N 1
E W E
17 de Jurgug
1831
frijlsg 6 Mei 1892.
Goddeloosheid en misdaad.
Ook een geleerde der moderne
richting
iuTlT F, IM I. A V l).
ABONNEMENTSPRIJS
AGITE MA NON AGITATE-
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
feuilleton.
In doodsgevaar.
Hifklo hif voort
HUIILIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem.
Voor de overige plaatsen in Nederland
Voor het buitenland
Afzonderlgke nummers
fr. p.
0,85
1,10
1,80
0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDA
BUEEAÏÏ: St. Janstraat Haarlem
G en ZATERDAG
COURANT.
Van 16 regels 80 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjb Maandag-, Woensdag-
en V r g d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgaver»; KüPPÊRS k L A U R E T.
Eiken dag ziet meD met schrik het getal
misdaden aangroeien, en velen vragen zich
met verwondering af,'waaruit dit vreeselijk
toenemen van moorden, diefstallen, brand
stichtingen, zelfmoorden toch voortkomt.
Die de oogen wil openen,zal zoader moeite
of twjjfel de oorzaak ervaa ontdekken.
Men bestrijdt den godsdienst, men wil de
menscuen overtuigen, dat het leven hier op
aarde alles voor hen is, dat er hun hierna
maals niet», beloouing noch straf, te waeh-
te» staat.
D het wonder dan, dat vele menschen
a»Q hunne driften den teugel viereD, daar
joon niet slecht, da kracht der wet, maar de
fundamenten zeiven der wet vernietigt.
De godsdienst leert ons de ware plich-
feu eu de ware ztdeleer. En men loochent
Dod en zg,,ea!machtige VoorzieuigheiJ. En
a's zulke ge lachten van ontkenning iu'e men-
schea geest zijn ingedrongen, zal hg geen
dwang meer erkennen; hjj zal maar eene
Zaak in de wereld als echt aanzien... genot,
ea niets dan genot.
Somtijds doet de kracht der waarheid merk
waardige bekenteuiaen spreken, zelfs door
die verre verwjjderd zjjn van alle gods
dienstige gedachten. Zij erkeuneu dikwerf
dat het toenemen der misdaden is toe te
schrjjven aan Int doen verdwijnen van den
godsdienst, aau goddelooze geschriften, dag
bladen en boeken, aan romans, die de ze
den bederven, de driften aanwakkeren, die
den meu8ch voorstellen als een dier, dat
hechts leeft om aan zjjue zinnen te voldoen.
Zoo vinden wjj, onder andere, in een tijd
schrift eeue bekentenis van den maar al te
beruchten Zola, eene bekentenis, die een
droevig tafereel van onzen tjjd en tevens de
oorzaak van de zodeloosheid.en de misdaden
duidelyk doet aanschouwen.
«Nooit, zegt Zola, scheen het leven las-
"Rtr te drageu! Na de groote maatschap-
Polgke omwentelingen zag men dikwijls een
utkeer van het leven, een verlangen naar de
'Ust ia (jen gCh00t jer aarde.
«Het is een slechte wind, welks adem de
°°d voert. De besmetting van den zelfmoord
Vertoont zich als eene pest, men weet niet
*aaruit voortgesproten. Nooit heefv die be-
smettiag zoovele slachtoffers gemaakt.
«Men verlaat het leven in massa, uit af-
eeW met het verlangen naar rust op het
erahof, waar de zon de grafstede verwarmt.
«Ea daarbij ziet men nog dat het bloed
er verwonden de straten bezoedelt. Men
°udt zich, men wordt vermoord.»
Men moordt, men dooit zich zelf, ora-
a!j. men het leven moede is!
het wonder als men het leven slechts
Schouwt als eeue periole van genot, als
meent, dat met dit leven alles is ge-
'gd en er geen strat of beloouing bier-
bestaat.
Vervolg.)
kr^6 ketel had water noodig. Lw draaide eene
Haast Toen alles ia orde was, ging hij
begon machiue zitten, stak zijae pijp aan en
Wat erPemïeu over de heerlijke toekomst,
te ï)8 j, ?®P het hem toch mee! Ieder jonkman
D,jg e ZOa jalo rach op hem zjjn.
doec e Waaudf n te voren zou niemand Lee hebben
hebben v°sen» dat bjj ooit den moed zou gehad
Het Wa a'B 'e vragen, en nu was zij de zjjne.
»aar.T ODgelooflgk, en toch was het
?a 11 dat hem zoo juist van
Zoo 8>meni Welk een leven wachtte hen.
Juist op ri a8Ch uit 8Üne pijp en stond op.
0Pening at 008enblik verscheen er in de deur-
°P den vf6116 ®estafle, die eene breede schaduw
Kan°e,u ?an het vertrek wierp,
kodloop ^ier °A eens opsteken, baar? De
buiten dp °'ers°hreed den dorpel niet. Hij stond
uit. n 'oren, #n hield zjjne pjjp voot z'°b
mndloop.- ler °'k eens opsteken, baa.-r ue
buiten dp °'erschreed den dorpel niet. Hij stond
Uit. n foren, #n hield zjjne pjjp voor zich
*eide Lp«Z6't;0r" ^0ln binnen, dan zal ik u helpen,
°P har tel jj ken toon. Hjj was zoo vol
Wanue&r de dwalende mensch God on
godsdienst uit zijn ka« doec verdwij
nen en daarmede de zedeljjkbeid en gerech-
t gbaid; waartoe zal hij dan zijne toevlucht
nemen, wanneer hjj inplaats van genot te
hebben met rampen en, tegenspoed heeft te
worstelen..
Rampzalig is de meuscb, die God eu gods
dienst miskent. I umers Geloof eu Hoop al
leen kunnen den measeh staande houden in
den strijd op aarde. Die niet gelooft aan
een leven van zalig g. luk aan gene zjjie
van het graf, die zich niet onderwerpt aan
den wil van Hem, Die de wereld nit het
niet schiep en het lijden en strjjden iet
onbeloond zal laten, hjj vervalt tot misda-
deD, die hem hier en hiernamaals ten ver-
derve voeren.
Wjj hebben reeds meermalen gewezen op
den onzin, welke door de moderue geleer
den wordt verkondigd. Een staaltje van
hunne hooge wgsheid vindeu we opnieuw
in het tijdschrift Paedagogiurn waarin een
zekere Dr. Karl Pdz te Leipzig, ten artikel
heeft geschreven get teli «De pest van het
bggeloof eu hare genezing door de opvoe
ding.»
ln dit geestige artikel wordt o. a. het
volgende beweerd.
1 Aau den Rjju eet men op Asschewoens-
dag gerstebry en bloedworst opdat de
beurs goed gevu'd worde en men van koorts
bevrijd blij ve.
2 Op een wijnberg aan den Rtju wag
fcenigen tij 1 geleden eiken avond e,a licht
te z;en; het volk hield het voor eene arme
ziel, die geen rust in het graf vond. Was
eek ter niets anders dan eens mottenval.
3. Hoe iu katholieke landen met de ge
nezingen door Mariabeelden en reliquieën
het bggeloof wordt gevoed, t is zoo bekend,
dat daarover eigenlijk geen woord behoeft
te worden gesproker. Zoo weten wij, dat
in 1732 ieder student (iu alle werelddee-
len?) een «Agnui D i.dat van was ge
maakt was door den Paus gewijd, dag en
nacht op de borst moest diagen om
z^ker te zgn voor ljjf-- en zielsgevaren.
4. Het is historisch bewezen dat men
in de miJdeleeuwen o. a. een ezel vereerde
cn hem bjj de Hoogmis deed kni-ltn.
5. Kort geleden maakten duiztn !en een
pelgrimstocht naar Trier, om bjj den heili
gen Rok, die onder de vele, meer dan acht
tien, hei ige Rokken als de echte werd ver
klaard, geluk en zegen te halen
Aldus schrjjft Dr. Karl Pilz, met hot een
man vau de moderne wetenschap e g me
zellbewu tzjjo- Een bewijs te ieveren voor
zjjue beweringen, acht hg natuurlijk niet
noodzakelijk. Hjj kent zijn publiek, waar-
vrooljjke gedach'en, dat hjj de heele wereld
wel een genoegen had willen bawjjzen. De land
looper trad binnen en wierp ter sluiks een haasti
gen blik op de baak, waar de j-s lag.
Ik zal u dadelijk vuur geven, zai Lee, terwijl
hjj de deur van den vuuroven open deed. Ik heb
pas wat water in den ketel gedaan en moet nu
de deur gesloten houdea om het vuur wat te
laten aantrekken.
De landlooper bleef staan met de pjjp in de
hand Dat zie ik, zeide hij kortaf.
Mijn maat heeft er te veel kolen op gedaaD,
zeide Lee, terwijl hjj met een lapje poetskatoeo'
tusschen de walmende kolen scharrelde. Wacht,
hier hebt ge vuurl Hjj reikte het den andere
over, rees op, en terwijl hij met zjjn rug leunde
tegen de balustrade, die om deu put liep, wachtte
hjj tot de man zijue pijp zou aang,stoken hebben.
Wat drommel! ge hebt er geen tabak in. Gjj hebt
misschien niels meer? Wacht, ik zal u wel wat
van mjj g venIHjj ging i aar zjjn jas en kwam terug
met een blikken doos, waarin hjj zjjn voorraad
bewaarde.
De landlooper volgde zijne bewegingen met
gretigen blik. Als Lee dien had bespeurd, zou
hjj zeer zeker argwaan hebben gekregen, maar
hjj stond met zijn rug naar den man toe.
Dank u, zeide deze, terwjjl hij zjjne pjjp
voor niets te dom klinkt, als het maar t:-
gen <la Keik en.den godsdienst is gericht.
Maar er zijn tóch ook nog lieden, die
niet maar zoo voetstoots alles aannemen en
gelooven, wat zich een modern geleerde ge
drongen gevoelt te beweren, maar bewijzen
verlangen- Tot dezen 'behoort een lezer van
het Magazin Jür Padigogik, die naar aan
leiding van bovenstaande beweringen, de
volgende woorden richt tot Dr. Pils:
«Aan uwe beweringen ontbreekt elk be-
wg». Daardoor worden ze onbruikbaar voor
de wetenschap en krenkend voor vele me
deburgers. Vermits gij echter ongetwijfeld
zulke beweringen n;et hebt geschreven, zon
der naar de juistheid ervan door feiteu eu
documented een onderzoek te hebben inge
steld, veroorloven wij ons de volgende vra
gen aan u te richten;
cl, In welke gemeenten aai^deu Rijn eet
men op Asschewoeosdag bloedworst? 't Is
bekend dat deu Katholieken op dien dag
het nutt gen vaQ vlesschspijzen is ver
boden; en atn den Rij-i wonen meestendeels
Katholieken.
2. Waar ligt de wijnberg, waarop het
licht verscheen, dat de me .schen voor eene
arme ziel hielden, die geen rust in het graf
kon vinden.
3. Wanneer en waar hebben genezmgen
door Mariabeelden'en reliquieën iu katho
lieke landen aan het bijgeloof voedsel ge
geven? Hierbij veronderstellen wjj, dat
gjj weet, dat een «Agnus Dei» noch een-
Mariabeeld noch eene reliquie is.
4. Waar is het historische document te
viudeii, volgens 't welk men den ezel heeft
vereerd en dit dier gedwongen heeft bij de
Hoogmis te kuielei
5.° Wanneer en waar is de heilige R >k
te Trier als de echte verklaard geworden?
Waar worden de zeventien overige bewaard?
De beantwoording dezer eenvoudige vra
gen zal u niet mo iljjk vallen, temeer daar
ze in het belaag der wetenschap geschieden
zal en in bet belang van velen uwer mede
burgers geschieden moet. Het is voor mg
vol loonde als het antwoord in het Paeda
gogiurn of in dit tijdschrift volgt.»
Aldus luidt de uituoodiging in nummer
6 van het Magazin für Paedagogik van den
8sten Februari van dit jaar. Da Heer Dr.
Pilz heeft echter nog niets vau zich laten
hooren eu hjj zal vermoedeljjk ook wel het
zwijgen bewaren. Tusschen beweren en be
wijzen is gmot verschil.
Volgens medeleeling van den correspon
dent van den Courier de Bruxelles, legt Z.
H. de Paus de laatste hand aau een zeer
gewichtig stuk omtrent deu staud van zaken
iu Frankrijk.
D.t scbrjjvea zal waarsehijuljjk aao éan
of aan alle leden van het Fransche Episco-
uit de doos stopte.
Het is een laudlooper, dacht Lee, arme
dronnsel! Wie weet hoe moe de kerel is!
Als ge trek hebt, kunt ge hier wel een weinig
uitrusten. Ik ben slleen, en dau heb ik nog wat
aanspraak.
Gaarne, zeide de man. Hg nam eeD lagen
stoel die tussehen de deur en d-opening van den
put stond. Lee leunde tegen den deurpost, en
daar hjj z»g> R®* <te andere niet veel trek scheen
te hebben om een gesprek te beginnen on hij
zelf bimnder geneigd was tot babb len, ging hjj
maar voort met praten over datgene waarvan hij
het meeste verstand had, zjjne machine. Alleen
onthield hjj zich met het oog op zjjn bezoeker
zooveel mogeljjk van kunsttermen.
ür zgn eene massa lieden die geen versland
ran machines hebben. Weet gjj er iets v»l?
Niets.
Nu, zie eens. Natuurljjk hebt ge vuur en
water roodig, anders kunt ge natuurljjk geen
stoom krijgen, en als ge geen stoom hebt, waar
zoudt ge dan de drukking vandaan halen? En
eene machine zonder drukking kunt ge geru>t
voor oud jjzer verkoopen!
Zoo, zeide de ander, zonder cenig blijk dat
hjj belang stelde in hetgeen hem werd verteld.
Hjj zat zoo dat hjj, zonder zich te bewegen, de
paat zjjn gericht. Men verwacht dat bet op
het einde dezer week sa! verschgneo.
Het is te Luik niet bij de ontplof
fingen van Zondag-avond gebleven, Maan
dag-avond opnieuw, ongeveer tezelfdertijd,
beeft eene zware ODtploffiog aldaar schrik
verspreid en schade aangericht. Maar ge
lukkig ook, geljjk Zondag-avopd, vallen er
geene persoonlijke ongelukken te betreuren.
Te 8 our 50 min. deed zich eea rreese-
lijke slag hooren, gevolgd door een gerom
mel als vau den donder. Daar de Heer Lon-
dot, commandant der garde civique, eene
schriftelijke bedreiging ontvangen had, ea
de s ag gehoord werd uit de richting zij oer
woning, Boulevard de la Sauvenière, hoek
Hue St.-Jean, dacht man niet anders, en hg
zelfs in de eerste plaatv, dat het op zgn huis
was gemunt. Hjj zat rustig met sjjne echt-
genoote op de 2e age, toen de vreeselgke
slag hem deed opspringen, en onmiddelljjk
met bljjdschap bespeurende dat sjjne vrouw
noch hjj gedeerd was, snelde hjj naar be
neden om zich vau het gebeurde op de hoogte
te stellen. Daar bleek intusscben dat de ont
ploffing aan de overzgle, op den anderen
hoek der Rue St.- Jean, had plaats gehad, in
de woning van Graaf Minette d'Ouhaya.
Bljjkbair is door het keldervenster een pa
troon of bom in deu kelder ge worpen, want
daar heeft de ontploffing plaats gehad, ter
wjjl een deel der verdieping vau deu bega-
uen grond is vernield. De verwoesting is
zeer groot; deuren eu vensters, de vestibule
en corridor, de marmeren trap naar de eerste
verdieping, enz., zgn vernield, terwjjl het
geheele gebouw zulk een schok gekregen
heeft, dat geen vensterruit is heel gebleven
eu tot boven in huis de deuren uit het slot
gesprongeu zgu cn niet meer slniten.Dd Graaf
en G av:'u Minette waren niet te huis, terwgl
de kinleten zich in de bovenverdiepingen
bevonden.
De Duitscher, d;e onmiddelljjk ca de ont
ploffing in het buis van Graaf Minette door
het publiek werd aangehouden, is na een
streng onderzoek en verhoor weder op vrjje
voeten tresteld.
De directie der groote wapenfabiiek
van de firma Loewe, die door den beken
den Rector Ahlwardt beschuldigd was be
drog met de leveringen aan het leger ge
pleegd te hebben, beeft doen bekend maken,
dat zjj voorloopig den Heer Ahlwardt niet
wegens laster zal vervolgen, omdat het Open-
baarMiuisterie reeds Tan de feiten in quaestie
door de militaire administratie iu kennis
werd g steld.
Over de ontploffing bjj de kazerne
te Tours verneemt men nader het volgende:
Z kere Conin Godefroy, kruidenier en
koopman in vuurwerk, had het in zjjn hoofd
gekregen om in den nacht van Zaterdag
op Zondag zijae buren en de bewoners van
de kazerne tegenover hem eens te doen
schrikken. Hij had daartoe een bom uit zgn
jas kon zien, wamn, naar hij wist, het geld
was.
Vuur en water en drukking, ziet gjj, dat
is alles op zichzelf wel goed, maar gjj moet zorgen
dat gjj van alles niet te veel hebt. Hebt ge te
veel water, dan kunt gjj geen stoom krjjgen, en
hebt gjj te veel vuur, dan is er te veel drukking,
en als er te veèl drukking is, dsn barst de ketel.
Vat gjj het?
Zeker.
Gij hebt gezien, dat ik zooeren het deurtje
van den ketel dicht deed? Nu, dat deed ik bjj
wjjze van blaasbalg, om het vuur wat aan te
blazen. Msar als ik het nu te lang dicht laat, krjjg
ik te veel stoom.
Zoudt gjj dat? zeide da landlooper, op een
m-:er belangs'eilenden toon. En al» gjj te vee
stoom hadt, wat dan? vroeg bjj.
Wel, dan zou de ketel springen.
Dn», al» ge nu eens in slaap vielt, dan sprong
de machine? .i-.-j
Ja, tenminste alsgg mg met hgtgds wakker
gn aia dat gebeurda, dan vloog het geheele
gebouw ic brand? Hjj soheen nu werkeljjk zeer
veel belang in de mededeelingen te stellen.
Wordt vervolgd})
