NIEUWE
1924
Zonlas 18 December 1892.
17ê$ Jnrnug
agite ma non agitate.
Een merkwaardig boek.
BUITENLAND,
Zij die zich tegen 1 Januari
e. k. op de NIEUWE HAARLEM-
SCHE COURANT abonneeren, ont
vangen tot op dien datum ons blad
gratis.
Een kistje Nitro-Glycenne.
URLEHS(KE üllRtfT.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
B IJ R E A TT: St. Janstraat Haarlem.
IIINDItff-
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
D enstaanbiedingen25 Cents per advertentie a Contan
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woen»djag-
en V r j' d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers; KüPPERSfcLAUREY.
Berichten uit landen, waar de toegang
voor Europeanen gesloten is, hebben voor
ons steeds eene zekere bekoorlijkheid; tijdin
gen uit bet Rpk van den Mahdi wekkeu
echter op zeer bizondere wijze de belang
stelling op van gansch Europa, want de
heerlpke en vruchtbare landen van Soedan,
die om zoo te zeggen het hart van Afrika
vormen, waren reeds voor de beschaviug
ontsloten en zouden zeker tot hoogen bloei
zÜn gekomen. Groote en kleine steden kwa-
Oieu in 't aanzijn en waren middelpunten
voor de beschaving; Soedan ging eene groote
Welvaart te gemoet. Van Cairo ging het
nieuwe leven uit over Nubië en Dongola.
Chartoem werd bet middelpunt der Euro-
Peesche beschaving van gansch Egyptisch
Soedan, voor Kordofan en Darfoer, voor de
provincie Wadelai en zelfs voor de neger
stammen tot aan de grenzen van den Congo-
staat ea voor de kanibalen-stammen van
Njain-Njam in bet eigenlijke middelpunt
van Afrika. Landbouw en handel bloeiden,
J0 wereldpostvereeniging had haar intrek
r®eds te Chartoem genomen en de voort
brengselen van dit rijke tropische gebied
kwamen den Njjl langs naar Europa. Men
kon met recht hopen, van Egyptisch Soedan
brt, als de beschaving zich daar voor goed
bad gevestigd, gansch Afrikaansch Soedan
lot aan de Westkust voor de beschaving te
winnenen de landen,die totaal onbekend wa
ren en iu de ellendigste barbaarscbheid ver
keerden,weldra in geciviliseerde en bloeiende
streken veranderd te zien.
En thans?
Het onlangs verschenen boek van den
Apostolischen Missionaris Jozef Ohrwalder
schetst ons een beeld der verwoesting, ver
schrikkelijker dan ooit in een ander land
Werd aangetroffen. Het Rjjk van den Mahdi!
Ja, het Rijk van een fanatieken derwish en
oa diens dood het Rjjk van een barbaar-
schen tiran, dat zijn thans de laDden van
Egyptisch Soedan geworden. VanKorosko
onder drie en twintig graden nooderbreedte
bot aan den equator, van de kust der Roode
Zee en de grenzen van AbïS-yu tot het
midden van Afrika zuchten de volken on-
•W het juk dor tirannie en barbaarscbheid.
Verwoe-t 0" net den grond gelijk gemaakt
zÜn de eertijds bloeiende steden, de verte-
FE U1LLETOM.
Vervolg en slot)
Zoo en waarom juist in dezen coupé?
Vroeg ik scherp.
Hoe ongaarne ook, zie ik mij genoodzaakt,
u de waarheid maar te zeggen, om misschien
°ns beider leven te rcddeo. Ik ben commis-
voyageur voor de firma llacé en Zoon, uit H»m-
bu»g, die in nitroglycerine handelt. Nu heb ik
eenige monsters vau die anders onschadelijke
preparaten bq mij in dit koffertje, dat ik, zooals
1 wel zal gezien hebben, zoo voorzichtig onder
®qn mantel houd. Er is natuurlijk niet het minste
Ke<aar bij, waut dat goedje ontploft alleen bjj
hevige schokken, of bij directe aanraking met
Vuur van zelf, echter slechts in zeer zeldzame
Suvalleo
In zeldzame gevallen riep ik. Ik ga
er uit
Ik bid u
Ik dank je, hoor. Alleen in zeldzame ge
vallen I Ik wil
Ik bid u, laat mjj toch uitspreken. Alleen
10 het geval, dat uw vuurwapen afging, of er
80n schok aan het koffertje werd gegeven, zou
het best kunnen gebeuren
En dien koffer breng je hier in dezen coupé?
mijnheer! riep ik verontwaardigd en klsppeitan-
dend nit. En daarbq rook je gewoon je sigaar!
Als ge nu eens iD slaap vielt en dat vervloekte
ding op den grond en ik, vreedzaam
gen woordigsters der beschavingen vau den
vooruitgang in Soedan Kaseala, Sennar, El-
Obeid en de hoofdstad Chartoem zelfs zjjn
verwoest, ganeche volksstammen zijn uit
geroeid, andere gedecimeerd en alle leiden
een leven vol nood en ontbering in voort
durende gevaren, angst voor have en goed,
ja voor hun levea zelf. De barbaarscbe hor
den der Baggara-stammeu uit het zuideljjke
Darfoer, met bun tiranuieken Vorst, den
tegenwoordigen beheerscher van het Mahdi-
Rjjk, den Kalif Abdullahi, aan de spits,
oetenen met zwaard, gevangenis ea kolf
slagen de regeeriDg uit en hongeren ziekten
voleindigen bet werk der vernieling.
Hoe kon het zoover komen? roept men
verwonderd uit. En op deze vraag antwoordt
de geschiedenis van dea opstand en van
het Rjjk van den Mahdi, welke de Eerw.
Heer Ohrwalder in zijn boek, met de ge
trouwheid en nauwgezetheid vau een his
toricus verhaalt. De Eerw. Heer Ohrwalder
was oog- eu oorgetuige van den aauvang
der Mahdische agitatie (in den zomer van
1881) tot aan zjjne gelukkige vlucht (in
November 1891). Hij schetst ons, op de
rustige en zorgvuldige wjjze van den kro
niekschrijver het eerste optreden en de per
soon van den derwish Mohamed Ahmed, d:e
zich voor den door de Muzelmannen voor
het einde der wereld verwachten Mahdi
uitgaf, zjjn succes en zjjn opklimmen tot
de hoogste macht, zjjne overwinningen over
de troepen van de Egyptische Regeering
en over het leger van Generaal Hicks, zijn
triumftocht door Kordofan tot aan de poor
ten van Chartoem. Wij vernemen nu ein
delijk de waarheid omtrent den val van
Chartoem eu de oorzaken van deD ondergang
en den dood des heldhaftigen GordoD, als
mede het dioevige lot van uitstekende man
nen op wie de blikken van gansch Europa
gevestigd waren, van den Consul Haneal,
van den dapperen Slatin Bey, Leyston Bey
eu andere ongelukkige Europeanen zoowel
als van vele Egyptische bevelhebbers. Ont
zettend is de beschrijving van de verwoes
ting van zooveel bloeiende steden eu der
verschrikkelijke gruwelen, welke daarbjj zjjn
bedreven; het schijnt ons toe alsof de Mahdi
het plan had alle have en goed, zooveel
mogelijk menscheolevens te verdelgen. Er
was slechts een middel tot reddiDg de
dood van den Mahdi. Doch, ofschoon hp
tengevolge van zjjn losbandig leven Yeeds
in 1885 stierf, de verlossing uit de ellende
liet op zicti wachten.
De Eerw. Heer Ourwalder bescbrpft ons
den persoon en de ijzeren strengheid van
den Kalif Abdullahi, wien het gelukte, na
huisvader met zes kioderen Ik ga er uit
Ik bezweer n, mijnheer.
Ik bedaiik j', om spoorloos in de atmos
feer te verdwjjnen. Ha is eene grenzenlooze ge
meenheid, een medeburger zulke helsche machines
onder den neus te duwen.
Alles is volgens de voorschriften ingepakt.
Ik zal zorgen, dat jjj naar de voorschriften
wordt ingepakt, begrepenl Wacht maar tot aan
het eerstvolgend station.
Maar, mjjnheer, maak nu asjeblieft geen
Verduiveld, mijnheer, zit stil, wat ik je
bidden mag. Zie je niet, boe het koffertje heen
en wea gaat? Houd je tenmnste nog vjjf mi
nuten bedaard in je eigen belang.
Ik verzoek n, stel u gerust.- er is geen
gevaar bq. De wanden van het koffer je zjjn stevig
en secuur; zie zelf maar eens, hoe solide het
is bewerkt.
Daarbij klopte de kerel zoo onvoorzichtig met
de vuist op het deksel, dat ik ontzet naar den
uitersten hoek van den coupé stoof.
Om 's Hemels wil, blijf er toch af! gilde
ik. Raak dat ding niet meer aan en leg je sigaar
weg.
Kom, ik reis al vjjf jaren met het koffertje
en heb er altijd bij gerookt, bromde de nitro-
glycerine-man en gooide zich zoo wild achter
over, dat het kistje op onheilspellende wjjze in
de hoogte vloog.
Het bloed stolde mjj in aderen.
Ik besloot, een minder hoogen toon aan te
slaan en op 's maos gevoel te gaan werken.
Lieve medereiziger, zoo begon ik stamelend,
den dood van den Mahdi, de alleenheer
schappij in handen te krijgen; wjj leeren
het nieuwe despotische systeem van dezen
barbaarschen beerscher hennen en wjj ge
voelen het ontzettende ljjden dat de onder
den tirannieken schepter onderworpen vol
ken moeten verdragen. De oorlogen tegen
Egypte en Abessinië, in welken laatstge
noemden Koning Johannes viel, wiens hoofd
naar Omdoerman als zegetropee werd ge
bracht, voleindigden de verwoesting en in
bet jaar 1889 kwam een hongersnood over
Soedan, waarvan het verhaal tot de aan-
grijpelijkste scènes behoort, die in het werk
van den Eerwaarden Heer Ohrwalder voor
komen.
D.it de Europeesche gevangenen een on
beschrijflijk lijden onder dezen Vorst des
doods en der verschrikking te verdragen
hadden, kan men zich gemakkelijk denken,
en het is natuurlijk, dat zij alle middeleu
te baat namen om zich door de vluchtte
redden. Op boeiende wjjze beschrjjtt de
Eerw. Heer Ohrwalder het vreeseljjke lot
zijner medegevangenen en van hemzelven.
Dit verhaal is eene aangrijpende schets van
het vreeselijkste lijden, van het oogenblik
af dat tnen hem en zjjne medebroeders te
Delen aan hunne zegeurjjke werkzaamheid
in dienst van bet Christendom eu der be
schaving onrukt, tot aan de lang gewenschte,
vuricr verlangde dagen hunner Oevrjjiiug.
Gansch Europa zal door dit verbaal ont
roerd worden en men zal met gemotiveerde
verontwaardiging uitroepen: En zoo iets
mogen barbaren ongestraft op burgers van
de groote Europeesche Staten uitoefenen!
Het slot van het boek bevat bet bericht
omtrent de moeiljjfee en gevaarvolle doch
geslaagde vlocht in November 1891, waar
van het eenvoudige verhaal hoogst spau-
nend en aangrijpend ts. Den 8 December
1891 kwam de Eerw, Heer Onrwalder te
te Murab in E >ypte aaD, den 13 December
bereikte bij Korosko en den 21 December
bracht de spoortrein hem te Caïro.
De Eetw. Heer Ohrwalder eindigt zjjn
boek m0' J0 volgende vraag welke iedereen
op de lipp0n komt, die bet boek leest:
«Hoe lang zal Europa nog, vooral de natie,
die m0t Egypte en Soedan nauw betrokken is
en di0 O10' tea onrechte deu roep geniet
veel zeer veel voor de kolon'satie en voor
de beschaving van wilde volken te hebben
verricht, de gruwelen der Mahdi's en de
verdelging J0r Soedaueesche volken kalm
en werkeloos aanschouwen?
maar met eene ODgewone goedaardigheid in mjjne
stem ik smeek u, ter wil e vau alles wat u lief
en dierbaar is, l»at alsjeblieft dat lamme kastje
niet op den grond vallsn. Ea wilt gjj de tuaat
van uWe edele goedheid volmeten, gooi dan s.
v. p. dat eindje sigaar uit het raam; wjj zjjn
hoogstens vjjf minuten van het station af, en het
zou toch wat al te hard wezen, in die ongelukkige
vijf minuten nog gauw eventjes in de lucht te
vliegen!
TerWÜl ik die roerende en op zjjn gemoed
werkend0 aanspraak hield, lachte de vent mjj
onbeschaamd in het gezicht ui zjjn cynisme
dreigde mij wanhopig te maken.
Op dit oogenblik weerklonk het flail ja van de
locomotief 011 de trein begon uit te loopen.
Uj giond op om tegen uet glas van het por
tier te tikken, teneinde van waggon te verwis
selen en wo spoedig mogeljjk het portatieve
kruit-magaüijn te veilaten.
j^jj scheen bevreesd te zjjn, dat ik hem in
onaangenaamheden zou wikkelen; misschien werd
hij ook wel door mijne klagende taal geroerd.
Laat maar,seide hij; het kan geen kwaad.
Dat heb je mij den heelen weg langs al
gezegd; maar ik vind, dat het al heel veel kwaad
kan,antwoordde ik eu zag reikhalzend naar buiten.
Kjjk maar, riep hjj lachend uit en wierp
plotseling het gevaarljjke koffertje mjj midden
voor de voeten.
Ik stiet een gil uit en sprong achteruit, alsof
ik in de lccht vloog. Maar er gebeurde niets.
Bevende van angst, bltef ik het ellendige ding
aanzien, elk oogeublik vretz, ndc, dat het nog uit
elkander zou spatten want ik had blijkbaar
Behalve de Kardinalen, wier benoeming
reeds is aangekondigd, zal de H. Vader, ten
einde de vacante plaatsen in het H. Colieg0
aan te vullen, nog andere Prelaten tot het
purper verheffen, en wel in een in April
te hondea Consistorie. Ia bet Consistorie
van Januari zullen elf Kardinalen worden
gecreëerd: vijf Italianen, twee Franschen,
twee Daitschers, een Hongaar en een Span
jaard.
Volgens de «Monde» zonden in April tot
Kardinaal worden verbeven: de Aartsbis
schoppen van Westminster en Dublin, een
Fransche en een HoDgaarsche Prelaat, Mgr.
Marori van de Orde der Predikheeren, Bis
schop van Osimo, en Mgr. Satolli, die thans
in Amerika vertoeft.
Tegen half Febraari wordt behalve de
Ierscbe en Engelsche, nog een pelgrimstocht
nit Schotland aangekondigd onder leiding
van den Aartsbisschop van Edinburg.
De commissie der mnntconferentie te
Brussel heeft haar uit te brengen rapport
vastgesteld. Na de verschillende overwe
gingen voor en tegen de voorstellen der
Heeren Gonldsworth, Tietjen ej Allard,
met de amendementen der Heeren Faville
Forsill en Sainetelette uiteengezet te hebben,
komt de commissie tot de slotsom dat aan
gezien de conferentie nog geene uitspraak
beeft gedaan over het vraagstuk in het al
gemeen, de commissie ook niet gelooft zich
te moeten uitspreken ia eenigen zin over
de verschillende voorstellen, noch te moeten
in overweging geven eenige beslissing ten
aanzien der aanhangige munt-theorieën.
Bjj den Dnitschen Rjjksdag is inge
komen een wetsontwerp, tot het strafbaar
stellen van het doen kennis nemen van
bescheiden of aangelegenheden op het leger
betrekking hebbende, aan personen, welke
daartoe niet bevoegd zijn.
net voorstel is eene aanvulling der aan
hangige wet op het verraden van militaire
geheimen.
De straffen, waarmede gedreigd wordt,
zijn eene gevangenis van 3 jaar en eene
boete tot een bedrag van 10000 Mark.
Na korte beraadslaging beeft de Rjjksdag
de voorstellen betreffende de verdeeling der
legerreserve verwezen naar de militaire
commissie. De wet-Heiuze is naar de com
missie van 21 leden verwezen. Den lOen
Januari zal men behandelen de belasting
voorstellen op het bier.
De «Figaro» bericht dat «de wapen
fabriek van Löwe te Berljjn in dea winter
met een waanzinnige te doen.
„Er zit niets in dan geld zeide de andere,
toon de trein stilhield; ;/ik zag je met de re
volver spelen eu toen werd ik benauwd.
Daarom heb ik het jou gemaakt, meneertje.//
Daarbq trapte hjj glimlachend het kostbaar valies
in een hoek.
Daarop begon mjj een licht op te gaan.
Ik heb je voor een gauwdief aangezien.
Machtig vleiend! zeide ik, daar ik het geval
begon te begrjjpen.
Ja, waarom heb je anders dat vuurwapen
voor den dag gehaald?
Om je de waarheid te zeggen dacht
ik, dat jjj me wou bestelen, riep ik nit, weer
moed vattende, daar de portieren werden open
geslagen.
Machtig vleiend, sprak ook hjj lachende
wjj hebben elkander dus niets te verwjjten.
Ons beider toon was ongekunsteld, zoodat wjj er
niet meer aan dachten, om van waggon te ver
wisselen, nu het eens tot explicatie was gekomen.
De aanrandingen op spoorwegen,vooral des avonds
behooren echter niet tot de onmogelijkheden, en
daar wij beiden eene aanzienlijke geldswaarde bq
ons hadden, waren onze angst en ons wantrou
wen wel te begrjjpen.
Wjj kwamen tevreden, goed en wel aan, zon
der dat het kistje met nitroglycerine was ge
sprongen en zonder dat ik mjjne revolver had
afgevuurd. Maar het genoegen, dat wjj daarover
hadden, kon mjj deu gruwljjken doodangst, dien
de andere mjj op het ljjf gejaagd had, volstrekt
niet goed maken 1
