NIEUWE K». 1903 Vrij (fas 2S October 1892. agite ma non agitate. 17<» JwrgMS De godsdienstloze moraal en hare gevolgen. BUITENLAND^ ABONNEMENTSPBIJS Pei 3 maanden voor Haarlem. t 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG BUEBAÜ: St. Janstraat Haarlem. PBIJS DEB ADVEBTENTIEN. Van 1—6 regelsCents Elke regel meer Groote letters worden berekend naar plaatsruimte D enstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag- en V r d a g-a v 0 n d voor 6 uur ingewacht. Uitgev eTS! KÜPPER8 te 1, AUBEY. De zoogenaamde algemeene menscheljjke moraal, dat wil zeggen eene moraal; zonder bepaalde geloofsbelijdenis speelt in onze dagen eene groote rol. Haar lof wordt verkondigd in alle toonaarden door de ver tegenwoordigers van het liberalisme van alle nuances, zoo wel door de gematigden aldus door de ultra's. Eene merkwaardigheid is het, dat in dit jaar Frankrjjk, dat den droevigen roem heeft, vader van het moderne liberalisme te zjjn, dat juist eene eeuw geleden zjjn met bloed bevlekten en met Ijjken bezaaiden triumftocht begon, weder een jubilé viert, namelijk het tienjarig bestaan vau bet onder wijs met de godsdienstloozc moraal. Den 28sten Maart 1882 werd de wet van Ferry gepubliceerd, die de verwereld lijking der school ten gevolge had, en die vervolgens door de wet vau 30 October 1886 tot volle doorvoering kwam, omdat ook de verwereldlijking van het onderwij zerspersoneel werd geproclameerd. Paul Bert en diens geestverwanten haddeu fluks hun boek over de burgerlijke moraal afge werkt, dat als handleiding moest dien* n bij het onderwjjs in de van God en godsdienst losgemaakte zedenleer. Heden zien we, zooals we aanwezen, op eene tienjarige wetking van dit moraal- onderwjjs terug en het is wel do moeite waard, de vruchten ervan eens te beschou wen. De beste uitkomst hiervan geeft de statistiek der misdadigers. Volgens authentieke bronnen hadden in het jaar 1886 niet minder dan 23.000 min derjarigen zich voor het gerecht te verant woorden. In het jaar 1887 telde men reels meer dan 28,000 mindeijarigeD, die voor het correctioneel gerecht moesten verschij nen. Bovendien werden in hetzelfde jaar 580 minderjarigen door de rechtbank van gezworenen gedagvaard, waarvan er 150 tot straffen werden veroordeeld. Van dezen hadden er 16 het zestiende levensjaar nog niet voleindigd. De Heer Guillot, lid van den Gemeenteraad ta Parjjs, zegt omtrent de bjj deze jeugdige misdadigers op ontzet tende wjjze heerscbende zedelijke verwilde ring het volgende: «Men ontdekt bjj deze jeugdige misdadigers eene overmaat van verschrikkelijke ruwheid, eene geraffineerde brutaliteit, die bg personen van hoogeren leeftijd niet worden gevonden. Zg stellen zich niet tevreden te moorden, zij hebben er blgkbaar vermaak in hunne offets te pguigen.» «Sinds het geloof heeft opgehouden een dam der zeden te zjjD,» schrijft de op het gebied van opvoeding zeer ervaren Arthur Loth in den Unioers«outdekt men overal een toenemend zedenbederf der kinderwereld. FEÜ1LLBT ON. De spiegel des Keizers. Vervolg.) De Czaar had zjjne voeten in een paar gebor duurde pantoffels gestoken en zich vervolgens in een leuningstoel neergezet, waarnaast een tafeltje met een melachioten blad stoud. Kutaisoff had intusschen op de bel geslagen, op welk sein een dienaar een kop chocolade, gebak en pasteitjes op een groot, geschilderd blad binnenbracht. Dwaas die ge zjjt, zeide de Czaar, zjjne chocolade slurpende; gelooft ge weikeljjk, dat men in de toekomst zien kan? Het moet toch wel waar zjjn, dat er menschen bestaan, wien God deze genade geschonken heeft, antwoordde Kntaisoff. Kindersprookjes! bromde de Czaar, terwjjl hij gulzig het eeDe pasteiije na het andere ver slond. Neem eene van deze pasteitjes, Michaël. Zij zijn zeer lekker. Kutaisoff taste toe. Hjj wist zeer goed, dat de minste aarzeling zjjnerzjjds bjj den Czaar achter docht zou wekken, dat de pasteitjes vergiftigd konden zijn. Kindersprookjes! herhaalde de Czaar. Kan de menseh vliegen? Neen, Kan de mensch op het Te Parijs is de zedelijke verdorvenheid van de kinderen der arbeidersklasse, die de gemeen tescholen bezoeken,schrik ver wekkend.Schan- deljjke daden, welke voor tien jaar nog on bekend waren, zijn thans aan de orde van den dag. De vreeselijkste zonden worden door de jeugd gepleegd. De statistiek be wijst dat het aantal misdaden met den dag toeneemt. Sinds twee of drie jaar is het aantal der veroordeelden onder zestien jaar verdriedubbeld. Neemt het in dit jaar we derom toe, dan zal het aan het einde van het decennium vertiendnbbeld zjjn.Het kwaad is ontzettend groot. Men kan er de oogen niet langer voor sluiten.» De bekende schrijver over onderwjjsvra- gen, Durwy, zelf een liberaal, maar een liberaal, die ziju oordeel niet door partij geest laat overheerscheo, ontwerpt over de kinderen der nieuwe Frausche staatsschool de volgende schets: «Beschouwt eens die losbandige, aamatigende en geaffecteerde kleine wezens, die met moeite in een toe stand van relatieve onschuld tot de eerste H. Communie worden gebracht. Zij hebben de kinderschoenen nog lang niet uitge trokken en gedragen zich reeds als zelf standige lieden, die zich geheel en al on afhankelijk gevoelen. Als ze twaalf jaar oud zijn, hebben ze met genoegen de romans van Z la gelezen en men heeft hun daar voor niet gestraft. Op vijftienjarigen leef tijd zjjn de zedelooze dagbladen hunne lievelingslectuur. Ook weten ze over de sensatie-romans, de nieuwste schandalen en schandelgke tooneelvertooningen mee te spreken. Zg gaan naar de wedrennen, naar alle publieke vermakelijkheden tot de schan delijkste incluis en keeren daarvan terug God weet met welke blikken in de toe komst.» Audere berichten vermelden, dat meu leerlingen der openbare lagere scholen of colleges dageljjks in cafés en op plaatsen van publieke vermakelijkheden ziet, waar zjj vloeken, rooken, dansen, drinken en dikwijls zich bedrinken. De voornaamste vracht, welke de zoo hoog geprezen nieuwe Fransche school-aera levert, is de sociale revolutie. De zeker niet van clericalisme verdachte Revue des deux mondes schrjjft dienaangaande: «Alles wat de Regeering in de lagere-, middelbare- en boogescholen tegen het christelijk on derwjjs doet, komt ten gosde van het revo- lutioncionnaire socialisme. Iuderdaad bestaan er slechts twee mogelijkheden. Het Chris tendom is of de eenige en dientengevolge ook de sociale waarheid, en in dit geval moet de opvoeding van het kind in alle omstandigheden en stap voor stap van bet Christendom zjjn doordrongen, de jeugd moet dan christelijke onderwjjzers hebben, onderwijzers, die christeijjk zjjn in hun persoonljjk geloof en in bet onderwijs dat zg geven, en de ingevoerdegodsdienst water loepen? Neen. Er bestaan dicgen, die bui ten de macht der menschen liggen. In de toekomst te lezen behoort alleen God toe. Is Marfa Iwanowna misschien eene heks? Zij zal wel zoo iets zjjn, want ik weet wel, dat zij geene kerk der rechtgeloovigen bezoekt, ofschoon zjj zich voor eene belqderes van onzen godsdienst uitgeeft. En met deze vrouw hebt gjj u bemoeid? Zij heeft mij ééns, toen ik nog een ellendige hond was, mjjn lot voorspeld Wat zegt ge! riep de Czaar, die zjjne nieuwsgierigheid geprikkeld voelde. Vertel mjj dat eens. Het is na tien jaar geleden, vadertje, begon Kutaisoff. Zooals ik zeide, was ik toenmaals nog een ellendige hond, dien ieder ongestraft kon schoppen. Óp een morgen ging ik, nadat ik de gasten van een theehuis geschoren had, langs da Moika, toen ik op eens zag, hoe een dronken soldaat, dia juist de kroeg uitkwam, eene oude vrouw omverliep, die op hare kruk^ leunende moeiljjk voortstrompelde. De soldaat, dien ik toe vallig kende, want hjj was uit mjjn dorp, liep door alsof er niets gebeurd ware; ik echter sprong haastig toe en hielp de oude weer op de been. Dat was braaf van u, viel de Czaar den verteller in de rede. Hier hebt ge nog een pasteitje. Hoor maar verder, vadertje, ging Kutaisoff looze school is dan van zelf eene dwaze en onhoudbare zaak; öf het Christendom i8 niet waar en dan is het revolutionnair6 socialisme iu zijn recht. Wanneer tochza' men inzien, dat men met de schoolpolitiek) welke onze eeuw volgt, voor de socialisti sche revolutie de poorten en deuren heeft geopend, de socialistische revolutie, welke niet opbouwt, maar puinhoop op puinhoop stapelt? Zeker er moet eene hervorming plaats hebbeD, maar die hervorming moet het Evangelie bewerken en anders komt zjj niet tot stand.» Zoo spreekt een eerlgk liberaal! En hier en elders willen mannen, die zich liberaal noemen, doch bg wie men inderdaad van het ware liberalisme niets kan bespeuren, de godsdienstlooze moraal invoeren. Discite moniti, leert, gij die gewaarschuwd zjjt, kan|men den {regeerders en machthebbenden met volle recht en zekerheid toeroepen. Onmiddellijk na zjjne verkiezing, dus meldt Dalziel, heeft de nieuwe Generaal der Jezaïeten, Pater Martin, een brief aan Z. H. den Paus gericht, waarin hjj zjjn innigen dank aan het Hoofd der Katholieke Kerk betuigt. De H. Yader heeft Z.H. Eerw. in antwoord daarop een breve gezonden, waarin bg de verkiezing van den Generaal be krachtigt. De Heilige Vader zinspeelt op het verlangen van den vorigen Generaal, Pater Martin tot zijn opvolger te hebben, en verheugt zich, dat de Orde zich met het verlangen van Pater Anderlody heeft ver- eenigd. Leo XIII zegt, dat hjj de Orde der Jezuïeten innig genegen is en dat bjj over tuigd is van de groote diensten, welke de Sociëteit van Jezus steeds aan de Kerk heeft bewezen ea hoe zij altijd aan den Heiligen Stoel is gehecht. In zjjne zitting van Zondag beeft bet comité voor de wereldtentoonstelling van 1894 te Antwerpen zich bezig gehouden met het opstellen der statuten, die bepaald zjjn goedgekeurd, en eerstdaags zal de akte voor de heeren notarissen Leclef en Le- febvre worden opgemaakt en ondertee kend. Er zal aan de stad eene aanvraag worden gericht, voor het verkrijgen der noodige gronden yoor de tentoonstelling, die volgens het aangenomen ontwerp 29 hectareo op pervlakte zal beslaan: dat is 10 hectaren meer dan hetgeen voor eenige maanden door de stad werd toegestaan aan de maat schappij van het ngverheidspaleis. De plaats, waarop het gebouw der ten toonstelling moet opgericht worden, zal, als zij wordt toegestaan, aanzienlijk grooter zijn dan het tentoonstellingsgebouw van 1885. De nieuwe katholieke kerk die te Berljju zal worden gebouwd ter gedachtenis van den grooten Christen-kampvechter, Lo- voort. Terwijl het oudje, door mjj ondersteund, zich met moeite oprichtte, dreigde zij met haar stok achter den dronken so'daat en bracht daarbjj de schrikkeljjksie verwenschingen uit. O, gij hon- denzoon! riep zjj: God en Zijne Heiligen zullen u straffin, zoo waar ik Marfa Iwanowna heet. Eerst zal het vuur u verteren, dan zal de aarde zich openen om u te verslinden, en eindelijk zullen de vis;chen u opslokken, dat er geen stuk van u overbljjft. En toen tot mjj zich wendende zeide zjj: God loone het u, mjjnbeer de Graaf, en als Uwe Excellentie iets noodig mocht hebben, en het is niet al te veel, zoo kom tot Marfa Iwanowna, die men de Zigeunerin noemt, of schoon zjj galoovig is. U we Excellentie behoeft zich dan maar naar de Narwaër stadswjjk te be geven in de Kleinestraat, in het huis Jakoblefl; daar kent een ieder mjj. Ik lachte toen om de woorden van de oude vrouw; maar ik toen ik veraam welk lot den sol daat getroffen had, Welk lot had hem getroffen? vroeg de Czaar. De oude vrouw zal met het vuur waarschijnlijk den drank bedoeld hebben, waaraan hij zich op zekeren dag weer zoo sterk te buiten ging, dat hjj op eene plaa(s, waar men jjs gehakt had, in de Nswa viel, zoodat jjj inderdaad, gelijk zjj geprofeteerd had, door de aarde verslonden en door de visschen opgeslokt werd, want de stroom de wijk Wïndthorst, wordt toegewjjd aan den H. Lodewjjk, patroon van den achtbaren overledene. Weldra zal met de werkzaam heden een aanvang genomen worden; het comité met de uitvoering belast heeft reeds het noodige terrein aangekocht. De gelden, voor deze grootsc'ne onderne ming ingezameld, zjjn reeds tot zoo'n aan zienlijk cijfer gestegen, dat men mag ver wachten dat dit gebouw een sprekend be- wgs zal zijn van het vurige geloof van Daitscblands Katholieken. De rechtbank te Elberfeld heeft den joodschen iogenieur Roeger veroordeeld tot vier maanden gevangenisstraf, wegens zjjne godslastering tegen den Heiland en de H. Maagd. Het bestuur van den «Dentsehen Ta- bakverein» hoeft eene verklaring afgekon digd aangaande belasting en invoerrecht op tabak. Dit bestuor, bestaande uit 45 leden, vertegenwoordigers uit alle takken en districten van tabaksbedrgf, spreekt in dat stuk namens 860 tabaks- en sigaren fabrieken, handelsfirma's en importeurs, in alle Duitsche landstreken, te zamen met ongeveer 100,000 werklieden. De inhoud is een formeel protest tegen elke wgziging in de belasting en het invoerrecht op tabak, en ten slotte wordt de stellige verzekering gegeven, dat de «Deutsche Tabakverein» in het belaDg van alle producenten, handelaars, fabrikanten en werklieden, niet slechts in het vak van tabak, maar ook in de daarbij betrokken beroepen en bedrjjven, ten krach tigste zal voortgaan met alle nieuwe drei gende nadeelen te bestrijden. Volgens de dezer dagen door de «Kö!- tische Zeitung», tot groote ergercis der Regeering, openbaar gemaakte cijfers, be draagt de jaarlijksche verhoogiog van het staande.leger iu vredestgd 86,489 man. De kosten daarvan bedragen 67 millioen in eens en 84 millioen per jaar. Daartegenover stelt de Regeerin,; niet, zooals verwacht werdden tweejarigen diensttijd, maar alleen den maatregel, dat, bg niet bereden wapenen, de soldaten in den regel na twee jaar verbijjf onder de wapenen met groot verlof vrijgelaten wor den, indien zij in hun diensttgd minder dan zes weken in arrest doorbrachten. In de memorie van toelichting op het legerplan wordt aangevoerd, dat de toe stand ten opzichte van het krjjgswezen ten Dadeele van Dnitschland is veranderd. Zjjn vroeger evenwicht is verdwenen. Frankrjjk heeft eene legersterkte op voet van oorlog van 4.053.000, Rusland van 4,556.000 man, en Duitschland zal door de voorgestelde hervorming geen sterkte van 4.400.000 kun nen bereiken. 't Is dus, schjjnt de Minister te willen zeggen, al het minste wat men eischen kan. Eugen Richter beeft reeds uitgerekend,dat sleepte hem onder de ijskorst mee en men heeft nooit meer iets van hem gehoord of gezien. Vreemd! mompelde de Czaar. En toen ik een jaar daarna door de goedheid van mjjn Czaar, dien God zegenen moge, tot den gravenstand verheven werd, dacht ik aan de oude en zocht haar op. Sedert dien tjjd heb ik nooit iet» ondernomen, zonder haar om raad te vragen. Op dit oogenblik verscheen de oude kamer dienaar van den Czaar eo overhandigde zjjn heer op een zilveren bord een brief, waarvan het adres in het Eransch was geschreven. Van wien komt deze brief? vroeg de Czaar, terwijl hjj het verzegeld papier aannam. Ik weet het niet, antwoordde de dienaar. Wat moet dat beteekenen? Ge weet het niet. Ge moet toch den man gezien hebben, die hem n gaf? De Czaar moge mjj vergeven, maar de zaak heeft zich aldus toegedragen.- toen ik over het binnenplein ging, liep een kleine jongen mjj na en gaf mjj dezen brief, daarbjj naar het venster wjjzende, waarachter onze grootmachtige Czaar zich ophoudt. Ik kende den knaap, want hjj is de zoon van eene waschvrouw, die in het paleis woont; daar hij echter doofstom is, kon ik niet vragen wie hem den brief had gegeven. Wordt vervolgd.) HllKLEHSniEOIIRtU. AlMTirWnnTfr

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1892 | | pagina 1