NIEUWE
Ne. 1850
Vrijdag 24 Juni 1892
I7é« Jwgtig
Eene vreeselijke kwaal.
Vrijmetselaren godsdienst
tlge vrijheid,
U1T E V L A D.
ABONNEMENTSPBIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem.
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
ƒ0,85
1,10
1,80
0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BUBEiïï: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NOW AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN.
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlgk Maandag-, Woensdag-
en Vrjda g-a vond voor 6 um ingewacht.
Uit g e v e r s K P P E B 8 4 L A U B E Y.
Wjj vreezen geen tegenspraak waaneer we
de drankzucht eene vreeselijke sociale kwaal
heeten, die het welzijn, de welvaart vau een
volk tegenhoudt en ondermijnt. Jaarljjks
gaat er heel wat familiegeluk, vrede, heil en
hoop door haar te groude;zjj verwoest lichaam
en ziel van dan betrokkene, draagt de schuld
van een groot deel der zelfmoorden ea
van een nog grooter deel der geestesstoornis
sen, zjj vernietigt het geluk der huisgezinnen
en vermeerdert het aantal misdaden op ont
zettende wjjze.
Drankzucht en armoede zjjn zeer nau w aan
elkaar verwant. «Overal»,zegt Picard, «waar
onmatigheid heerscht, volgt armoede en el
lende, gelijk de schaduw het lichaam; op den
dag, waarop de drankzucht verdwenen zal
zjjn, zal ook meer dan de helft van het paupe
risme zjjn verdwenen.» De Dnitsche Afge
vaardigde Gumbrecht, die sinds vele jaren
aan het hoofd der armenverzorging eener
groote stad heeft gestaan, verklaarde in eene
openbare zitting van den Rjjksdag, dat bjj
tien gevallen van verarming, negen door de
drankzucht of dronkenschap, door het over
matig gebruik van sterken drank werden ver
oorzaakt. Arme huisgezinnen, waarvan het
hoofd een dronkaard is! Daar vindt men jam
mer en ellende zonder maat en tal.
Doch niet alleen de huisgezinnen maar de
gaDBcbe gemeente wordt door de ondeugd der
dronkenschap benadee'd.Is het niet ergerlijk,
dat dronkaards hun geld aan den drank uit
geven en de betere elementen der gemeente
meer belasting moeten opbrengen om de dik-
wjjls diep te bsklagen familieleden van zulke
individuen en ten slotte deze zelf voor dan
hongerdood te bewaren?
Dat de drankzucht godsdienst en zedeUjk-
beid in den mensch vernietigt, is een feit,
waarover men zeer veel zou kunnen schrjj-
ven. Geen gebod van God is den dronkaard
heilig. «Das dronkaards God, zegt de heilige
Kerkvader Ambrosias, is zjjn buik, de maag
zjjn altaar.»
Een der verschrikkelijkste uitwerkingen
der dronkenschap beetaat daarin, dat de
dronkaard in zjjne nakomelingschap, in zijn
eigen vleeschen bloed,de kiem legt van licha
melijk en geesteljjk lijdeD. De hartstocht der
drankzucht wordt vaak op kinderen en klein
kinderen voortgeplant; aan het zenuwstelsel
en de hereens der nakomelingschap wordt
door de drankzucht der ouders groot nadeel
berokkend. Dr. Schule zegt in zjjn handboek
der zielsziekten, dat de dronkenschap der ou
ders vaak de oorzaak is vaD 't epileptisch lijden
der kinderen en kleinkinderen. Dr. Kind be
weert dat de dronkenschap in vele gevallen
een onmiskenbare factor is van de krankzin
nigheid. Ia Noord-Duitscbland, zegt voorts
die geleerde, is bij een vierde gedeelte der ljj-
ders aan krankzinnigheid de dronkenschap
de oorzaak der geestesstoornissen.
In «Bö ners Dautsches Wochenblatt far
Gesundheidspflege und Rettung», jaargang
FEUILLETON.
De eenige zoon.
De Heer Hartman zat alleen in zjjn studeer
vertrek, waarvan de wanden met hioge kasten
»ol lijvige wetboeken waren bezet. Op de schrijf
tafel, die bezaaid was met acten en andere ge
schriften, lag naast den advocaat een pakje bank
noten, dat hem door een zijner cliënten was be
taald. De prachtige aan den zolder, boven de
schrijftafel hangende lamp, wierp hara heldere
•truien op Hartman's gewelfd voorhoofd, en op
•jjne koele, strenge gelaatstrekken. Eensklaps
greep hjj de kleine zilveren tafelschel, die voor
hem stond en schelde.
"Is mijn zoon te huis gekomen?" vroeg hjj
norsch aan den binnenkomenden bediende.
«Ja, zoo even, mjjnheer!"
«Zeg hem, dat hjj hier kome!//
De bediende vertrok en na weinigeoogenblikken
trad de zoon bjj den vader binnen. Hjj was een
jongeling^ van omstreeks 21 jaar, wiens manneljjke
schoonheid zichtbaar door een lichtzinnigen le
venswandel had geleden. Terwijl zjjne gelaatstrek -
1884 nummer 15, wordt het aantal der in
Duitsehland jaarijjkj aan delirium overle
den personen op 10.000 geschat, dat der
dronkaards onder de manneljjke bevolking
der tuchthuizen op 46 perc.; onder de man
neljjke gevangeneu heeft men 53,6 percent
gelegenbeidsdronkaards en 34,4 percent aan
den drank verslaafden. Da Pruisische sta
tistiek wijst in bet jaar 1881 op 268,000
misdaden, waarvan er 70 percent in ver
band staan met de dronkenschap. Hoe ver
moet het gekomen zijn, wanneer eene vrouw
het als een geluk beschouwt, dat haar man
in de gevangenis is gekomen!
«Sedert gjj weg zijt, gaat het ons zeer
goedik moet wel hard werken voor het
onderhond van mg en ie kinderen, maar
het gaat ons toch goed. De kinderen zjjn
gehoorzaam, sinds gjj weg zijt, zjj helpen
mij bjj den arbeid, enz.» zoo luiden, volgens
de verklaring van den directeur eener ge
vangenis, ontelbare brievan, welke hem in
zijne betrekking in handen kwamen.
De verh luding der dronkenschap tot den
zelfmoord bijjkt voor Pruisen (andere sta
tistieken zjjn op dit oogenblik niet in ons
bezit) uit de volgende opgaven.
Het aantal zelfmoorden is in het jaar
1872 tot 1885 meer dan verdubbeld het
gemiddeld aantal was in de eerste zeven
jaren 3000, in de volgende 4600.
Wanneer mea 6en blik slaat op al de
ellende en nood, die voor dau dronkaard
zeiven en zijne hnisgenootan, voor gemeente
en Staat uit de dronkenschap voortkomen,
moet dan niet ieder menschenvriend, een
ieder, die een hart voor het welzjju van
het volk heeft, zich gedrongen gevolèn, ook
zjjn deel Daar zjjne beste krachten bjj te
dragen om te arbeiden aan de verdwjjning
van dien vreeseljjken kanker der maatschap-
pjj? Zeker, en de samenwerking van alle
krachteD, de medewerking van Kerk, Staat
en Gemeenten, van arbeidgevers, armver-
zorgera en van alle weidenkenden is inder
daad strikt noodig om deze kwaal zege-
viereud te bestrijden. Geeoe positie, hoog
of laag, is denkbaar, waarin zich niet de
gelegenheid aanbiedt om het werk der^ be
vrijding des volks aan dezen boozea vjjand
te helpen bevorderen. Ook hier is de spreuk
van toepassing«Viribn3 unites«met
vereende krachten.»
is de titel vau een te Parjjs verschenen
werk, waarvan de scbrjjver is d.i voormalige
vrijmetselaar en ook tbaos nog «vrjjdenker»
gebleven Paul Copin-Albancelli. Van den
inhoud van dit merkwaardige boek, 't welk
door de pers ijverig wordt besproken, zjj
hier het volgende vermeld
De schrjjver verzekert, dat de hransche
vrijmetselaarsloges niet gezamenljjk onder
eene leiding staan en dat de bij haar heer
ken vrouwelijke zachtaardigheid en onstandvastig
heid uitdrukten, «raaiden trotschheid en vastheid
van karakter uit zjjne donkere oogen men
herkende in hem een jongeling, die altjjd den
indruk van het oogenblik vo'gde
«Hebt gij weder eene van uwe dwaze streken
uitgevoerd?// begon de vader op gestrengen toon;
De jongeling krikte toestemmend en zweeg.
De gebrok n tilbury en het paard, dat gjj
dood gejaagd hebt, koeten mij te zamen wel meer
dan duizend gulden. Wat kunt gij tot uwe ver
ontschuldiging aansoerenP'J
Om den vertoornden blik zgns vaders te ont-
wjjken, sloeg de jongeling zjjne oogen naar den
grond en bleef zwijgen.
«Hoe lang zal die levenswijze nog duren?// begon
de vader weder met klimmenden toorn. //Heb ik
u niet reeds gezegd, dat ik niets meer van u wilde
weten, als gij uw leven niet verbeterdei? Jan, gjj
zijt een schandvlek voor onze familie en voor onzen
goeden naam. God zij gedankt, dat uwe moeder
niet meer leeft, om verdriet van h'arontaarden
zoon te hebben.//
Het was den jongeling tot nu toe gelukt, de
verwjjtingen zijns vaders bedaard aan tehooren,
maar bij het noemen zjjner moeder beefden zijne
schende geest niet overal dezelfde is. Volgens
de stellige beweringen en geloofbare rnede-
deelingau van Copin-Albancelli zijn er in
Frankrjjk 24.000 vrijmetselaars, die tot vier
groepen en bonden bebooren, nameljjk het
«Groot Oosten», met 16.000 leden in
Frankrjjk en jmeor daa 2000 in de koloniën
en in het buitenland: de «Suprème Oonseil»,
met 6000 leden; de «Grande loge lymboli-
que», met 2000 leden de Souvarain conseil
general», met slechts 500 leden.
Het «Groot Oosten» is de grootste groep,
twee derd9 van de Franscha vrjjmetseiaars
behoort er toe. En deze groep is het ook
die aan de politieke en godsdienstige twis
ten het meeste aandeel neemt.
Wanneer men van de rol der hedendaag-
sche vrij mets slarjj in Frankrjjk gewaagt, dan
spreekt men van de rol, die het «Groot Oos-
teu» in Frankrijk speelt. Da leden dar loges
worden uit verschillende klassen gerecru-
teerd. De meerderheid wordt gevormd door
ambtenaren en winkeliers, de minderheid be
staat uit geneesheereD, advocaten en in het
algemeen uit lieden, die door hun hoogeren
graad van ontwikkeling en hunne bekwaam
heid, in de vergaderingen het woord voeren
en dan ook allen invloed nitoefenen. Het stre
ven en de leer van het «Groot Oosten» is ma
terialistisch en anti-godsdienstig. Da vrjjmet-
8clarjj stond nimmer op vriendschappeljjken
voet mot den geopenbaarden godsdienst, maar
zjj stoot hem niet nil; zjj had als leer eene
soo t van onbestemd deïsme, vermits zjj den
zoogenaamden grooten wereldbouwmeester
lof en eer bewees. Sedert eenige jaren echter
heeft men de vereering van den grooten
bouwmeester afgeschaft.
De oude jstatuten van het «Groot Oosten»
bevatten de volgende verklaring: «De vrij
metselarij weert niemand ter wille van zjjn
geloof. Van het verheven standpunt, waarop
zjj zich plaatst, eerbiedigt zjj de godsdienstige
en politieke denkbeelden van ieder harer le
den.» In het jaar 1885 werd echter tot af
schaffing van deze paragraaf besloten. Deze
maatregel gaf dus duideljjk te kennen dat het
«Groot Ojsten» zjjn «verheven standpunt»
verlaat en dat het voortaan noch de gods
dienstige noch de politieke dankbeelden zjjner
leden zal eerbiedigen. E'enmin e rbiedigt
het uatnurljjk de godsdienstige es politieke
denkbeelden der müiioenen Franseh n, dia
geen vrijmetselaars zijn. De tot het «Groot
Oosten» behoorende loges en het «Groot Oos
ten» zelf zijn de hevigste strjjders in den reeds
sinds 15 jaar togen de Katholieken en te*en
de Geestelijkheid georgan'seerden krjjg.Van
daaruit worden aan derepublikeiosshe Afge
vaardigden do bevelen gegeven, die den anti
religieuzen jjver bevorderen en prikkelen.
Dat de vrijmetselarij in Frankrjjk de teu
gels der regeering in handen heeft en de
oorzaak is van alle jammer en ellende in
dat land, 't is eene alom bekende zaak.
'i Mag echter zeer interessant gemoemd wor
den, wanneer men zulks door een zoo on
verdacht ge'nige hoort en ziet bevestigen.
lippen en hjj wendde zich om, ten eiade een traan
te verbergen, die in zjjne oogen opwelde. Indien
de oude gestrenge man de kunst had ver.taan,
om de zwakke zjjde van zjjn zoons hart gevoeliger
aan te tasten, ware zijn kind wellicht nog te redden
geweest; maar door zijne hsrdvoehtigheid wilde
hij zich gehoorzaamd zien door don sterken arm
van het ouderljjk gezag.
«Meent gjj," riep hjj driftig, //dat ik u niet kan
onterven, omdat gjj mijn éarig kind zjjt? Ik zal
het u bewijzen. Neem deze banknoten, er zal twee
duizend gulden zjjn, dat is alles, want gij van
mij k-jjgt, en deze nacht is de laatste, dien gij
onder mjju dak kunt doorbrengen.
Toen de vader over zjjne overledene moeder
sprak, stond de jongeling op het pu t zich met
berouw aan de voeten zijns vaders te werpen en
hem plechtig beterschap te beloven. Zjjne wangen
werden beurtelings bleek en rooi, zjjne lippen
openden zich om te spreken; hjj vouwde smeekend
de handen, maar eer hjj een woord van berouw
kon uitbrengen,ging de vader reeds met zjjne harde
verwjjtingen voort en eindigde met zijne verstoo
ting. Nog eenmaal beproefde Jan te spreken,
masr nogmaals kwam zjjn vader hem voor.
«Geen woord meer! Het is nu te laat. Ik heb
Nu de uitslag der herstemming in België
bekend i», telt de Kamer 92 katholieke en
59 liberale leden (en éene vacature tenge
volge vau het overigden van den Heer
Tesch), en de Senaat 46 katholieke en 30
liberale leden.
Het proces voor htt Hof van gezwore
nen tegen Ravachol is te Montbrion begon-
nen.Erzjjn zeer strengevoorzorgsmaatregelen
genomen. Ds beschuldigden worden door 6
gendarmes bewaakt, en een piket infanterie
is in de zittingzaal aanwezig.
Ravachol staat terecht voor inbraak,
brandstichting, moord en grafschennis, in
het departement Loire gepleegd, en het is
thans de vraag, welke straf dit liefljjke
zondenregiater hem aldaar op den hals zal
halen.
MontbrÏ8on is een van de kali ïste pro
vincieplaatsjes van Frankrijk, en de ontstel
tenis zal daar niet gering zjjn, nu mea er
een misdadiger van het kaliber als Ravachol
ziet terechtstaan.
Te Parijs zaten bij het eerste proces
rechters en juryleden te sidderen op hnnne
zetels, en vroegen zich af, hoeveel kilo
dynamiet dien avond hun woniDg uit el
kaar zouden doen vliegen. Een koppel
stoutmoedige onverlaten had alom schrik en
ontsteltenis teweeggebracht.
Te Montbriion doen zich tot nn toe geene
verscbjjnselea voor, die kunnen doen ver
moeien, dat men opnieuw belsche werk
tuigen zal zien ontploffen. De weinige hand
langers, die Ravachol had, zitten achter
slot, en het is niet gebleken, dat bjj nienwe
adepten heeft gewonnen voor zjjne leer
van terrorisme en maatschappelijke af
braak.
Als Rrvachol geleefd had in den tjjd der
groote omwenteling, zou hij waarschjjnljjk
eene rol hebben gespeeld als Robespierre
of Danton of Mirat, en dan zou men hem
nu beeldhouwen in marmer. Hjj zegtIk
h b niet gemoord om te steleD. Ik heb
ten algemeenen nutte het geld weggenomen
vaa een paar onde sukkels, die het leven
niet lang meer konden dragen, en die ik
gedood heb, toen zjj zich te weer stelden.
Ea ik heb dat geld gebruikt ten behoeve
tan mjjne beginselen van anarchie, die de
ware zijn.
Het wordt tjjd, dat de beschaafde samen
leving hierop antwoordt, dat die beginselen
de ware niet ziju, maar dat men die theoiie
van afmaken ten algemeenen nutte wel
wil toepassen op hem zeiven, wat trouwens
indortjjd ook gedaan is met Marat, met
Daoton, met Robespierre en met de meeste
lieden, die terrorisme in toepassing gebracht
hebben.
Iu het departement Loire, dat eene tal-
rjjke werklieden-bevolking heeft, schjjnt Ra
vachol geen wrekers te zullen zien oplagen.
Tot nu toe tra! bjj in de verbeelding der
menigte min of meer op als een helsche
u gewaarschuwd, dat de eerste dwaze streek, die
gjj weder begingt, oorzaak zou zjjn, dat ik u mijn
huis ontzegde, maar mjjne vermaningen werden
in den wied geslagen. Ga nu heen en oogst, wat
gjj hebt gezaa'd
Hoe ongehoorzaam hij ook geweest was, deze
straf, dit gevoelde Jan zeer goed, was veel te hard.
Een enkel woord, slechts, een vrie .de'jjk woord
van zijn vader en hjj ware nog met berouw en
boete voor hem neergezonken. Hjj greep de hem
toegereikte banknoten, kneep ze krampachtig in
elkaar en wierp ze toen op den grond. Terstond
daarna hoorde men de deur met geweld dicht
werpen.
//Hjj zal toch niet weggegaan zjjn?// zeide da
vader angstig bjj zich zeiven en zjjn voorhoofd
ward omwolkt, toen hjj de banknoten zal liggen.
//Maar laat hjj gaan, die onverbeterlijke deugniet!
Hjj is mjju zoon niet meer. Liever kinderloos
sterven dan een zoon te hebben, die zjjne familie
schande aando t. Heb ik niet alles gedaan, wat
mjju plicht vau mjj vordert?//
Wordt vervolgd.)
HiiRIEHSCHE (10IIR4IT.
