NIEUWE
S* 1847
Donderdag 16 Jont 1892
17dt Jaargaag
Het privaat bezit.
BCJITEXLA^D.
ABONNEMENTSPRIJS
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
HilRlllHSCHE (0I1R1IT.
Pex 3 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad vsrschgnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BÏÏEBAIT: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en Vrj da g-a vond voor 6 uui ingewacht.
Uitgever»! KÜPPER8 k I, A U SJE Y.
Zji, die zich t^gen 1 Juli e. b. op
dè NIEUWE H AARLEMSCHE COURANT
of het ZONDAGSBLAD of op beide bladen
abonneereo, ontvaugen de nog voor dien
tijd, dus gedurende de maand Jutli verschij
nende nummers gratis.
II. {Slot.)
Als men zegt: uit het privaat bezit komt
al het kwade voort, dan zg wjj ook gerech-
tigd, gelijk wij hebben aangetoond, te zeg
gen: uit het privaat bezit komt de vooruit
gang van de beschaving der gezamenlijke
menschheid voort. Nemen wij het privaat
bezit weg, dan is het gevolg daarvan, dat
wjj tot den toestand der barbaarschneid terug
keeren.
En wij kunnfD zulks met het grootste
recht beweren. Want als het privaat bezit
dikwerf de aanleiding tot misdaden biedt,
dan bestaan er buiten het privaat bezit nog
een aantal aanleidingen tot gebreken en
wandaden. Gierigheid, njjd en hebzucht zul
len met de opheffing van het privaat bezit
niet uit de wereld verdwijnen. Wie neiging
tot deze ondeugden heeft en ze niet bestrjjdt,
die zal er aan toegeven zoowel in het systeem
van het gemeenschappelijk als in het stelsel
van het privaat bezit. Hg zal uit het ge
meenschappelijk bezit zoo veel trachten mees
ter te worden, als bij maar ban en als bjj
bet niet te gelde kan maken, hg kau het toch
bezitten. Dat is immers juist de aard, de
natuur van den gierigaard; hg verblgdt zich
slechts in het bezit van zgne goederen.De
misdaden zullen dus niet verdwjjuen, dit
zal niet eens het geval zgn m>'t de aansla
gen tegen den eigendom. Zeker kunnen wij
dus beweren, dat de vooruitgang van de
beschaving met het privaat bezit ophoudt,
en wjj terugkeereu naar de oude barbaarsck-
heid.
Met het privaat bezit valt het privaat
belang; de belooning van den arbeid valt
niet dengenen ten deel, die werkzaam is,
maar aan de gemeenschap. Het individu be
speurt er niets van of hjj vljjtig is of lui,
of bjj intelligent of stompzinnig arbeidt.
Zien we eens boe zeer de werklieden op
stuiven tegen de winst, van den werkgever.
FE U1LLBTO N.
Een telegram.
Katharina was zeventien jaar, toen hare moeder
stierf. Haar vader had zij reeds in hare eerste
kindsheid verloren; zjj herinnerde zich zijner
nauweljjks, en geljjk de mensch zich aan alles
gewent, leerde zij het langzamerhand schier na-
tuuiljjk vinden, dat zij geen vader had.
Katharina's moeder voorzag als behoeftige we
duwe in haar eigen onderhond, bijgestaan door
eenige bloedverwanten, die zich geregeld op den
eersten van elke ni uwe maaud verwonderden
over het taaie leven van sommige, meestal on
bemiddelde menschen. Zij zouden juffrouw R.
niet gaarne hebben laten verhongeren, daarom
keerden zij haar gezamenlijk eU e maand eene
kleine som uit, die de weduwe iu staat Btelde,
den schijn van een bestaan op te houden. Joffrouw
wilde hare dochter voor een of ander zelfstan
dig beroep opleiden. De familie was van oordeel,
dat er voor een onbemiddeld meisje geen schoonere
roeping op aarde bestond, dan zich als dienst
meid te verhurtn. Brave dienstmeisjes doen vaak
een goed huweljjk. Als dienstbode vond men
eltjjd een onderkomen; mon moest niet te boog
willen vliegen, zich niet met rijkeluiskinderen
willen vergeleken. De moeder dankte beleefdelijk
voor zulke lessen en raadgevingen, doch, vol
hardend bjj haar voornemen, om van Katharina,
toch iets anders dan een lid van het zoo be
nijdenswaardige dienstbodengilde te maken, liet
het meisje in verschillende hoogere, maar toch
praktische dingen onderrichten. Katharina leerde
boekhouden, koopmansrekenen, en een weinig
hranaeh: met hare kundigheden moest zjj lat'r
haar brood verdienen. Op Zon- en Feestdagen
werden moeder en docht, r bjj dezen of gei.en der
rijke bloedverwanten ten eten gevraagd, tatuurljjk
slechts als er geene vreemden genoodigd waren:
het is nooit verstandig, de wereld op de hoogte
te brengen van minder schitterende familie-be
trekkingen.
Juffrouw R., die in hare jeugd een huweljjk
Lassalle heeft eene loon vet opgesteld, vol
gens welke het arbeidsloon de tendentie
heeft zoo geregeld te worden, dat de werk
man kan bestaan. Deze loonwet gold als een
socialistisch dogma. Juist is zij echter niet,
want dan moeten de loonen overal gelijk
zgn en een beeldhouwer bgvoorbeeld ver
dient toch meer dan een straatveger. Maar
de werkman houdt zmh aan Lassalle en
klaagt dientengevolge: «Alles wat meer ver-
ditnd wordt, komt iu da beurs van den
werkgever of ondernemer; de werkman kan
niet vooruitkomen, men onthoudt hem de
vruchten van zgn vlijt en arbeid!»
Maar bedenkt men daarbij niet dat bij de
opheffing vau het privaat bezit de werkman
niet meer in de mogeljjkheid is de vruch
ten van zjjue vljjt en intelligentie te oog
sten? Beseft men niet dat alles in de beurs
van den werkgaver, iu casurn de Staat,
vloeit en dat der werkman niets anders
toekomt dan wat de Staat hem geeft? Zou
het wel lang duren dat eene zelfs ideaal
menscbelgke natuur zich iD den socialis-
tischen Staat de vraag ging stellen: waarom
moet ik de winst der ondernemers missen?
Waarom moet het overschietende van mijne
bizondere vljjt aan <le gemeenschap toeko
men en niet aan mjj, om mij daardoor in
staat te stellen, meerdere behoeften te be
vredigen of bet verdiende te bewaren voor
ongunstige tgden? Vermits echter zulk eene
bewaring zonder prizaat bezit onmogeljjk
is, zoo staat slechts de andere weg open,
zulke overschotten niet te makeii; met an
dere woordeD, de productie wordt mioder;
de menschen zullen dan hunne behoeften
moeten inkrimpen en dat zou onophoude
lijk voortduren, tot dat wjj wederom in een
toestand van volkomen barbaarschheid wa
ren gekomeD.
Wjj zien dus waarbeen de door de sociaal
democraten zoo hoog geprezen en vurig
gewenschte afschaffing van het privaat be
zit zou leiden.
Eene hiervan gansch vei schillende vraag
is het, of zich het privaat bezit zooals wjj
het thans hebbeD, zich ten goeue van het
algemeen heeft ontwikkeld of dat-niet juist
de tegenwoordige vorm waarin het zich voor
doet—niet het privaat bezit op zich zelf
de toestanden heelt doem rijpen, waar
uit liefde, steunende op zeer wankelende fioan-
ciëele grondslagen, gesloten had, gold bq hare
bloed verwanten voor een eigenzinnig, grillig, lastig
mensch. En zg bewees hoe gegrond deze ver-
wjjten waren, door op zekere i dag haren naast-
bestaaoden, die nu juist met op zulk eene ge
beurtenis waren voorbereid, het koopje te leveren
van plotseling te overlijden. De dokter zei: aan
eene beroerte. De verwanten zorgden voor eene
nette begrafenis, deden ten opzichte van kransen en
rouwkleederen wat fatsoen en mode voorschreven,
doch haastten ziob, Katharina aan hare smart
over de doode te ontrukken, door haar voor oogen
te houden, dat zjj thans moest trachten in eigen
onderhoud te voorzien, daar zg voorzeker te veel
eergevoel zou bezitten om op kosten van anderen,
al wire dat dan ook hare naastbestaa den, te
willen leven. Katharina begreep dat zeer goed en
vroeg slechts inlichtingen, bo danig het te moeten
aanleggen, om genoemd e rgevoel recht te laten
wedervaren. Er werd familieraad belegd, en men
kwam tot de overtuiging, dat katharina eene
buitengewone neiging koesterde voor de telegra
phic. Een invloedrijke oom beloo.de haar een
plaatsje a's telegraphist» Ie zullen bezorgen. Doch
voorloopig kwam het er nog slechts op aan, haar
voor dit beroep op te leiden en gedurende den
leertijd te onderhouden. Het onderwijs en haar
onderhond werden door de bloedverwanten be
kostigd, en opdat zjj dit belangrijke feit niet zon
vergeten, herinnerde men er haar dagelijks aan
en prentte hsar zoodoende bij de overige deugden,
die zq reeds bezat, de edele eigenschap d.er dank
baarheid in. De invloedrijke oom hield woord
en bezorgde Katharina na afloop harer studie eene
plaats ah telegraphiste aan een hulpkantoor.
Katharina had dagelijks twaalf uren dienst. Zij
zat alleen voor een toestel in eene onderaaardsche
ruimte, waar de temperatuur zich zomer en winter
door eene aangename koelte onderscheidde. Een
jongen, wiens trak het was de aaDgeïomen te
legrammen aan de adressen te bezorgeD, was mees
tal onderweg. Met hem kon Katharina zelden
praten, daarbij ook was hjj dom en ongemanierd.
De telegraphiste, in haar eenvoudig,donker kleedje
orer de soeiaal-democratie zoo bitter klaagt.
Dat is, zooals wjj zeiden, eene gausch an
dere vraag, welker beantwoording ons thans
te ver zou leiden. Thans zjj slechts vermeld,
dat bet juist de taak van het christeljjk
socialisme is, den juistea verschijningsvorm
in de maatschappij te zoeken en waar ver
betering noodig is die aan te brengen. Zulks
zal slechts aan het christeljjk socialisme
gelukken, omdat het niet a'leen met de maat
schappelijke beginselen, maar ook met het
doel, dat God met de maatschappjj heeft,
rekening houdt. Kau het christeljjk socia
lisme deze taak niet volbrengen of predikt
het voor doove ooran, dan zal eike Staat,
hoe groot zgne legermacht ook is, te ver
geefs maatregelen nemen en pogingen in
het werk stellen om de maatschappjj voor
de vreeselijkste schokken te behoeden.
De ontkerstening der Staats-en gemeen
tescholen in Fraukrjjk heeft eene kolossale
vermeerdering van het aantal leerlingen
op de katholieke bizondere scholen ten ge
volge gehad.
Te Parijs werden sinds het jaar 1880 niet
minder dan 136 openbare scholen opgehe
ven, die door onderwijzers en onderwijze
ressen uit Geesteljjke Orden werden geleid
en waar 47,000 kinderen onderwijs ontvin
gen. Ter vervanging van deze scholen sticht
ten de Katholieken bizondere scholen, wblke
thans door 75,000 kinderen worden bezocht.
Ofschoon deze scholen slechts door vrg wil
lige bjjdragen worden onderhouden,tellen zjj
28,000 kinderen meer dan in den tijd, waaiia
zij van den Staat of van de gemeente af
hankelijk waren.
Voor de offervaardigheid der Katholieken
zgn deze scholen esn heerlijk bewjjs, als
men bedenkt, dat hare oprichting, 25 inil-
lioen franks eischte en dat haar onderhoud
jaarlijks fr. 2,600,000 kost.
Gelijktijdig met de ontkerstening der scho
len heeft de Parjjsche gemeenteraad ook de
verwijdering der katholieke Zusters van
liefde uit de hospitalen bevolen.
De Pers heeft reeds herhaalde malen op
de onzalige gevolgen van deze «hervorming»
gewezen, voornameljjk met het oog op de
met den rechter arm in eene mouw van gewaste
taf, was schoon te noemen. Katharina kwam
eiken morgen met klokslag van acht, bleef tot
des avonds acht uur, en ging den naar huis
indien men het aldus noemen wil. Hare bloed
verwanten hadden geene plaats om haar te huis
vesten; zij hadden eene kamer voor haar gehuurd
bjj eene weduwe, aan wie men, uithoofde van
voorheen bewezen diensten.eenige tegemoetkoming
schuldig was. Bjj deze weduwe kreeg Ka'harina
ontbijt en a ondeten, waarvoor zjj eene door de
bloedverwanten vastgestelde som moest uitkeeren.
Djs middags werd haar uit eene, dicht bij het
telegraafkantoor gelegene gaarkeuken een bord
soep gebracht mooie, dunne soep en "en
stukje vleesch met gnmten, den eenen dag precies
als den anderen, met die regelmatigheid, welke
tot het lichamelijk welijjn van den mensch niet
weinig bijdraagt. Wilde het toeval, dat er juist
des middags telegrammen k.vamen, zoo moest
Katharira het eten op zjj zetten, des winters op
het gloeiende ijzeren kacE ltje, des zomers op eene
tafel, zoodat zjj gedurende hat warme jaargetjjde
het voorrecht had, de spjj/.en koud te nuttigen,
wat dcor alle knappe doctoren wordt aanbevolen.
Kwam zjj des avonds te huis, zoo vond zjj hare
huisjuffrouw op het punt van naar bed te gaan;
zjj zelve bleef dan alleen, en om den tjjd tot
het slapen gaan wat te verkorteo, las zij bij het
licht harer kleine lamp de boeken, die aan den
overledenen zoon der weduwe hadden toebehoord.
Naar hare bloedverwanten ging zjj slechts dan,
wanneer zjj formeel werd nitgenoodigd. In het
eerst was zij een paar malen ongevraagd gekomen,
en had daardoor znlk eene duidelijke merkbare
verwondering opgewekt, dat zjj zich in het vervolg
wel voor deze onvoorziene bezoeken wachtte. Twee
maal in de week had zij een halven dag vrij.
Deze uren nu, waarmede zjj niets wist aan te
vangen, waren voor haar de droevigste oogen -
blikken haar levens. Bjj den regelmatigen gang
van den arbeid voelde zjj niet hoe eenzaam zjj
wasjmaar nauweljjks was de vrije tjjd aangebroken,
of zjj werd door allerlei treurige gewaarwordingen
bestormd. Geheel alleen te gaan wandelen, be-
behandeling der verpleegden en meermalen
reeds moest het gerecht optreden om zware
vergrjjpen en misdaden van de leeken-ver-
plegers en verpleegsters te straffen.
In den laatsteu tjjd wordt deze belang
rijke qnaestie thans echter uit een ander
gezichtspunt in de pers behaudeld.
Sedert de verjagiug der Geestelijke Zos
ters uit de hospitalen 'verschijnt er jaarlgks
op het budget der openbare armenverple-
giog een deficit, en Dr. Desp'èi, de onver
moeide verdediger der Geesteljjke Znsters,
vond daarin aanleiding om dezer dagen
den Minister-President Lonbet,wegens voort
durende verkwisting der voor de armen be
stemde geldeD, te ioterpelleereD.
De chef van het Kabinet, die zich geen
vijand wil maken van de door priesterhaat
vervulde leden van den Parjjschen Gemeen
teraad, stamelde een antwoord, dat het vrij
zinnige Journal des débatstotde
volgenie opmerking aanleiding gaf. «De
eenige practische conclusie, welke men daar-
nit kan trekken, is die, dat door degeno-
mene maatregelen van den Gemeenteraad
der Fransche hoofdstad en ten gevolge van de
verwereldljjking der hospitalen de openbare
armenzorg zich jaarlijks genoodzaakt ziet,
haar reserve-fonds aan te spreken en dat de
Regeering liever zuchtend hare toestemming
daaraan geeft, dati door eej flinkea, ener-
giebea maatregel een einde te maken aan
die schromeljjke geldvarkwisting.
Terwijl de christeljjke staats- en gemeente
scholen in Fraukrjjk uitgeroeid worden, be
staat er, volgens eene mededeeling voor
komende in de Archives Israélites, te Melon
bjj Parijs, een Staats-universiteitscollege,
waarin Israëlietisch onderwjjs, joodsche op
voeding, Israëlietisch godsdienstonderwijs
gegeven en aan de leerlingen «koschere»
spjjzen worden verstrakt. De inrichting staat
onder de bescherming van den Opperrab-
bjju van Parjjs en Fraekrjjk.
Met recht vraagt men nu, hoe het onder
zulke omstandigheden geschapen staat met
de zoogenaamde en zoo hooggeprezen wet
telijke neutraliteit.
Terwjjl de Katholieken mtt opoffering
van kolossale sommen godsdienstige scholen
moeten oprichten, willen zjj hunne kinderen
niet als heidenen zien opgroeien, wordt met
zorgde haar een onbsschrjjfeljjk hartwee;zjj schreide
wanneer zjj andere meisjes met bare moeders of
vriendinnen, of ouder manneljjk geleide tegen
kwam en in hare verlatenheid voelde zjj vsak
eene aanvechting om den eersten den beste op
straat aan te roepen en te vragen, haar toch een
goed woord te willen toespreken
Na enkele weken echter had zjj het zoo inge
richt, dat zjj haar vrjjen tjjd te huis doorbracht,
airjjd in gezelschap van de boeken, waarvan zjj
er verscheidene reeds tweemaal had gelezen. Zij'
geraakte in een toestand van doffe gelatenheid,
waarin zjj noch smart, noch vreugde gevoelde.
Slechts door haar Morse-toestel wist zjj, hoevele
persoonljjke aangelegenheden andere menschen
hadden, en zjj verwonderde er zich ovei, daar zjj
zelve ër volstrekt geene had. Wat opdegeheele
lokaalljjn getelegrapheerd werd, dat klepperde
ook op haar toestel; sl chts behoefde zjj, zoolang
niet bepaald haar station opgeroepen werd, den
reep papier ook niet te laten loopen, waarop de
punten en strepen afgedrukt werden, die letters
voorstelden. Maar door oefening had zjj geleerd,
de ponten en streepen op het geluid af te her
kennen; zij las met het gehoor, en zoo vernam
zjj in haar kantoortje de rcho van al dat bruisen
en golven en woelen, het kenmerk van den pols
slag eener groote stad. Zjj hoorde van leven en
dood, van vreugde en leed zjj kon nauweljjks
hare ooren gelooven, dat er zooveel in de wereld
omging, terwijl haar dat alles in het geheel niet
aanging. Zjj had slechts acht te geven, of iemand
haar ook aanriep: elk verzuim bad voor haar
eene geldeljjke straf tengevolge.
Gewoonljjk kwamen er in den loop van den
dag tameljjk veel menschen op het kantoor, maar
zelden hield iemand zich langer dan eer e minuut
bjj haar op. Wie een telegram afzendt, heeft in den
regel haast. Katharina vond aet niet meer dan
natuurljjk, dat iedereen slechts zoo lang bjj haar
vertoefde, als strikt noodzakelijk was.
Wordt vervolgd,)
