NIEUWE 1811 Woensfta 16 Waart 1892. Het christelijk Staats beginsel. In onze dagen. Xwi&if: Eene Turkache revolutie. v. LEMS (Dill ABONNEMENTSPRIJS Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland >1,80 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verschjjnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG B TT R E A TT: St. Janstraat Haarlem. ai'tjlJikptiT: AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTBNTIBN. Van 16 regels 30 Cents Elke regel meer5 Groote letter» worden berekend naar plaatsrnimte Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant Advertentie'n worden uiterljjk Maandag-, Woensdag- en V r jj d a g-a vond voor 6 uui ingewacht. Uitgevers: KüPPKHSfc I, AU KEY. Zfl, die zich tegpn 1 April e. k. op d. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT of bet ZONDAGSBLAD of op beide bladen abonneeren, ontvangen de nog voor dien tjjd, dus gedurende deze maand verschijnende nummers gratis. i. De Stoel van den H. Petrus wordt de Stoel der waarheid geheeten, en deze titel komt hem in alle opzichten toe. Niet alleen op het gebied des geioofs gaan de schitterende stralen van hem uit, maar ook op het ter rein der staatkunde. Ook hier tast men in onze dagen in het donker rond en hoort men dezeu roepeu: «hier is het heil terwjjl geD6 zegt: «daar is het.> Welk een strjjd om den vorm van den Staat en over de macht die hg heeft! En de opvolger van den H. Petrus ieert oas, dat de macht om te regeeren geenszins aan een bepaalden ngeeringavorm is verbonden. Republiek of koningschap, dit doet niets ter zake af om het recht tot regeeren te bezitten, wanneer het bestuur slechts voldoetaao de openbare belangen en de welvaart bevordert. Maar eene zaak mag aan geen enkele Regeering ontbreken: de erkenning eener boogere orde en van Hem, Die deze handhaaft. Tot Hem moet zjj tot voorbeeld, zjjne wet tot richt snoer nemen. GeeneRegeering mag ook willekeurig han delen en despotisch, maar zjj behoort iets vaderlijks eigen te hebben: het welzijn des volks moet zij beoogen, want de overheid is aangesteld om te zorgen voor de wel vaart en den bloei van het land. Zjj mag daarom volstrekt niet het belang van en kelen alleen dienen, omdat het hare roeping is voor allen te zorgen. Wanneer het open baar gezag dit doel alleen nastreeft, dan zullen de ouderdanen het ook eerbiedigen en gehoorzamen. Want zoodra de overtui ging is gevestigd, dat de overheid hare macht van God heeft ontvaugen, zullen de onderdanen van zelf begrjjpen, dat zjj plich ten hebben te vervullen, dat zij aan den Regeerder gehoorzaamheid zjjn verschul digd, even als het kind aan zjjne ouders eerbied en trouw. Daarom is het eene ma jesteitsschennis, niet alleen den menschen, maar ook God aangedaan, gehoorzaamheid te weigeren en met behulp der menigte op roer te verwekken. Zulk eene opvatting van de macht der wereldljjke overheid heeft niets in zich, wat de verhevenheid van den vorst te na komt, of deze vernedert, integendeel de rechten van de hoogste macht worden daardoor niet verkleind, maar versterkt en verbeven. Bg eene nauwkeurige beschouwing ziet men daideljjk, dat de staatsmacht, welke zich op zulk een standpunt plaatst, volmaakter is dan andere, welke dit niet doen. Hieruit moeten wel rjjke vruchten voortkomen, wan neer iedereen zjjae roeping goed beprjjpt en zjjn plicht en ambt, welke hem zjjn FE Ü1LLB T OiV. DE AVONDSTER. Mustapha ontknoopte zijn gordel, bjj legdu den iwaren keizerlijken mantel at en zette zjjn tulband naait zich neder; terwjjl een zwarte den Zingaro behulpzaam was in het aantrekken van het pracht gewaad dat de Sultan had afgelegd. Toen die toe bereidselen geëindigd waren, naderde de Keizer slechts in eene wjjde pantalon van zjjdea stoften en in een koatbaar geborduurd vestgekleed, de pendule en den vinger op de wjjzerplaat houdende, sprak hjj: Als de wjjzer acht uur zal aautoonen, heb ik mjjne schuld betaald en alsdan, heer, rijt ge mijn eterrei wichelaar. De goochelaar beklom den divan en nadat bjj zjjn trouwe sabel om zjjne lendenen gegespt had, beval hjj 4e deuren te openen voor de talrijke hovelingen, dia reeds sedert lang het welgevallen van zjjne hoogheid verbeidden. De zaal, waarin zich reeds de sombere schemering van den nade- toevertrouwd, goed waarneemt. De Heiland heett gezegd, dat men God moet geveu wat God en den menschen wat deu menschen toekomt. Dit woord treedt hier in vervalling; heteene en het andere is juist verdeeld; de rechten der burgers zjjn gewaar borgd, door goddelijke, natuurlijke en men- schelgke wetten beschermd, ieders plichten zjjn wjjseljjk omschreven, hunne vervulliUg is voldoende verzekerd. Ieder mensch weet, dat hjj op de gevaarvolle en de vermoeiende wegen naar de zaligs gewesten vertrouwde leidslieden en helpers heeft om dat doel te bereiken, en ereozoo weet __bg, dat andereu weder hem behulpzaam zgn om die wel vaart eu veiligheid en die voordeeleu te verwerven in de bezwaren, welke het maat schappelijk leven aanbiedt. De menacbelgke huishouding ontleent hare hechtheid uit de heiligheid van den huwelijksband: de zorgen eu plichten der gehuwden regelen zich vol gens recht en billgkheid; het gezag ran den man is geregeld naar bet voorbeeld van het gezag van God; de vaderlijke macht beeft zjjue eigene grenzen in de waarde van vrouw en kind; voor de bescherming, het geluk en de opvoeding van het kroost is gezorgd. Op staatkundigen burgeihjk gebied hebban de wetten het openbaar welzijn ten doel en riebteu zich niet naar den bedriegljjken wil eu eigenzin der menschen, doch naar waarheid en gerechtigheid. Het vorsteljjk gezag ontvangt eene meer dan menscheljjke wjjding en wordt binnen de perken gehou den, zoodat bet niet afwgkt voor de gerech tigheid eu de maat niet te buiten gaat iu zjjne bevelen. De onderdanigheid der burgers krjjgt eene zedelijke waarde en waardigheid, wjjl zg niet bestaat in eene tenstveriebtiog van den eenen memch jegens den anderen, maai zich grondt in de onderdanigheid aan God. Die biervan overtuigd is, moet ook van zelf begrijpen, dat de rechtvaardigheid de eischen stelt, dat men de majesteit der be stuurders moet in eere honden, de openbare macht trouw gehoorzamen, geen verzet aan- kweeken eu de orde helpen bewaren. Doch ook nog andere plichten belmo ren tot bet maatscbappelgk leven; Weder_ keerige liefde, welwillendheid en vrjjgevig_ heid. Die burger en tevens Oansteu i8) zal daarom nimmer den eenen plicht nmt den anderen in strijd zien komea. VervolgQus ontvangt de burgerlijke raaatschappjj 6q de samenleving al die heer g c« voordeelen, welke de godsdienst het aardsche leveu me dedeelt, zoo dat de diepe waarheid der spreuk kostbaar wordt: van de vereering, Welbe men aan God betoont, hangt de toestand af van den Staat, en groot is de verwant schap en de aanknopingspunten, welke beide verbinden. Eene volksregering echter, die men, zonder eenige betrekking op God, al|eeu aan de werking derJn®'tu"r, toeschrjjft, en zeer geëigend is om de hartstochten te doen vleien en te doen ontbranden, rust op geeu vasten grond en kan geene genoegzame kracht bezitten, om de veiligheid, de rust en de orde dnurzaam te handhaven. renden nacht verspreid had, werd weldraT^ld door eene talrjjke bonte menigte, in wier midden zich door elkander verward, de muphti en de ulémas, da «ga der Januzareu en de paeha's, die tegen het einde van dy-n ramazan uit hanne af gelegene provinciën gekomen waren en de groot officieren van de Forte bevonden.De boatangi-hase» bevond zich mede onder den verwarden hoon. Io een hoek der zaal, op fluweeleo kus.ens gezeten, lachte Mustapha ia zijn vuistje bjj het denken aan de onbegrensde verbazing, die zich van de geheele verzameling zon meester msken en aan de verlegenheid waarin de Zingero onge twijfeld moeit geraken. De dag was ten einde geloopen; de lehitterend gekleurde venster. ontyingen nog slechts eene bleeke tint van de laatste lichtstralen der onder gaande zon. Op een wen van Mustapha werden ee flambouwen eensklaps ontstoken an band. n zn de avondschemering uit de gehoor aal. De Vene- j liaaniche spiegelt kaatsten de watersprongen terug, die io tallooze duiz ndeu verblindende paarlen in de fonteinkommen van groen marmer nedervielen. Dit tooneel nit de tooverwereld boeide geen enkel Door dergeljjke leerstellingen is het in derdaad reeds zoo ver gekomen, dat velen voor eene grondstelling van het staatsrecht aanzien het recht en de bevoegdheid om oproer te makeD. Want de meening heerscht, dat de Koningen niets anders zjjn, dan mannen, die gekozen zgn om den wil des volks uit te voeren. Daze zienswgze heeft noodwendig ten gevolge, dat alles zich wjj- zigt naar mate het verlangen van het volk is en dat men onder de aaohoadende vrees leeft voor een oproer. (Slot volgt.) Een ingezonden artikel met opschrift «Een groote figuur uit de Mid deleeuwen» geeft ons in Het Huisge zin van eergisteren een overzicht, hoe op deu verjaarlag van Z. H. Pans Leo XIlï, de Kardinaal Monaco La Valette in zjjne toe spraak tot den H. Vader gericht, Leo XIII vergeleek bg den grooten Paus der 13de eeuw, den heiligen Innocentius III. De Kardinaal gaf een geschiedkundig over zicht van dezen Paus der middeleeuwen en deed daarbij uitkomen den huidigen stede houder Gods, als de grootste en machtigste figuur der historie, eu de grootste man van zgn tjjd. Innocentius III, op 37 jarigen leeftijd met de tiara gekroond,organiseerde de kruis tochten en met ouverdroten jjver werkte deze groote Paus aan de verwezenlijking van dat grootsche werk. Hg zond naar alle oorden Van Europa zjjne predikers voor de zen heiligen krjjg en het iugesluitnerde Wes ten deed Hjj uit zgn dommel outwaken. Hg was moedig eu onveriaagd, maar eenvou dig en spaarzaam iu zgn bizonder leveu. Deze Paus was een vader voor allen, geen misdaad werd ergens ter wereld gepleegd, of hjj wist ze te ontdekken en te straffen, geen recht verkracht, of zgn machtige stem teekeude daar protest tegen aan. Kardinaal Monaco La Valette heeft een weldaad aan de wereld bewezen door ons die heldenfiguur uit de middeleeuwen in zgn toespraak tot den H. Vader in herinnering te brengen. Vooral in onzen tjjd van half slachtigheid en iu het laten verdrukken van de rechtvaardigen. Vleiers en huichelaars omringep demachtbebbers en het onrechtple- geu in onze dagen neemt een breederen omvang aan, dan ooit te voren. Man heeft tjjd, men laat het onrecht zich ten troon verheffen eu de maatschappelijke toestan den worden hoe langer hoe meer onder- mjjad door een geest, die ten verderve voert. Lastige menschen wordeu ze genoemd die de huichelaars onzer dagen in de oogen dur ven zien, eu uitgeworpen worden dezulke die niet meedoen in het huichelspel dezer wereld. Zoo handelen niet de Pausen, zoo han delt geen Leo XIII veel minder deed het Paus Innocentius III, de Paus den 13de eeuw. Hjj stond pal in den strgd tegen het brutale gewald, bg beschermde de zwakken en verdrukten tegen willekeur van de dwin- oogenblik de aandacht der aanwezigen. De ho- Talingea hadden zich eerbiedig voor den lofa des Keizers nedergebogen, en Mustapha hield, terwjjl hjj ijjne blikken op den divan vestigde, de band voor zjjne oogen, al» ware zjjn gezicht door al dien luister verblind geworden. De Ziagaro «tond daar, met fierheid het hoofd rechtop houdende en den keirerljjken mantel met eene grootiche majesteit dragende. In de eene hand hield hjj den greep van zjjno sabel geklemd, terwijl hij met de andere aan de menigte beval op te staan. Eene rilling van schrik en bewondering terens vervulde plotieling de verzamelde menigte; de jongeling sloeg met een vrooljjken glimlach het algemeen gemompel gade; dan groenen tulband, die door een bloedrooden vederbos overschaduwd werd, op zjjn hoofd b vestigende, iprak hjj met eene donderende stem: Dat men op de gro te moskee den standaard van den profeet plantel Het volk zal hem van verre, bij de vuren »an den Beïram begroeien. Op deze woorden wilde zich een der officieren uit het midden der groepen verwjjderen om het gelanden en machtigen dezer aarde. Hg stond pa! voor het recht als een rots, wie de wilde golfslag niet kon deren en Hg bedre'gde zelfs alle Mogendheden met den bandvloek, indien zg geen hulp verleenden in den nood. Heerlijke figuur. Onversaagde strjjder voor het recht, voor de glorie van den Al- maebtigen God. Mocht Paus Innocentius de vervulling van zgn vromen en vurigeu wensch uiet zien, hem komt toch de eer toe, de ziel te zjjn van deu vjjfden kruistocht, waarin onze kloeke voorvaderen een zoo groot aandeel namen, waardoor de naam der Lage Landen met eer en roem door geheel Europa be kend werd. En met het oog op de belang rijke rol bg de verovering van Damiate door de Haarlemmers gepleegd, komt het o .8 zeer belaogrjjk voor te wjjzen op het ver haal «ie To ht naar Damiate door J. R. Van der Lans, in den thans loopenden jaargang van de Katholieke Illustratie ge plaatst. De vjjfde kruistocht, waartoe Innocentius III het sein gaf en die niet ten onrechte de «Nederlandsche kruistocht» genoemd is, omdat onze vaderen zich daarin volgens het getuigenis der geschiedschrijvers boven alle natiën onderscheidden, vormt de stof van het jongste historisch-romantische verhaal. De tocht naar Damiate. Daarin kan men lezen boe, op last van den grooten Paus, die de heele Christenheid op het concilie van Laterau»n tot den kruistocht samenriep, Olivier van Keulen het kruis in deze landen predikte, hoe zgn woord door schitterende wonderteekenen aan deu hemel werd bevestigd en onze vrome vaderen met geestdriftige offervaardigheid a§u zjjne roepstem gehoord gaven, zoodat hunne algemeeue deelneming aan deu tocht het karakter gaf eener groole nationale on- dernemiug. Wjj viuden er de bizonderheden hunner lange, gevatrljjke reis, hunne wa penfeiten in Portugal onder deu roemrjjksn aanvoerder graaf Willem van Holland; hunne ontvangst te Rome bg den H. Vader, en het middelpunt der Christenheid, waar onze voorouders, in de zo rgenaamde schola Fre- sonum of «Priesche Kerk» reeds sedert de vroegste eeuwen eene vaste nederzetting hadden,getuigende van hunne verknochtheid aan den H. Stoel. In ouzeu tjjd, nu meer en meer het stre ven veld wint, onze geschiedenis te doen dagteekenen vau deu tachtigjarigea oorlog, met miskenning van al het groote en nobele dat de daaraan voorafgaande eeuwen hebben opgeleverd; nu steeds duideljjker de toeleg bljjkt, de historie van ons vaderland in zgn roemrjjkst tjjdperkt te verdonkeremanen, en de rjjke beschaving der middeleeuwen voor onwetendheid en barbaarschheid nit te krjj- ten heeft de Heer Van der Lans een verdienstelijk werk verricht, dat hem aanspraak geeh op de erkentelijkheid van al zijne katholieke laudgenooten, en ook op die der niet-katholieken, die onwetend en onbewust in dwaling zgn. Want hjj heeft gegeven fnvel tn uitvoer te brengen; doch Mus tapha sprong op en wilde hem tegenhouden. Haggi Mohammed! hervatte de Zingaro met een schrikwekkend gebaar, gehoorzaam! De a^a verliet de zael zich diep nederbuigende. Mehallé vervolgde: Dat de imans zich op sUanden voet naar de tempels begeven om de gewijde gebeden voor den nieuwen Saltan op te dragen! Cadiliskier, doe aanstonds in de stad der dooden (Scntari) den grafkuil van Mustapha openen. De onde Sultan bewoog zjjno vuiiten stuipachtig. Bewaarder» der keizerljjke schatkamer, ging de goochelaar op gebiedenden toon voort, deelt aan de armen vanS'amboul de gewoekerde sehatten van den laatgten Keizer uit! Genoeg, genoeg, deugniet! riep Mustapha met ontsteltenis en toornige blikken, op het zien vaa de gedweeheid waarmede zjjne dienaren aan die vreemdsoortige bevelen gehoorzaamdenDie bijtende scherts joeg hem heviger sohrik aan. (Slot volgt.1

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1892 | | pagina 1