tegeuwoordigen tjjd.
Zjj is waarljjk een sociaal program, in breede
trekken natuurlijk, zooals het ook niet an
ders zjju kan bjj een program, dat het richt
snoer vormen zal voor het doen en drjjven
van het maatschappelijk leven onder de ver
schillende levensvoorwaarden. Maar zjj bevat
helder en duideljjk de grondtrekken, waar
uit de praktische gevolgen voor de onder
scheidene toestanden zonder al te groote
moeiljjkbedeu zullen verkregen worden.
Een andere belangrijke schrede, om de
Katholieken van alle latiden tot een geza
menlijk optreden op sociaal gebied te be
wegen, was bet werk van den Bisschop vau
Luik, Monseigneur Doutreloui. Iu ieders
FE Ü1LLST ON,
13) (Vervolg).
Hij kon soms twee dagen hier boven zitteD,
zonder voedsel «au te rak®" et> zonder toe te
staan dat ik hem naderde. Ik vreesde soms dat
hij zijn verstand zou verliezen. Ik beproefde alles
om hem tot het goide terug te brengen, ver-
drasgzaamheid, liefde, vriendelijkheid, maar alles
te vergeefs. Hjj, die vroeger zoo goed voor mij
was geweest, die mij *°o teeder aad bemind, en
elke begeerte had vervuld, aarzelde nu niet om
mjj in zijne aanvallen van woede en toorn, met
vloeken en verwenschingen te overladen. Op ze
keren nacht kwam bjj te huis en vond mij bidden
de; dat verbitterde hem, en hij sloeg mjj tegen
den grond; ca ditn tijd durfde ik hem niet meer
te laten zien dat ik bad. Ik kan de waarheid
niet voor u verbergen, hoewel gjj het voor anderen
zult doen, want gij hebt de builen gezien, die
mjj overdekten. De laatste maal, dat ik hem ge
zien heb, was ik naar de kerk gegaan, en toen
herinnering staan nog de groofcache con
gressen, welke hjj in zjjne bisschopsstad or
ganiseerde, congressen, die geleid hebben tot
een gemeenschappeljjken arbeid op degeljjke
fundamenten. En om de wegen tot een ver-
eeuigd streven nog meer te vereffenen, heeft
deze Prelaat onlangs een nieuw middel uitge
dacht.
Den 27sten Januari namelijk heeft Mgr.
Doutreloux in zjjn paleis te Luik eene inter
nationale conferentie doen plaats vinden.
Aanwezig waren uit België behalve Z. D. H.,
de Hoeren Professor Dr. Helleputte (Leuven),
advocaat A. Yerhaegen (Guit),advocaatCol-
liutt (Luik), Graaf Wallbott Van Bassen-
heim (Brugge); uit Nederland Jhr. De la
Coui: uit Frankrjjk Abbé G. de Pascal, de
geesteljjke leider der Fransche arbeidersver-
eenigingen en de rentenier Loris Graaf De
Mun was tot zjjn leedwezen verhinderd te
verscbjjnen uit Duitschiaud Dr. Ober-
dörffer (Keulen); Vrij heer Felix van Loë en
Mgr. Korum hadden zich doen verontschul
digen; uit Italië Mgr. O'Conuel, Rector van
het Collegium Americana in te Rome; uit
Amerika de Aartsbisschop van St. Paal; de
door wjjlen Kardinaal Maoning als vertegen
woordiger voor Engeland aangewezen Pater
Toomas was niet verschenen, omdat hij zjjne
opdracht opgebonden achtte met deu dood
van zjjn lastgever.
Het onderwerp der beraadslagingen be
stoud uit drie punteu: oprichting van een
katholiek internatiouaal sociaal orgaau.
Stichting van een internationaal instituut
voor hoogere sociale studiën. Vaststelling
van het volgende internationale congres.
Wegens gegronde motieven werd besloten
dit jaar geen internationaal congres te
houden. Het zal echter waarschjjnljjk in
1893 te Luik plaats vinden.
Het tweede punt: stichting van een inter
nationaal instituut voor hoogere sociale
studiën, was iu overeenstemming met de
bizondere wenschen van Z. H. den Paus. De
H. Vader, die men moet het erkennen
door eene bizondere Goddelijke beschikking
met zolk een scherpen blik en met zulk
een warm hart en zulk een helder verstand
aan desociale vragenvau den tegenwoordigen
tijd zjjue aandacht wjjdt, heeft den wensch
geuit, dat er bjj zjjn aanstaand jubilé de
middelen zouden geboden worden om eene in
stelling voor sociale studiën op ta ricbten.Tot
dusver weet men echter niet, wat deH.Vader
eigenljjk bedoelt, en in welken vorm hij de
giften wenscht. Men weet niet of hjj er aan
denkt, te Rome of ergens anders aan eene
katholieke universiteit een nieuw interna
tionaal instituut op te richten voor het be
sproken doel, of dat bjj slechts aan eene of
andere hoogeschool een nieuwen leerstoel
wenscht opgericht te zien. Daarom meende
de Conferentie niet verder te gaan, zonder
van het juiste verlangen des H. Vaders te
zjjn ingelicht. Men besloot dus eerat in
lichtingen te verkrjigen om dan volgens de
wenschen van den H. Vader voor de zaak
te arbeiden.
hjj te huis k^am, was ik afwezig.
Hjj had geld noodig eu doorzocht het gansche
buis of bjj ook iets kou vinden om te verkoopen.
Er was echter niets. Ik ontmoette hem toen ik
naar huis ging.
Hy vroeg mij of ik j?6ul had. Ik had slechts
vier stuivers en die gaf ik hem het was alles
wat ik bezat, om brood te koopen. Dat was hem
niet genoeg: hjj zeide dat hij meer moest hebben.
Ik legde mjjn 'hsDd o p zjjn arm om hem tegen te
houden, toen kreeg bij mÜn trouwring in het
gezicht.
«Geef mjj dieu ring," riep hjj toornig uit, wik
moet hem hebben."
"Mijn ring! de eenige band tnsschen mjjn
vroeger leven en dit! Ik dacht een oogenblit
aan den tjjd toen hjj aan oiijn vinger werd ge
stoken, aan het gelaat van mjjn vader, toen hjj
naast mjj stond, aan den zoeten glimlach en de
zueht van mijne moeder, die hem san mjjne hand
zag, toen ik uit de kerk kwam; het scheen mij
of die ring mijn aan hem en mjjne kleine Marie
verbond.
«O, ter liefde Gods," zeide ik maar hjj
trok den ring van mijn vinger en sloeg mij tegen
Omtrent het derde punt der beraadsla
gingen werd besloten: Om de Katholieken
van alle landen meer en meer te overtuigen
van de noodzakelijkheid, met alle krachten
te arbeiden aan de wederherstelling van de
door bet liberalisme en kapitalisme bedor
ven sociale orde, op grond van de leer der
encycliek <Novarum rerumen om zich
omtrent de middelen te verstaan, den te
genwoordigen strjjd tusschen kapitaal en
arbeid op practische wijze te verzachten,
zal een katholiek internatioaal sociaal tjjd-
schrjjft in 't aanzjjn worden geroepen. Zjjn
titel: is: Mouvement socialsociale beweging.
Het verscbjjnt voorloopig in de Fransche
taal. Zoodra de behoefte bljjkt zal er ook
eene uitgave verscbjjnen in de Eugelsche,
Duitsche en andere talen. Io popuïair-we-
tenschappeljjke artikelen zal het blad de
leidende gezichtspunten voor eene ware
christelijk sociale hervorming verklaren. Het
zal correspondentiën bevatten uit verschil
lende Staten. Deze correspondentiën zullen
nameljjk aao de baud der statistiek oriën
teren over de sociale toestanden en het
streven naar de regeliDg ervan.
De meest beroemde katholieke sociaal-
politieke schrijvers uit alle landen hebbeu
reeds hunne medewerking beloofd. Het
patronaat over het tijdschrift hebben reeds
toegezegd: Kardinaal Gibbons, Kardinaal
Goossecs, Bisschop Doutreloux en anderen.
Ook de overleden Kardinaal Manning had
het patronaat aanvaard. De redactie werd
opgedragen aan Graaf Waldbott van Bas-
seDheim, doch onder leiding van een inter
nationaal Comité.
Alle Katholieken zullen de versc'njjQing
van dit tijdschrift voorzeker met vreugde
begroeten en het zal, met het oog op de
groote belangrijkheid der zaak allerwegen
grooten steun ontvangen. Wjj wenschen het
tijdschrift van harte veel geluk. Moge het
aan het doel waarmede het wordt opgericht,
beantwoorden en door zjjn inhoud vrede en
eensgezindheid teweegbrengen in de onrus
tige en ontevreden maatschappij.
In de eergisti ren gehouden bjjeenkomst
van de leden der rechterzjjde van het Bel
gische parlement is duidelijk de neiging aan
den dag gelegd om het werk der grondwets
herziening zoo veel als mogeljjk is, en in
elk geval tot het strikt noodzakelijke, te
beperken.
Ingevolge overleg tusschen de eigenaars
van zes mjjnen, en de arbeiders-leden van
den Raad van verzoening te Mariemont
nabjj Luik, werd besloteD de loonen met 12
a 15 pCt. te verlagen. De aanvang dezer
loonsverlaging is Dog niet vastgesteld. Door
dit verstandig besluit werd eene werkstaking
voorkomen.
*.;.*De Budget-commissie uit den Rjjksdag
heeft met 16 tegen 6 stemmen (die der
socialisten) hare goedkeuring gehecht aan
den grond. Maar toch, ik wanhoop niet, want mijn
kind pleit voor hem in den Hemel."
Hier eindigde hare droevige geschiedenis. Moet
ik nog zeggen, dat ik haar lief kreeg, niet alleen
wegens hare schoonheid en door de lieftallige
manier, waarmee rjj iemand voor zich innam, maar
ook om hare godsvrucht en goedheid, hare groote
en heilige verdraagzaamheid, hare zuivere liefde
voor dat engelachtig kiud, hare duizenden veront
schuldigingen voor zjjne zonden en het onrecht
dat hjj haar had aangedaan en om hare geduldige
hoop, dat hjj zich nog zou beleren. Dit alles died
haar niet alleen mijne hoogste bewondering, maar
ook mjjne warmste genegenheid verwerven.
Tegen onze verwachting bleef Anna nog ver
scheidene dagen voortkwjjnen. Ik verliet haar geen
oogenblik. Toen zjj te zwak werd om te spreken,
knielde ik bjj haar neder en werd niet moede de
gebeden, die zij zoo gaarne hoorde, voor haar te
herhalen.
Elk uur bracht haar nader „aan de voeten
van den eeuwigen Vader." De engel, die haar
tot het betere leven had opgeroepen, had een
spoor van zjjn bezoek achtergelaten. Men zag,
dat hjj bjj haar geweest en met haar gesprokén
een crediet van vjjf millioen mark voor do
geheime uitgaven.
Tot nog toe was daarvoor slechts 48,000
mark op de Rjjksbegrooting uitgetrokken
en werden de overige voor dat doel benoo-
digde gelden uit het Welfenfonds bestreden.
Twee belaugrjjke wetsvoorstellen zjjn
bjj den Rjjksdag ingekomen. Het eene werd
ingediend naar aanleiding der openbaarma
king van bescheiden, op het leger betrekking
hebbende, die daarvoor bestemd waren en
onlangs in het socialistisch blad Vorwdrts
in bun geheel werden opgenomen.
Het voorstel wil openbaarmaking van mi
litaire geheimen met tnchthnisstraf treffen,
zoo het met voorbedachten rade geschiedt,
en met gevangenis zoo het misdrjjf zich tot
bet geven van inlichtingen beperkt.
De laatste bepaling heeft waarschijnlijk
betrekking op Afgevaardigden, die van de
hun gedane mededeelingen misbruik zoaden
maken.
Het tweede wetsontwerp heeft tot strek
king den Stadhouder of bevelvoerenden
Officier in het Rjjksland machtiging te ver-
leenen om, den eerste iu geval van oproer,
der. tweede bjj het uitbreken van een oor
log, den staat van beleg voor het Rjjbsland
af te kondigen.
Bljjkens berichten uit Batavia van
half Januari bestaat er een geschil tusschen
den Duitschen consul aldaar, Dr. Gabriel
(tgdeljjk het consulaat-generaal waarnemen
de) en zekeren Heer Lehnert, die waarnemend
secretaris van het consulaat-generaal is
geweest, doch reeds in September jl. werd
ontslagen. Hjj beweert door Dr. Gabriel
eigenmachtig en wederechterljjk ontslagen
te zjjn en verlangt dat alle stnkkeD, voor
het Duitsche com ulaat-generaal te Batavia
bestemd, aan bem en niet aan Dr. Gabriel
zullen bezorgd worden.
De Kölnische Zeitung echter verneemt van
bevoegde zjjde, dat de Heer Lehnert op
uitdrukkelijk bevel van het Berljjnsche de
partement van Buitenlandeche Zaken is
ontslagen.
De socialistische Vorwdrts, die het res
cript van Prins George van Saksen tegen
de soldatenmishandeliogen openbaar maakte,
publiceert thans een dergeljjk stuk van den
Beierschen Minister van oorlog. De orde
brandmerkt mishandelingen, verricht door
den sergeant Kitzkali en den korporaal Beek,
en richt tot de Beiersche onderofficieren de
zelfde vermaningen, als tot de Saksische zjjn
gericht.
Freycinet heeft de opdracht van den
President der Fransche republiek tot vor
ming van een Kabinet geweigerd; evenzoo
Loubet.
Prinses Victoria Patricia (geb. 17 Maart
1886), jongste dochter van den Hertog van
Connaught, derden zoon der Engelscbe Ko
ningin, ligt te Portsmouth gevaarljjk ziek
aan long- en luchtpijp-ontsteking, uit in
fluenza voortgekomen. De Prins woont met
zijn gezin te Portsmouth als bevelhebber
van een militair district.
had, aan deu schitterenden glans van haar bleek
gelaat en aan het hemelsche licht dat uit hare
groote, donkere oogen blonk. Wjj verwachtten
nog slechts de laatste uren waarin de ziel, die
op aarde zulk bitter onr cht had verduurd, heen
zon gaan om door dien barmhartigen Meester
geoordeeld te worden, die alle tranen droogten
alle wonden heelt. Maar God wist wat het beste
voor haar was. Hij had hare tranen en gebeden
geteld; elk ervan zou zijne belooning in den
Hemel ontvangen. Hjj had voor haar eene kroon
bereid, die zjj zelfs nog in dit leven zonde dragen.
Het was eene kleine, armoedige kamer, waarin
men aarzelde binnen te treden, maar dien nacht
was zjj het tooneel van de wondervolle barmhar
tigheid van God jegens de menschen.
Indien de oogen van het geloof in die kamer
hadden kunnen door dringen, wat zouden zjj dan
gezien hebben? Engelen, die neergebogen, vol
eerbied toeluisterden, en de kamer met een schit
terend gouden licht vervulden, dat menscheljjke
oogen zou hebben doen duizelen; eenige lagen over
de bleeke, stervende vrouw gebogen en luisterden
naar elk gebed en droegen het ten Hemel.
Wordt vervolgd.)