N
E W E
Sociaal-democratic en gods
dienst.
1844
Donderdag 9 Juni 1892
17d« Jatrgaic
BUITENLAND.
Pei 3 maandeu voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1^0
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
B U R E A IT: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en Vrjda g-a vond voor 6 uui ingewacht.
Uitgevers: KüPPEKSfc LAUBEY.
w Zt), die zich tegen 1 Juli e. k. op
de NIEUWE H A ARLEMSCHE COURANT
of het ZONDAGSBLAD of op beide bladen
abonneereo, ontvangen de nog voor dien
Mjd, dus gedurende de maand Juni verschij
nende nummers gratis.
Is de sociaal-democratie eene aan den
godsdienst vijandige partp? Deze vraag is
in onze dagen, nu de sociaal-democratie
overal hare zendelingen verspreidt, van bi-
zonder gewicht, want deze zendelingea trach
ten velen voor hunne partjj te winnen, door
te beweren, dat de sociaal-democratie met
den godsdienst uiets heeft te maken, dat zij
slechts het dool heeft in de plaats van de
tegenwoordige slechte maatschappelijke toe
standen andere te stellen zonder den gods
dienst te schaden. «De godsdienst is eene zaak,
die iedereen met zjjo geweten heeft uit te
maken en de maatschappij heeft.geen recht,
door hare inrichting een dwang op het ge
weten uit te oefenen. Denk over gods
dienst zooals gij wilt, roepen de sociaal
democraten, en sta ons hetzelfde toe. Wp
zullen u geene voorschriften geven en ze ons
Diet door anderen laten opdringen, wjj wil
len slechts de maatschappelijke toestanden
verbeteren, maar op godsdienstig gebied
moet iedereen vrij zjjn.»
Ja, ook wjj, Katholieken, willen de ma®f"
schappelijke toestanden verbeteren; wjj zjjn
volstrekt niet van gevoelen, dat de maat
schappelijke toestanden opperbest zjju; niets
minder dan dat; zjj zjjn voor verbetering
vatbaar, dat weet ook de eenvoudige man
on zoo ontvangt hp vaak den sociaal-de
mocraat niet met dat wantrouwen, wat dezen
in volle mate toekomt.-De sociaal-democra
ten willen immers de maatschappelijke toe
standen verbeteren, zoo redeneert de eenvou
dige mau, en daar wjj zulks ook van plan
zijn, willen we eens hooren wat zjj zeggen.
Ea daarin ligt juist het gevaar. Z jo lang
de sociaal-democraten de gebreken der te
genwoordig# maatschappij schetsen, worden
zjj door iedereen begrepeD. Deze gebreken
kent de sociaal-democraat en wjj allen ken-
Den ze eveneens. Maar zoodra de sociaal
democraat over de verbetering dier gebre
ken gaat spreken, geraakt hjj aan het dwa
len, verbindt hjj zaken met e kaar, die in
't geheel niet bij elkander behooren en hij
bazelt over oeconomische theorieën, over
vraag en aanbod, loon, productie en concur
rentie, enz. op eene wijze, dat niemand er
zich eene duideljjke voorstelling van kan
maken. De godsdienst wordt buiten spel ge
laten, zoodat eenvoudige lui met den indruk
Daar huis gaan, dat de sociaal-democratie
niet zoo slecht is al men zegt; met den gods
dienst heeft zjj niets te maken, heeft de spre
ker, dien men is gaan hooren, gezegd en
door de energieke wjjze waarop zulk een socia-
FEUILLETON.
De lotgevallen van Claudius
Pochinet.
Eene zonderlinge geschiedenis, getrokken uit
zijn testament. (1784.)
Vei volg).
Hoor een bizonder voorrecht dat niet eenig
zijne soort is, had ik een [gebrek in mijne
hchaamsvorming, waarop ik mij te voren nooit
beroemd had en dat gjj al naar goedvinden ge-
'ukkigof ongelukkig noemen kunt. Mjjne keel
Was ioo hard als been; of zij nu met been be
groeid of verbeend was, weet ik niet recht. Het
koord benam mij in geenen deele de onmisbare
ademhaling; ik hing daar dus, hoewel niet op
mijn gemak, tot 's avonds, toen men mij aan een
jongen heelmeester overleverde, die mjj van de
bevoegde autoriteit gekocht had, om zijne studiën
op mij te voltrekken; in plaats van een dood
mensch, vond hjj op zijne tafel een man, die slechts
bedwelmd was; want toen hjj met zjjn mes te
veld ging trekken, begon ik met handen en voeten
listisch zendeling zich weet uit te drukken,
verwekt hjj bjj den gewonen man het geloof,
dat de sociaal-democratie alleen hulp kan
brengen in de bedorven maatschappelijke
toestanden. Daarin nu ligt, het geheim van
het succes der onzalige secte.
Een duidelijk beeld, hoe zij z;ch de toe
komst voorstellen geven de apostelen der
sociaal-democratie niet. Dat kan men niet,
zeggen zij. Wp kennen immers niet de ont
wikkeling der toekomst. Wij weten immers
niet welke ontwikkeling op wetenschappelijk
en technisch gebied de toekomst brengen
zal. Dat is zeer juist; ia de veertiende eeuw
kon men zich geen denkbeeld vormen van
de verbreiding dar bibliotheken, van da toe
gankelijkheid der wetenschappelijke ontdek
kingen, van het handelsverkeer van deu te-
geuwoordigou tpd, omdat ds boekdrukkanst
nog niet was uitgevonden en men het ge
bruik van den stoom tot technische doel
einden nog niet kende; en tot welke ont
wikkeling nog het gebruik van de electtici-
teit iu het algemeen verkeer zal komen, kun
nen wp thans zelfs niet bij benadering voor
spellen. Maar als iemand in de veertiende
eeuw gezegd had, de echt,zooals hp bestaat,is
eeD immoreelo toestand,dat hij moet gesloten
worden zonder tusschenkomst vau eeu fune-
tiouaris en alleen gebaseerd moet zijn op de
overeenkomst der beide partyen en dat de
kinderen uit het huwelpk door denbtaat moe
ten opgevoed worden,dau zou men in de veer
tiende eren goed als in elke andere eeuw
en daarom ook in de negentiende begrepen
hebben dat zulk een huwelpk de volkotneue
oplossing van het huisgezin als noodzake
lijk gevolg moet hebben, t Ware ze,fs on-
noodig geweest er bp te voegen, zooals de
sociaal-democraten zulks doen, dat het huwe-
niet langer heeft te duren dan beide par
tpen het vei langen of wenschen.
Nu we'eu wjj Curistenen echter, dat het
buisgezin het door God gewilde en gegrond
veste heilige en heiligend genootschap iS,
dat voor alle overige genootschappen al8
voorbeeld dient en eene secte, die zich op
zulke eene bepaalde wpze tegen eene de
gansche menschheid omzien e, oor God
gewilde instelling heeft gekant, keert zich
daardoor tegen God zelf.
Doch daarvan spreken de sociaal-demo
cratische zendelingen niet, wanneer zp hier
en elders voor den eenvoudigen man optre
den. Zij spreken slechts over de eMendeen
over de enorme bezittingen en rp ommen
van enkelen en overdo steeds grooter wor
dende armoede der massa. En daarvoor no
den zp in den regel vriendelpke en aandach
tige toehoorders. i
Nu kan men zeggen, het denkbeeld om
trent het huisgezin nemen wp met aau. Het
is een toevallige uitwas, dien wp ver werpen.
Maar de gansche zenuw der sociaal-demo
cratische wereldverbetering ligt in de grond
stelling, dat de Staat de gezamenipke pro
ductie in zijne baud moet vereenigen en
derhalve over de krachten van ieder mdi-
te spartelen. Hjj was alleen. Toen hjj van den
eersten schrik bekomen was, ver een e jj mij de
noodige hulp: en in den nacht van en vo gen den
dag, bracht de bra.e man my buiten de stad,
ml goede reis en een beter lol toewenschende.
Gjj ziet dat mjjn verhaal met rassche schreden
voortgaat. Doch de herinneringen die ik thans
te berde breng, zjjn ï.iet van zulk een aard, dat
ik er met vermaak bij kan verwy en.
Ik was toen zeer dankbaar en vol vreugde
dat ik mjj in Vijjheid en springlevend gevoelde.
Met da twaalf gulden, die de jonge dokter mij
gegeven had, was ik wel met rijk, maar toch
zeer tevreden. Ik was nog slechts zes en dertig
jaar oud. Ik bereikte den oever van den £jjn.
daar vond ik al aanstonds vsrscheidene kolensche
pen, op welke ik met liefde opgenomen werd,
onder voorwaarde van te werken als een Turk.
Alzoo zakte ik naar Holland af, alwaar deetjjde
alle Duit8chers met open armen werden ontvangen.
Ik werd bij een kruidenier te Amsterdam aan
genomen, die mjj zeer wel ontving; en het duurde
niet lang of mijn jjver en mijne onvermoeide
werkzaamheid verwierven mjj zjjne genegenheid.
Ook hjj vervalschte zijne waren; maar de man
ging daarin met alle omzichtigheid te werk, en
vidu en over het voortgebrachte moet be-
schikkeo. Daaruit volgt echter niet toevallig
maar noodwendig, dat de vrouw aau het
huis wordtouttrokken, wantdemaatschappp
neemt hare krachten in beiiag; daaruit volgt
ook, dat niet meer de man voor de behoef
ten vaa het huisgezin zorgt, maar de maat
schappij. De man is niet meer de beschermer
van de vrouw en daarom ook niet het hoofd
der familie. De door God gewilde orde is dus
verbroken. De begrippen der sociaal-demo
craten omtrent het huwelpk en het huisgezin
zjjn dus niet eau toezallige uitwas hunner
maatschappelijke verbeteringsplannen, maar
zjj zpn er eea werkeljjk deel vau.
Wp hebben geen verdore batoogen te ge-
ven;met het bewijs, dat de lociaal-democratie
het huisgezin veruie igen wil,hebben wjj aan
getoond,datzp zich tegen dengodsdienstkaert.
Om zulk eene grondstelling te verdedigen,
moet men met elk christelijk begrip gebrokau
hebben; j t, nog maer: niet slechts het
Christendom, de godsdiensten vaa alle vol
ken hebban aan het huwelpk eeu heilig ka
rakter toegekend. Hat huwelpk is ner
gens eene slechts maatschappelijke of wereld
lijke instelling. Yoor zoover men aan God
gelooft, smeekt men om Zpn zegeu op de
gesloten verbinding en waar eene Kerk ba-
staat, zalfs daar, waar het huwelpk niet als
Svcrament wordt beschouwd, werken de or
ganen der Kerk bp het sluiten van een huwe
lpk mede.
Da hoofdleiders der sociaal-democratie
verbergen trouwe s hunne godloochenende
gezindheid niet. «Da sociaal-democratie ver
langt op god-dienstig terreiu het atheïsme,»
zei Ié Babel op de opanbare tribune van den
Duitschen Rjjksdag. Eu geen enkele zjjner
aanhangers of partpgenootan heeft tegen die
uitspraak geprotesteerd. De sociaal-demo
cratie wil den godsdienst niet als de privaat
zaak van een ieder heilig houden, zjj wil
het atheïsme, dit wil zeggen de godlooche
ning, de vernietiging van eiken godsdienst.
«Geen sociaal-democraat kan op den duur
een geloovige zpn,» zeide Liebknecht op het
congres te Halle en niemand sprak hem te
gen.
Wanneer dus een sociaal-democraat, met
welk voorwendsel ook, tot ons komt eu hjj
spreekt van den nood en vau de ellende der ar
mere volksklassen en hjj zegt,dat de godsdienst
eene private zaak van ieder individu is, laten
we hem daa allereerst vrageo, wat hjj zelf
gelooft, welke zjjne denkbeelden zpu omtrent
God en godsdienst eu hoe hjj denkt over het
bet huisgezin, het familieleven ia deu soci-
aal-democratischen Staat. Zorgen we, dat we
niet overbluft worden door holle phrasen eu
wjj zullen den vogel aan zijne veereu keuneu.
Nood en ellende verzachten, dit willen wjj
ook en elke parochie heeft sinds de Katho
lieke Kerk gegrondvest is, in dit opzicht meer
gedaan, dan alle sociaal-democratische zwet-
sers te zamen.
vertrouwde zulk eene kiesche zaafc niet aan ten
vreemdeling toe zooals ik gedaan had. Intusschen
was ik in eea jaar I jjds zoo hoog in zjjo vertrouwen
geklommen, en hjj hai zulk eene groote vriend
schap voor mjj opgevat, dat hij mjj in de geheimen
zjjner politiek wilde inwjjden. Ik had voor zulk
eene bezigheid zoo veel redenen, die mjj schrik
aanjoêgen, dat ik zeer bescheiden, maar met een
krachtigen afkeer alle dankbeeld van vervalsching
der waren verre van mij wierp, met het ocver-
zetteljjk besluit: om mjj in het toekomende nooit
meer met iets dergeljjks in te laten. Verwonderlijke
zaak! de braafheid welke men in de wereld anders
zoo zeer vermimt, werd voor mjj, zoo als zulks
zeer vaak gebeurt, een grondslag tot mjjn geluk;
en ik verzeker u, tusschen twee haakjes, d«t dit
een grondslag is, die ten minste nog even heeht
bestaat en wel nimmer zal bizwjjken. Toen mjjn
patroon zag dat ik een eerljjk mensch was, zeide
hij tot mij:
Best, Herman (dit is de miam dien ik mjj
zeiven gegeven had); nu kan ik u eerst op uwe
waarde schatten en gij zult mjj niet meer verlaten.
Hij vertrouwde mjj zjjne kas en zijne geheele
bezitting toe, en na verloop van twee jaar schonk
hjj mjj de hand zijner dochter.
Z. H. de Paus heeft door bemiddeling
van den Nuntius Mgr. Gallemberti een eigen
handig schrpven aan den Koning van Hon
garije doen overhandigen, ten einde Z. M.
met diens zilveren koningsjubileum geluk te
wenscheu.
Tusachen België en Nederland zal
eene overeenkomst worden geteebend, be
treffende de verdeeling van bet grondgebied
van Baarle-Nas8au en Baarle-Hertog, De
twee Gouvernementen zpn bet eens geworden
over eene gelijkmatige verdeeling. De bewo
ners der streek zullen een zekeron tpd heb
ben om te kiezen tusschen de Belgische
en de Nsderlandsche nationaliteit. De bewo
ners van Castelbré, bjj Baarle-Hertog, zullen
Belgen worden.
Het verdrag zal binnenkort worden ge-
teekend.
De troepen van het Brusselsche gar
nizoen, welke thans in het kamp van Be-
verloo zijn, zullen Zaterdag a. s. naar hun
garnizoen terugkeeren wegens de groote ver
kiezingen van 14 dezer. Dien dag zul Ten de
troepen in de kazerne zpn geconsigneerd.
In verband met de geruchten over de
toenadering tusschen den Keizer en Prins
Von Bismarck brengt de Köln. Zeitung in
herinnering dat Prins Von Bismarck nog
zeer onlangs er op gewezen heeft «dat er
nooit sprake kan wezen van eene verzoening
tusschen den Duitschen Keizer en een zjjuer
vroegere Ministers» en voegt daar het vol
gende aan toe: Het herstellen van eene be
tere verhouding tusschen den Keizer en den
oud-Kanselier, waartoe werkeljjk reels se
dert geruimen tpd van verschillende zjjdea
p ver ge pogingen aaugewend worden, zou
het behoeft wel geen betoog door de
overgroots meerderheid van het Duilsche
volk met vreugde worden begroet.
De r» d üng-stations der Duitsehe maat
schappij tot redding van schipbreukelingen
hebben in het igenootschapsjaar 189192
bet leven gered aan 69 personen, waarvan
58 met reddingbooten en 18 met schiet-
toeBtellen (Raketen-Apparate). Het aantal
stations bedraagt 116, namelpk 67 aan de
Oost- en 49 aan de Noordzee; 48 zpn met
boot en schiettoestel, 52 alleen met boot,
16 alleen met schiettoestel uitgerust; nieuwe
stations zpn gesticht te Friedrichtskoog
(district Heide), op het eiland Saderoog (dis
trict Husnm) en te Barhoft (district Stral-
sund. D i jaarljjksche inkomsten der vereeni-
ging zjjn gedaald van 273,780 tet 262,026
mark; bet ledental van 50,885 tot 49,146.
Het bestuur vertrouwt dat deze achteruit
gang slechts tijdeljjk zal zijn.
Drie van de voor eenige weken in hech
tenis genomen anarchisten zullen voor het
rpksgehof te Leipzig worden terechtgesteld.
Dit proces zal den 15an dezer maand norden
geopend.
Frankrpk en Engeland maken beide
aanspraak op de in de Indische zee gelegen
Deze was een meisje van een zachtzinnig en zedig
karakter, acht en twintig jaar ond en overigens
begaafd met de beste hoedanigheden. Men noemde
haar Trnitje. Ik was zeer gelukkig en alles ging.
op de beste wijze voort, tot dat mjjn patroon,
tegen het einde van het derde jaar, mijo schoon -
vader geworden zjj ad e en mjj tot zjjn associé
hebbende aangenomen een feest beraamde, om
de terugkomst van den scheepskapitein Thomas
Kromme, zjjn zoon, die van Batavia wederkeerde,
op eene waardige wjjze te vieren. Ik kende hem
nog niet. Mjjne vrouw kon hare vreugde niet
beteugelen, want zij beminde haar broeder bi
zonder harteljjk. Ik stond niet weinig verbaasd,
toen men mjj dien Kapitein Kromme vo ïrstelde
dat ik in een man, dien ik voor de eerste msal
mjjDs levens zag, het aangezicht van een ouden
kennis wedervond. Ik wach'te mjj wel van hetgeen
er in mij omging te openbaren. Maar de zeeman
was vrjjmoèdiger.
Wel drommels! zjjt gjj het, Pochinet, dus
sprak hij mij met een scheepsuitval aan.
Want hjj had vroeger te Lausanne tweemaal
zaken met mjj gedaan en mjj zelfs eene partjj
vrjj slechte thee versocht.
Wordt vervolgd.)
I44I1EMSCIIË COtlRiNT.
ABONNEMENTSPRIJS
ACUTE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
