NIEUWE
1811
Woensfta 16 Waart 1892.
Het christelijk Staats
beginsel.
In onze dagen.
Xwi&if:
Eene Turkache revolutie.
v.
LEMS
(Dill
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland >1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
B TT R E A TT: St. Janstraat Haarlem.
ai'tjlJikptiT:
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTBNTIBN.
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letter» worden berekend naar plaatsrnimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentie'n worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uui ingewacht.
Uitgevers: KüPPKHSfc I, AU KEY.
Zfl, die zich tegpn 1 April e. k. op
d. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
of bet ZONDAGSBLAD of op beide bladen
abonneeren, ontvangen de nog voor dien
tjjd, dus gedurende deze maand verschijnende
nummers gratis.
i.
De Stoel van den H. Petrus wordt de Stoel
der waarheid geheeten, en deze titel komt
hem in alle opzichten toe. Niet alleen op
het gebied des geioofs gaan de schitterende
stralen van hem uit, maar ook op het ter
rein der staatkunde. Ook hier tast men in
onze dagen in het donker rond en hoort
men dezeu roepeu: «hier is het heil
terwjjl geD6 zegt: «daar is het.> Welk een
strjjd om den vorm van den Staat en over
de macht die hg heeft! En de opvolger van
den H. Petrus ieert oas, dat de macht om
te regeeren geenszins aan een bepaalden
ngeeringavorm is verbonden. Republiek of
koningschap, dit doet niets ter zake af om
het recht tot regeeren te bezitten, wanneer
het bestuur slechts voldoetaao de openbare
belangen en de welvaart bevordert. Maar
eene zaak mag aan geen enkele Regeering
ontbreken: de erkenning eener boogere orde
en van Hem, Die deze handhaaft. Tot Hem
moet zjj tot voorbeeld, zjjne wet tot richt
snoer nemen.
GeeneRegeering mag ook willekeurig han
delen en despotisch, maar zjj behoort iets
vaderlijks eigen te hebben: het welzijn des
volks moet zij beoogen, want de overheid
is aangesteld om te zorgen voor de wel
vaart en den bloei van het land. Zjj mag
daarom volstrekt niet het belang van en
kelen alleen dienen, omdat het hare roeping
is voor allen te zorgen. Wanneer het open
baar gezag dit doel alleen nastreeft, dan
zullen de ouderdanen het ook eerbiedigen
en gehoorzamen. Want zoodra de overtui
ging is gevestigd, dat de overheid hare
macht van God heeft ontvaugen, zullen de
onderdanen van zelf begrjjpen, dat zjj plich
ten hebben te vervullen, dat zij aan den
Regeerder gehoorzaamheid zjjn verschul
digd, even als het kind aan zjjne ouders
eerbied en trouw. Daarom is het eene ma
jesteitsschennis, niet alleen den menschen,
maar ook God aangedaan, gehoorzaamheid
te weigeren en met behulp der menigte op
roer te verwekken.
Zulk eene opvatting van de macht der
wereldljjke overheid heeft niets in zich, wat
de verhevenheid van den vorst te na komt,
of deze vernedert, integendeel de rechten
van de hoogste macht worden daardoor niet
verkleind, maar versterkt en verbeven. Bg
eene nauwkeurige beschouwing ziet men
daideljjk, dat de staatsmacht, welke zich op
zulk een standpunt plaatst, volmaakter is
dan andere, welke dit niet doen. Hieruit
moeten wel rjjke vruchten voortkomen, wan
neer iedereen zjjae roeping goed beprjjpt
en zjjn plicht en ambt, welke hem zjjn
FE Ü1LLB T OiV.
DE AVONDSTER.
Mustapha ontknoopte zijn gordel, bjj legdu den
iwaren keizerlijken mantel at en zette zjjn tulband
naait zich neder; terwjjl een zwarte den Zingaro
behulpzaam was in het aantrekken van het pracht
gewaad dat de Sultan had afgelegd. Toen die toe
bereidselen geëindigd waren, naderde de Keizer
slechts in eene wjjde pantalon van zjjdea stoften en
in een koatbaar geborduurd vestgekleed, de pendule
en den vinger op de wjjzerplaat houdende, sprak
hjj: Als de wjjzer acht uur zal aautoonen, heb
ik mjjne schuld betaald en alsdan, heer, rijt ge
mijn eterrei wichelaar.
De goochelaar beklom den divan en nadat bjj
zjjn trouwe sabel om zjjne lendenen gegespt
had, beval hjj 4e deuren te openen voor de talrijke
hovelingen, dia reeds sedert lang het welgevallen
van zjjne hoogheid verbeidden. De zaal, waarin
zich reeds de sombere schemering van den nade-
toevertrouwd, goed waarneemt.
De Heiland heett gezegd, dat men God
moet geveu wat God en den menschen wat
deu menschen toekomt. Dit woord treedt hier
in vervalling; heteene en het andere is juist
verdeeld; de rechten der burgers zjjn gewaar
borgd, door goddelijke, natuurlijke en men-
schelgke wetten beschermd, ieders plichten
zjjn wjjseljjk omschreven, hunne vervulliUg
is voldoende verzekerd. Ieder mensch weet,
dat hjj op de gevaarvolle en de vermoeiende
wegen naar de zaligs gewesten vertrouwde
leidslieden en helpers heeft om dat doel te
bereiken, en ereozoo weet __bg, dat andereu
weder hem behulpzaam zgn om die wel
vaart eu veiligheid en die voordeeleu te
verwerven in de bezwaren, welke het maat
schappelijk leven aanbiedt. De menacbelgke
huishouding ontleent hare hechtheid uit de
heiligheid van den huwelijksband: de zorgen
eu plichten der gehuwden regelen zich vol
gens recht en billgkheid; het gezag ran den
man is geregeld naar bet voorbeeld van het
gezag van God; de vaderlijke macht beeft
zjjue eigene grenzen in de waarde van vrouw
en kind; voor de bescherming, het geluk
en de opvoeding van het kroost is gezorgd.
Op staatkundigen burgeihjk gebied hebban
de wetten het openbaar welzijn ten doel en
riebteu zich niet naar den bedriegljjken
wil eu eigenzin der menschen, doch naar
waarheid en gerechtigheid. Het vorsteljjk
gezag ontvangt eene meer dan menscheljjke
wjjding en wordt binnen de perken gehou
den, zoodat bet niet afwgkt voor de gerech
tigheid eu de maat niet te buiten gaat iu
zjjne bevelen. De onderdanigheid der burgers
krjjgt eene zedelijke waarde en waardigheid,
wjjl zg niet bestaat in eene tenstveriebtiog
van den eenen memch jegens den anderen,
maai zich grondt in de onderdanigheid aan
God. Die biervan overtuigd is, moet ook van
zelf begrijpen, dat de rechtvaardigheid de
eischen stelt, dat men de majesteit der be
stuurders moet in eere honden, de openbare
macht trouw gehoorzamen, geen verzet aan-
kweeken eu de orde helpen bewaren.
Doch ook nog andere plichten belmo
ren tot bet maatscbappelgk leven; Weder_
keerige liefde, welwillendheid en vrjjgevig_
heid. Die burger en tevens Oansteu i8) zal
daarom nimmer den eenen plicht nmt den
anderen in strijd
zien komea. VervolgQus
ontvangt de burgerlijke raaatschappjj 6q de
samenleving al die heer g c« voordeelen,
welke de godsdienst het aardsche leveu me
dedeelt, zoo dat de diepe waarheid der spreuk
kostbaar wordt: van de vereering, Welbe
men aan God betoont, hangt de toestand
af van den Staat, en groot is de verwant
schap en de aanknopingspunten, welke
beide verbinden.
Eene volksregering echter, die men,
zonder eenige betrekking op God, al|eeu
aan de werking derJn®'tu"r, toeschrjjft, en
zeer geëigend is om de hartstochten te doen
vleien en te doen ontbranden, rust op geeu
vasten grond en kan geene genoegzame
kracht bezitten, om de veiligheid, de rust
en de orde dnurzaam te handhaven.
renden nacht verspreid had, werd weldraT^ld
door eene talrjjke bonte menigte, in wier midden
zich door elkander verward, de muphti
en de
ulémas, da «ga der Januzareu en de paeha's, die
tegen het einde van dy-n ramazan uit hanne af
gelegene provinciën gekomen waren en de groot
officieren van de Forte bevonden.De boatangi-hase»
bevond zich mede onder den verwarden hoon.
Io een hoek der zaal, op fluweeleo kus.ens
gezeten, lachte Mustapha ia zijn vuistje bjj het
denken aan de onbegrensde verbazing, die zich
van de geheele verzameling zon meester msken
en aan de verlegenheid waarin de Zingero onge
twijfeld moeit geraken.
De dag was ten einde geloopen; de lehitterend
gekleurde venster. ontyingen nog slechts eene
bleeke tint van de laatste lichtstralen der onder
gaande zon. Op een wen van Mustapha werden
ee flambouwen eensklaps ontstoken an band. n zn
de avondschemering uit de gehoor aal. De Vene-
j liaaniche spiegelt kaatsten de watersprongen terug,
die io tallooze duiz ndeu verblindende paarlen in
de fonteinkommen van groen marmer nedervielen.
Dit tooneel nit de tooverwereld boeide geen enkel
Door dergeljjke leerstellingen is het in
derdaad reeds zoo ver gekomen, dat velen
voor eene grondstelling van het staatsrecht
aanzien het recht en de bevoegdheid om
oproer te makeD. Want de meening heerscht,
dat de Koningen niets anders zjjn, dan
mannen, die gekozen zgn om den wil des
volks uit te voeren. Daze zienswgze heeft
noodwendig ten gevolge, dat alles zich wjj-
zigt naar mate het verlangen van het volk
is en dat men onder de aaohoadende vrees
leeft voor een oproer. (Slot volgt.)
Een ingezonden artikel met opschrift
«Een groote figuur uit de Mid
deleeuwen» geeft ons in Het Huisge
zin van eergisteren een overzicht, hoe op deu
verjaarlag van Z. H. Pans Leo XIlï, de
Kardinaal Monaco La Valette in zjjne toe
spraak tot den H. Vader gericht, Leo XIII
vergeleek bg den grooten Paus der 13de
eeuw, den heiligen Innocentius III.
De Kardinaal gaf een geschiedkundig over
zicht van dezen Paus der middeleeuwen en
deed daarbij uitkomen den huidigen stede
houder Gods, als de grootste en machtigste
figuur der historie, eu de grootste man van
zgn tjjd.
Innocentius III, op 37 jarigen leeftijd
met de tiara gekroond,organiseerde de kruis
tochten en met ouverdroten jjver werkte
deze groote Paus aan de verwezenlijking
van dat grootsche werk. Hg zond naar alle
oorden Van Europa zjjne predikers voor de
zen heiligen krjjg en het iugesluitnerde Wes
ten deed Hjj uit zgn dommel outwaken. Hg
was moedig eu onveriaagd, maar eenvou
dig en spaarzaam iu zgn bizonder leveu.
Deze Paus was een vader voor allen, geen
misdaad werd ergens ter wereld gepleegd,
of hjj wist ze te ontdekken en te straffen,
geen recht verkracht, of zgn machtige stem
teekeude daar protest tegen aan.
Kardinaal Monaco La Valette heeft een
weldaad aan de wereld bewezen door ons
die heldenfiguur uit de middeleeuwen in zgn
toespraak tot den H. Vader in herinnering
te brengen. Vooral in onzen tjjd van half
slachtigheid en iu het laten verdrukken van
de rechtvaardigen. Vleiers en huichelaars
omringep demachtbebbers en het onrechtple-
geu in onze dagen neemt een breederen
omvang aan, dan ooit te voren. Man heeft
tjjd, men laat het onrecht zich ten troon
verheffen eu de maatschappelijke toestan
den worden hoe langer hoe meer onder-
mjjad door een geest, die ten verderve voert.
Lastige menschen wordeu ze genoemd die
de huichelaars onzer dagen in de oogen dur
ven zien, eu uitgeworpen worden dezulke
die niet meedoen in het huichelspel dezer
wereld.
Zoo handelen niet de Pausen, zoo han
delt geen Leo XIII veel minder deed het
Paus Innocentius III, de Paus den 13de
eeuw. Hjj stond pal in den strgd tegen het
brutale gewald, bg beschermde de zwakken
en verdrukten tegen willekeur van de dwin-
oogenblik de aandacht der aanwezigen. De ho-
Talingea hadden zich eerbiedig voor den lofa
des Keizers nedergebogen, en Mustapha hield,
terwjjl hjj ijjne blikken op den divan vestigde,
de band voor zjjne oogen, al» ware zjjn gezicht
door al dien luister verblind geworden.
De Ziagaro «tond daar, met fierheid het hoofd
rechtop houdende en den keirerljjken mantel met
eene grootiche majesteit dragende. In de eene
hand hield hjj den greep van zjjno sabel geklemd,
terwijl hij met de andere aan de menigte beval
op te staan.
Eene rilling van schrik en bewondering terens
vervulde plotieling de verzamelde menigte; de
jongeling sloeg met een vrooljjken glimlach het
algemeen gemompel gade; dan groenen tulband,
die door een bloedrooden vederbos overschaduwd
werd, op zjjn hoofd b vestigende, iprak hjj met
eene donderende stem:
Dat men op de gro te moskee den standaard
van den profeet plantel Het volk zal hem van
verre, bij de vuren »an den Beïram begroeien.
Op deze woorden wilde zich een der officieren
uit het midden der groepen verwjjderen om het
gelanden en machtigen dezer aarde. Hg
stond pa! voor het recht als een rots, wie
de wilde golfslag niet kon deren en Hg
bedre'gde zelfs alle Mogendheden met den
bandvloek, indien zg geen hulp verleenden
in den nood.
Heerlijke figuur. Onversaagde strjjder
voor het recht, voor de glorie van den Al-
maebtigen God.
Mocht Paus Innocentius de vervulling
van zgn vromen en vurigeu wensch uiet
zien, hem komt toch de eer toe, de ziel te
zjjn van deu vjjfden kruistocht, waarin onze
kloeke voorvaderen een zoo groot aandeel
namen, waardoor de naam der Lage Landen
met eer en roem door geheel Europa be
kend werd. En met het oog op de belang
rijke rol bg de verovering van Damiate door
de Haarlemmers gepleegd, komt het o .8
zeer belaogrjjk voor te wjjzen op het ver
haal «ie To ht naar Damiate door J. R.
Van der Lans, in den thans loopenden
jaargang van de Katholieke Illustratie ge
plaatst.
De vjjfde kruistocht, waartoe Innocentius
III het sein gaf en die niet ten onrechte
de «Nederlandsche kruistocht» genoemd is,
omdat onze vaderen zich daarin volgens het
getuigenis der geschiedschrijvers boven alle
natiën onderscheidden, vormt de stof van
het jongste historisch-romantische verhaal.
De tocht naar Damiate.
Daarin kan men lezen boe, op last van
den grooten Paus, die de heele Christenheid
op het concilie van Laterau»n tot den
kruistocht samenriep, Olivier van Keulen
het kruis in deze landen predikte, hoe zgn
woord door schitterende wonderteekenen
aan deu hemel werd bevestigd en onze vrome
vaderen met geestdriftige offervaardigheid
a§u zjjne roepstem gehoord gaven, zoodat
hunne algemeeue deelneming aan deu tocht
het karakter gaf eener groole nationale on-
dernemiug. Wjj viuden er de bizonderheden
hunner lange, gevatrljjke reis, hunne wa
penfeiten in Portugal onder deu roemrjjksn
aanvoerder graaf Willem van Holland; hunne
ontvangst te Rome bg den H. Vader, en
het middelpunt der Christenheid, waar onze
voorouders, in de zo rgenaamde schola Fre-
sonum of «Priesche Kerk» reeds sedert de
vroegste eeuwen eene vaste nederzetting
hadden,getuigende van hunne verknochtheid
aan den H. Stoel.
In ouzeu tjjd, nu meer en meer het stre
ven veld wint, onze geschiedenis te doen
dagteekenen vau deu tachtigjarigea oorlog,
met miskenning van al het groote en nobele
dat de daaraan voorafgaande eeuwen hebben
opgeleverd; nu steeds duideljjker de toeleg
bljjkt, de historie van ons vaderland in zgn
roemrjjkst tjjdperkt te verdonkeremanen, en
de rjjke beschaving der middeleeuwen voor
onwetendheid en barbaarschheid nit te krjj-
ten heeft de Heer Van der Lans
een verdienstelijk werk verricht, dat hem
aanspraak geeh op de erkentelijkheid van
al zijne katholieke laudgenooten, en ook op
die der niet-katholieken, die onwetend en
onbewust in dwaling zgn. Want hjj heeft
gegeven fnvel tn uitvoer te brengen; doch Mus
tapha sprong op en wilde hem tegenhouden.
Haggi Mohammed! hervatte de Zingaro
met een schrikwekkend gebaar, gehoorzaam!
De a^a verliet de zael zich diep nederbuigende.
Mehallé vervolgde:
Dat de imans zich op sUanden voet naar
de tempels begeven om de gewijde gebeden voor
den nieuwen Saltan op te dragen! Cadiliskier, doe
aanstonds in de stad der dooden (Scntari) den
grafkuil van Mustapha openen.
De onde Sultan bewoog zjjno vuiiten stuipachtig.
Bewaarder» der keizerljjke schatkamer, ging
de goochelaar op gebiedenden toon voort, deelt
aan de armen vanS'amboul de gewoekerde sehatten
van den laatgten Keizer uit!
Genoeg, genoeg, deugniet! riep Mustapha
met ontsteltenis en toornige blikken, op het zien
vaa de gedweeheid waarmede zjjne dienaren aan
die vreemdsoortige bevelen gehoorzaamdenDie
bijtende scherts joeg hem heviger sohrik aan.
(Slot volgt.1