NIEUWE
N». 1864
Woensdag 27 Jail 1692.
174» Jwrgaag
Het socialisme in de elfde
eeuw.
BUITENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei S maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsrnimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentie n worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers-, KÜPPEB8 fc LAUREY.
Er is niets nieuws onder de zon, zeide eer
tijds de wjjzo man, en deze uitspraak wordt
ook teu opzichte van de sociaal-democratie
volkomen bewaarheid.
In de Weltgeschichte van Weiss (deel I,
bladzijde 102) vinden we eene mededeeling,
Welke wjj, mei het oog op het socialisme onzer
dageD, belangrijk genoeg achten ter kennis
te brengen van onze lezers. Immers eene
practische proeve, welke de Chineezen met
het socialisme hebben gadaan, verdient wel
onze algeheele aandacht.
In de elfde eeuw nameljjk stelde een
«hoogbegaafd» Minister van den Keizer van
China plannen voor, welke met die van onze
hedendaagsche socialisten volkomen overeen
stemming hebben.
Volgejs het begrip van dezen Chinees,
Wangugan-Sche geheeten, is het de eerste
plicht eener Rageering de liefde voor het volk
zoo ver uit te strekken, dat zjj aan de bewo
ners van haar land de werkelijke voordeelen
des levens, overvloed en genot verschaffe.
Aangezien nu niet iedereen inziet en be-
gigpt wat goed en verstandig is, maar de eene
den andere tracht uit te mergelen, zoo moet
de Staat optreden. De Staat, zoo redeneerde
de «hoogbegaafde» Chinees, moet zich mees
ter maken van alle hulpbronnen van het land,
om ze op grooten maatstaf te exploiteeren.Da
Staat moet handelaar, industrieel en land-
houwer worden, om de werkende klassen
daardoor ter hulp te komen en te verhinde
ren, dat zjj door de rjjken worden onderdrukt.
De Staat moet door een eigen gerechtshof
eiken dag den prjja der levensmiddelen en
koopwaren bepaleD, den rgken belastingen
opleggen en de armeo daarvan vrijstellen en
Verder beslissen, wie rijk en wie arm is. De
sommen, welke de gerechtshoven vergaren,
moeten voor noodlijdende arbeiders, voor
hulpbehoevende grjjsaards besteed worden,
kortom voor allen, die in nood verkeeren. De
Staat moetde eigenlijkeen eenige grondbezit
ter zjjn en moet voorts door de gerechtshoven
jaarljjks landerijen aan de landbouwers ver
doelen, hun het noodige verschaffen om te
2&aien, doch onder de voorwaarde, dat zjj in
graan en andere landbouw-voortbrengselen
het ontvangen voorschot terug betaleu; zelfs
over de verschillende soorten van graan,
Welke aan iederen landbouwer werden afge
staan, moesten de gerechtshoven beslissen.
Op deze wijze zouden welhaast overvloed
beerschen en slechts de woekeraars zouden
bij deze nieuwe orde der dingen schade lijden.
Maar om het leed van deze volksvijanden
FEUILLETON.
Vrouwenmoed.
Het was jaarmarkt in een stadje, omtrent eene
halve mijl van de woning dee houtvesters P
gelegen; en de houtvester, eerst sedert acht maan
den met eene juffrouw uit dit stadje in den echt
getreden, had zich, terwjjl hij op jacht giog en
te gelijker tjjd zijn jachtdistrict bezocht, in den
vroegen morgenstond daarheen op weg begeven.
De jonge vrouw bevond zich geheel alleen te
huis en verwachtte, toen het middaguur naderde,
met het grootste verlangen haar echtgenoot terng.
Door angstige gewaarwordingen gepijnigd en zich
tevens niet wel bevindende, had zij zich nn, ge
kleed zooals zjj was, voor eenige oogenblikken
te bed gelegd, toen eensklaps een vreemdeling
een verdacht voorkomen in de kamer trad,
®n voorgaf, door den houtvester, die zich op de
jaarmarkt bevond, en daar een koop wilde sluiten,
tot dat oogmerk om 15 daalders te zjjn gezonden.
De alimme houtvestersvrouw, die terstond in
den bode een bedrieger vermoedde, zocht in het
vriendelijke iets voor te wenden. Toen de vreem
deling dit voorwendsel afwees en eindeljjk zelfs
°P een barschea toon verklaarde, dat hij den
houtvester tot hei overbrengen van de 15 daalders
'•jn woord gegeven had en hij, zoo de jonge
vrouw hem deze som larger bleef weigeren, geweld
ïoude gebruiken, herkende zij geheel den 'oo-er
m hem en zag, dat slechts eene list als middel
tor redding overbleef. //Gij ziet het immers", zeide
2jj tot den vreemdeling, //dat ik, aan het gansche
en uitmergalaara had men zich n'et te be
kommeren, men moest hen veeleer dwingen,
de onrechtvaardig verkregen schatten terug
te geven. De Staat zou de eenig denkbare
schuldeischer zjjn eu hij zou immers nooit
woekerhandel drjjven; hij zou steeds over
vloed hebben en dien besteden waar gebrek
wa9. Er zonden dus geene woekeraars meer
bestaaD, men zou van geen overdreven prjj-
zen meer hooren en van arme lieden zou
geen sprake meer zijn. Welvaart, geluk en
tevredenheid zouden overal heerschen.
Dit plan was in hooge mate aanlokkeljjk
voor den regeerenden Keizer Sckintson.
Tevergeefs verklaarde een zijner raadslie
den, Schemakuang genaamd, dat aan het
plan alle inogeljjke mensohenkenn:s ontbrak.
Ook andere grooten vau het «hemelsehe
Rjjk» kwamen op tegen de socialistische
plannen van den Minister Wangugan-Sehe.
Tevergeefs. Men wachtede gevolgen af, zeide
de Keizer, alle begin is moeiljjk, de zaak
zon wel slagen als men maar eerst over
de eerste hinderpalen heen was. Men moest
volhardend en standvastig zijn, de menschen
zouden zich wel aan de nieawe toestanden
gewennen en ten slotte prjjzen, wat zjj thans
veroordeelden en laakten.
De «wjjze» Wangugan-Sche bracht, met
toestemming des Keizers zjjne plannen ten
uitvoer ea verbande alle tegenstanders van
de nieuwe regeling der dingen. Deze maat
regelen brachten echter in het Chineeeche
Rjjk zulk eene gisting teweeg, dat de Tar
taren het tjjdstip gekomen achtten, om zich
door een inval van het Rjjk meester te
maken.
Om kort te gaan de s icialistische her
vorming bracht verschrikkelijke toestanden
in 't aanzjjn. Een der grooten van het Rgk
overhandigde ten slotte den Keizer eene pe
titie, waarin het ljjden en de ellende van
het volk, dat hjj had gezien, op aangrjjpende
wjjze werden geschetst. Met smart vernam
de Keizer, dat arme boeren, met den strop
om den hals, voor de gerechtshoven werden
gesleept, met ketens beladen en gewond
werden, dat wederom anderen in hunne
wanhoop zelfmoord begingen of naar het
buitenland de vlucht nameD, dat vele lieden
zich met bladeren, wilde kruiden eu boom
schors moesten voeden en dat alles ten ge
volge van de nieuwe orde van zaken, welke
door den «hoogbegaafden» Minister Wagu-
gan-Scbe was ingesteld.
De Keizer kwam gelukkig tot inkeer;
hjj hief de verordedingen op, de socialisti
sche Minister werd ontslagen en zelfs de
Hemel, zeggen de Chineezen, h0eit den
dag van den val van Wagugan-behe geze
gend door een vruchtbaren regen te schen-
lichaam verlamd, het bed niet verlaten kan. In
gindsche tafellade liggen echter de sleutels; met
den kleinsten gaat de kast open, welke zich hier
naast in de zijkamer bevindt. Vooraan in de kaet
zult ge een kistje met geld vinden; breng het
mij hier, dan zal ik u de 15 daalders daaruit
geven.//
De roover g'eep schielijk naar den sleutelbos
en spoedde zich in de kamer. Met e snelheid
van den bliksem sprong de houtvtstersvrouw nu
van het bed op, trok de kamerdeur dicht, die
ze sloot en grendelde; toen verliet zij, nog meer
schriktooneelen vreezende, hare kamer, deed de
wel van sluiting voorziene huisdeur toe, schoof
de twee zich daaraan bevindende grenc e s er voor,
waarop zij rustig in hare kamer terug eerde. De
schurk in de kamer zag zich nu door vrouwenlist
in den val gebracht.
De woning van den houtvester was nieuw
gebouwd en dus de stevige kamerdeur zonder
breekijzers moeilijk te openen; het kleine venster
der kamer bevond zich zes voet hoog van den
grond en waa niet tot ontvluchten geschikt. Nadat
de Toover tevergeefs beproefd had, het slot van
de deur te doen springen, nadat hij de moedige
vrouw met moord en b'acd bedreigd ec de vaste
overtuiging bekomen had, dat voor de terugkomst
van den houtvester aan geene bevrijding te denken
was, hield hjj zich eindelijk s il.
Zoo was ten naasten bij een uur voorbijgegaan,
toen eerst zachtjes, verrolgens heviger aan de
huisdeur werd geklopt. Boven de woonkamer
was eene provisiekamer; daar begaf de houtves
tersvrouw zich heen en opende een venster. Voor
ken na eene lange en verschrikkel jjkedroogte.
Zou het den volken der negentiende of
twintigste eeuiv beter gaaD, wanneer de
denkbeelden onzer hedendaagsche socialisten
eens verwezenljjkt werdeD? Wjj vreezen,
neen. Dat dan de gevolgen der elfde-eeuw-
sche sociaal-democratie in het «hemelsehe
Rjjk» eene waarschuwing moge zjjn voor
de aanhangers der socialistische leer, die in
praktjjk gebracht, de volken zal brengen tot
jammer en ellende.
Die zich aan een ander spiegelt, spiegelt
zich zacht!
Ü8 etrjjd, door Prins Von Bismarck in de
pers tegen de thans aan het bewind zjjDde
Regeering aangebonden en die op alle gema
tigde elementen, onverschillig tot welke rich
ting zjj behooren, een steeds pijnljjker indruk
maakte door de hevigheid, waarmede de aan
vallen geschiedden, schjjnt thans den ander
stadium te zjjn ingetreden, waarin bij, naar
men hoopt, spoedig tot de geschiedenis zal
kunnen gerekend worden.
Men schjjnt nameljjk in de leidende krin
gen tot het besluit te zjjn gekomen, in deoffi-
ciëele pers aan Prins Von Bismarck het ant
woord schuldig te big ven en voortaan zjjne
aanvallen geheel en al te ignoreereu. Men
koestert de hoop dat,door het volgen van deze
gedragsijjn, de belangstelliug van het publiek
in deze polemiek allengs geheel en al zal ver
flauwen.
Met de, in den laatsten tjjd herhaalde-
ljjk ter sprake gebrachte, str jjdvraag over de
wereldtentoonstelling, zal het waarschjjnljjk
denzelfden weg opgaan als met de quaestie
over de Bismarck-polemiek. Aan critici en
personen, die hun gevoelen uitspraken over
deze aangelegenheid heeft het waarljjk niet
ontbroken. Men kan allerminst zeggen, dat
daardoor de warme belangstelling voor deze
zaak is toegenomen en vooral sinds het be
kend is geworden, dat er in het jaar 1900 te
Parjjs eene groote wereldtentoonstelling zal
gehouden worden, is het meer dan twijfelach
tig geworden, dat het plan der Berljjner ten*
toonstelling zal verwezenljjkt worden.
De groote industrie voerde onomwonden
oppositie legen het plan en ook de Regeering
neemt eene groote terughouding in acht, en
wil vooral niet, dat de nationale gevoeligheid
in deze zaak betrokken, of de politiek daar
maar in het allerminst mede in aanraking
wordt gebracht.
Het schjjnt echter, dat er in Zuid-Duitsch-
land eene zekere neiging bestaat de zaken
voor te stellen, alsof de nationale eer met het
doorgaan van het plan der Duitsche tentoon
stelling gemoeid ware.
de deur stond een groot plomp wijf, van een
woest uitzicht, dat thans naar hoven zag eu met
onstuimige woorden verlangde binnen gelaten te
worden.
Toen de houtvestersvronw dat weigerde, werd
het wjjf woedend en zeide, terwijl zij een bjjl
uit haar voorschoot haalde en dreigend daar
mede zwaaide: «Ik weet met zekerheid, dat mjjn
man zich hiar in hnis bevindt en door jou, slang!
is opgesloten. Doet gij niet goedwillig open, dan
sla ik de deur aan stukken; en dan zal het zonder
moord niet afloopen.//
Da woning lag in het bosch, verre van den
straatweg af en geroep om hulp kon dus weinig
baten. Doch de moedige vrouw had besloten hare
have tot den dood toe te verdedigen, en volhardde
in dit besluit. Seeds klonk de blinkende bjjl
der feeks met vermorselende slagen op de deur
en tevergeefs wi-rp de vrouw alle voorwerpen
van eenig zwaarte, die zjj op hel oogenblik onder
haar bereik had, haar op het hoofd; behendig
wist de roo'ersvrouw eiken worp te ontwjjken.
Eindeljjk nu gelukte het de heldhaftige verde
digster, door het werpen van een oud hakmes,
hare aanvalster de rechterwang en schouder der
mate te bezeeren, dat het bloed stroomde. Doch
daardoor werd het wjjf nog woedender en zwoer
met een vreeseljjken eed, de jonge vrouw met
eigen hand te zullen verworgen. De laatste had
reeds gebrek aan voorwerpen van eenig gewicht
en verliet nu hare verdsdegingsplaats.
Toon zjj weder in de gang kwam vond zij de
deur reeds doorgehakt, en nog slechts door het
jjzerbeslag der benedenste dwarsplank te zamen
De formeele beslissing wordt aan den Kei
zer overgelaten en zal door Z. M. genomen
worden, als hg, van zjjne reis naar Noorwe
gen ternggekeerd, den voet weder aan Duit-
schen wal zal gezet hebben. Den 28n wordt
de Monarch tarog verwacht. Hjj zal dan
een dag te Potsdam vertoeven en, van Wil
helmshaven nit, koers zetten naar Engeland.
De KölniscfieZeitung begroot de bjjdrage,
welke het Rjjk in de uitgaven voor de ten
toonstelling zon moeten bjjpassen, op 30 mil-
lioen Mark, maar trekt het in twjjfel, dat de
Rjjksaag, ook met het oog op de te verwach
ten hoogere uitgaven voor het leger, een cre-
diet van zulk een bedrag voor de tentoon
stelling zal willen toestaan.
Rusland wacht weer een bewjjs van
Frankrjjks innige vriendschap. Er is een
parlementair comité gevormd een lid
uit elke groep der Kamer om Rusland,
eerst geteisterd door hongersnood in vele
districten en thans bezocht door cholera,
te hulp te komen. Op welke wjjze? In de
eerste bjjeenkomst van het comité heeft de
AfgevaardigdeGervilIe-Réache verklaard,dat
een plan voor goed nog niet gevormd is.
Wie wil kan een voorstel doen. Er kan
alvast medegedeeld worden, dat de Regeering
allergunstigst over het denkbeeld denkt.
Persoonljjk wil hg een voorstel te berde
brengen. De ministeriën van oorlog, marine
en onderwjjs bevatten merkwaardige histo
rische en artistieke schatten, die het publiek
nooit in de gelegenheid is geweest te be
wonderen. Als deze eens in eene tentoon
stelling vereenigd werden? Zjj zonden ah
het ware het kader kannen vormen van het
geen er verder zal verricht worden.
Met eenparige stemmen heeft het comité
zulk eene tentoonstelling goedgekeurd.
Er zjjn voorts andere voorstellen gedaan,
waarover eene commissie gehoord zal worden
en die zjj bjj goedkeuring nader zal uit
werken.
Eene tombola zal aan het werk der lief
dadigheid worden verbonden en er zal waar-
schjjnlijk ook eene nationale inschrjjving
worden opengesteld. Alles zal gedaan wor-
deD, om zooveel mogeljjk geld bjjeen te
krjjgen.
De roïuen te Saint-Cloud, eene treu
rige herinnering aan den Fransch-Dnitschen
oorlog, zullen eindelijk verdwjjnen. Aan
staanden Maandag zal, ingevolge eene door
de Kamers aaDgeuomene wet, de opruiming
der bouwvallen van het oude paleis aanbe
steed worden. Die bouwvallen met hnnne
omljjsting van groen mogen iets schilder
achtigs hebben, men heeft geoordeeld, dat
het schouwspel van die kale, door den brand
zwartgeblakerde muren, met de geheel opene
gehoud/n. Nog eenige sterke slagen en de denr
moest instorten. De kamer, welke de houtvesters
vronw toen binnentrad, bood haar een even drei
gend gevaar; het was den roover, door de stem
van zjjne vrouw,die hjj buiten hoorde, met nieuwen
moed vervnld, reeds gelukt, het slot van de ka
merdeur los te maken; alleen, door den zwakken
grendel werd de deur nog tegengehouden. Elk
naderend oogenblik dreigde hier de vrouw het
ge«aar van een schrikkeljjken dood. Thans tot
alle mogeljjke tegenweer genoodziakt rukte de
houtvestersvronw een geweer met een dubbelen
loop van den mnur en snelde naar de huisdeur.
Juist stortte deze in.
Reeds wilde het roo vers wjjf door de opening
binnendringen. „Terug, riep nu de jonge vrouw
of ik schiet je neerl// „„Gekheid!"" zeide het
wjjf grjjnzende. <///Ik zal je den lust tot schieten
wel benemen!//// Hierbjj zwaaide de woedende de
bjjl vooruit, en wilde juist binnenkomen toen
tjjdig genoeg een schot nit het geweer haar
ontzield der aarde deed storten.
Op hetzelfde oogenblik had de roover den gren
del nit de kamerdeur geslagen en trad reeds
binnen. De hootvestersvrouw vernieuwde spoedig
haar moed en hield hem het geweer tegen. //Waag
je nog een stap verder te doen, dan stnur ik je
je vronw achterna.// De roever verbleekte en bleef
onbeweeglijk staan. De houtvestersvrouw bleef
zonder te spreken, gereed om lo» te branden, met
een vasten blik haar doel in het oog houdende.
Weinige oogenblikken daarna kwam de hout
vester te huis. De roover werd gevangengenomen
en onderging zjjn al te wel verdiende straf.
BilRLEHSCHE C10IIR4IT.
