N J
E W E
agite ma non agitate.
f812
Vrijtost 18 Maart S892-
17*1* Jaargang
Het christelijk Staats
beginsel.
fr. p.
0,85
1,10
1,80
0,03
Elke
Eene Turksche revolutie.
v.
LiMSt
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem.
Voor de overige plaatsen in Nederland
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDA
B IJ K E A TT: St. Janstraat Haarlem
G en ZATERDAG
IECND
PRIJS DER AD VERTEN TIEN.
Van 16 regels 30 Cents.
regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentie n worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en V r p d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever»; KüPHÊBö it LAUREY.
Zq, die zich tegen 1 April e. k. op
de NIEUWE HAaRLEMSCHE COURANT
of het ZONDAGSBLAD of op beide bladen
abonneeren, ontvangen de nog voor dien
tijd, dus gedurende deze maand verschijnende
nummers gratis.
II (Slot.)
Wjj hebben in het vorige artikel gezien,
Welk een innig verband er bestaat tusschen
de erkenning en eerbiediging door den Staat
on door de staatsleden van een God en bet
heil des volks, en hoe dit beginsel alleen
waarborgt tegen eene eeuwige wisseling van
staatsvormen, staatswetten en omwentelin
gen.
Wel begrepen vallen alle staatsvormen
onder deze wet, wanneer zij niets strijdigs
met de leer vau Christus in zich drageD,
of het volk deel neemt aan de openbare
aangelegenheden ot niet. Want het kan een
plicht vau den burger zijn, om zich met
staatszaken te bemoeien. De Kerk kan men
niet verwjjten, dat zjj ouder dit opzicht
niet vrijgevig genoeg is, zich niet voegt naar
de omstandigheden, ol zich aan eene ware en
rechtvaardige vrjjheid vjjandig toont.
Ware, wenscheljjke vrijheid bedoelen
wjj. Waar eene Regeeriug de onderdanen
met wijsheid bestuurt, biedt deze rjjke mid
delen aan om de welvaart te bevorderen en
vreemde inmenging at te weren. Eene recht
matige vrjjheid, den meusch waardig, bil-
ljjkt onze Kerk zoo goed, als ieder andere,
en altijd was het haar streven, dat zjj den
volken vast en ruim bleef geschonken. Nie
mand kan het loochenen, en de geschiedenis
van het verleden bevestigt het, dat de Kerk
alles gedaan he- it, wat in staat was het
bargerljjk bestaan welvaart te verschaffen en
te beveiligen tegen de willekeur der Vorsten,
die de burgerij wilden onderdrukken; alles
deed zjj om de Regeeringen te verhinderen
zich op onbevoegde wjjze in de gemeenten
of de families in te dringen, alles om de
waardigheid van iedereen, degelijkheid van
rechten en dergeljjke te doen handhaven.
Zich altijd geljjk blijvende verwerpt zjj aan
den eenen kant eene toomlooze vrijheid, die
iedereen en ook volken tot bandeloosheid
voert, maar van den anderen kant huldigt
zij gaarne den vooruitgang,dien de tij d met
zich brengt, in de veronderstelling altijd,
dat bet geluk des levens er door wordt be
vorderd, dat bij een middel is, die leidt naar
den weg tot het eeuwig leven.
Wanneer men daarom zegt, dat de Kerk
met schuwe oogen den vooruitgang der nieu
were Staten aanziet en al de uitvindingen
van den nieawen tjjdat zij zonder onder
scheid alles afkeurt, dan is dit lage laster
taal. Wel verwerpt zjj waanwjjze theorieën,
dwaze ondernemingen, die oproer ten doel
hebben en afval van God; doch omdat elke
waarheid noodzakelijk in God haar oorsprong
heelt, zoo erkent de Kerk ook elke waar-
F .E J L LJS 1 /V
DE AVONDSTER.
Vervolg en slot.)
Ik beo tog meester, antwoordde de ZiDgaro
met kalmte, de pendule heeft nog geen ach; uur
geslagen. Zijt gij dan zoo vol ongeduld om het
lot te kennen dat u toeft?
De hovelingen zagen elkander aan, zij konden
zich dat geheimzinnige tooneel niet verklaren.
Zjj staarden met angst en siddering dien stout-
moedigen jongeling aan, die met de teekenen der
keizerljjke waardigheid bekleed was,en de bostangi
was in den hoogsten graad verwonderd, zijn
bloeddorstigen meester voor een zwervenden pot
senmaker te zien sidderen.
Mnstapixa, hervatte de waarzegger, gij be
geert het uur van uw dood te weten? Ik ral
het u zeggen, want de avondster is aan rien ge
zichtseinder veisciieneDl Ik zal u, ten einde edel-
moedig met u to handelen, zrlfg zeggen op welke
wjjze gij sterven moetTreed toe muphtil
De voorzitter van de uhlema's trad uit den
beid, die de wetenschap oatdekt, voor ren
voetstap vau God. En vermits de natuur
geene waarheid kan opleveren, die iu strijd
is met het geloof aan de Go Jdeljjke open
baring, wel integendeel deze bevestigt, en
omdat de ontdekking van elke waarheid
ons van zelf aandrijft om God te erkennen
en te loven, daarom begroet de Katholieke
Kerk elke verovering op het gebied der
wetenschap met vreugde en zal zjj de na
tuurwetenschappen met denzelfden ijver als
de andere bevorderen en aankweeken. Da
Kerk heeft er niets tegen waaneer de geest
bjj deze studiën iets nieuws ontdekt; zjj j8
er ook niet tegen, dat men nog meer zoekt
te ontdekken, wat het leven gemakkelijker
ban maken en verhtffeu; wyl zjj traagheid
en niets doen haat, wsnscht zy integendeel,
dat de geest des meusehen arbeide, zich
meer en meer vorme en vruchten oplevere;
kunst en arbeid van eiken aard moedigt
zjj daarom aan. Aangezien de zedelijke
goederen en höt» ziöieu 01 by haar het
hoogste gelden, waakt zy ecbtei dat de
menseh, door zijn vorschen en kennis ver
zamelen, voor God en go e y a dingen
afwyke en hst hoogste oe u,t het oog
verlieze.
Dit ailes is wjjs en zedeljjk, en toch wordt
dit niet erkend. De Staten we.geren niet
alleen de idealen, welke de voorschriften
van het Christendom omvatten, na te stre
ven en hiettoe terug te koeren, doch zjj
schijnen ze hoe langer hoe meer te verloo
chenen. De waarheid evenwel, die eenmaal
uitgesproken, als een licht schi tert, dringt
ove.al door en schiet overal hare stralen.
Geene mensebelijk m^cht kan d>t verhin
deren; geen geest zich aan ïen ïuvloed op
den dnur onttrekken. Daarom heeft de H.
Vader niet opgehouden de waarheid vrij en
open «ieu volke voor te ou eu, overtuigd
als hij is, dat dit de grondslagen der maat-
schappij zal bevestigen en -are ontwikke-
liug bevorderen. De vrjj ei er volken zal
daarbjj geene schade ou e'vlu, cu' want de
waarheid is de sterkste beschermster der
menscheljjkevrjjbeid.De waarheid maabtvrjj.
Nergens wordt bet openbare welzgn zoo
zeer door bevorderd, dan oor e jeugd ze
deljjk en godsdienstig °P 6 *oe eo* Daarvan
hangt het heil van elke stad, elk dorp, elk
Rijk af. Van daar mogen de Katholieken
ook niet voor de Staatsbemoeiingen onver
schillig zijn. Zij zjjn verplicht nut te stich-
teu, waar zjj kunnen en het goede te bevor
deren, en het kwade te voorkomen, waar
zulks mogelijk is. Zjj behoeven met allerlei
verkeerde instelling^, door ome eeaw in
't leven geroepen, te 1 y -e'-, zy moeten
de kwade gevolge» en uitwerkingen ervan
tegen gaan Door hen moet ook deZödeB_
wet van het Christendom als een heilzaam
levenssap in de aderen van eu taat wor
den gevoerd, opdat zy alles bez.ele, overal
levenskracht aanbrenge en vruchten van
deugd, geluk en v orspoed doe opbloeien
en bet menschep geslacht ryp make Voof
een beier enonvergankelykj^.
saamge; akten hoop te voorschijn. De Ziagaro
eprak; dageUjks het boek van den profeet
leest en het aan de volkerende oppersie
rechters van het Ryk, uitlegt, zeg t an deren man
hoe men de gierigheid en den woeker straft;
welke straffen hem toeven, die zich in de duisternis
der eenzaamheid verbergt om de heiligste wetten
te schenden, die zich op de uren voor de zuivering
bestemd, dronken drinkt en die, bezoedeld door
ontelbare misdaden, zich nooit anders van zjjn
aezar bediend heeft dan om den zwakke te ver
drukken, den vermogende mt te plunderen, de
onschuld te schandvlekken en de deugd aan zij,e
helsche begeerten op te offeren.
Een algemeen gemompel vervulde de zaal.
Mustapha, dio bleek en van rarernjj buiten zich
zeiven was, greep naar den dolk in tijn gordel.
De muphti p.evelde op s-aügen toon:
De minste dezer mts-laden verdientden dood.
Meliallé sprak met eene donderende »tem:
Gjj hoort het. Mustapha, de profeet doemt u.
Bij het uitspreken dezer woorden gaf hjj aan
de stommen een teeken; Mustapha wilde als een
razende den divan opvliegen; maar de slaven
De H. Vader heeft vau de drie cand:-
aaten hem aangeboden voor den vaeanteu
Aartsbisschoppeljjken zetel van Westmin
ster, tot Bisschop van dat diocees benoemd
Mgr. Dr. Vanghau, Bisschop vau Salford.
De centrale sectie voor de grondwets
herziening in België heeft met 5 tegen 2
stemmen besloteu, dat het referendum ter
beslissing gereuvooieerd zal worden aan de
Constituante, evenwel met het dubbele voor-
hehoud: lo. dat de diiecte raadpleging der
kiezers ante legem volstrekt uitgesloten zal
zjjo, en 2o. dat de leden bunne vrijheid vau
meeuing eu stem voor later t6D volle be
houden.
Het bij de Pruisische Kamer ingeko
men ontwerp tot opheffing van het Wel-
fenfonds wordt officiëel hiermede bepleit,
dat «de toestanden in de provincie Hanuover
thans zoo kalm en welbevestigd zijn gewor
den, dat er geene bizondere middelen meer
noodig zjjn tot tegengaan van mogeljjbe woe
lingen, welke zich tegen den samenhang
van genoemde provincie met den Pruisischen
Staat zouden kunnen richten.» Verder wordt
gezegd, dat voorloopig nog niet het kapi
taal, maar slechts de interest daarop zal
worden uitgekeerd.
Verscheidene bladen leggen er nadruk op,
dat de Hertog van Cumberland, naar het
schjjnt, zichzebeu diets maakt, den Bruus-
wjjker troon eventueel nog zelf tekuunen
bestijgen.
Thans zjjn ook twee nommers van den
Alzeyer Beobachter in beslag genomen, en
wel op grond van majesteitsbeleedigmg, be
gaan door vermelding van zinsneden uit
dagbladartikelen betreffende de joDgste rede
des Keizers. Ook eene brochure, getiteld
Caveat populus, van Dr. Erwin Bauer, is op
grond van majesteitsschennis in beslag ge-
uomeo.
Bjj de behandeling, in derde lezing,
der overeenkomst tusscheu Duitschlaud en
de Vereenigde Staten van Noord-Amerika
over de bescherming van den letterkundi
gen eigendom, wees de Heer Siegle er op
dat, volgens den nu bestaanden toestand,
de Amerikaansche drukkers het in hunne
macht hadden de schrijvers en uitgevers
van Duitsche werkeu in Amerika geheel
van de materiëele vruchten vau bun werk
te berooven. Om dezelfde redenen wenschte
bij eene overeenkomst met Nederland ge
sloten te zien.
De verhouding waarin de Duitsche let
terkunde tegenover Nederland geplaatst is,
noemde de Staatssecretaris «inderdaad on
uitstaanbaar.»
Hij wees er op, dat in 1884 Bonds, aad
en Rjjksdag eene overeenkomst met Neder
land hadden aangenomen, maar deze was
door den tegenstand der Kamer daar te
lande niet aangenomen. «Er blijft dus niets
anders over,» besloot de Minister, «dan af
te wachten tot de Nederlaudsche Reg ering
er toe besluit in eene overeenkomst toe te
grepen hem en sloegen hem het koord om den
hals.
Ja, uw uur is gekomen, ver.olgde de
waarzegger; gjj zult door uw dood, een maar
al te zachten dood, bo -ten voor de tallooze slacht
offers, die gjj allerwege hebt gemaakt. Ik ben ein
delijk gekomen om hen te wreken.
Wie zjjt gij dan, ellendeling?
Ik behoef u zulks niet te zeggen, want gjj
hebt mij reeds herkend! Voor vijftien jaar
viel op dezen dag een man, door de snoode handen
uwer soldateD, met vele wonden doorboord, op
de plaats zelve, waar gjj in dit Hur zult gaan
sterven. Gij hebt u van zijne goederen meester
gemaakt, gjj bebt zijn tulband op uw schedel
gedrukt; doch dtïe door zijn bloei geverfde plui
men ontbraken u nog. Die man was mjja vader;
hjj was de kalif, de padishab, de grootste man op
aarde. Ja! ik ben de zoon van Soliman. Gjj hebt
mjjoe familie doen vermoorden.Gij hebt de hoofden
zelf nageteld O groote booswicht! gij heit
slechts bjj vergissing, het kind van den slaaf in
plaats van den zoon uws meesters doen vermoor
den.Ik ben de avondster,ik ben de Sultan Amuratl
Aldus 8prekende,was ds jonge vorst eene schrede
stemmeu, welke ook voor de Nederlandsche
belangen vau het hoogste gewicht mag ge
acht worden.»
De Rijksdag uam daarna het aanhangige
wetsvoorstel met groot9 meerderheid aan.
De Parijsche Gemeenteraad heeft 5000
frs. toegestaau tot leniging vau den uood
der slachtoffers van de rnjjuoutploffiag te
Andetlues.
De anarchisten te Lyon hadden Zon
dag een krans op het graf van een hunner
gelegd. Bjj den terugkeer van het kerkhof
schold de vrouw van een anarchist eeu po
litieagent uit, die haar daarop in hechtenis
wilde nemen. Dit gaf aanleiding tot eene
vechtpartij. De anarchisten riepen: «Weg
met de politie! Weg met de dieven!» Drie der
oproermakers werden iu hechtenis genomen.
Weer is te Parjjs eeu dynamietbom
ontploft. Da bom was neergelegd op een
der veosters van de kazerne Loran, alzoo
in de onmiddellijke nabjjbeid van het raad
huis. De ontploffing g ng met zulk een kual
gepaard, dat personen op een afstand vau
21/2 kilometer dien hebben gehoord. De
eetzaal iu de kazerne is zoo goed als ver
woest en alle vensterruiten in den voorge
vel zjjn in stukken gevlogen. De schild
wacht voor de kazerne heeft niemand ge
zien die iets heeft neergelegd.
Als door een wonder heeft nieman eenig
letsel bekomen.
De faculteitsraad vau degenee>kuu-
dige school te Lyou heeft besloten de les
sen weer te openen.
Het cjjfer der ledigloopende mjjo-
werkors iu Engeland wordt thans reeds op
600,000 tot 700,000 geraamd. Ook de paar
den, vele duizenden in aautal, zijn uit den
dienst raar boveu gehaald; doch voor dezen
is het «uit sp-den gaan» der arbeiders al
les behalve een spel. De arme dieren, aau
de geljjkmatige warmte en de duisternis
onder deu grond gewoon, maken daar boveu
eene erbarmelijke vertooning. Zjj bibberen
van koude, eu het zonlicht hoe schraal
dan ook in de mistige, rookerige kolendi-
stricten verbjjstert hen.
Van de werkstakers heet het, dat zy wel
gemoed en vol vertrouwen deu uitslag vau
huune roekelooze handelwyzetegemoetzieu.
Het ergst zjjn de buiten hunne schuld scha-
delydeBden er aan toe. Tienduizendeu an
deren, die gaarne werken wilden, zjjn nn
door deu stilstand iu de kolenmjjueu mede
tot leegloopeu gedoemd. Zoo dreigt binnen
weinige dagen de geheele aardewerk- eu
porselein-industrie van noordelijk Engeland,
die aan een 50,000 menschen brood ver
schaft, te zullen moeten gestaakt worden.
De Engelsche Noord-oostar-Spoorweg-
maatschappy b6ett aangekondigd dat zy
honderdtachtig treinen per dag minder zal
laten loopeu dan tot dusver, tengevolge van
de werkstaking onder de kolendelvers. Het
voortdurend gisloteu worden van fabrieken
en het sterke inkrimpen van de vraag naar
kolen, hebben eene daling van de prijzen
teweeggebracht.
vooruit gekomen. Zijne trotsche houding, zjjne
edele wezenstrekken, zijne welluidende stem en
voo al de majesteit van zijn schoon gelaat, maakten
een diepen indruk op al de aanwezigen. Al de
hovelingen wierpen zich op de marmeren trappen
ned- r eu bogea zich op den grond; men meende
den jongrn en roemvollen Soliman in eene zjjner
gehoorzalen te zien, waarin hij de ontembaarste
pacha's voor zich in het slof deed kruipen. Na
eenige oogenblikken van een eerbiedig stilzwjjgen
deed de kreet: leve Amuratlbjj herhaling de
gewelven van het paleis daveren; weldra verspreid
de zich de bljjmare dier grooie gebeurtenis door
da gansche hoofdstad en da triomfkreet.- leve
A m u r a t! werd van het paleis tot aan de uiterste
einden der stad gehoord en duizendmalen her
haald door de ontelbare volksdrommen, welke
naar het gtooie plein van Sinto Sophia stroomden
en elkander daar schier verdrongen om den jongen
Keizer te verbeid» n en te begroeten.
Op dit oogen blik viel htt lichaam van Mustapha
levenloos op den marmeren vloer vau het paleis.
De pendule sloeg langzaam het verstreken uur,
terwjjl de muezzin op plechtigen en afgemeten toon
van den koepeltoren herhaalde: Het is acht uur.