N J
E 1
D
W E
Het ambacht eo de werkman.
buTt n l A D.
'e,;s;t°n
1819
Woens:hg 6 April 1892.
I7«k
II (Slot).
H«r 2r uiand' eeue kla88e "ik.
en d« h ,1 t# be«rÖf10o, dat de geest
De roem van een slaaf.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. ^,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland 1.80
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschgnt
elkeu DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
B U R E A IT: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE
C01IRINT.
PRIJS DER ADVEBTBNTIEN.
Van 16 regels 20 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentie n worden uiterlgk M aandag-, Woenidag-
en V r g d a g-a vond voor 6 uui ingewacht.
Uitgever»: KüFflSS b LAUS1I.
onze dagen, wordt, zooals wij reeds
hebben aangestipt, de aandacht op bizon-
*e. WÖZ0 gevestigd op den arbeider en den
®*beid, dat wil zeggen het vraagstuk van
en arbeid dringt zich sterk op den voor
grond; het is de quaestie van den dag ge-
din Menigeen denkt, dat de verhou-
gen Van den arbeid tot de maatschappg en
staatkunde in vroegere dagen dezelfde
dit 6 n a^S tbac8, Niets is minder waar dan
he i k *e8enwoordige toestand verschilt
.abreed vau den vroegereu. De vroe-
re inrichting van den arbeid zou in onzen
0 ook moeilijk opnieuw in het leven kan-
het i?eroeP9n "orden. In het verleden ligt
,l "eoen, en wanneer wjj de bewegiug, die
ans op dit gebied ontstaan is, goed wil-
en begrijpen, dan behooren wg ons eerst op
e hoogte te stellen van de plaats, die het
ambacht in de vorigeeeuwen heeft ingenomen
Hieruit kennen wg afleiden, wat in het
oude bruikbaars voor onzeu tjjii wordt aan
getroffen. Wg hebben bier bizouder den
handenarbeid op het oog, handenarbeid, die
van het begm der tjjdeu af tot heden toe,
ai is het op kleiner schaal, ouder de men-
«chen :n zwang was.
oorkLT"1®. mai?8chea. die ons uit de oudste
fflvnhln Bbel b« voorbeeld, de biëro-
Wsbekend ^reü der ^P^che Pha-
stoflen kZan.' verwerkten alle ruwe
ten reeds ,U 'eu deze arbeiders maak-
dier1Ï!? meu8cbeD. die hem van het
dier schelden, samenwerkten om in al de be
hoeften te voorzien, waaraan het uit het
u igk k670n men8chliom ter prooi
we i?UnP end t0ch ,tocdeu ZÜ ''J de
J-?4* eer8'e opening in den grond, het
eerste bladeren-dak van den boom, het eerste
een hnTe. 7 dW0I,g deu mensch zich
fen V „f8teenen werktuig te verschaf-
het Jjn a eö,!e bwam men daardoor tot
«Dror kar-t' eer8te werktuig in zjjn oor
een ba. 6U TOr™ moest dienenom
l»fc en Sescbikter te vervaardigen. De
hifibll761 ®ber'n!?ei),die werden aangebracht,
diob -ü ed met de technische vaar-
van i 8 ™en8ob«ri en waren het gevolg
r,ngende behoeften. Toen het men9ch-
den jmeer en ^eer in getal toenam, wer-
ieirfinQ0 jia ur^flke zorgen en verplichtingen
ontaf j uakoa,ebngeu grooter en hieruit
ond weder eene grootere bedi jjvigheid.
aanwas der families, het ontstaan van
mmen en volken deden ook de behoeften
voedingsmiddelen fctjjgeu, eu dit bracht
a_ "oecscb op bet denkbeeld, om plant-
aan F0edirig8iDiddöleu °P groote schaal
een bi eaken» eu hiervan als het ware
de 1 .F ,8 makeu< Dp deze wijzs ontstond
andbouw. Nieuwe behoeften werden ge
ren en hieruit kwam de zucht voort, om
F_ïï V ILLS 7 O N.
uer"b®,roea*dö Spaaiiiche «childer Diégo Velas-
Thet r°nP Venlangeu .van Koning Philip. IV,
intrek genomen'"k" pal8u "Het Escuria»l/r »ijn
liefhad en beschermd"® IV,die de kunsten
ijjn dak zou ^ddlS dat Velasquez onder
in het atelier r>°neiu ^°118 Ters°heen de Vorst
koninklijke hand68 UU8lenaars, om daar met
verzoek van Philir, «chets te beproeven. Op
geschilderd van f'i dc meester het portret
m ijjn schik overdAir&al Far®ja' en de feeman,
arbeid dea gerit... i n)wonderHjt goedgeslaagden
danken, gevolgd u611 unsten#ars, kwam hem be
ds slaaf in lndië een iougen mulat, dien hij
schilder een nr*nt>»- gekocht, en die voorden
Toon de Admi-a»i £0u^eu ketting droeg,
men Ju,n Co 'T v?rtrok, wilde de slaaf, dien
«eman stiet be.n ^ÏÏD j6r vol80D; maar de ruwe
«Denkt ,et d®n T0et terug:
gouden ketting' aan\.f bij hern, „dat als ik een
het geschenk l ecrn juweelkistje niet bij
behoort gjj den Van dit oogeublik af
Met deze woorden s3uez toe
ra*n vertrok de zeeman.
zich op bet of auder handwerk uitsluitend
toe te leggen en zich daarm te bekwamen.
Hiermede was het ambacht geboren. Het
komt ons voor, dat men zich aanvankelgk
uitsluitend op die vakken heeft toegelegd,
die niet het gemakkelijkst waren en onder
ieders bereik lagen en meer overleg en groo
ter kunstvaardigheid vereischten. Op deze
wgze zal Tubalbain de eerste geweest zjjn,
die het handwerk van smid uitoefende. An
dere arboid:koren malen, broodbakken, klee
deren vervaardigen eu dergelgken hebben
de huisgenooten ongetwgfeld langeu tijd
zelf gedaan. De bewerking van hout en steen
zal aanvankelgk ook wel niet tot een bi
zonder ambacht verheven zgn geweest, la
ter, toen men steden ging aanleggen, zul
len de timmerlieden en zteenbakkers zgn
ontstaan.
In vroegere tjjden was het ambacht in
weinig aanzien, daar de slaven het uitoefe
nen; hoewel de slavernjj in de eerste eeuwen
van 's menscheu bestaan onbekend was. Zjj
schijnt ontstaan te zgn met het zedelgk
verval der menscheu en den krgg, dia de
eene tegen den andere voerde, et grond-
bezit was ia d<>n beginne gemeen goed der
familie; later splitste zich dit; die had kreeg
meer eu meer; die niets bezat, werd armer
en verloor ten slotte zgue zelfstandigheid.
Ouder de heidenen was dit het geval. Da
volken, die de kennis van den waren God
geheel of gedeeltelgk behielden, bezaten ook
vrjje ambachtslieden, die zich vaak tot ge
nootschappen vereeoigden. Maar o ok hier
aan maakte het overheerschend heidandom
een eicae. Dit kende slechts groote kapita
listen en slaven. De middelstand ging tan
gronde en daarmede ook de bui gerljjke vrij
heid. Dit was bet gevolg van den invloed
van het despotisme.De vrge ambachten en de
landbouw werden daardoor vernietigd. Wel
hebben herhaaldelijk wijze wetgevers ge
tracht den middelstand tegen het kapitaal
staande te houden, doch ten slotte brachten
de bizondere kapitalen en het groote grond-
bezit weder alles onder het juk.
Het Christendom met zijoe verhevene ze
denleer en goddelijke openbaring kon alleen
het evenwicht tusschan de verschillende
standen der maatschappg bewaren, en er te
gen waken dat de eene deu andere niet
overbeerschte. Athene, zoowel als Rome,
bezat geena vrjje ambachtslieden; da rjjken
wisten door het houden vau siaven alles op
groote schaal te doeD vervaardigen en daar
door het vrge handwerk te vernietigen.
Daarom moet de arbeid eene andere beloo
ning ontvangen als het voedsel en dewoning,
die den slaaf te beurt vielen. De vrije werk
man, die geeue middelen bezat om de me
dedinging vol te houden, moest het wel te
gen de groote slavenhouders verliezen. Wg
vinden tusschen dezen toestand en dien der
fabrieksarbeiders, tusschen de kapitalisten
met hunne maatschappijen en deu strijd,
dien de gewone werkman daartegen heeft
De arme mulat itond over deze scheiding ver
slagen; niet omdat bjj zjjn meester erg betreurde,
deze had hem «lecht» ruw bejegend; voor elk
schroomvallig wezen, «onder levenservaring, i„
echter elke verandering vod toestand eene pgnl^ke
erisis Zjjn vreemdiooitig en ontdaan g.laat, zjj,le
onbeholpenheid gaven al spoedig aanstoot in het
atelier; hij werd de speelbal der leerlingen, het
voorwerp hunner laffe woordspelingen «n spotter
nijen. Om de herinnering aan den schop, w.armee
hij zjjne intrede in het atelier had gemaakt, te
bewaren, gaven zij hem den nxam van zjjn vroe-
geren me ster en h'iette hjj Juan de Pareja, een
naam, dien hjj altijd behield.
Velasquez had den kleinen mulat mededoogend
opgenomen en behandelde hem meer als trouwen
dienstknecht dan als slaaf. Jnan was dus altjjd
gelukkig, al» de kunstenaar tegenwoordig was;
maar verwjjderde deze zich, dat had hij van den
kant der leerlingen rer.olgingen te dulden, welke
misschien sl chts plagerijen waren, doch die hem
zwaarder vielen dan de grillen en onbeschoftheden
ran zjjn oudeu meester. Om er zich aan te ont
trekken, ging hjj zich, in de afwezigheid van
Velasquez, op den een of ander vergeten zolder
verschuilen, klampte zich in een hoek vast als
eene Hat, die door deugnieten achtervolgd, geheel
vol te houden, eene groote overeeukomst.
Zelfs de Joden bleven van dezen geest
des tjjJs niet geheel vrjj. Zjj hadden eene
betere zedenleer en hunne staatsinrichting
van God zelf ontvangen. En toch bezweek
de naastenliefde in den strjjd tegen het ei
genbelang. De handenarbeid verviel ook bjj
hen en kwam tot hetzelfJe verval als in
andere landen.
Tegen het einde van het Romeinsche
Rjjk was de maatschappg zoodanig opge
lost, dat de gewichtigste bedrjjven, die voor
de voeding van het volk onontbeerlijk wa
ren, tot staatsinrichtingen werden verheven.
Zoo was de toestand vaa het ambachlia
vroegeren tijd» En wanneer nu de heden-
daagsche maatschappg zich bejjvert om ver
betering aan te breugeu iu het lot vau den
werkman, pogingen in het werk stelt om
het ambacht ts relereeren, dan moeten deze
middelen tot verbetering van slechte toe
standen worden geprezen mits zjj geschie
den op christelijke fundamenten en er geen
eischea geschieden, die overdreven zgn of
de grens der betamelijkheid overschrijden.
Veel kan er verbeterd worden, wanneer
werkgever en werknemer in overleg treden
en van beide zijden met verstand wordt
gehandeld. Daardoor zullen do rampzalige
werkstakingen voorkomen worden eu zal
aan zieken eu ouden van dagen hulp en
bjjstand kunnen verleend worden.
Men verachtte in vroeger dagen de
eerste Christenen, omdat zjj arm en zonder
invloed waren; maar mee zag ze vljjUg,
werkzaam, vr edzaam en voorbeedigin liefde,
en bjj het aanschouwen vau de volmaakt
heid van hnn leven en de zuiverheid hun
ner zeden, verdwenen langzamerhand alle
vooroordeelen.
Zoo zij bet ook met den werkman ge
steld. Door dezelfde voorbeelden te geven
als de eerste christen werklieden, zal men
eene goede oplossing bespoedigen van de
moeiljjkheden onzer dagen. De werklieden
zullen hunne meesters tot eerbied en achting
dwingen eu ongelukkige, afgedwaalde broe
ders tot zich trekken, die in de afschuwljjke
genootschappen van vrjjdenkers en sociaal
democraten het verderf van ziel en lichaam
gingen zoeken. Door dea godsdienst als
grondslag te nemen, zal hot Ijjden worden
verzacht en de sociale vraag zonder twjjfel
worden opgelost.
In Duitschland wordt allea voorbereid om
binnen kort den zonatjjd voor het burger
lijk leven in te voereo. Te dien eicde wordt
vau regeeriugswege een wetsvoorstel in ge
reedheid gebracht.
£)e 77e verjaardag van Prins Vod Bis
marck werd in vele groote steden vbd het
Rijk feesteljjk herdacht. Uit Berlgn ver
trokken velen naar Friedrichsrub, om den
Prins geluk te wenscheD. De nationaal-
schuvr geworden w.
Er waren reed» twee jaar voorbij gegaan,
dat da mulat eijn bitter lot verweuschte, toen op
aekeren dag Velasquez plechtig aankondigde, Hat
er groote toebereidselen gemaakt moeB1 en worden
voor de waardige ontvangst van een edel ea be
roemd personage; de Koning zelf zou zich ver
waardigen, hem te vergezellen. Wie was dau die
onbekende bezoeker! Hij was slechts een eeuvoudig
burger vau Antwerpen; doch voor Velatquez en
zjjne leerlingen verheven boven den Koniug aller
Spanjaarden, hij was hnn bizondere Vor»t, de
koning der ichilderkuDst, de groote meester der
kunsten: RubeDS werd verwacht. Geh«el Europa
noemde diens naam slechts met geestdrift. In zjjn
roemdragend vaderland Nederland, in Erankrjjk,
Italië, Engeland, Spanje, overal werd zjjo naam
geëerd en hjj verdiende het.
Rubens wos de vriend van alle vorsten.Bjj Maria
de Medici* stond hjj in hooge gunst. Philips IV
had hem met waardigheden overladen; de Koning
van Engeland, Karei I, had hem in het volle
parlement tot ridder verheven; de infante Isabella
schiep er behagen in, naast zjjn schilderezel te
komen neerzitt-n.In alle Europeeschegalerjjen had
hjj zjjne doeken opgehangen; hjj had schilder- en
graveerscholen gesticht, die de wereld zouden ver-
Uberale pnrtjj zond een gemeenschappelijk
telegram. Graaf Waldersee begaf zich van
Altona naar Friedrichsruh, om zgue geluk-
weuschen aan te bieden.
De meeste te Berlgn verschgnende bla
den, onverschillig tot welke partjj zg be
hooren, wjjdden aan den voormaligen Rjjks-
kanselier opstellen, waarin zg hem om zjjne
verdiensten huldigen en hunne belangstelling
betuigen.
De Prins ontving talrjjke deputatiën.
Aan den optocht met fakkellicht, te Frie
drichsruh te zjjner eere gehouden, heb
ben ongeveer 5000 personen deelgenomen.
In weerwil van de koude is Von Bismarck
in de open lucht komen staan om den stoet
te zien défileeren, In eene korte toespraak
tur dankbetuiging zeide hg onder anderen:
«Wanneer wg vasthouden aan h6t verkre-
gene, zgn wij sterk genoeg om ons naar
rechts en links te weren; maar aanvallen
willen wij niet.»
Ia de Pruisische barakken bg Eidküh-
cen, waar de Russische Joden, die hun va
derland verlaten hebben, onder dak worden
gebracht, woedt de diphteritis en de schar
lakenkoorts op verschrikkelijke wgze.
Oumiddelljjk nadat de zittingen van
den Rijksdag waren gesloten, is de socia
listische afgevaardigde Kunert aan de zjjde
zjjner vrouw te Breslau op straat gevan
gen genomen.
Op twee aanvragen, om de Fransche Re
geering te iuterpelleeren over dewauordelijk-
hedeu, welke io de kerk Saint Joseph heb
ben plaats gehad, heeft de Minister-President
Lonbet geantwoord, dat een rechterljjk on
derzoek is ingesteld en de Regeering elke
interpellatie van de haud zal wjjzan, zoolang
dat niet is afgeloopen.
Eeue gemakkeljjk manier voorzeker om
zicb, voorloopig althans, van de zaak af te
maken.
Het koffiehuis op deu boulevard Ma
genta, waar Revacbol gevangen is genomeD,
wordt tegenwo erdig bestormd met bezoekers.
Ieder die er komt wil uit den mond van deu
kneebt, Lheraut, de juiste toedracht der
arrestatie van den anarchist vernemen. Bui
ten de deur staan politiedienaren om de
kjjke» aau te mauen niet te bljjven stil
staan, ten einde het voetpad vrg te hou
den.
Er zgu wel twintig teekenaars en pho-
tographen in het koffiehuis gekomen, voor
wie de knocht eu de koffiehouder moeten
poseeren voor het maken van hun conter-
feitsel.
Lheraut ontvangt ook ruime fooien van
de koffiehuisbezoekers. Van twee hunner
heeft hg 200 fr. gekregen. Zelfs beeft hjj
per post van een onbekende 500 fr. ont
vangen. Die jonge man is de held van den
dag. Niet Lheraut, zeggen sommigen, is zgu
naam, maar Lherot, en dit verwisselt men
weer met «Lheroe» (dea held).
Deze medaille heeft echter hare keerzgde,
bazen. Als boav-meester had hjj voor zich-zelf
een paleis gebouwd;de prachige kerk der Jezuïeten
te Antwerpen, was zjjn werk. Als diplomaat hal
hq vredestractaten gesloten, terwjjl hjj het portret
der souvereinen schilderde. Als schrjjver was hij
in schriftelijk verkeer met de grootste geleerden
van Europa. En het karakter van een dusdanig
man was zijn genie waardig.
Velasquez gevoffde eene diepe ontroering bjj
de gedachte, dat hjj door den beroemdste der
kunstenaars van zijn tjjd beoordeeld ging worden.
Hij zou gewenscht hebben, dat hjj zich aan hem
had kunnen voorstellen, alleen door meesterstuk
ken omringd, en hjj haastte zich om de laatste
hand te leggen aau zjjne schilderij «De rok van
Jozef," die de Franschen in 1809 naar bet Louvre
brachten, eu na de gebeurtenissen, die den va van
Napoleon ten gevolge hadden, weer aau Spanje
,ia .jarip van hot door Don Eiego
Velasque*°bewoonde paviljoenEen dezer stoeten
hield met eerbiedig ontzag stii, omKoning Phihp.
IV omgeven door de keer vsn de Spaanache
grandes, te laten voorbjjgaan.
(Wordt vorvolgi.)
