NIEUWE
aghte ma non agitate.
K«. 1868
VrUJ&g 5 Augnstns 1892.
Een vreeselijke $ast
BUITENLAND.
17<« JwrgMg
Pei 3 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Yoor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BVSEAïï: St. Janstraat Haarlem.
Van 1—6 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en Vrgda g-a vond voor 6 uui ingewacht.
Uitgevers: KüPPEHS A I<| A U R E Y.
staat voor de westeljjke poort van Europa
en eischt toegang, een gast voor wiens naam
alles siddert en beeftde cholera. Als
een engel des verderfs pit zjj onophoudelijk
voort, alles besmettend, alles meedoogenloos
vernietigend, wat haar tegenkomt. Slechts
zelden laat zjj haar offer ontglippen, in het
huis waar zjj aanklopt, nemen dood en
verderf, angst en schrik hun intrek en wie
kan, neemt de vlucht voor het verschrik
kelijke spook.
Men onderscheidt twee soorten cholera,
de inheemsche, goedaardige (cholera nostras)
en de meer gevaarlijke Aziatische cholera.
De inheemsche cholera, die af en toe ook
in sommige gemeenten of gewesten epide
misch heerscht, kan een hoogst gevaarljjk
karakter aannemen. Onrjjpe vruchten,
slechte dranken, onzuiver water in het warme
jaargetjjde genuttigd, brengen de maag dik
werf zoodanig in de war, dat zjj oproerig
wordt en als een vulkaan begint te woelen.
De toestand, dien wjj met het woord cho
lerine aandniden, is waarljjk niet om ermede
te spotten. Wie met deze goedaardige cho
lera kennis heeft gemaakt, zal eene her
innering ervan behouden, die echter niet van
de aangenaamste is. En toch is de cholerine
de meest ongevaarlijke en de zachtste vorm
der eigenljjke inheemsche cholera. Daze
heerscht vaak epidemisch en tameljjk ge
vaarljjk en eischt dan menig offer, zoodat
de geneesheeren niet zelden gedurende lan
gen tjjd in twijfel zjjn, of zjj met de onge
vaarlijkere cholera nostras of met de vree-
seljjke Aziatische pest hebben te doen. Bjj
inheemsche cholera, die thans in en om Pa-
rjjs hevig woedt en vele offers eischt, is
het gevaar van besmetting en van een doo-
delijken afloop en daardoor ook de alge-
meene vrees minder dan bjj de verschrik
kelijke Aziatische ziekte.
De Aziatische cholera heeft hare baker
mat in Achter-Indtë, waar zjj nooit ver-
dwjjnt. Doch eerst in het jaar 1817 heerschte
zij daar algemeen en ?erpestte gansch Indië.
Reeds in het jaar 1823 klopte deze engel
des verderfs aan de poorten van Europa
en bjj vond er toegang. De epidemie ver
spreidde zich van Archangel over geheel
Rusland, de Balkanlauden tot Griekenland
en acht jaar later, in het jaar 1831 hield
zjj haar intocht te Weenen en Berljjn en in
audere steden van midden-Dnitschland; later
drong zjj door tot aan den Rijn en van daar
naar Parjjs en over het Kanaal naar Lon
den. Thans heeft dus deze vreeselijke ziekte
gansch Europa veroverd. Nog in 1866 heeft
zjj in Duitschlaad een vreeseljjk onheil aan
gericht en sinds dien tjjd heeft zjj ook nog
FE ILL ET ON.
Thomas Aniello.
(Vei volg)
Des anderen daags 's morgens was alles gedaan;
de gevangenissen te Napels waren ledig, en geheel
de rechtspleging ten einde gebracht.
De vorm,welken de opstand begon aan te nemen,
of liever het genie van dengene, die aan het
hoofd stond, joeg den Onderkoning vrees aan. Hjj
zond den Hertog van Mantalone naar Masaniello,
om hem te vragen, welk doel hjj zich voorstelde,
en onder welke voorwaarden de stad weer het
gezsg van zjjn vorst wilde erkennen. Masaniello
ontkende, dat de stad tegen den Koning oproerig
was, en ten bewijze hiervan, voerde hjj deo Hertog
door haar heen en toonde hem het afbeeldsel
*an Philifpus IV op al de hoeken der straten,
onder een hemel opgehangen. Wat de voorwaarden
betreft, wilden zij er slechts éene stellen en wel,
de teruggave aan het volk van het origineele
stuk van Karei V, inhoudende, dat van die dag
rekening af voor de toekomst elke nieuwe be
lasting op de levensmiddelen der stad was ver
boden.
De Onderkoning scheen toe te geven, liet
«en valsch afschrift van het gevorderde stuk ma-
ben en zond het Masaniello. Maar deze, verraad
duchtende, liet eenige deskundigen komen, en
Saf het hnn ter lezing. Deze verklaarden eenparig,
dat het eene kopie en niet het origiueele stuk was.
Toen trad Masaniello recht op den Hertog van
^antalone aan, en verweet hem zjjn bedrog; hem
in Italië in hevige ma'e geheerscht.
God zjj gedankt is deze past dus geen
bljjvende gast. Zij verschijnt slechts in ze
kere tjjdperken en zoo bet schijnt steeds
zeldzamer; zj] woedt gedurende verscheidene
wekeu en verdwjjnt dan langzaam, nadat
zjj echter haar weg met ljjken heeft be
zaaid. Man zegt, dat cholera-epidemieëa
minder en niet met zulk eene hevigheid
optreden, als hare voorgangsters en dat zou
af nemiug der ziekte beduiden. Maar daarin
kan men zich vergissen.
Over den oorsprong en de kiem der cho
lera is de wetenschap nog niet in t reine;
men heeft weliswaar erkend, dat zg in den
slechten toestand van den bodem haar oor
zaak heeft, maar met zekerheid kan niets
worden gezegd. Aan Professor Koch gelakte
het, na lange studiën in Indië, te bepalen,
dat de ziekte be werker een bacil is en daar
door kwamen wjj in de periode der bacillen.
Het bleek dat deze cholera-bacil groote
voorliefde heeft voor slechten grond en zich
't liefst ophondt in onzuivere plaatsen waar
hjj welig tiert eu zoo zien wjj, dat de groote
en onreine steden, waar vele rottende stoffen
de lucht verpesten, het eerst door de cholera
worden bezocht. Zoo mag b. v. Astrakan
aan de Caspische Zee, waar de cholera on
langs zoo verschrikkelijk woedle, als de
onziudeljjkste stad der wereld beschouwd
worden en andere steden, zooals Baku en
Saratow ttaan in onreinheid niet bjj haar
achter, zoodat reizigers er zich over ver
wonderen, dat in die gemeen'611 niet elk
jaar epidemieën heerschen.
Daaruit valt dus te leeren, dat zinde
lijkheid niet slechts een eerste plicht van
den Staatsborger is, maar ook het voor
naamste voorbehoedend middel tegen de
cholera. Straten en privaten moeten reiu
gehouden en gedesinfecteerd worden, alle
rottende stoffen verwjjderd, slechte water-
broonen gesloten en alles uit den weg ge-
raimd worden, wat bodem en lucht kan
verontreinigen en bederven. Dergelijke voor
behoedende maatregelea hebben meer suc
ces gehad, dau alle middelen tegen de reeds
ingedrongene epidemie.
Voor het weven van cholera en van be
smettelijke ziekten in het a'#enlf.erL 8eeft
een ervaren Eagelsch hygiënist, Sir Robert
RawliuBOD, de volgende practisehe wenken:
Laat alle havens, steden, dujT®11 en ge-
hnchten schoonmaken en schoonbljjven, zoo
wel ouder als boven den grond.
Laat alle smerige kotten schro }h011 en
kalken en predik van de buizen, dat de
lucht V6rverscht moet worden door het open
zetten van ramen en deuren op de buitenlucht.
Gebruik geen water en melk anders dan
gekookt.
vervolgens van het jasrd rukkende en op den
grond werpende, plaatste hij zj)a naa ten voet
op zijn gelaat; daarna beval bjj den le'tog ge-
vangen te nemen. Den volgenden nacht kocht
de Hertog zijn cipier om en ontvluchtte.
De Onderkoning zag toen met wien jj te doen
had; en hem niet kunnende bedriegen, besloot
hij hem te overwinnen. Dientengevolge gaf hij
bevel aan al de troepen, die zich in e noorden
te Capua en te Salerno bevonden op apels aan
te rukken. Masaniello vernam dit beytl, verdeelde
zjjn leger in drie afdeelingeD, zond zijne oöicieren
met een dezer afdeeliogen de troepen e gemoet,
die van Salerno kwamen, rukte met de zijnen
die van Oapna te gemoet. en liet de anderen onder
bevel van Ardizzone te Napel».
Men meent, dat gedurende dezen tocht, die
voor het oogenblik Masaniello uit jn apels ver-
wjjderde, de eerste voorstellen van verraad aan
Ardizzone gedaan werden met vergunning om ze
aan zjjne twee ambtgenooten, Cataneo en Henna,
mede te deelen.
Masaniello, versloeg de troepen van den Onder
koning, doodde duizend man en nam er drie dui
zend gevangen, welke hjj naar Napels voerde, en
die hjj volkomen vrijheid gaf. Deze drie duizend
mannen namen dadelijk dienst onder de Napo-
liteansche militie.
Cataneo en RenDa hadden van hunne zjjde de
vijandeljjke troepen teruggeslagen.H et legioen
des doods, dat een deel hunner korpsen uit
maakte, had wonderen van dapperheiu verricht.
Da Hertog van Arcos was in uitersten nood;
hjj had list beproefd,en Masaniello had het verraad
Roer niet in beerputten in het tegenwoor
dige jaargetij.
Maak iu deu komenden winter de beer
putten schoon en vernietig alle vuil, waar
gjj bjj mogeljjkheid af kunt komen.
Bevuil de rivieren en kanalen niet.
Laat de gezoudheidsraden toezicht houden
op de zindelijkheid in alle havens en op
het reinigen (kalken) van alle zeemanshui
zen en logementen.
Ofschoon men dus den bewerker der ziekte
kent, is het der geneeskandige wetenschap
nog niet gelukt, dezen gevaarleken kame
raad, den bacil, meester te worden en zjjne
wandeling van den eenen mensch op den
anderen te verhiaderen. Zoo richt hg dan
nog ongehinderd zjjn ontzettend onheil aan,
ej daardoor bljjft de cholera de gevreesde,
moordende ziekte, die ook de sterkste niet
zonder huivering te gemoet ziet, want haar
aanval, verloop en einde zij a verschrikke-
ljjk. Hocderdeu,duizenden vallen dezen engel
des verderfs in de armen, overal heerscht
bjj eene cholera-epidemie dood en verschrik
king. Da moedigste zal in zulk eene periode
leeren siddereD.
Maar juist de vrees, welke zonder epi
demie reeds cholerine kan doen ontstaan,
is in tjjden van cholera bizonder verderfe
lijk. De angst voor de cholera heeft reeds
menig slachtoffer geëischt; zjj is een trouwe
gezel der epidemie zelve. Maar wie is zon
der vrees wanneer de dood hem aangrijnst
en de engel des verderfs om ons heen ver
schrikking verspreidt.
Moge de Hemel ons derhalve voor de
ontzettende epidemie behoeden! Nog is zjj
ver van ons verwjjderd; moge zjj ons dier
baar land niet bereiken.Stellen we alles in het
werk om de raadgevingen van de beoefenaars
der wetenschap op te volgen opdat niet
door eigen schuld de gevreesde ziekie haar
intocht houdt in ons vaderland en richten
we voorts de vurigste gebeden tot den Al
machtige opdat wjj mogen gespaard bljjven
van eene bezoeking, die elders reeds zoo
vele offers eischt.
Op de circulaire van den Rjjkskanselier»
waarin hjj bjj de industriëelen aanvraag
doet om hun gevoelen te vernemen aan
gaande eene wereldtentoonstelling te Berlijn,
zgn wel reeds verscheidene antwoorden in
gekomen, die ook openbaar zgn gemaakt;
maar er zjjn er nog niet genoeg om reeds
eene bepaalde gevolgtrekking over het geheel
er uit te kunnen afleiden. Intnsschen klaagt
de Norddeutsche Allgemeine Zeitung, dat de
eerst ontvangene gunstiger luiden dan de
latere, die vrjj lauw zjjn, of slechts dienen om
ontdekt; hjj had hem willen overwinnen en was
geslagen geworden. Hjj besloot dus met hem per-
soonljjk te onderhandelen, zich voorbehoudende
hem te verraden of te vernietigen bjj de eerste
gelegenheid.
Ditmaal om meer gewicht aan de onderhan
deling te hechten, koos hjj zekeren Filomarino.
Het volk, dat dezen wantrouwde, wilde zich tegen
de nieuwe bijeenkomst verzetten; maar Masaniello
stond borg voor den man, en de bjjeenkomst
had plaats.
Masaniello had juist het bevel gegeven, om
zes en dertig paleizen, aan zes en dertig der
hoogst geplaatste Spaansche en Napolitaansche
edellieden behoorende, te verbranden. De afge
vaardigde bad hem dit bevel te herroepen en
Masaniello herriep het.
Nauwelijks had hij Masaniello verlaten, en zich
naar de groentemarkt begeven, of er werden bjjna
rakelings vijf karabijnschoten op hem gelost; maar
hjj was niet getroffen, zjjn uur was nog niet ge
komen.
De moordenaais werden door het volk ver
scheurd, en zjj bekenden stervende, dat zjj door
den Hertog van Mantalone betaald geworden
waren, welke zich over de slechte behandeling
van Masaniello wilde wreken.
De Onderkoning ontkende den moordaanslag;
de afgevaardigde gaf zjjn woord, dat den Hertog
van Arcos dit verraad onbekend was, en de on
derhandelingen hernamen hun loop.
De politie was nimmer beter geweest; sedert
vier dagen dat Masaniello heerschte, was er geen
enkele.diefstal in de gansche stad Napels gepleegd.
te verklaren dat men zich van deelneming
onthoudt. De Norddeutsche schrjjft dit hier
aan toe, dat de voorstanders van het plan
spoedig met hun antwoord gereed waren,
ter wjj 1 de tegenstanders en twjjfelaars nu
langzaam achteraan komen.
Te Frankfort a. d. Main besft het
proces een aanvang genomen tegen den ge
wezen kassier van de firma Rothschild,Jager,
en 14 anderen, wegens verduistering van
1,700,000 mark en begunstiging van Jager's
vlucht.
Jager heeft voor het grootste gedeelte
bekend.
Geljjk men kon verwachten, hebben
de redevoeringen, door Von Bismarck te
Jena gehouden, veel opzien verwekt. De
conservatieve Reichsbote zegt: «Het schjjnt
dat Von Bisxiarck nu tracht, van onderen
op, als aanvoerder van een nationaal partjj-
bondgenootschap in den Rjjksdag, weder
een invloed te verkrjjgen, gelijk hjj vroeger
van boven af, als mandataris van den mo
narch, heeft uitgeoefend.» Da Germania
spreekt van een gewetenloos en geraarljjk
doordrijven van Von Bismarck, tegenover
hetwelk geene consideratie meer te pas komt.
De Vossische Zeitung zegt, dat al de geest
drift, die jegens Von Bismarck op zjjne
reizen aan den dag wordt gelegd, slechts
een snel opflikkerend stroovuur is, en dat
wanneer hg poogde zich aan het hoofd eener
parlementaire oppositie te plaatsen, hjj geen
hoopje aanhangers zoo groot als dat der
socialisten in den Rjjksdag om zich heen
zou zien schareo. Daarentegen gelooft de
National Ztitungdat Von Bismarck's re
devoeringen weerklank zullen vinden in het
hart des volks, hetgeen bjj verkiezingen zal
kunnen bljjken, te meer omdat Von Bis
marck zjjne tegejwoordige inwerking op de
natie wel zal voortzetten.
De volledige uitslag van de verkie
zingen voor de departementale raden in
Frankrjjk is, dat van 1406 kantons in 1062
republikeinen gekozen zgn, in 202 conser
vatieven en in 25 onafhankeljjken. In 117
kantons moet herstemd worden. De repu
blikeinen hebben 167 zetels gewonnen en
19 verloren.
Door de Temps wordt het volgende
feit medegedeeld, dat als een krachtig be-
wjjs kan aangemerkt worden voor de be
wering van vele geneesheeren, dat de in de
omstreken Parjjs heerschende cholerine uit
sluitend moeten geweten worden aan het
drinken van Seinewater.
De wjjk Mazagran grenst aan het stadje
Argenteuil en bet dorp Sannois; de hnizen
zjjn tegen elkaar aangebouwd; alle inwo
ners zgn werklieden en de hygiënische om
standigheden zgn bjj de inwoners van de
Denzelfden dag, dat de aanslag tegen Masaniello
voorgevallen was, kwam een gezant van wege
den Onderkoning hem aanzeggen, dat deze ver
langde, zich met hem over de staatsbelangen
persoonlijk te onderhonden, en hjj des anderen
daags met geheel zijn hof naar het paleis zonde
terugkeeren, ten einde hem daar te ontvangen.
Masaniello, die al deze voorkomendheden wan
trouwde, wilde weigeren; maar de gezant drong
zoo sterk aan, dat hjj' eindeljjk toestemde. Toen
verhief zich echter een nog heviger verschil.
Masaniello, die zich niet anders dan voor vissoiier
uitgaf, wilde zich ook in visschersgewaad naar het
kasteel begeven, maar de afgevaardigde herhaalde
zoo dikwijls, dat zulk een gewaad onwelvoegljjk
was voor een man, die voor het Hof ging ver
schijnen ea om er zaken van zulk een gewicht
te behandelen, dat Masaniello nogmaals toegaf
en den Onderkoning veroorloofde, hem een ge
waad te zender), waarmede hjj zich op dien dag
moest kleeden. Denzelfden avond ontving hjj de
kleeding van zilverkleurig laken, een hoed met
eene pluim, en een degen met een gonden gevest.
Dien nacht sliep Masaniello slecht, en hjj zeide
des anderen daags, dat zjjn H. Patroon hem in
den droom verschenen was en verboden had
naar de bijeenkomst te gaan; maar Filomarino
merkte hem op, dat hjj zijn woord gegeven had,
de Onderkoning hem in het paleis wachtte, zijn
paard reeds gereed stond en hjj zjjne belofte
niet kon verbreken, zoDder zjj'ne eer te kwetsen.
Masaniello trok zjjn rijk gewaad aan, steeg te
paard, en begaf zich naar bet paleis.
Wordt vervolgd.)
44RLEMS
ABONNEMENTSPRIJS
(Ill BUT.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
