NIEUWE
A. H. Poortman,
Zonrat 30 October 1892.
171» Jurgun
Een gevaar.
MT
Voor de verkiezing van een lid voor
den Haarlemsellen Gemeenteraad
op DINSDAG DEN lsten NOVEM
BER e k wordt de Candidaat der
R. K. KIESVEREENIGING tl) O OR
EENDRACHT STERK» de Heer,
met verwijzing naar achterstaande
advertentie der Kiesvereeniging
voornoemd, dringend aanbevolen.
LE1ISI
GRIST.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem.
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
0,85
1,10
1,80
0,03
Dit blad verschgnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BÏÏBEAIT: St. Janstraat Haarlem.
3111 ND
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels 30 Gents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
D enstaa 11 biedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentie n worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en Vrjda g-a vond voor 6 uui ingewacht.
Uitgevers: KÜPPER8 k h AURET.
Ö(F"- Wegens den Feestdag van Allerheiligen
tal de Nieuwe Haarlemsche Courant in plaats
van DinsdagWoensdag e. k. worden uitgegeven.
Bet den volgende nummer verschijnt Zaterdag
5 November a. s
In België bestaan evenals in ons land
katholieke Volksbonden. Ze zjjn daar uit
stekend georganiseerd, in schier alle steden
en dorpen hebben zich de Roomsch Katho
lieke werklieden aaneengesloten; ze hebben
Vereenigingeo gevormd, waaraan de leiding
aan de werklieden is overgelaten, onder
toezicht vau een Geesteljjbeu Adviseur. Ze-
deljjken on stoffelijken steun verleeuen de
meer gegoeden, door ruime bjjdrageu in geld
tot stpving van de kas, ze geven voorschot
van gelden tot het bekomen van eigen lo
kalen, enz.
De Belgische Correspondent van de Nieuwe
Rotterdamsche Couranten gaarne laten wp
hem hier even aan het woord, zegt er 0. m.
het volgende over:
«Daarbjj is gezorgd, dat elk gild 1 f bond
ook onder geestelijk toezicht is gebracht,
door aan het bestuur een Priester toe te
voegen.»
Hij noemt het de eerste stap tot het
weder oprichten der oude gilden, welke de
Frausche omwenteling had doen verdwijnen.
«In die kringen,» zoo gaat bij voott, «werden
vakbonden voor verschillende bedrjjveo ge
sticht. Er werden lezingen, voordrachten en
besprekingen gehoudt-n. In afwachting van
eena bizondere kapel of altaar in de parochiale
kerk, gelijk de oude neringen er hadden, is
de jaartpksehe Giideuiis weder in georuik
gebracht. Sommige deztr vereenigingen
houden er tea eigen orgaan, een dag- of
weekblad op r a»
De Correspondent meent, en d t heeft
zet.r 0 e ze aan lacht getrokken, een gevaar
te zien, bij meent er zelf op te moeten
wjjzen, nu hier of daar eene enkele wan
klank wordt vernomen; bjj make zich daar
over echter niet oDgerust, want wie onder
ons zal het in twijfel trekken, dot in onze
dagen niet uiterst behoedzaam moet gelet
warden op den weg, die onze werklieden
in anti-socialistische richting hebben t9
nemen.
FEUILLETON.
De spiegel des Keizers.
Vervolg.)
Het ia goed, zeido de Czaar, en nadat bij den
dienaar met een wenk zijn alscheid gegeven had,
brak hjj den brief open.
Doch nauwelijks had hij een paar woorden ge
lezen, of hjj verbleekte; het papier trilde in zijne
handen. Hjj sprong op, en den verfrommelden
brief achter den rug in zjjee nog sidderende
handen houdend, liep hij met haastige stappen
in de kamer op en neer.
O, die honden! riep hjj uit. Die duivelszonen!
2ij staan mjj naar het leven. Zjj willen mij om
brengen, mjj, hun weldoener! Een is er, die
berouw heeft. Maar de anderen, waar zjjn de an
deren!
Mag ik vragen, vadertje zeide Kutaisoff
°P zachien, angsiigen too i wat u zoo in gram
schap breDgt?
Ge hoort immers, dat zij mjj willen dooden.
•^aar, lees dezen brief! Maar neen, ge kent
geen Pransch, wacht, ik zal het voor u vertalen.
Hoor, wat men schrjjft.
Het vormen van eene katholieke zelfstan
dige werkliedenpartij met uitsluiting van
burgers en kapitalisten is evenmin in Bel-
g als bij ons te lande het doel van de
volksbonden, al heeft nu ook het Gentsche
orgaan «Het Volk» in een onbewaakt oogen-
blik in een artikel een wanklank doen
hooren, waar dat blad bjj de werklieden
er op heeft aangedrongen tot bet vormen
eener politieke werkliedenpartij, met uitslui
ting van burgers en kapitalisten. Krachtig
hebben de katholieke bladen en de Bien
Publicin twee hoofdartikelen immers de
vorming eener dusdanige partij bestreden.
Het zjj verre van ons te denken 'dat de
katholieke werklieden zich zullen laten lei
den tot een gevaarlgk ontbindend elemeut.
Neon, zoolang zij niet luisteren naar de
stem der verleiding, om zich te laten mee
slepen in de liberale beginseleD, die voeren
tot de sociaal-democratische partij, bestaat
er geen gevaar.
Of dat gevaar echter in aantocht is? Zoo
ja, dan vreezen wjj, dat er onder ooze volg
zame brave katholieke werklieden slacht
offers zullen gemaakt wordeD, die den weg
der liberalen die tot de socialisten voert,
maar al te veel in eigen kring aangewezen,
zullen opgaan. Een geest vau socialisme
zal dan onvermij lelijk met het liberalisme
hunne vereenigingen hier te lande binnen
dringen, en wie zal bjj machte zjjn, zoo
mogen wij vragen, de beweging tegen te
houden die beu dan zal voeren tot de soci-
aal-democratit? De toekomst zal het leeren.
De verwantschap van het liberalisme met
het socialisme kan moeilijk worden ontkend.
Het is ongeveer dezelfde familiebetrekking,die
tusschen oom en neef bestaat.Dezelfde afstand,
die de liberalen van de radicalen scheidt, be
staat tusschen de laatstgenoemd m en de socia
listen. Het is meer een verscbi! van graad
dan van beginsel.Do liberalen trachten langs
een omweg te boreikeu, wat de socalisten
terstond of desnoods met geweld wdieu ver-
wez nlijken. Da liberalen zjjn voorzichtiger,
de socialisten oprechter en voortvarender.
Wee den burger en ongelukkig de werk
man, die in onze dagen zijn voet zet op
den weg, die hem door de liberalen wordt
aangewezen. Hij komt dan van kwaad >ot
erger. Het liberalisme wamckt de volksrech
ten en volksvrijheden uit te breiden tot
zekere hoogte en binnen zekere grenzen,
maar tot welken toestand men wenscbt te
komen en welk einddoel men weuschfc te
bereiken, schijnt den meeaten niet duideljjk
voor den geest te staan. Da grenzen, waar
het liberalisme ophoudt en het eigenlijk
socialisme begint, zija dan ook moei pk te
trekken.
De liberalen hebben de leiding der te
genwoordige beweging niet in handen,vooit-
durend ondergaan zjj den druk der rad.cale
partij, wier achterhoede zjj vormen. In plaais
van het verbond met den linkervleugel te
verbreken, die hat liberalisme op banen
En de Czaar las het volgende als inhoud van
den brief voor:
//Sire, wees op uwe hoede! Er ha ft zich eene
samenzwering gevormd, die zich ten doel stelt
Uwe Majesteit van d.n troon 'e stooten. Hij, die
Uwe Majesteit date waarschuwing laat toekomen,
is zelfs lid der samenzwering, en ofschoon hij
in zijn hart berouw gevoelt, mag hij zich niet
van zijne e dgenooten afscheiden, ten einde geen
argwaan te wikken. God bescherme Uwe Ma-
Nu, wat zegt gij daarvan, Kutaisoff. vroeg
de Csaar, nadat hjj geëindigd had. Zjjn deze hon
den waard, dat ik zulk een goedertieren vader
voor hen ban?
God geve hun de eeuwige straf, antwoordde
Kutaisoff. Mijn raad echter^ vadertje, is deze, dat
men den Gouverneur vrage, óf hij van dit komplot
weet en of hjj maatregelen genomen heeft om c!e
booswichten aau de gatg te brengen.
Gij hebt gelijk, zeide de Czaar. rteuaar!
Iwan! riep hij deu kamerdienaar in de aangren
zende kamer toe: Zeg den Adjudant, dat hg deu
Gouverneur roepe.
De kamei dienaar verscheen aan de portiere.
Zjjne Excellentie de Gouverneur, zeide hij, bevindt
zich reeds in het woonvertrek.
leidt, waar bet niet wezen wil, wordt het
steeds bereid gevonden in de richting der
geavanceerden te zwenken en zich door
dezen te latea leiden. De liberalen schjjnen
niet te willen inzien, dat zjj steeds klim
mende eischan van die zjjde nimmer zullen
kannen bevredigen en een toestand van anar
chie voorbereiden. Waar bp de Katholieken
de meer gegoeden den eersten stap doen
op den liberalen weg, daar zal weldra een
tweede volgen, want de rollende steen wordt
in zjjn vaart niet tegengehouden, maar nog
meer voortgestuwd, en de werklieden zullen
het voorboeld, hun gegeven, weldra volgen.
Duen zich in België bp de werklieden
sociaal-democratische verschijnsel» n voor
door liberale Katholieken in het leven ge
roepen, dan huiveren wjj bij de gedachte,
dat die verderfeljjke beginselen ook in onze
Volksbonden zullen binnendringen en in
praktijk kunnen gebracht worden.
Wauneer er geluisterd wordt naar de
grootmoedigen onder ons, die het liberalisme
naar alle windhoeken en zelfs in katholieke
kiesvereenigingen uitbazuinen, dat het vrij
heid brengt, dan weten wij, dat een knecht
schap in aantocht is, dan weten wjj, dat .toch
onze wil, noch onze geestkracht, noch
onze moed ter bandbaviug onz6r rrchten
als onafhankelijk schepsel Gcd< zal baten, elk
juk zuilen zij, dia zich laten meevoeren dan
moeten omhelzen, elke keteu zullen ze moe-
en kussen, welke de brutaliteit hen zal op
leggen, zij zullen zich in het stof moeten
buigeu voor d n staatsgol en uitroepen: Ave
Caesar, die gaan Bterven, groeten u.
Iu de eenigea tijd geleden verschenen geo-
giapbische statistieke tabellen van Otto
Huboer, verbeterd door Prof. Jurascbeck,
vindeu we eenige feiten vermeld welke eenig
licht werpen op de godsdienstige beweg ug
en de geschiedenis d r beschaving, feiten dia
wjj balaugrjjk genoeg achten hier in 't kort
mede ta deelen.
Volgens genoemde tabellen telt da be
volking der aarde 1485 millioen menschen
hiervan zija 448 millioen Christenen en van
deze behooren er 225 millioen tot de Ka
tholieke Kerk. Voorts telt men 171 milli
oen Mohamedaoen, 8 millioen Israëlieten,
in 't geheel 858 millioen heidenen waaronder
486 millioen Boedbisteu, 138 millioen Bra-
tnanen en 234 millioen aanhangers vaa den
Fetiscbdienst. Europa beeft op 329 millioen
inwoners 155 miJioeu Katholieken, het
aantal oud-Katholieken bedraagt 140.000,
die zeker slechts op het papier bestaan; ook
in Brazil worden naast 9.900.000 Katho
lieken,, 27,766 oad-Katholieken vermeld, la
Daitschlaad telt menl6.229.000Katbolieken,
28.318,000 Protestanten, 94.000 oud-
Katholieken, 562.000 Joden en 31.000 per
sonen zonder geloofsbelijdenis.
Belangipt zpa de medtdeeÜDgen ten
opichte van de godsdiensttoestanden van
Des te beter. Roep hem hier. Maar waeht?
Trek mjj eerst mjjn uniform aan. Ik wil den
Staatsraad bijeenroepen. Er moet een prjjs op de
koppe i van de schelmen worden gezet. Maar vat
zegt ge nu van mjjn droom, Kutaisoff? Was het
een toeval, dat ik den geest vau mjjn vader zag
met deu bal doek van Alexis Orloff om?
Graaf Peter Von P.,hleu, uit eeu Duitsch adel-
ljjk geslacht in Rusland gesproten, was reeds op
jeugdigen leeftjjd in Russischea krjjgdienst ge
treden en onder Gsthsrina II tot den rang van
Gene: aal-Majoor opgeklommen.
Later werU hij tot burgerlijk Gouverneur van
Riga benoemd en in deze betrekking was het,
dat hij de aandacht trok van Keizer Paul.
De Keizer beriep hem near St. Petersburg en
in korten tijd wist Pahlen, het tot bevoorrechten
gunsteling van den Uzaar te breDgen; hij werd
door hem met weldaden overladen en eerst tot
bevelhebber van de gade, later tot Gouverneur
van St. Petersburg benoemd.
Niet enkel Pahlens gees'esgaven waraD het,
ook zijn uiterljjk en geheel zjjne ridderljjke ver
schijning, welke zulk een machtigen invloed op
den zwakken Czaar oefenden. Pahlen was slank,
doch daarbij krachtig gebouwd; had een re
gelmatig, sohoon gevormd en open gelaat; uit
vele landen, die van den vooruitgang der
Katholieke Kerk getuigenis geveD. De Ver-
eenigde Staten van Noord-Amerika tellen
6.833.000 Katholieken. Sadliers directory
berekende slechts 6.623.000 Katholieken
inl884 terwjjl een ander statisticus, Werner,
beweert, dat het aantal Katholieken meer
dan acht millioen bedraagt. De Katholieken
blpven in elk geval het sterkste godsdienstig
genootschap der Yereenigde Staten, dan
volgen de Methodisten met 3.686.000,
da Baptisten met 2,425,000, de Luther-
schen met 939.000, de Episcopalen met
348.000 leden. Voorts wordt het aantal
Mormonen berekend op 110.000. Onderdo
bevolking der Vereenigde Staten, welke op
57 millioen zielen wordt berekend, vinden
we 6.600.000 negers, 323.000 Indianen en
105.000 Chineezen.
In de Engelsche koloniën in Anstralië
neemt het aantal Katholieken ook belangrijk
toe. Het vasteland en Tasmanië tellen
2.666.000 inwoners waaronder 677,000 Ka
tholieken; op het eiland Nieuw-Zeeland
bevinden zich 608.000 bewoners, waarvan
ruim 85.000 den Katholieken godsdienst be
lijden.
Zeer groot is ook het aantal Katholieken
inBritschNoord-Atnerika;onder de 4,513,000
bewoners telt men 1.868.000 Katholieken.
Betrouwbare gegevenB omtrent het aantal
Katholieken in Ind Annam en China,
worden, jammer genoeg, niet vermeld. Het
grootste aantal Katholieken in het Oosten
bezitten de Spaansche Philipppnen en de
Solo-eilanden; hier vindt men meer dan 5
millioen Katholieken, de overigen zjjn hei
denen of Mohamedanen. In Klein-Azië,
Armenië, Syrië, het Heilige Land enz. telt
men onder eene bevolking van 16 millioen
zielen slechts 554.000 Katholieken.
In Europeesch Rusland worden onder de
87 millioen inwoners slechts 9 millioen
Katholieken vermeld, waarbjj de geuniëer-
den zeker niet worden medegerekend.
Zwitserland heeft 1.667.000 protestant-
scbe en 1.161.000 katholieke bewoners.
Behalve de gegevens op godsdienstig ge
bied vermelden wij nog eenige andere bi-
zonderbeden.
De nieawgevestigde Congostaat is 2.735.400
vierk. mjjleu groot en heeft 25 millioen be
woners. De nieuwe Duitsche bezittingen
wordeu berekend op 1.135.050 vierk. mijlen
met 850.000 bewoners. Omtrent de uitbrei
ding van de Engelsche bezittingen in Zuid-
Atrika, de Fransche aan den Congo en in
Tonking en Birma vinden we geen betrouw
bare opgaven vermeld.
Merkwaardig zpa de mededeelingen om
trent de spoorwegen en het telegraafnet
ook in buiten-Europeesche landen.
Egypte bezit 2053 kilometer spoorwegen
en 9373 kilometer telegrapbeo, Algibrs en
Senegambië 2173 kilom. spoorwegen en
5832 telegrapben. In Azië bezit Oost-Indië
19.609 kilom. spoorwegen en 39.416 kilom.
zjjne donkere oogen, die, ofschoon doorgaans
zacht, bjjwjjlen eene zeer gestrenge uitdrukking
konden aannemen, sprak een koene, vurige geest.
Men zag het hem aan: in het hart van dezen
man was geene plaats voor vrees; en zooals hij
thans in de ontvangstkamer van den Czaar stond,
de linkerhand aan den degen, den met vederen
getooiden hoed onder den rechterarm, 4e oogen
als in gepeins op den grond gevestigd, vertoonde
de Gouverneur van St. Petersburg het beeld van
volmaakte manneljjke schoonheid.
Daar naderden haastige stappen, de portière
werd op zjj geschoven, de Czaar trad binnen.
Paul droeg thans de uniform van het regiment
zjjner lijfgarde, zjjne borst was met de groote ster
der Anna-orde versierd, en terwijl hjj met zwaren
stap naderkwam, kletterden de zilveren sporen
aan zjjne hooge rjjlaarzen.
Schoone geschiedenissen! bromde de Czaar
in het Duitsch, uauweljjks acht slaande op den
groet van zijn gunsteling. Wat zegt ge er van?
Ombrengen willen zjj mjj. ,Daar lees! En hjj over
handigde Pahlen den brief, dien hij zooeven had
ontvangen.
Pahlen nam den brief aan en las hem, zonder
dat eene spier van zjja gelaat vertrok.
{JFordt vervolgd.)-
