NIEUWE
tsrjsz «a, -tkci.
1823
Vrijde 15 April 1892.
17de Jaarnast
In eere hersteld.
BUITENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
HÜRlEMStHE C0IIR4IT.
Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. lilO
Voor het buitenland 1,80
Afzonderljjke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BURBAII: St. Janstraat Haarlem.
ÏIXND
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsrnimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uui ingewacht.
Uitgevers: KüPPBBS k L A U R E Y.
Het behoort, helaas! tot de gewone, doch
droevige verschijnselen, dat onze tegenstan
ders op godsdienstig terrein er op uit zjjn
om te trachten de verdiensten, de waardig
heid en de zelfopoffering van Katholieken,
die door hunne deugden en daden hebben
uitgemunt, te verkleinen of nog liever ge
heel en al te ontkennen en bovendien de
eerbiedwaardigste mannen op de ergerlijkste
wïjze te belasteren. Zoo heeft de lof, welke
den heldhaftigen Pater Damiau, wegens
zï)ne verpleging der melaatschen op het ei-
land Molokaï (een der Sandwichseilanden)
door de voornaamste Eugelsche ciuranteD,
die door Protestauten worden uitgegeven,
'oor en na zjjn dood werd toegezwaaid, den
Protestantschen predikautC.M.Hyde inHono-
lolu aauleiding gegeven aan zgn ambtsbroe
der H. L. Gage, den 2 Augustus 1889 (Pater
Damian stierf den 15 April 1889) een brief
te schrjjveu, waarin bjj die lofredenen on
zinnig heette en beweerde, dat Pater Da
mian niets voor de verbetering der toestan
den had gedaan en zich integendeel zeer
onwelvoegeljjk had gedragen. «De melaatsch-
heid waaraan hg stierf, moet, zoo heet het
in dien brief, aan zjjne zorgeloosheid en
onzedig leven worden toegeschreven.»
Deze brief kwam ter kennis van een En-
gelschmau, Stevenson genaamd. Eu deze be-
oomiddellijk opreisom persoonlijk
inlichtingen omtrent Pater Damian te ver
zijgen. De uitkomsten van dit onderzoek
waren voor dea protestantschen predikant
verpletterend. Stevenson schreef hem den 25
Februari 1890 een zeer uitvoerigen brief,
welke door de Daily JVeies werd gepubli
ceerd. In dat schrij ven schetst Stevenson het
leven en werken van Pater Damian op over
tuigende wjjze en noemt hjj den predikant
Hyde een leugenaar.
De brief i.s te lang om hier in extenso
te worden medegedeeld. Wjj zullen er dus
slechts enkele gedeelten van vermelden.
«Ik kan het niet met eene te groote over-
ujS'ugskracht aan ieder van vooroordeel eu
Q0d niet verblinden man herhalen: Alle
verbeteringen, alle hervormingen, die in het
ospitaal zjjn gedaan, zgn geheel en al het
werk van Pater Damiau. Zjj zullen hem als
een monument van zgn succes en van de
vruchten van zgn heldenmoed overleven.
Mgnheer, gij behoort tot een godsdienstig
genootschap (dat het mjjne is en waarin
voorouders hebben gearbeid) 't welk
Zlc" °p de Hawai-eilanden in een buiten
gewoon succès verheugde, waarvan gjj ech-
er geen gebruik hebt weten te maken. De
eerste Missionarissen (protestantsche) kwa-
™eD, zjj vonden, dat het land zich reeds van
z9u bloedig geloof had gereinigd. Bjj hunne
jj&nkomst onving men ben met geestdrift;
6 moei]ijkhedeD, welke men ontmoette, kwa-
FEU1LLET ON.
De twee neven.
AaDgezien er hoegenaamd geene getuigen
Iïn, hernam de deken, i» de zaak moeilijk en
ernstig. Ik moet u herinneren dat de straflen hard
zijn, voor den dief zoowel als voor den eerroover;
dat hier te Gent de justitie duistere kerkers en
stevige galgep heeft. Gjj zult dus beiden, voor
God onzen Heer, een <ed g»an afleggen, dat gij
niets dan de zuivere waarheid zult zeggen.
Men bracht een Christusbeeld, waarop de beide
neven, nedergeknield, de handen uitstrekten; zjj
*woeren,de eene na den andere,met een even gerust
din1 zon^er de minste achterhou-
8, de waarheid zouden zeggen. De goede deken
door IT*1 n'e' in verlegenheid gebracht,
ben' 8^®ndvastigheid dier beide mannen; hjj
kond11 if Ke'ooven dat Joseph zich bedrog en
din hben; evenwel verbood zijne ondervin-
en om een te voorbarig oordeel te vellen
8lDg dus tot eene regelmatige ondervra
ging over.
reden eene uit,// sprak hjj tot
1, e8°nnldig.r, „waarom gij die drie honderd
gn en, daar, 0p uwe toonbank, zoo voor de haid
hadt staan?
Ik had den zak daar neergezet, antwoordde
Joseph,om eene som geld van drie honderd golden
men veeleer door de blanken, dan door de
inboorlingen, omdat deze in de zeodelin-
gen vertegenwoordigers van God zagen.tls
hier de plaats niet, om de oorzaken van
het fiasco dezer Missiocprissen te bespreken.
Eeue oorzaak, eeu element slechts moet ge
releveerd, moet openbaar behandeld worden.
In den loop! van uw Evangelisch beroep
werdt gn rjjk. 't Zal voor u geen nieuws
zijn,«te hooreu,|dat de woumgeu uwer Mis
sionarissen iu de straten van Honolulu
voorwerpeu van spot uitmaken. By mgu be
zoek te uwent sprak de koeler van het
rijtuig waarvan ik 8100 e' ^aö8 ea
breed over de luxe en gemakken uwer prach
tige woning. Voor mg zou het in elk geval
iets nieuws zgn geweest, a s iemand rnjj op
dien namiddag had voorspeld dat ik mjj
later in de droevige noo Izakelgkheid zou
moeten bevinden, mgne toemalige tudruk-
ken te pnbliceereu. Maar het >s noodig men
dient in de wereld te weten dat do brief,
waardoor gjj de eer van Pater Damiau be
zoedelt, in een huis geschreven werd dat
met recht den njjd van velen opwekt. Het
komt mg voor, dat gg nooit de schouw
plaats van het leven en den dood van pater
Damiau hebt be/ocht. Halt gg dat gedaan
en er aau gedacht, toen gg uw brief op-
eteldet en dan een blik op uwe omgeving
geworpen, uwe>n *ou den dienst hebben
geweigerd. Toen bet onge u. Se®eeu-
tenaren bezocht, toen de melaatschheid uit-
een opofferen. Aan deze JJj"8 en
aan u, een barer hoofden, heet God te.ver
geefs de gunstige gelegenheid gezonden.»
Deze brief van deu Eugelschmau Stevea-
sou moet geheel en al onbekend zgu geble-
ven aan de Duitscbe protestantsche tgd-
scbr.fteu.diedelasterlgkeaantggingen tegen
den hoogst achtenswaardigen Missionaris
hielpen verspreiden. In de elfde aflevering
van het Baseier Missionsrnagazm 1891, wer
den namelijk de beschuldigingen opnieuw
gereleveerd en wel is waar door den protes
tantschen zendeling Reusch te Hongkong.
Deze schreef, dat tig «e van eene Eugel
sche weduwe bad vernomen, die eenigen
tjjd in Honolulu als ziekenverpleegster was
werkzaam geweest, doch door de nieuwe
Koningin was ontslagen.
Dit bericht van bet Alissionsmagazin werd
door de anti-katholieke Saarbrücker Zei-
tunq overgenomeo. Een ander blad, de St.
Johanner Volhzeiimgzond het aan het
Picpusgenootschap, waartoe Pater Damian
vroeger had behoord. De Generale Overste,
Pater Ehrhard te Parijs ete.de in Decem
ber va i het vorige jaar 5000 franks ter
beschikking voor hem, die de waarheid der
uitgestrooide lasteriugeu aon bewgzen.DtSf.
Johanner Volksztg.wel veronderstellende dat
de Saarbrücker Zeitung met veel moeite zou
doen om de 5000 franks te verdienen,schreef
aan mijnheer Lievinus Soms van de Sintjans
plaats, te betalen, ter voldoening van «ene 8an_
zienlijke partij ra-pzaad, welke hg mg geleverd
had; tn juist omdat ik heden-middag dien heer
betalen moet, heb ik dw goed getelde som niet
willen aantasten en ik ben daarom het goudstuk
in de herberg van den Ruwaert gaan wisselen.
En gjj Jacob, ?roeg Claes Diercks, na een
oogenblik zwjjzens, hoe komt gg aan die drie
honderd gulden, welke gg, door een vreemd
toeval bg u draagt, en die, even als de drie
honderd gulden vau Joseph, uit allerlei geld zijn
181Detfrom heb ik gebeurd van onderscheidene
koornkoopers uit de stad en van buiten,antwoordde
de dief, a»n welke ik dezen morgen op de Vrjjdag-
sche markt, gerst en zaden verkocht
De deken bedacht zich eenigen tgd; daarna
zeide hjj, zich andermaal tot Jacob wendende:
Gij hebt te uwent, in uw winkel, bjj
geval nog drie honderd andere guldens, in klein
eeld evenals de som, die zich in dezen zak bevindt!
Jacob Paes antweordde van ja.- Welnu, laat
dan den zak in geschil, voor een oogenblik hier,
hervatte de grijsaards, ga met twne getuigen naar
uw huis en breng ons dien tweeden zak met drie
honderd gulden; daarna zullen wjj de zaak be-
De graankooper Jacob, die volstrekt niet giste
wat de deken in zjjn schild voerde, was bjj zich
onmiddellijk aan den prottstantscheu zen
deling Reusch te Hongkong om het adres
te vernemen van de Engelsche weduwe eu
bovendien nog aan deu keizerlgken Duit-
schen Consul te Honolulu.
Het resultaat was wederom voor den
lasteraar totaal vernietigend. De Heer
Reusch schreef: «Het doet mg leed, dat ik
u het geweoschte adres niet kan geven,
vermits ik het zelf uiet weet. De bedoelde
dame beeft sinds haar vertrek, niets meer
van zich laten hooren. Deze brief draagt
het postmerk Hongkong, 12 Februari 1891.
Van den keizerljjk Duitschea Consul te
Honolulu kwam bet volgende bericht.
«Honolulu, 25 Februari 1892. Ik heb uwe
geëerde letteren van 17 December ontvan
gen en dat ik u eerst heden antwoord, heeft
tot oorzaak, dat ik tgd wilde nemen, om
juiBte mededeelingen te kunnen geven. Mgu
zegsman is ongetwijfeld de beste, dien ik
iu de aanhangige quaestie kan raadplegeD.
Hg is een eerbiedwaardig man, die met de
omstandigheden geheel en al bekend is, hier
reeds 42 jaar verbljjf houdt en bjjna den
ganschen tgd op het eiland Molokai heeft
gewoond. Deze heer heeft Pater Damian
gedurende deD ganschen tgd van diens ver
bljjf dus 16 jaar lang gekend, heeft
voortdurend met hem in verschillende rela-
tiëu gestaan (mgu zegsman had de verzor
ging der melaatschen onder zjjn toezicht
eu was tegeljjkertjjd magistraat voor de
kolonie der melaatschen) en hg verzekert
mg, datdeinuvv schrgven vermelde bate-
ljjke mededeelingen over den eerbiedwaar-
digen afgestorvene, geheel en al onwaar
zgn; hg had de stellige overtuiging, dat
alles laster was.
de keizerljjke consul
H. J. Glade.
Het eerherstel van Pater Damiau is door
dezen brief volkomen. De lasteraar, de pro
testantsche zendeling te Honolulu, is aan
de kaak gesteld. Het Missionsblatt zal, naar
wjj vertrouwen de bezoedelde reputatie van
Pater Damiau wederom iu eer herstellen en
voortaan zeker geene gastvrjjheid meer ver-
leenen aan lasterljjke artikelen, welke van
zekere zgde worden ingezonden.
Dit voorval toont wederom, dat men aan
tendenzieuse berichten van protestantsche
zendelingen niet onvoorwaardelgk geloot
moet schenken. De haat toch jegens de Ka
tholieke Kerk en hare Bedienaren is bg
velen zoo groot, dat men zich niet schaamt
de ergerlijkste lastertaal te verkondigen.
Moge deze gebeurtenis er toe bgdragen dat
velen onzer tegenstanders op godsdienstig
gebied hunne pen en tong iu bedwaug
houden, wanneer zij over personeu of zaken
tot de Katholieke Kerk behoorende, gaau
schrgven of spreken. De cbristeljjke liefde
zou er in elk geval veel bg winnen en
meDig Katholiek zou gevrjjwaard zgu van
zeiven zeer tevreden, dat hjj zich zoo goed gehou
den had en begaf zich dus met de beide getuigen,
welzemoèd en met rasscha schreden naar zijn
winkeh w«#r bjj iu alleijjl, drie honderd gulden,
in onderscheidene speciën bjjeenzocht, en deze,
in een zak, bij den deken bracht.
In zjjne' afwezigheid had Claes Dierckx aan
zijne dieDstm»agd bevolen, om in twee onder
scheidene ijzeren potten, water te koken. Niemand
der aanwezigen kon bevroeden wat er gebeuren
moest. De deken wierp het geld vao den terug-
geëischten zak in een der potten en in den anderen
het geld van. den tweeden zak; daarna roerde bij,
met de grootste bedaardheid, mei zgn stok, het
geld in de beide potten om.
Hoewel de aanwezigen bsgonnen te zeggen
dat de onde man zijne toevlucht tot tooverjj nam
en dat de waarheid onfeilbaar ontdekt zoude wor
den bleef Jacob Paes onverz-tteljjk bg zijne vroe
gere' verzekeiing volharden en legde niet de minste
ongerustheid aan den dag.
Toen het water eindeljjk bekoel 1 was,beschouwde
de deken zijne oppervlakte met groote oplet
tendheid en hij liet ze mede door al de aan
wezigen nauwkeurig gadeslaan. Het wakr van
den pot, die het laatstelijk door den graa kooper
aangebrachte geld behelsde, dat hjj zelf, onder
het oog van de twee getuigen, uit zjjn winkel
gehaald had, was bedekt met schier onzichtbare
stroodeeltjes, droog en licht stof, en wit stuifmeel.
de ergernis, welke hem zoo vaak van on
derscheiden kanten wordt gegeven.
De correspondent van «Dalziel», die in
audiëntie door den H. Vader ontvaDgen is,
meldt, dat Z. H., hoewel hg zeer mager, en
zgn gelaat bjjna doorzichtig blank is, er
toch welvarende uitziet. Da stem des Pau
sen was rast en helder, en Z. H. liep met
eeD lichten en vasten stap als van eeu jon
gen man. Men kan dus gerust zgn, zegt
de correspondent, dat de gezondheid van
Z. H. niets te wenschen overlaat.
Omtrent het onderzoek naar den
moordaanslag op deu Proost Poninski, die
naar bet heette door een Poolsch anarchis
tisch komplot ondernomen was, wordt thans
van blijkbaar geïnspireerde zgde medege
deeld dat het betrokken zgn van een anar
chistisch komplot bjj deze zaak zeer on-
waarschgnlgk is, hoewel misschien eenige
der daders met anarchisten persoonljjk be
kend waren. Verder bleek, dat twee van de
terstond neergeschoten booswichten, Pila-
kowski en Zukowski, in de Berljjuscbe
voorstad Weissensee woonachtig waren.
De laatstgenoemde, een verarmd Poolsch
edelman, had eene goede opvoeding geno
ten en leefde schamel, met vrouw en drie
kinderen, als klavieri rakersbediende sedert
twaalf jaar in Weissensee. Hjj werd vroeger,
te gelijk met Pilakowski, wegens anarchis
tische aanslagen uit Parjjs verbannen. Er
wordt beweerd, dat Zukowski in zgn schild
voerde zichzelven en zgn medeplichtigen
eene aanzienlijke geldsom te verschahen,
om daarmede naar Amerika te vertrekken.
Voor zoover tot nog toe bekend is,
zal het bezoek vau de Koaingin fx de Ko-
niugiu-Regentes der Nederlanden te Berljjn
ongeveer eene week duren. Reeds worden
in het zoogenaamde «Nieuwe paleis» te
Potsdam de voor HH. MM. bestemde apar-
tementen gereed gemaakt terwjjl ook de
keizerljjke familie met den geheelen hofstoet
naar de zomerresidentie zal verhuizen, die
bjj eenigszins gunstig weder juist in het
voorjaar verrukkend is. Met het oog op de
aanstaande bevalling der Keizerin zullen de
fee8telgkbeden bjj het bezoek der Koningin
nen wel meer tot den intiemen familiekring
beperkt bljjven.
In de fabriekstad Saint-Etieone is
op de Arbeidsbeurs eene voorbereidende
vergadering gehouden tot organisatie van
de manifestatie op den eersten Meidag.
Er is besloten eene commissie te benoemen
tot het ontwerpen van eeu programma. In
de commissie zulleu alle werklieden-syndi
caten vertegenwoordigd zgn.De manifestatie
zal, evenals in de vorige jaren, geheel en
al een vreedzaam karakter hebben. Men
zal resolntiëu aannemen ten gunste vaD den
Ziedaar ontegenzeggelijk eene som gelds,
die uit handen tan koornkoopers en bakkers
komt, sprak de schrandere deken; maar ziet gjj
wel hoe de oppervlakte van het water van den
betwisten zak slechts bedekt is met die vette en
olieachtige stoffen, die de toonbank van eeo koop
man in olie en specerjjen verradenl
De diefstal werd dus alben door die schrandere
proefneming rsn den deken ontdekt; eindeljjk
begon Jacob te stamelen; men zond hem naar
de rechters waar zjjne veroordeeling werd uitge
sproken.
Ongelukkig melden de onvolledige aanteeke-
ningen, die de namen en eenige omstandigheden
van deze gebeurtenis voorde nageslachten bewaard
hebben, ons niet welke straf den dief werd op
gelegd. Wjj weten dus niet of hg door de spitsroede
heeft moeten loopen, of dat hjj veroordeeld ia
geworden om in de eene of andere gevangenis
plaats te nemen; of, wat nog erger is, of hjj uit
het land verbannen of opgehangen is geworden. De
volksverhalen die sedert vele eeuweD, bjj de oude
li den dier wijk bewaard worden, verzekeren, dat
hjj aan de galg is opgehangen. Evenwel kan men
daaromtrent niets met zekerheid zeggen. Het al
gemeen he rschend gevoelen wil, dat de Neven-
straet te G^Dt, haar naam te danken heeft aan de
vermaardheid der beide mannen, wier geschiedenis
wjj thans hebben vtrhaald.
