NIEUWE
N». 1892
Zontag 2 October 1892.
De Paus-Souvercin.
17i« Jiirtug
BUITENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden tooi Haarlem. f 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BIJ RE A TT: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden niterljjk Maandag-, Woensdag-
on V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÜPPER8&LAUREY.
Op eene onlangs in de eeuwige stad ge
houdens Tergadering van gedelegeerden uit
democratische vereenigingen werd besloten
om de agitatie tot opbeffiag der waarbor-
genwet te doen herleven, 't Zjjn echter niet
alleen de anti-katholieke genootschappen en
de vertegenwoordigers der moderne begin
selen, die alles in het werk stellen om de
waarborgen wet te doen verdwijnen, ook de
Italiaaosche Regeering herinnert ons zoo
▼aak aan hare tronweloosheid tegenover
den H. Stoel, door de willekeurige maat
regelen, waarmede zjj de geheele waarbor-
genwet tot eene loutere formaliteit tracht
te maken. Men kan nauwelg'ks een gevoel
▼an verontwaardiging onderdrnkken wan
neer men denkt aan de fraaie betaigingen,
welke in 1871 en daaromtrent door den
toenmaligen Minister Visconti Venosta zjjn
afgelegd. «Aan den Paus,» zoo schreef bjj
aan de mogendheden, «zal het karakter als
souverein op alle mogeljjke wjjze worden
gewaarborgd,»en het derde artikel der waar
borgen wet luidde «dat de Paus het eer
betoon van souverein zou ontvangen; zjja
karakter van souverein en zjja voorrang
boven de andere katholieke Vorsten zou hjj
in den uitgebreidsten zin behouden. De
Italiaausche Regeering waarborgt den Paus
de onderscheiden voorrechten, hem door de
katholieke mogendheden toegekend.»
Wat de Italiaansche Regeering onder de
souvereiniteit van den Paus verstond, heeft
zjj uitvoerig aangegeven: De Paus zou vrjj
zjja van elke belasting en van de jurisdictie
der gerechtshoven; gelgk ieder andere Vorst
zou de Paus zjjue civiele Ijjst, zjjae paleizen
en residenties hebben, onatbankeljjk van het
Italiaaosche Rjjk. Volgens de artikelen 1 en
2 zou de persoon van den Paus heilig en
onschendbaar zij j, en elke aanslag tegen
zjjn persoon, of het aansporen daarvan, ja
elke openbare hoon in woorden of daden,
of in de pers zon op dezelfde wijze strafbaar
zjja als wanneer zjj den Koning waren
aangedaan. Zjjne eigene militairen mocht
de Paus houden, ter bewaking van zjja
persoon en van zjjne paleizen. Da Gezanten
der boitenlandsche mogendheden bjj den
H. Stoel zouden dezelfde rechten en on
schendbaarheid genieten, die de Gezanten
der andere mogendheden bezitten. Ditzelfde
geld ook van de Nuntiussen en Gezanten
van den Paus. Ten einde hem de vrjjheid
van verkeer met de Bisschoppen en de gan-
sche katholieke wereld «zonder eenige in
menging der Italiaausche Regeering» te
waarborgen, zou hjj een eigen telegraaf- en
postburean hebben met eigen ambtenaren;
de telegrammen zouden als staatstelegram-
men beschouwd worden en vrjj vau rechten
zjjn. De Pauselijke couriers werden op de
zelfde ljjn geplaatst met die der buitanland-
«che Kabinetten.
FEUILLETON.
Op de galeien.
Langzaam stierven in de verte de doffe klok-
ketonen weg, die aan de weinige wakenden aan
kondigden, dat de nacht weldra ten eiade spoedde.
Nog heerschte er rust in het woelige Parijs, zelfs
in de zoo bevolkte stralen van de voorstad van
den Tempel; ook hier deed zich de onverbiddelijke
natuurwet gelden: stilte na bedrijvigheid.
Aan het niteinde van de straat zwenkte juist
een reusachtig, onaanzienlijk voertuig den hoik
om. Een jonkman heeft het peinzend nagestaard
en nog verroert hjj zich niet, ofschoon reeds
het geluid der wielen geheel is verdoofd door den
afstand.
't Is een jongmensch met ernstige, mannelijke
gelaatstrekken, waarop zelf een plooi van som
berheid niet is te miskennen. Een blauw boe e-
roen omgeeft zjjne goed ontwikkelde^gestalte. Hij
is een letterzetter, die nachtdienst heeft gedaan
op de drukkerjj van een ochtendblad, en zich
nu naar huis begeeft. Zjjae moeder zit hem, on
danks het vroege uur, met een vrooljjk gelaat
aan de koffietafel te wachten.
Niet als gewoonljjk komt hjj onbezorgd binnen,
De gemaakte bepalingen hebben deels
betrekking op den persoon des Pauses, deels
op zjjne paleizen en dezer omgeving; zjj
gaan alle van het standpunt uit, dat de
Paus op zjjn terrein zooveel als souvereine
heerscher is, en dat het Yaticaan voor de
Italiaausche Regeering een haar vreemd
gebied is. Dat dit in do bedoeling heeft ge
legen, is duiaeljjk uit het bekende plan
van Cavoar, om den Paus geheel het om
muurde gedeelte der stad, de zoogenaamde
Leonina, te lateu. Dit was ook het pant,
waarop de Generaals Kanzier en Cadorna
het bjj de overgave der stad waren eens
geworden. Da Leonina had zeker 5000 in
woners; daar hadden zich dan, volgens de
zienswjjze van Cavour, de Congregratiëa en
later ook de Kardinalen en andere aan den
Paus verbonden personen kunnen vestigen.
Doch waarom bleef de Paus ook, nadat
hjj alles verloren had, in het oog van Cavour
en Visconti Venosta souverein? Deze vraag
werd ons beantwoord door den Senator
Mameli, die in eene der zittingen van den
SeDaat zeide: «de Pans bezit de souvereine
rechten niet door de genade en goedheid
van het koninkrjjk Italië; zjjue souvereiniteit
is beschreven en sedert eeuwen bevestigd
door de erkenning van alle mogendheden,
door plechtige verdragen en door diploma
tieke betrekkingen, die thans nog worden
gehandhaafd. Eeue daad van geweld heeft
hem van zjjn recht als souverein niet kunnen
berooven.» En ditzelfde recht oemde de
zelfde Visconti Venosta «meer dan interna
tionaal,» men had met de waarborgen wet
alleen op het oog da Regeeringen vau alle
volken, die Katholieken onder zich telJea,
de zekerheid te geven, dat de onafhankelijk
heid van den Paus in geanea deele zon
aangetast worden.Meer dan een feit is gesteld
geworden, om te toonen, dat de H. Vader
souverein is. Hg toch heeft zjjne eigen
militairen nameljjk de Zwitsersche garde,
de gendarmerie, de palatjjnsche wacht en de
garde nobili. De Commandanten en officieren
worden door deu Paus benoemd, zjj worden
onafhankelijk van de Italiaausche Regeering
aangenomen; een eigen militair gerechtshof
behandelt hunne zaken. Na de bezettiog
van Rome trok het bestuur dan ook de
brandweer der stad onmiidelljjk terug, om
dat men ervan uitging, dat de Paus op zjjn
eigen gebied voor zich zelf moest zorgen.
Het Vaticaan beschikt niet over een eigen
kerkhof maar heeft eigen artsen om den
dood te constateeren en dit wordt door de
stedeljjke Regeering geëerbiedigd. De pala
tjjnsche rechtbank werd eveneens door het
Italiaansche gerecht erkend.
Hoe klein daarom het Pauselijk gebied
moge zjjn, de Pausheerscht daar als souve
rein, gelgk ieder andere keizer of koning.
De Regeering van Italië heeft dit in openljjke
acten erkend en gewaarborgd. Daarom heb
ben alle Regeeringen, die katholieke onder-
onder het neuriën van een liedje, of met een
opgeruimd:
Hoe gaat het, moeder goed geslapen van
nacht?
Hjj ia kenneljjk afgetrokken en de scherpe
moederblik bemerkt dat spoedig.
Wat scheelt er aan, mjjn jongen? Is er
iets onaangenaams voorgevallen?
Och neen, moeder!
Maar hoe ben je dan zoo stil, zoo geheel
anders dan gewoonljjk?
Om geen bepaalde reden, moedertje. Ik
weet niet een somberen indruk maar het
is niets het is alweer over!//
En om zjjne moeder gerust te stellen, trachtte
hjj te glimlachen, doch de oude vrouw wilde
meer weten en vervolgde:
Is zoo iets dan in staat je treurig te stem
men? En dat alles om een akeligen indruk, zeg je?
Ja, moeder, anders niets. Het is nu reeds
de derde maal, sedert ik 's nachts werk, dat ik
bjj mj'ne thuiskomst die kar ontmoet, met het
vreeseljjk opschrift.-veroordeelden van de galeien."
De moeder sprong op, als of eene adder haar
had gestoken. Zjj hield zich echter in, en luisterde
met inspanniog naar haar zoon, die doorpraatte:
s/En telkens als ik dien wagen zie, gruw ik er
van."
danen hebben, het recht en de plicht op
te komen tegen elke schending van dat recht.
Op welke wjjze Italië den Paus ook dwars-
boome en miekenne, Souverein bljjft hjj,
al is bjj ook een gevangen Souverein, en
wilde derhalve de Italiaansche Regeering
van hare betrouwbaarheid een bewijs geveD,
dan moest zjj alle pogingen, door wien ook
ingesteld, om de agitatie tot opheffing der
waarborgen wet te doen herleven, met kracht
onderdrukken.Dit is niet geschied en daarom
mag het raadzaam heeten de oogen op
gebeurtenissen in Italië gevestigd te houden
ten einde voor de Souvereiniteit van den
Pans te waken,voor zjjne rechten op te komen
en te trachten dat aan den Vader der Chris
tenheid terug worde gegeven, wat hem een
maal door het brutaal geweld werd ont
nomen.
Omtrent het ontwerp tot wgziging der
Pruisische legerwet wordt officieus aan de
Westr Zeitung geschreven, dat de invoe
ring van een tweejarigen diensttgd, wan
neer die tot stand komt, de diepst iagrij-
pende gevolgen voor het gehsele krjjgswe-
zen zal hebben. Al wat in de laatste twintig
jaar nieuw is ingevoerd verzinkt daarbjj in
het niet. De dienst zal aan merkel jjk meer
inspanning vereischen en de eischen, aan
den militair gesteld, zullen zeer veel hoo-
ger worden opgevoerd. Alle diensten, die
niet rechtstreeks met eenig militair doel in
verband staan en waarvoor thans duizenden
soldaten worden gebezigd, zullen vervallen.
De twee jaren zullen zonder eenigen aftrek
tot opleiding en oefeuing worden besteed.
Da hervorming zal dan ook op het officiers-
korps een grootan invloed hebben. Er zal
meer inspanning van de officieren worden
geëiecht, hetgeen tengevolge zal hebben
dat oudere officieren spoediger ongeschikt
voor den dienst zullen wordeu en er dns
een sneller avancement zal plaats hebben.
De berichtgever voegt er bjj, dat de
Rjjkskanselier slechts met veel moeite den
Keizer vooreen tweejarigen diensttgd heeft
kunnen winnen, en er alsnu van de libe-
raalgezinden mag worden verwacht, dat zij
de Regeering zullen tegemoet komen en
hare beweegredenen naar eisch zullen weten
te waardeeren.
Uit Rome wordt aan het Berliner
Tageblatt gemeld, dat Z. H. de Paus door
een Romeinschen Prins de Christus-orde zal
doen overbrengen aan President Carnot.
Volgens een bericht uit Hamburg
aan de Kölnische Zeitung zjju indelaa'ste
acht dagen aldaar ruim honderd personen
aan typhus overleden.
De inzamelingen ten behoeve der
noodljjdenden te Hamburg bedragen nage
noeg 2 millioen mark, die voor Altona
100,000 mark.
Nog hoor ik de ruwe taal dier veroordeelden,
nog sidder ik, als ik dien verwenschten gevan
genbewaarder met zjja stok zie beuken op de
lichamen dier ongelukkigen, roepende; „Stil, vee,
of ik sla er de brokken at!" Eu dan dat vree-
seljjke gillen I bet is afschuweljjk moeder, ik
kan het niet helpen, maar als ik de gevangenis
voorbjjga, dan denk ik wel eens: //Hier worden
de menschen gestraft, maar toch niet zoo mis
handeld.//
Zelfs de guillotine doet mij nog denken aan
menschelijke barmhartigheid, als ik haar vergeljjk
met dien wagen op weg naar de galeien van
Toulont O, het is maar mjn God, moeder
wat deert u!"
Inderdaad zjj was doodsbleek geworden, maar
met ongemeens zelfbeheer<>ching stond zjj op en
zeide:
//Ik sliep van nacht niet al te wel en uw verhaal
heeft mjj wat zenuwachtig gemaakt. Daar, het is
alweer over. Ik ga naar de groenmarkt ga
jij nu maar slapen, want je zult wel vermoeid
zijn.
Met koortsigen haast snelde zjj de deur uit,
en rustte niet, voor zjj de naastbjjzjjnde kerk
had bereikt. Voor het beeld der Moedermaagd
wierp zjj zich neder en snikkend stamelde zjj:
O gjj, die ook weet wat moedersmart is
Reichardfc en Sonnenburg, veroordeel d
wegens de brochure over den Heiligen Rok
te Trier, zjjn tegen het vonnis in beroep
gekomen.
Te Frankfort a/J Main zjjn door de
politie da internationale wielerwedstrjjden
verboden wegens het cholera-gevaar.
De Berljjnsehe Gemeenteraad heeft
den Burgemeester Zeiler met 94 tegen 22
stemmen gekozea tot eersten Burgemeester.
Met het doel te voorzien in den nood
tö Hamburg, wordt aldaar het plan over
wogen, alle inkomens boven de 600 mark
voor ésn jaar te onderwerpen aan eene
verdubbelde belasting, waarvan het bedrag
later zon terugbetaald worden.
Ten gevolge van het heerschen der
cholera en de daardoor gewekte vrees, is
het reizigersverkeer per exprestrein nit
Duitschland naar het Oosten zóa aanzienlgk
verminderd, dat deze expres-dienst geheel
is gestaakt.
Het stoffeljjk overschot van Kardinaal
Howard, die behoorde tot de aloude familie
der Hertogen van Norfolk, is in den familie
kelder te Arnndel bjjgezet.
30 Bisschoppen en hoogere Geestelijken
woonden de plechtigheid bjj, die geleid werd
door Mgr. Vaughan, Aartsbisschop van
Westminster.
De aldermann Knill werd tot Lord
Mayor vun Londen gekozen voor het jaar
te beginnen met 9 November. Zijne ver
kiezing werd door de ultra-protestanten
stprk bestreden omdat hg katholiek is en
er op aandringt, dat zjja Aalmoezenier een
katholiek Priester zij, terwjjl hij weigert
den dienst in protestautsche kerken bjj te
wonen bij de plechtige gelegenheden, wan
neer de Poorterraad zich officieel daarheen
begeeft.
De Inspecteur-Generaal Lord Mathne
heeft het oproerig geworden garde-regiment
te Windsor geïnspecteerd. Hg gaf zjjn leed
wezen te kennen over bet voorgevallene,
en noodigde de onruststokers nit de gele
deren te verlateD, in welk geval het ge
beurde slechts zou beschouwen als insubor
dinatie en Diet als muiterjj. Na vijf minu
ten bedenktgd te hebben gegeven, verroerde
niemand zich, waarop de inspecteur ver
klaarde aan den Commandant te zullen
rapporteeren dat er mniterjj is gepleegd.
De Parnelliet Redmond formuleert in
het October-nummer der «Nineteenth Cen
tury» het programma dei «Home rulers.»
Hg stelt voorop het minimum der eischen,
met de inwilliging waarvan de Iersche
volkspartjj tevreden zou kunuen zijn. Een
Iersch parlement, zegt Redmond, kan
slechts bestaan als Engeland de plechtige
verbintenis aangaat, het volstrekt 7rjj te
laten in de Iersche wetgeving. De Koningin
zonde zoogenaamd een recht van veto be
houden, maar dit alleen uitoefenen op het
advies der Ienche Regeering. Redmond is
heb medeljjden! Laat mjjn kind nooit weten wat
zjja vader misdeed. Heer ia den Hemel, die kar,
die vreeseljjke galeiwagen een onbestemd ge
voel zegt het mjj, dat die hem eenmaal eene ver
schrikkelijke waarheid zal openbaren!
Alfred heeft zjjn vader nooit gekend. Hjj wist
niet beter, dan dat hjj de eenige zoon eenar we
duwe was, voor wie hij had te zorgen. De be
wustheid heeft zjjue geestkracht boven zjju leefijjd
gesterkt, en hem de ernstige nitdrnkking ge
schonken, die wjj in hem opmerken.
De tjjd, waarin oaze schets oas verplaatst, is
het begin dezer eeuw. Er is sedert gelukkig veel
veranderd. Ook het barbaarsche gebruik, om da
tot de'galeien veroordeelden op eene groote, open
bare kar de lange en moeiljjke reis naar Toulon
te laten doen. Die reis alleen was reeds eene
zware straf. De ongelukkigen lagen daar opeen
gestapeld, als slachtvee, blootgesteld aan de ruw
heid van elkanders gezelschap, ten prooi aan de
mishandelingen hunner bewakers. Menigeen be
zweek dan ook onderweg, menigeen werd door
een benauwden dood aan een vernederend leven
ontrukt.
Wordt vervolgd.)
U41R1EHSCHE CODRAIT.