NIEUWE
to. 1849
Woendag 22 Jonl 1892.
i7dt Jatrgaig
Amerika.
BUITENLAND,
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fir. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlgke nummers0,03
Dit blad verschynt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BUREAU: St. Janstraat Haarlem
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en Yrjda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPPKBS 8z I, A U S E Y.
De wereldtentoonstelling te Cnicage zal
binnen korten tyd worden geopend. Alle be
schaafde natiën van de gansche wereld zullen
or aan deelnemen en wat menschelpkescherp
zinnigheid op het gebied der uitvindingen en
van verbetering en volmaking van het reeds
ontdekte heeft tot stand gebracht, zal den be
zoeker in een uitgestrekt panorama worden
ten aanBchouwe gesteld. Het is niet zoo zeer
de eerzucht der volkeren, die hen tot deelne
ming aan de internationale tentoonstelling
aanspoort, dan wel het voldoen aan een in-
nerlijken drang, door medewerking aan het
succes der expositie, aan het machtige, bloei
ende nieuwe werelddeel de erkenning van
zijne verrichtingen, van zjjn vlyt en volhar
denden arbeid te betaigen.
Juist het vierde eeuwfeest van Amerika's
ontdekking, waarmede de wereldtentoonstel
ling te Chicago verbonden is, levert ons het
beste bewjjs, dat Amerika het gewicht van
dat tijdstip beseft en dat het niet vergeten
heeft welken grooten dank het aan de oude
wereld, ia de eerste plaats aan Europa, is ver
schuldigd. Hier toch stond de wieg van den
man, die na vele vergeefsche pog ngen van
de Spaansche Koningin Isabella drie schepen
en 120 man verkreeg, met welke hij op den
4den Augustus 1492 uit de haven Palos in
zee stak om langs den westelijken weg Indië
te bereiken.
Men moet het geduld en het genie van den
grooten man bewonderen. Zelf te arm, om
eenige zeeschepen voor de ontdekkingsreis uit
te rusten, wendde hij zich allereerst aan zjjne
vaderstad Geuua, welke echter onmiddellijk
weigerde aan zijn verzoek te voldoen. Enge
land en Portugal toouden zich evenmin met
zjjne plannen ingenomen, tot eindelijk de Ko
ningin van Spanje hem eene kleine vloot ter
beschikking stelde.
Groote tijdperken hebben steeds groote
mannen opgeleverd, dat is meermahn bewe
zen, het schjjnt, dat de geest van den grooten
Columbus ook op de bewoners van de nieuwe
wereld is overgegaan. Wat Amerika, voorna
melijk de Vereenigde Staten, in de betrekke
lijk korte periode van vier eeuwen op staats-
politiek, wetenschappelijk, sociaal en oecono-
®i8ch gebied heeft verricht, wekt tot bewon
dering op.
Zeker, sinds Columbus zijn voet op het eerst
ODtdekte eiland der Dieuwe wereld zette tot
de constitutie der nieuwere staatsvormen,
hebben stroomen bloeds den Amerikaanschen
bodem gedrenkt en van de verwoesting der
door Columbus zelf gebouwde kleine vesting
Navidad op Haïti tot den jongsten burger-
FEUILLETON.
Een grijsaard van 30 jaar.
Zoo jong en reeds grjjze haren!
•Die uitroep gold een man van nauwelijks dertig
jaar, met een rond, open gezicht, die evenals
wjj eene partij bü een Hamburgschen groothan
delaar bijwoonde. Het was eene groote partij, een
zoogenaamde //afdoener" en allen waren aanwezig,
die in vriendschappelijke of in maatschappelijke
betrekking tot hem stonden. Allen zagen met
verbazing den jongen grijsaard aan.
De heer Lehberg, zeide onze gastheer, die
ons genaderd was en den uitroep had gehoord.
Misschien wil vriend Lehberg wel iets ver.ellen
van zjjn grjjze haren, maar de geschiedenis eischt
sterke zenuwen.
O, ik bid u, riepen vele dames in den
kring, van welke voor het overige meer dan eene
over hare zwakke zenuwen klaagde.
De heer Lehberg begon:
Voor acht jaar ging ik naar Brazilië, waar
een oom woonde, van wien de familie sedert lang
niets had vernomen. Na vele omzwervingen vond
ik den ouden heer, die zich in een volstrekt niet
benijdenswaardigen toestand bevond; hij had e mc
Mulattin getrouwd, woonde in het binnenland
in een klein stadje en voorzag in de behoeften
van zijn gezin door vlijtig sigaren te tnakeD. Hjj
was knorrig, aan den drank verslaaf/1 en leidde
een ellendig leven in het heerlijke palmenland.
Van hem kon ik zelfs geen goeden raad verwachten,
hjj was lichameljjk en geestelijk gebroken. Zoo
keerde ik dan weldra naar Bahia terug, waar ik
brjjg in Venezuela, hebben talrijke oorlogen
plaats gehad; doch overigens heeft de bescha
ving in tjjden van vrede nergens ter wereld
grootere vorderingen gemaakt dan in Ame
rika, ondanks alle tegenstellingen, welke men
in dat land ontmoet. De Amerikaan heefteen
uitstekendea zin voor het practische nieuwe,
nuttige ea schoone. In zeer korten tyd ver
nietigt hjj de verouderde vormen en stelt er
uien we en betere voor in de plaats, waarmede
zoowel voor het individu als voor de maat
schappij goede vruchten worden geoogst. Dit
alles na is ten deele aan de voortdurende im
migratie toe te schrjjven. 't Is waar, geduren
de vier eeuwen zijn met de immigranten zeer
twijfelachtige elementen over de zee getrok
ken, maar er zijn in Amerika ook mannen
geland, voor wie de gedeeltelijk stuitende
vormen in het sociaal-politieke lezen der Eu-
ropeesche Staten te lastig werden, die dan,
om met den Dnitschen Keizer te spreken,
«het stof van de voeten schudden» en aan
gene zjjde van den Oceaan een nieuwen hui-
selyken haard vestigden. Tusschen de immi
granten der onderscheiden nationaliteiten
ontstond eene wederzijds vruchtbare wisseling
van gedachten, welke wezenlijk heeft bijge
dragen tot vermeerdering van de algemeene
welvaart.
De strjjd met de inboorlingen van het land
versterkte bjj hen het bewustzijn, dat zjj voor
gemeenschappelijke belangen streden en al
had deze strjjd ook vele ongerechtigheden ten
gevolge en al werd bij niet altijd gemotiveerd
aangevangen, toch moet erkend worden, dat
de beschaving nieuwe triumfea v.erde. Heelt
Europa niet een zelfde verleden achter zich?
Kwam het niet eerst na de verdwjjning der
barbaarschheid tot orde en welvaart?
't Zou ons te ver voeren wilden wjj de ont
wikkeling der Staten 'an_> Amerika in
den loop der eeuweu beschrijven. Vermeld
zjj slechts, dat de tegenwoordige Staten zich
in niet al te langen tjjd na hunne constitutie,
van de Europeesche moederlanden losmaak
ten en zelfstandige, onafhankelijke Staten
met eigen wetten vormden.
Dit streven naar zelfstandigheid en on
afhankelijkheid moet niet als eene revoln-
tionnaire beweging tegen het moederland
worden beschouwd. De lauden der oude
wereld hadden zich voor hunne moeite en
zorg door het nemen en verkrjjgen van ko
lossale producten rjjkeljjk schadeloos ge
steld en daarmede meenden de meer en meer
in bloei toenemende, doch nog steeds afhan-
kelijke koloniën V3n alls verdere verplich-
tingen ontheven te zijn» temeer daar de
vreemde heerschappij niet overal gemakkelijk
te dragen viel. De zoon was meerderjarig
geland was om mijn geluk te zoeken.
Toen ik daar op zekeren dag langs de kaai slen
terde, vond ik daar een oud matroos met een door
de noordpoolkoude en de keerknng.zon verweerd
gezicht, een echte zeebeer, die mij aansprak en
tot een //dronk// uituoodigde. Wij traden eene
kroeg binnen, waar een glimmend zwarte Bahia-
neger ons een giu-cobler in jjs schonk. Het gesprek
was weldra zeer levendig; de oude matroos had
ook belangwekkende avonturen te vertellen. Het
eene glas volgde het andere.
Plotseling gevoelde ik, dat mijn bewustzijn ver
dween. Mijne oogen vielen toe; mjjn hoofd was
als met lood bezwaard; ik streed te vergeefs legea
den slaap en viel neer als eene doode massa.
Toen ik ontwaakte, bevond ik mij aan boord
van een schip, dat met tabak en koffie naar Bar-
celons zeilde. Ik was in handen gevallen van
zoogenaamde //Shangafers" of menschenroovers.
E n narcotisch middel had ro5 bedwelmd. De
oude matrroos bleek de tweede stuurman te zjjn;
hjj zette een veel minder gemoedelijk gezicht dan
aan land en wees, toen ik protesteeren wilde met
een veelbeteekenenden blik naar een eind touw.
BMacht gaat boven recht"; ik moest maar trachten
mjj in het onvermijdelijke te schikken.
Onze reis was niet gelukkig. Up den derden
dag begon een stevige bries nit het noordwesten
te waaian, die weldra een orkaan werd en des
morgens was oazs driemaster een wrak, door de
golven heen en weer gesliagerd. Het schip ge
hoorzaamde niet aan het roer en liep langzaam
vol water; de kapitein was door eene groote golf
omvergeworpen en van het dek geslagen.
geworden en verlangde het erfdeel van zjjn
vader naar zjjn zin en smaak in te richten
en te besturen.
Opmerkelijk is het, dat sedert de onafhan
kelijkheidsverklaring schier algemeen de
republikeinsche staatsvorm werd aangeno
men. Voor den geest van den vrjjen Ameri
kaan schjjat deze staatsvorm de verkiesljjkste
en wat de Vereenigde Staten van Noord-
Amerika in dezen staatsvorm op elk gebied
verricht hebben, is te bekend om hier in 't
bizonder te worden aangestipt. Landbouw,
handel en njjverheid, wetenschap en kunst
vonden in de Unie eene machtige be
schermster, het militairisme echter, 't welk
voor het leven van zoovele Europsesche
Staten noodlottig is, kon zich in de Uuie
niet ontwikkelen ea zoo is het mogelyk
geweest, dat de door den burgero rlog in
de Vereenig le Staten van Noord-Amerika
(18611865) aangegroeide schuld vau 2770
millioen dollar tot een betrekkelijk gering
cjjfer kon gereduceerd worden.
Sedert den tyd, waarin, zooals bekend
is, de Noordelijke Staten in een blosdigen
krjjg met de tot eene Confederatie toege
treden znideljjke Staten de negerquaestie
bloedig oplosten, is deNoord-Amerikaansche
Unie van ernstige beroeringen vrij gebleven
en geniet zij den zegen van den vrede.
Europa bleef steeds in nieuwe betrekkin
gen met dezen gewichtigen Boudsstaat.
Kleine politieke verschillen dreigden wel nu
en dan de vriendschap te verbreken, maar
het gelukte steeds de aan den politiekeu
hemel zich vertoouende kleine wolken te
verdrjjven en de goede verstandhouding
voortdurend te bewaren.
De Vereenigde Staten, de belangrijkste
staatsvorm in de nieuwe wereld, genieten
in Europa thans een groot vertrouwen. De
emigranten beklagen zich in Amerika niet
over slechte behandeling en de Europeesche
njjverheid en handel, kunst en wetenschap
worden in de Unie geacht en gewaardeerd.
Amerika is bjj de reuzenschreden des tij Is
niet achter gebleven. Het heeft te allen tjjde
groote staatslieden gehad, die met achter
stelling vnn eigen belangen voor die van
land en volk werkzaam waren. In Amerika
geldt niet de adel der geboorte, daar heeft
alleen de adel der gezindheid, de adel van
het gemoed waarde en daarin ligt juist een
machtige factor voor den vooruitgang, de
welvaart en de beschaving.
Amerika heeft gemeend het vierde eeuw
feest van zgue ontdekking met eene wereld
tentoonstelling te moeten viereD, waarvoor
geene bosten gespaard worden om haar
schitterend te doen zjjn en waar inderdaad
Het schip slingerde hevig; wjj trachtten het
drijvende te houden door een deel der lading in
zee te werpen, maar het waa reeds te laat en
a Ie inspanning vergeefs. De laatste hoop be
rustte op onze boot, die groot en sterk was en
ons zon kunnen redden. Boven verwachting ge
lukte het ons haar in zee te brenger, maar wjj
konden niet genoegzaam proviand meenemen. Wjj
waren met ons elven en hadden voor hoogstens
zes dagen water en levensmiddelen.
Met moeite hielden wjj stand tegen de woeste
golven. Het was alsof zjj lerend geworden waren
en eon woesten dans opvoerden. De nachten vooral
waren vreeselijk, het was alsof donkere schrik
gestalten opkwamen nit den oceaan, gillende,
huilende met den wind. Met vreugde begroetten
wjj telken morgen de schemering; het leven is
zoet en de dood op de groote wateren zoo vreeseljjk!
Den derden dag zagen wjj een zeil. Het was
ver van ons en de golven gingen zoo hoog, dat
men ons moeiijjk zou kunnen opmerken. Wjj
konden kleedingstukken aan de riemen en zwaai
den deze noodvlaggen; de een te stuurman loste
revolverschoten alles te vergeefs. Aan den
verre horizon aau den rand der golfwoestjjn ver
dween het vreemde zeil. Weer kwam de nacht
en weer verliep een sombere dag.
Doodmoede lagen wjj bij elkander in de boot,
doornat en hongerend en dorstend delevens-
middelen raakten op. Het weer was omgeslagen;
de zon, de keerkringszon schroeide ons en wjj
leden een vreeselijken dorst. Onze kok, een Mulat,
sprong in zee. Nog een dag. Toen sprak onze
reuzenwerken zullen aanschouwd worden.
Moge voor de volkeren, welke aan die ex
positie deelnemen, nit het tentoonstellen van
hnnne voortbrengselen, uit de wisseling hun
ner ervaringen op het gebied der njjverheid
en uit het mee oordeel beschonweo van het
tot stand gebrachte en reeds bereikte, eene
bron van zegen ontspringen, welko hnnne
daden vruchtbaar maakt tot heil en zegen
der gansche menschheid.
Voor den bouw der St. Joacbimskerk te
Rome, die Z. H. den Paus als geschenk bjj
zjjn gouden bisschopsfeest zal worden aan
geboden, is van Koningin Amelie van Por
tugal eene aanzienlijke geldsom ontvangen
als erkentelijkheid voor de haar door den
H. Vader geschonken gooden roos.
De H. Vader zal na het Consistorie
Mgr. Stonor belasten, het gewjjde pallium
aan den nienwen Aartsbisschop van West
minster Mgr. Vanghan, met groote praal
te Londen ter hand te stellen.
Kolonel Von Krosigk, bevelhebber
van het 2e Wurtembergsche regiment dra
gonders, bjj hetwelk de veelbesproken mis
handelingen van soldaten voorkwamen, is
op wachtgeld gesteld én de Majoor Von
Kirchbach in zjjoe plaats benoemd.
Z. H. de Paus heeft aan den Heer
Albert de Mun en aan andere hoofden der
Katholieken in Frankrjjk een brief gericht,
waarin Z. H. herhaalt dat de Katholieken
den staatsvorm buiten den strjjd der dis
cussie moeten houden.Hun pogen moet op het
verchristelijken van Frankryk zjjn gericht.
L'Intransigeant maakt melding van
een klein complot, tegen den President der
Republiek gesmeed door de Heeren De Frey-
cimt eu Constans, die zich met elkander
verzoend zouden hebben.
Eerst zullen beiden trachten den Minister
van Binnenlandsche Zaken Loubet te doen
vallen, om dan later de herziening van den
Heer Carnot te bestrijden.
Volgens ingewonnen informatiën moet er
veel waars zijn in dit verbaal van L'Intran-
sigeant.
De prefectorale verordening op de
losloopende honden heeft een gunstig resul
taat gehad. Vóór de uitvaardiging meldden
zich dagelyks een tiental gebeten personen
bjj het Instituut-Pasteur aan, thans nauwe
lijks óju per dag.
Weer zullen acht Prelaten voor den
Raad van State gedaagd worden wegens
ambtsmisbruik, ter zake van de door hen
nitgegevan verkiezings-catechismussen
eerste stuurman met heesche stem:
Het gaat zoo niet langer. Eéa moet zjjn
leven geven voor de anderen. Ik heb nog twee
schoten op mijne revolver; hem wien het lot treft,
diens vleesch zullen wjj eten en zjjn bloed drinken.
Wjj lootten; het lot viel op mjj.
Nog een unr zullen wij hem geven, zeide
de stuurman.
De bootsman zag op zjjn horloge.
Een unr en de mannen omringden mjj als
hyena's, begeerig naar mjja vleesch en bloed.
Een kwartier verliep.
De verhaler ademde diep, dan ging hjj voort:
Wat in mjj omging kan ik niet zeggen. Voor
mjjne oogen daagde mjjne bloedverwanten op,
mjjoe geboorteplaats, ons huis onder de groene
linden. Ik weende niet; ik kon mjjne lotgenooten,
mjjee moordenaars niet nan zien; ik staarde voor
mjj uit in den oceaan
En de tjjd verliep. Het was alsof ik het tikken
van het horloge van den bootsman hoorde. En
mjjn hart klopte hevig en sloeg elke seconde
mede. Bedding was onmogeljjk. Ik keek wezenloos
den oceaan op.
Daar giuds in de verte zie ik eensklaps een
rookwolkje als uit den schoorsteen van eene atoom
boot; ik wjjs daarheen met een woesten kreet.
Mijn kreet wordt door een gebrul van vreugde
door allen beantwoord.// Stoomboot in richt",
roept de bootsman.
Wjj omhelsden elkander onder vreugdetranen.
De stoomboot zag ons, draaide bjj en nam ons op.
Intussehen was ik grjjs geworden in een enkel
unr.
HIARLEIHSCIIE CflSRilT.
