NIEUWE
agite ma non agitate.
1897
Vrpig 14 October f893.
17£§ Juriaig
lïe verkiezing van den Ge
neraal der Jezuïeten.
Algemeen stemrecht.
BUITENLAMP.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. i t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
B TJ B E A IT: St. Janstraat Haarlem.
PBIJS DEB ADVEBTBNTIEN.
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
D enstaanbiediugen25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever»: R P P E B 8 k L A U B E
Bjj de verkiezing van eeu Generaal van
de Orde der Jezuïeten worden vele voor
waarden gesteld, opdat de gekozene aan
de eischen van den ordensregel zal voldoen.
Zjjn gausch verleden moet een voorbeeld
Tan deugd en vroomheid zijn geweest. Hg
moet zulk een graad van ootmoedigheid
bezitten, dat hjj van de groote zaken, tot
Welker nitvoering bjj kan geroepen wor
den, geen voorgevoel scbjjut te hebben. Hg
mag doof geen woord, door geeue hande
ling de aandacht op zich doen vestigen.
Hg moet een zeer scherp veratand, een zeker
oordeel, voorzichtigheid, zielskracht en
strengheid, mildheid en welwillendheid be
zitten.
Zoodra de Generaal gekozen is, moet hjj
aich bizonder met de stadie der geestelgke
en ianerljjke zaken beziggehouden, om zoo
doende met groote zekerheid de aangele
genheden der Sociëteit vau Jezus te be
sturen. Hjj moet over eene zeer groote meu-
schenkennis beschikken en hjj mag onder
geen voorwendsel dat, wat hg beden kan
doen, tot morgen uitstellen. Het leven en
werken van den Generaal laat zich in de
volgende woorden samenvatten: Waakzaam
heid en voorzorg voor elke ouderneming,
vastberadenheid eu kracht in de uitvoering
der vastgestelde plannen; ootmoedigheid en
stilzwijgendheid wanneer alles ten einde is
gebracht.
De Generaal wordt in zjjn bestuur door
vflf Assistenten bggestaan, gekozen door
dezelfde personen, die hem zelf hebben be
noemd. Zjj zjjn als 't ware zjjne Ministers
en de kiezers kiezen ze uit de vjjf ordesdis
tricten: Italië, Duitscbland,Frankrjjfe, Spanje
en Engeland. De Generaal der Sociëteit van
Jezus staat in hiërarchische betrekking tot
de Provincialen, die, zooals hun titel aan-
wjj8t, aan de spits der ordesprovinciën staan
en hunnerzjjds met de Rectors der afzon
derlijke ordeshuizen te doen hebben; ouder
de bevelen van de Rectors staan ook de
Geesteljjken, die de jeugdige caodidaten tot
de intrede in de Orde voorbereiden. Aan
den Generaal worden dagelijksche, weke-
lgksche, maandeljjkache en driemaandeljjk-
sche berichten toegezonden. Behalve de vjjf
Assistenten staan den Generaal nog 9 an
dere Priesters eu 10 coadjutors ot leeke-
broeders als secretarissen en ondersecreta
rissen ter zjjde. Dageljjks ontvangt de
Generaal een der Assisteuteu met wien hij de
aangelegenheden van diens district behan
delt. De zakeD, welke de gezamenlijke Orde
betreffen, worden in den eiken Zaterdag
plaats hebbenden algemeeneu raad behan
deld, de beslissing bljjft echter over aan
den Generaal.
Het FranscLe ordesdistrict telt 2863 Gees
teljjken, die op de volgende wgze zjjn ver-
FEUILLST ON,
Moed beloond.
Vervolg en slot).
//Mjjnheer Mandei//, begon de oudste patroon,
„wjj hebben een- onaangenamen plicht te ver
vullen. Wjj hebben u gisteren eene gewichtige
zending opgedragen ren n heeft u aan een on~
vergeeflljjk misbruik van vertrouwen schuldig ge
maakt.//
„Hoe meent u dat?// vroeg Mandel bescheiden.
//U is gisteren in het geheel niet in Chelms
ford geweest.v
„Neen maar
//Geen excuses, mijnheer Mandel, wjj weten
precies waar u geweest iB; u moet nog heden het
kantoor verlaten."
„Misschien veroorlooft u mij toch wel, mjjne
handeling te verklaren."
//Neen, geen woord meer. Zo"k maar geene
uitvluchten. Ik zag u gisteren mjjne woning vcor-
bjjrjjden. U zat Daast den koetsier in eene zeer
opgewekte stemming. U kwam zeker van de
Derby-rennen.»
deeld: provincie Champagne 538; provincie
Lyon 777; provincie Toulouse 662; pro-
vinoie lie de Franache 886. Het Itaiiaansche
ordeadistrict bezit slechts 1764 Geestelijken,
die over 5 provinciën zjjn verdeeld: de Ro
meins che met 397, de Napelsche met 312
de Siciliaauscho met 277, de Tuijjosche met
453, de Venetian nsehe met 355 Priesters.
Het Duitsche ordesdistrict bestaat uit de
volgende provinciën: Oostenrjjk-Hongarije
met 642 Jezuïeten, België 935, Galicië 374,
Duitschland 1089, Nederland 450, te zamen
3470 leden der orde. Het Engelsehe Ordes
district wordt gevormd door de provinciën
Ierland met 267, Maryland met 564, Mis
souri met 403, Canada met 240, Nieuw Or
leans met 195, Zarnbes 53, Engeland met
585, te zamen 2307 Jezuïeten. Het Spaan-
sche Ordesdistrict ten slotte bestaat uit 5
provinciën: Aragou met 945, Portugal met
205, Castilië met 869 Mexico met 123,
Toledo met 428, te zamen 2570 Jezuïeten.
Het gezamenljjk aantal Priesters van de
Sociëteit van Jezus bedraagt 12.947. Elke
provincie kiest 3 gedelegeerden, die zich
naar de voor de verkiezing bepaalde stad
begeven en daar in vereeuiging met de 5
Assistenten, met meerderheid van stemmen
den Generaal kiezen.
Sinds de vestiging der Orde bezat zjj de
volgende Generaals: Loyola, Spanjaard,
1545; Jacob Lainer, Spanjaard, 1558: Frans
Von Borgia, Spanjaard, 1565; Everhard
Mercuriau, Belg, 1572; Clandin Aquaviva,
Italiaan 1580; Yitelleschi, Italiaan 1615;
Vinceutiu8 Carafa, Italiaan, 1643; Frans
Piccolomini, Italiaan, 1651; Nickel, Duit-
scher, 1652; Paulus Oliva, Italiaan, 1664;
Charles de Royelle, Belg, 1681; Thyrsus
Gonzales, Spanjaard 1686; Tamburini, Ita
liaan, 1708; Frans Netz, Bohemer, 1730;
Iguatius Viechonti, Italiaan, 1750; Centu-
rini, Italiaan, 1755; Laurentius Ricci, Ita
liaan, 1757; In het jaar 1757 werd de
Orde opgeheven en in het jaar 1805 her
steld. Hare Generaals sinds dien tijd waren:
Borzogowski, Pool, 1805; Fortis, Italiaan,
1820; Roothaan, Nederlander, 1829; Petrus
Becker, Belg, 1853 en Andertedy, Zwitser
van 1887 tot 1892.
De in het klooster Loyola in Spanje
gekozen nieuwe Generaal, Pater Martin, is
46 jaar oud; hg werd geboren in de pro
vincie Burgos en is een zoon van welge
stelde ouders. Nadat hij het gymnasium
zjjner vaderstad had bezocht, deed bij zjjne
intrede in het seminarie van Burgos. Zjjn
vader wilde hem niet veroorlooven in de
Sociëteit van Jezus te treden; voor korten
tjjd schikte hg zich naar den wil zgns va
ders, doch nadat hij in de kathedraal van
Burgos de oefeningen had gedaan, trad hij
in het jaar 1865 in het noviciaat der Je
zuïeten. Na de uitbarsting der revolutie in
het jaar 1868 moest hjj SpaDje verlaten,
doch kon daar na de restauratie terugkee-
ren. Te Bilba, redigeerde hjj bet tijdschrift
«Sacré Coeur;» in 1877 werd hg tot Rec-
//Ik ontken dat in het geheel niet, maar houd
vol, dat mjjn toestand geheel normaal was. Ik
was in eene vrooljjke stemming, dat is waar, maar
ilc had er ook alle reden toe, want ik had mjjn
plicht gedaan."
„Zoo, voor onze zaak ging u dus naar de wed
renoen?"
„Inderdnsd dat deed ik, toen ik vernomen
had, dat hjj, dien ik zocht, zich daarheen had
begeven."
„Werkelijk, mijnheer Mandel, uwe brutaliteit
gaat alles te boven; wij willen Diets meer hooren.//
//Ik vond den gezochte dadfljjk en nam
eerste de beste gelegenheid waar, om hem aan
te spreken. Die man is een zwendelaar van de
ergste eoort. Ik dreigde, hem aan de politie over
te geven, wanneer hij niet dadelijk het bewust-:
geld teruggaf. Mijne cordate heudiDg bracht bij
hem den schrik er in en hjj betaalde. Het is
overigens goed, dat u mij hem bijtijds heb nage-
stuu d, want nu is bjj al op weg naar Amerika."
Hierop legde Mandel de 250 pond triomfeerend
op do tafel. De uitwerking van deze handeling
op zjjne patroons was verwonderljjk. Nadat zjj
Mandei een oogenblik met wezenlooze oogen had
den aangestaard, klaarden de gestrenge gezichten
plotseling op."
tor gekozen van de universiteit van Sala
manca; als zoodanig vierde hjj eene lange,
theologische polemiek met den Bisschop
Izouierdo. Laatstgenoemde verklaarde ten
slotte, dat Pater Martin de grootste theo
loog van Spanje is. In 1885 werd hij Pro
vinciaal van Castilië, in 1891 Vicaris-Ge
neraal te Rome. Pater Martin is in hooge
mate wetenschappelijk ontwikkeld; hij is de
schrjjver voor uitmuntende wetenschappe
lijke boeken en laat onderscheiden philoso-
phische werken onvoleinaigd, aangezien hg
zich van nu at uitsluitend met de leiding
van de Orde moet bezighouden. De Itaii
aansche Jezuïet Kardinaal Marella is zjjn
veeljarige vriend. Pater Martin is een uit
stekend bestnurder; bij is de vgfde Span
jaard die tot Generaal werd verkozen. Even
als zijne voorgangers zal hg zjjn zetel ves
tigen te Fiesole bjj Florence. Moge onder
zjjne leiding de Sociëteit van Jezus steeds
meer eu meer in groei en bloei toenemen
In het naburige België evenals te onzent,
streven niet alleen de sociaal-democraten,
radicalen en het grootste gedeelte der li
berale partjj naar het algemeen stemrecht,
er zjjn ook daar zoowel als hier, enkele
Katholieken, die in democratischen geest
werkzaam zjjn, en de beide landen België
en Nederland hebben dit met elkaar ge
meen, dat onder Katholieken niette
genstaande zich op enkele uitzonderingen
na de gausche katholieke pers tegen alge
meen stemrecht verklaart de respectieve
Regeeringen steun vinden, in het algemeen
stemrecht, of minstens een kiesrecht dat
weinig minder is, in te voeren. Op de
gevaren aan een volksregeering in den vol-
sten zin des woords onafscheidelijk verbon
den, schjjnt men niet te letten.Er zgu velen,
die even als het Bestunr der conservatieve
vereeniging te Brussel, dat in eene geheime
zitting het besluit heeft genomen om het
algemeen stemrecht voor te staan, wel een
sprong in het duister willen begunstigen.
De Bond der conservatieve vereenigiogen
uit geheel België, onder voorzitterschap van
den oud-Minister Woeste, heelt er zich ech
ter met kracht tegen verklaart. In België
eu Nederland is dus feitelijk de katholieke
partjj in hare groote meerderheid tegen do
uitbreiding van het stemrecht zooals het
ons wordt aangeboden. Slechts een klein
gedeelte onder deKatholieken doet zich ken
nen als democraten, die den gevaarlijken
weg der democratische volkspartjj aniet
ontwjjken op te gaan.
Het zjjn gelukkig geen Katholieken, die
te Rotterdam met het oog op de door den
Minister Tak voorgestelde uitbreiding van
het kiesrecht, het plan hebben opgevat om
een bond op te richten van vooruitstre
vende kiesvereenigingen, ten einde onder
de burger- en arbeidersklasse samenwer
king te verkrijgen bjj de invoering van de
//Dat is inderdaad eene wonderlijke geschiede
nis,// zeide de oudste patroon, de banknoten op
nemend. //Ze moet wel waar zjjn, daar u het
sprekend bewjjs daarvan meebrengt
„Daar u mij het bedrag niet genoemd hadt,
moest ik mjj de opgave van Neumann getroosten.//
„In orde, in orde. Het is voor ons eene zeer
aardige verrassing. Het verwondert mjj, dat die
schelm heeft betaald!//
„Ja, hjj had bij de wedrennen veel gewonnen
en wilde spoedig een heenkomen zoeken."
De patroons spraken eenige oogenblikken zacht
met elkaar. Mandel wachtte den uitslag van dit
gesprek volkomen gerust af. Eindelijk zeide Blweer
de oudste patroon:
„Mjjnheer Mandel, wjj bedanken u wel voor
de goede uitvoering onzer opdracht. Onze overjjlde
woorden van daar straks waren het uitvloeisel van
verkeerde inlichtingen. Neem ons die niet kwaljjk
en beschouw het daar straks gesprokene als niet
gezegd. Wjj zijn steeds bereid, om trpuwe plichts
vervulling te erkennen, in het bizonder, wanneer
die met lakt gaat gepaard. Wil u deze 10 pond
als vergoeding voor uwe zorgen en moeite aan
nemen?"
„Ik moet u zeggen," voegde de andere patroon
er bjj, //dat ik nu uwe opgewekte stemming van
nieuwe kieswet. Men zal daar ter stede
trachten eenebnrgerkiesvereeniging te stich
ten en om dat doel te bereiken in de a. s.
wintermaanden openbare vergaderingen
houden, waarin sprekers zullen optreden
om over de nieuwe kiesregeling te spreken.
De beweging schjjut uit te gaan van de
Rotterdamsehe afdeeling van het algemeen
Nederl. werkliedenverbond, dat, hoewel niet
juist socialistisch toch de democratische be
ginselen is toegedaan en in practjjk brengt.
Willen Katholieken langzamerhand op
gaan in de sociaal-democratische volks
partij dan '3 huu daartoe den weg geopend,
door zich vóór de invoering van het alge
meen stemrecht te verklaren. Ons dunkt
echter, dat een ernstig protest tegen dat
meegaan, al betreft het slechts van enke
len onder ons, dient gehoord te worden.
Omdat ons Ministerie weer eens een bljjk
van zjjne vrijzinnigheid heeft willen geven,
omdat algemeen stemrecht in de lacht zit,
omdat bet liberalisme ook hier eren als in
het buitenland als de moeder van het so
cialisme, gedwongen is, haar kind niet te
verloochenen, maar toe te geven aan de
grillen van den kleinen dwingeland, die
steeds meer zal vragen en eischen, en die
het er met kwajongensachtige driestheid
op aanlegt, den boel het onderst boven te
keeren, waarschuwen wjj voor een meegaan
op den weg die voert tot algemeen stem
recht.
Wjj vertrouwen, dat de Katholieken, hoe
ook onder hen wordt gestookt, zich wel
zullen wacbtea om hunne stem te geven aan
eeu uitbreiding vao het kiesrecht, waardoor
het den eersten den besten schoonprater,
die een zak vol jjdele belofte uitstrooit, vau
volksmenners, die de goedgeloovige massa
opdrijven, zou kunnen gelukken, met dat
volk te doen al wat ze willen; van hon
derden en daizenden individuen een wil
loos werktuig te smeden, er den moker van
te maken waarmede de heebtste instellingen
kunnen vermorseld worden, is het doel.
De leus en keus is: weinig werkeo, veel
rusten, hoog loou. De Regeering welke die
eischen werkeljjk zal kannen vervallen, moet
natuurljjk nog geboren worden. De alge
meen stemrecht-eischers schjjnen zich zelfs
aan geen enkele historische herinnering te
hechten, zjj letten niet op het verleden, zjj
leven enkel in en voor het hedeD. Zjj zjjn
zoo materialistisch mogeljjb: zij willen de
vetstgesmeerde boterham met de minst mo
gelijke inspanning verwerven.
Het algemeen stemrecht is een wapen
voor de met fortuin en invloed gezegende
eerzuchtigen, en voor volksmenners; aan
geen van beiden mogen de heiligste be
langen des lands worden toevertrouwd.
Er heerscht dezer dagen te Antwerpeu
eene groote gisting in het armoedige kwar
tier der straat Krodenburg, waarin sedert
gisteren best begrjjp, maar die valsche neas, die
was overbodig."
Beteekenis der bijen.
Het werk, Jat in de kleine bijen-republieken
verricht wordt, werpt yoor de mensohelijke samen
leving meer winst af, dan men in den regel ge
neigd is te geiooven.Toen in 1883 in het Pruisische
Huis der Afgevaardigden een wetsontwerp op het
houden van bjjen werd aangeboden, hetwelk toen
evenwel verworpen is, kwam ook de opbrengst der
bjjenteelt ter sprake. Deze bedraagt alleen in Prui
sen 17 millioen mark per j'aar. In het Duitsche Bqk
waren in 1890 2 millioen bjjenkorven aanwezig,
en indien men voor eiken korf eene gemiddelde
jaarljjksche opbrengst van 15 mark aanneemt,
dan zouden de bjjen in Duitschland jaarljjks niet
minder dan 30 millioen mark afwerpen. Evenwel
is de binnen het Rjjk ter markt gebrachte honing
niet eens voldoende voor eigen behoefte, want
elk jaar wordt nog voor ongeveer zes millioen mark
ingevoerd. Eerbied dus voor de kleine bjjen, welker
nq verheid, wat de winsten betreft, die zjj afwerpt,
met de best ingerichte menscheljjke industrie kan
wedjj veren.
E COliRliT.
WilXKnuTr
