NIEUWE
S, 1919
Woensflag 7
December 1392.
f7l# Jurgtfg
Het volk eu zijne nieuws
bladen.
B bfTENL AND!
ABONNEMENTSPBIJS
Pei S maanden voor Haarlem. f 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderljjke nummers 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
B TT B E A TT: St. Janstraat Haarlem.
AGITE ma HOT7 AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN,
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
D enstaanbiedingen25 Cents per advertentie a Contant
Adverfcentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en V r g d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers-. KÜFPERS I, AU KEY.
i.
«Zeg mg met wien! gij 'verkeert, en ik
zal u zeggen, wie gjj zjjt.» Dit spreekwoord
berust op eene waarheid, welke de dage-
ljjksche ondervinding bevestigt. Doch niet
alleen uit den omgang dien iemand houdt,
meende men eene conclusie te kuunen maken
ten opzichte van zijne zedelgke eigenschap
pen, een menschenkenner ging nog verder
en sprak zelfs de zonderlinge bewering uit:
«Zeg mg wat gij eet, en ik zal u zeggen,
wie gg zjjt.»
Om nu uit de ideale uitspraak: «wat
ge eet, dat zjjt ge,» eene conclusie af te
leiden op de moraliteit van de inuerlgke
waarde van den men3ch, dat komt ons wel
wat gewaagd voor. Het stoffelijke voedsel,
dat de mensch in zjjne chemische keuken,
in zgne maag brengt, is nn juist geen juiste
graadmeter voor de zedelgke deugdelijkheid
van het individu.Dat heeft, meeneu wg, geen
bewgs noodig.
Gansch anders staat het echter geschapen
met het geesteljjk voedsel dat de mensch
tot zich neemt, een voedsel, 't welk door
kruiden en sausen vaak heerlijk wordt toe
bereid, met graagte genuttigd wordt, en
ten slotte toch blgkt niets dan vergift te
bevatten.
Tot dit geesteljjke voedsel behooren de
producten der pers, de dag- en weekbladen.
En nu meenen wg te mogen beweren dat
men uit den aard van de nieuwsbladeu,
welke door een volk gelezen worden, tot
eene conclusie kan komen omtrent de mo
reels eigenschappen, de idealen, het streven
en de ontwikkeling van een volk; in korte
woorden gezegd omtrent het volkskarakter.
Laten we, om onze bewering to sta en eens
nagaan hoe het met de nieuwsblad-lectuur j
bij de verschillende volken is gesteld.
Wat wg onder do dagbladpers verstaan
heeft geen commentaren noodig. Elke stad,
ja bjjna elk dorp toch heeft zjjn nieuws
blad. De dagbladpers heeft hare vurige
voorstanders maar zjj heeft ook hars haters.
De groote Goethe was geen liefhebber van
couranten, die in zijn tjjd nog niet zoo
talrjjk waren verspreid als tegenwoordig.
«Couranten, zeide de beroemde dichter, «lia
nen den tijd.» En ten opzichte van zeer vele
nieuwspapieren had de groote dichter geljjk;
zij dienen den tjjd.
Maar er zijn ook couranten, die op eerljjke
wgze veor waarheid, recht en vr jjheid strjj-
den, die geen kostgangers vau den tgd zijn,
maar hare moeilijke taak ernstig en met
waardigheid vervallen. Ja, God zg dank
zulke couranten zij er. Men heeft nieuwsbla
deu van onderscheiden soorten, zoowel van
inhoud als van uiterlijk en zg geven, «ooals
FEUILLETON
Eunice.
Bene Engdsche dorps~idylle.
Vervolg.)
Nog nooit had de familie Greggs zooveel plie-
zier gehad van eene logee; nog nooit was hun
znlk eene mate van echte bewondering betoond.
Mrs. Greggs praatte den gacschen avond over
de pracht van Tregby en over de gewichtige
positie die haar echtgenoot daar innam, terwijl
de goede man haar nu en dan in de rede viel
met een waarschuwend: ;/Jane, Jane!//
Dien nacht eliep Eunice weinig. Misschien
was dat eenigszins te wijten aan de ongewone
weelde van Mrs. Gregg's logeerkamer of mis
schien trachtte zijn het vraagstuk op te lossen
of er in deze welvarende stad niet eene bet rek
king voor Willie zou zijn te vinden. Zg en haar
vader waren nn eenmaal in Grimpat gevestigd,
maar Willie was jong en had recht om zjjna kans
te wagen.
Verlegen mensehen zjjn uit hun aard achter
houdend. Het kwam volstrekt niet bjj Ei mice
°p om Mrs. Greggs of haar man in vertrouwen
te nemen, voor zij, bjj zichzelve, een bej ;aald
plan had gemaakt.
we reeds aanstipten, een spiegel van den
aard ea het karakter van het volk, 't welk ze
leest.
Het belangrijkste land der publiciteit ia
Europa, is Engeland. Het ligt niet in ons
plan alle couranten, welke in Engeland
verschijnen, op te noemen. Dat zou een
nuttalooze arbeid zjjn.
De groote Engelsche couranten hebben
alle kolossale oplagen, het g tal harer
abonnenten is niet groot, maar het debiet
van afzonderlijke nummers heeft eene ver
bazende hoogte bereikt, De Engelschman
is een man van zaken en als zoodanig houdt
hg slechts rekening met bet tegenwoordige
moment. Zgne courant moet hem dus hier
in wel navolgen euj zij doet het dau ook
werkeljjk.
John] Ball houdt van nieuws en in t bi-
zonder van daily news (nieuws van den
dag). De Engel tcne lezer wil feiten hooren;
beschouwingen, phi'osophiscbe kantteeke-
ningen of reflecties bevredigen hem niet.
De Engelschman is practisch. De nieuwste
gebeurtenissen op^ den aardbodem leest hjj
gaarne in korte mededeelingen, naar ru
brieken gerangschikt. De Engelschman is
geen verachter van leading-artikelen, als
ze vragen van den dag behandelen en niet
van rein politieken inhoud zjjn. Behandelen
ze den handel dan zjjn ze zjja lgfgerecht en
hg verslindt ze met een ongee venaarden
honger.
Ia 't algemeen zjjn de artikelen, ^welbe
de Engelsche bladen bevatten, objectief, zjj
bevatten minder geestige phrasen, dan wel
pakkende argumenten. Da Engelsche Par-
lementsberichtan zjjn de meest objectieve,
welke er bestaan, de redenaars worden met
geljjke zorgvuldigheid behandeld ea het
Bub ectieve oordeel is aan den lezer over
gelaten,
Feuilletons vindt men zelden in da dag
bladen, evenmin als feuilletonistische bij
voegsels bjj het laatste nummer der waek.
Die vallen niet in den smaak van den En
gelschman. Daarentegen worden er uitvoe
rige berichten geleverd over feestelijkheden,
concerten, wedrennen, lawn-tennis, cricket
enz. Bearsberichten en mededeelingen om
trent handel en verkeer vinden steeds een
leeslustig pnbliek.
Echt Engelsch is de gewoonte van de
Engelsche uitgevers om hunne bladen met
met een hoofdartikel of andere mededeelin
gen, doch met de advertenties te laten be
ginnen.De annonce is voor den in t stoffelgke
verdier ten Engelschman, voor den koopman
en den winkelier de hoofdzaak. Men ziet
soms advertentiën zelfs midden m an
daetioneelen tekst geplaatst.
Zoo vindt men inderdaad de eigenaardig
heden van den Engelschman in zgne nieuws
bladen weergegeven.
Maken we nn van] Engeland een uit-
Drie dagen nadat Eunice gekomen was, stond
Mr. Henry Watkina aan den lessenaar in zjjn
winkel een paar rekeningen uit te schrijven. Mr.
Watkins was dat type van een koopman, da men
dikwjjls in provinciestadjes vindt een «aan,
die nogal veel las, naar debatteer-genootschappen
ging, tot eene cricketclub behoorde en het gewone
kostuum daarvan droeg, als hjj er Zaterdagsavonds
heenging niettemin iemand, die uitnemend
op zijne zaken paste en gezien was bjj znn even-
mensch. Hg had ook een vrjj goed ui er g nog
geen dertig jaar oud, met dik zwart haar en ae
scherpste oogen, die Eunice ooit haa gezien. Eu
nice ging het raam met de groote spiegelruit wel
zesmaal voorbjj, voor zjj den moed had Om binnen
te gaan.
//Ik wou gaarne den chef eens spreken,// zei
zjj, toen zij werd opgemerkt.
„Ik ben de chef/ antwoordde Henry, met
eenige waardigheid, hetgeen misschien met meer
dan natuurlijk was.
Eunice bloosde door de dikke, bleeke huid
heen; zjj had liever een ouderen, een meer ge
wonen chef gehad.
//Ik kwam vragen of gjj ook werk hebt voor
mijn broeder." Hare oogen waren helder en voch
tig als die eener gazelle; verder zag zjj er eenigszins
belacheljjk uit, met hare zwart katoenen hand-
1 schoenen, haar mantel, die jaren achter de mode
stapje naar Noord-Amerika. Merkwaardig!
In dezelfde verhouding als de lompe Yan
kee tof den deftigenJohnBull staat, zoo staan
ook de Amerikaansehe nieuwsbladen tot
de Engelsche. Een blik op de eigenljjke
YaDkee-dagbiaden en ons oordeel is ge
vormd: eene volksuitgaaf op grof papier,
zonder chic of sier.
In da Amerikaansehe newspapers vinden
politieke beschouwingen zooals wij die ken
nen, behalve eenige uitzonderingen, zooals
de New-York Herald ea eenige andere bla
den, geene plaats. Is er echter eene verkie
zing in aantocht, dan worden de kolommen
met politieke verhandelingen gevuld. De
taal, die dan vaak wordt gevoerd, is hoogst
ordinair. De pennen schjjnen in gal te zijn
gedoopt.
Maar verkiezingen hebben er niet altjjd
plaats en toch moet er dagelijks voor den
volbloed Amerikaan eene pikante lectuur
worden geleverd. Daarvoor nu zorgt de
dagbladpers. Het nieuws bestaat uit: uitga-
breide berichten over schandalen, moorden,
ongelukken, vergaderingen, rampen, ver-
eenigingen, sport, ondernemingen, reizen,
enz. Hoe meer, hoe beter. Op het gebied
van reclame leveren de Amerikaansehe
bladen bjjna ongelooflijke dingen. Sla een
blik in de eerste de beste Yankee-courant
en gg zult tot de overtuiging komen dat
de waschechte Yankee een man van voor
uitgang bjj uitmuntendheid is. Als deze
vooruitgang naar een geoorloofd, edel doel
leidde, kon men er vrede mede hebben; dat
is echter niet altijd het geval.
Keeren wa naar Europa terug en be
schouwen we de dagbladpers in Duitschland.
Het «volk der denkers» heeft in zgne dag
bladen een leading-artikel aan het hoofd.
Groot is het veld der polemiek Lengens,
laster en boosaardigheid van eiken aard
komen bij de Duitschers even veel als bij
andere volken voor. En hoe hardnekkig
worden zjj vaak verdedigd! Philosoof, ge
lgk de Duitscher is, verstaat bjj de kunst
het mes der critiek meesterljjk te hanteeren.
Overigens beyatten de bladen feuilletons,
allerlei berichten over landbouw, kunst,
astronomie, voorts financiëele mededeelin
gen, keukenrecepten, in een woord al het
naogeljjke en onmogeljjke, want de Duit
scher is wat zgne courant betreft veel-
eischend. Eene zaak vergeet hjj dikwerf
narueljjk het ad verteeren in zijn eigen blad
en dit is veelal het geval onder Katholie
ken, die hunne advertenties plaatsen in
bladen, welke niet vau hunne richting zjjn,
terwijl zjj hun eigen blad vergeten (tont
comme chez nous).
De Franschen zjjn geen voorstanders van
«nieuwtjes» zooals de Engelschen, zjj hon
den ook niet van politieke philosophic of
philosopheerende politiek. De Franschrnan
wil aangename lectuur. Gloire etplaisir in
zelfs vae Tregby was, en haar schunnigen, ver
fomfaaiden hoed, waarvan de verregende veer
recht overeind stak op den bol.
nIk weet niet of gjj misschien een reiziger
noodig habt,// ging de arme Eunice voort, eerst
nu voelende met welk eene dwaze boodschap zij
kwam. "Ik ben eene vriendin van Mrs. Greggs,
mjjn vader is schoenmaker te Grimpat en mjjn
broer, die bjjna achttien jaar is, verstaat het
vak. Grimpat is een klein plaatsje en er is niet
veel werk, en daar ik zie hoe druk en welvarend
Tregby is, dacht ik, dat hg hier misschien wel
iets°te doan kon vinden." Zij was aandoenlijk om
aaa te zien, zoo vuurrood van verlegenheid, en
Mr. Watkins was eenigszins bewogen door de
oogen, die hem nu niet langer aankeken. Hjj was
er wel eenigszins aan gewend, dat jongelui ver
ontschuldigingen maakten, omdat zjj bjj hem
kwamen, maar hjj voelde, dat Eunice's bedoeling
eerljjk was gemeend.
„Ik had geen plan er nog iemand bg te ne
men", zei hij langzaam; //maar als ik iemaud
noodig heb
//Dank u. Het was heel vrjjpostig van mjj om
te komen vragen; dat weet ik."
„In het geheel niet in het geheel niet, en
als gij mjj uw naam en uw adres geven wilt,
zal ik er nog eens over denken.//
Zjj gaf het adres en snelde weg, met het be-
deza woorden gaat de Franschrnan op.
Yoor groote vraagstukken en diepe bespie
gelingen heeft de ware Franschrnan geen
temperament. Dj stof voor de Fransche
artikeleu kan «shoddy» zjjn, als de vorm
maar elegant, modern, chic wordt, zoodat de
Franschrnan als 't ware betoorera is. Dan
verheugt hjj zich als een kind, dat zich
vermaakt met de zeepbellen, welke het
blaast. Als de inhoud van de Fransche
courant maar pikaDt en interessant van
vorm is, dan is de Franschrnan al zeer te
vreden. In Frankrgk hebben de bladen,
welke de beuzelachtigste waar in elegante
verpakking leveren, het meeste succes. Op
zedelgke strekking wordt niet gelet, als da
vorm maar schoon, als er eparfum» aan
is, dan vindt het geschrevene dankbare le
zers, die er zich aan vergasten.
De Figaro b. v. is niet republikeinsch en
toch heeft dit blad in het republikeinsche
Frankrijk oneindig meer lezers dan de meer
ernstige République Francaise. En waarom?
Omdat de Figaro aan den ragout de noo-
dige saus weet te geven. Op een leading-
artikel voor Troon en Altaar volgen pi
kante gebeurtenissen en dubbelzinnige
aardigheden, die in een ander land zelfs
geen drukker zouden vinden. Vandaag prjjkt
aan het hoofd van het blad een artikel
over «bakers» morgen op dezelfde plaats
een fulminant artikel over eene collecte ten
behoeve van een ziekenhais of opvoedings
gesticht. Echt Fransch. Beide artikelen zjjn
immers interessant!
Tegenover de vele frivole bladen staan
echter ook zeer goede katholieke couran
ten zooals de Univers en andere, die met
tact en groote begaafdheid de groote vraag
stukken van d6n dag behandelen en werk
zaam zjjn voor da belangen van Troon
en Altaar, voor land en volk.
(Slot volgt.)
Men verzekert, dat de Z. H. Paus op het
eerstvolgend consistorie, te hoiaden in de
eerste helft van Januari a. s., tot Kardinalen
verheffen zal Mgr. Persico, den Bisschop
van Brsslau, de Aartsbischoppen van Keu
len, Westminster, Sevilla, Tours, Ronaan,
de Nuntiussen te Madrid en Weenen, en
vermoedelijk ook den Aartsbisschop van
Dublin, Dusser, Coadjutor van Kardinaal
Lavigerie, zal Aartsbisschop vau Algiers
worden.
Da Gemeenteraad van Berljjn heeft
eene door de socialistische Raadsleden voor
gestelde motie verworpen, waarbij het Da-
geljjksch Bestuur uitgenoodigd werd dezen
winter werkzaamheden op groote schaal te
doen verrichten om de arbeiders zonder
werk bezig te houden.
De socialistische Gemeenteraad van
Saint-Denis heeft berouw gekregen van zijn
wustzjjn hoe verkeerd, en dwaas zjj had gedaan.
Hare onderneming was op niets uitgedraaid en
daarom vertelde zjj er niets van aan de Greggsen.
Als menechen als Eanice beginnen met een ge
heim te hebben, dan moeten zjj er mee voortgaan,
want alle uitleggingen zjjn zoo moeiljjk.
Een paar dagen later bezocht Henry Watkin»
de familio Greggs, maar hjj kwam niet binnen
en sprak niet over Eunice; hij vertelde alleen,
dat er een cricket-wedstrgd zou zjjn en dat hjj
plaatsen zou kunnen krijgen voor hen, die er
gaarne heen zouden gaan. Mrs. Greggs zou veel
liever gehad hebben, dan die uitnoodiging ge
komen ware,ala Eanice weer weg was, want hoewel
zjj van haar hield, vond zjj, dat zij er uitzag als
eene vogelverschrikster, en zjj wilde zich liever niet
met haar in het publiek vertoonen; maar het was
eene te prettige uitnoodiging om ze niet aan te
nemen, en men moest maar zien wat er van de
logee viel te maken. Mrs. Greggs maakte zelve
deu ouden hoed van Eunice netjes op en leende
haar een van haar eigene mooie japonnen, en
toen Eunice in het wagentje klom, dat heD naar
het cricket-veld zou brengen, was er in heel En
geland geen gelukkiger schepsel.
(Wordt vervolgd.)
aXJiAlNXIENDTtiT
