N I E U *0 1941 Zondag 29 Jaimari 1893 I8de Jaargang. Patroon en werkman BUITENLAND. Herstelde misdaad. Frankrijk. Duitsekland. ABONNEMENTSPBIJS Pet 8 maanden voor Haarlem. t 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG B TT B E A TT: St. Janstraat Haarlem. AGITE MA HOE AGITATE. PBIJS DEB ADVEBTENTIEE. Van 1—6 regels 30 Cents Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Wocssd acj- en Yrjda g-a rond voor 6 uur ingewacht. Uitgever, W. KiiPPliBS. Veel wordt er in den laalsten tjjd ge schreven en gesproken over den acbturigen kerkdag. Dat is een der stokpaardjes van radicalen en sociaal-democraten. Naast al gemeen stemrecht is dat hunne leus en hun eiseh. Ia theorie mogen de argumenten, welke Voor den acnturigen werkdag aanvoeren, •rrieschien fraai klinken, doch met het oog °P de tegenwoordige omstandigheden ia het een ench, aan welks vervulling voor alle arbeiders niet gedacht kan worden. Er zijn wei enkele vakken, waarbjj de werklieden met 8 uur daags te arbeiden, voldoende vermenen om iu hun onderhond te voorzien en waarby de werkzaamheden het toelaten cm Diet meer dan acht uren te werken, °ch het is onmogelijk te zeggen, dat ieder werkman in alle omstandigheden, in alle jaargetijden, welk beroep hij ook heeft, een zer aantal uren par dag moet werken eu volstrekt niet meer. Gat is eeue eenvormigheid, waaraan bij ®t groot verschil in den aard der bezig- eueu Ta'J de verschillende werklieden niet M te voldoen. Het eene beroep eischt meer 'ospaDning van lichamelijke krachten dan eet andere, zoodat de werkman, die zich binder behoeft in te spannen iu staat is c® langer te werken dan bij, die meer racht moet besteden. Voorts zyn er werk- ^cden, die bjj hun arbeid ook veel met het ^oofd bezigmoeteu zij a,wier beroep het eischt, at zjj niet machinaal hun werk verrichten, aar er wel degelij k ieder oogenblik met hun- 0 gedachten bjj zjjn, ter wijl andere arbeiders Unne hersenen volstrekt niet behoeven iu te j annen en niets anders dan de sleur of de voatine behoeven te volgen. Verschillende eroepen vereincheu bij het dag;ieht beoe- 0Qd te worden, zoodat aan deze in den z°mer, a!s de dagen 'c langrt zjjo, ook meer Uren per ffag gawjjd kan worden dan in 0o winter met zijne korte dagen. Voor andere arbeiders is er in den winter bijoa Llets (e doen, terwjjl zij in het warme jaar- 8eHjde volop bezigheden hebben. zonden wjj nog door kunnen gaan het opnoemen van ver«chilleude otn- j aadigkeden, welke ten gevolge hebben, a. hat onmogelijk is een normalen ar- 01W^UUr Vaa dao daS °f) te gevela• ^nneer wij uit dien hoofde het afkeu- ie°> dat velen heden ten dage streveu naar FEUILLETON. 12.) Vervolg.) E«n laatste karakteristieke trek is dat Mr. ens d0 openhartige misdadigers, de lieden ie rondweg bekenten, bemint. Hij veracht de 'eden, die ontkennen en die wat hjj voorwendsels aoemt, zoeken. Zoo goed en toegeeflijk als hjj is ®6t de eersten, zoo streng vilden hem de anderen, yoor dezen zonderlingen rechter had Van der eiden het ongeluk ta moeten verschonen tot instructie. Toen de Baron, door den bewaker begeleid, tunentrad, rond hjj den magistraat voor zijn ureau gezeten over een verbazend groot boek gebukt, terwjjl tegenover hem, met den rug naar et bureau van zjjn chef, de griffier, aan eene n®' gezeten, mtt snelheid zijne pen over het pa- P'er deed gaan. Op het geluid van de deur, hief de rechter htt ■oufd op eu beantwoordde met een kleinen knik eu groet van mijnheer Van der Heiden. Hjj rag cm een oogenblik aan, alsof hij gehoopt had P rijn gezicht te kunnen lezen, wat in zjjn hoofd omging. Vervolgens zeide hij hem droog, bjjna onbeleefd: /'Ga zitten.// Da Baron deed een stap naar den leuningstoel, ie tegenover des rechters zitplaats stond. Maar 6 griffier, den arm uitstrekkende, toonde hem e,Jn lederen stoel aan da andere zijde geplaatst; fcie* minder karig met, woorden dau zjjn chef, zeide ÖQ slechts dit éene woord: "Daar,// Van der Heiden ging op den s'oel zitten. .//Indien ge me veroorlooft, mijnheer, zoo begon den aehturigen arbeidsdag, zoo kunnen wij het toch wel een gunstig teeken van den tijd achten, dat men pogingen aanwendt om den arbeidsdag voor sommige werk lieden niet ta laag te doen daren. Men begrijpt over het algemeen tegen woordig, dat de werkman naast de plich ten, welke zijn beroep ham oplegt, ook ver plichtingen heelt ten opzichte van den godsdienst en met betrekking tot zijn huis gezin. Een werkman behoeft niet da slaaf te zijn van zijn arbeid. Hg werkt voor zich zalf en voor zija gezin, maar hjj moet ook de gelegenheid bezitten om zijne verplichtingen als huisvader na te komen. Vandaar dat de patroons niet zooveel werk uren van hunne ondergeschikten mogen eischen, dat deze als hunne dagtaak is afge- loopen, geen lust meer gevoelen om met vrouw en kinderen zich eenigen tjjd bezig te houden. Voor den goeden gang van het gezin, voor de opleiding der kinderen be hoeft een huisvader iederen dag eenigen tjjd, gedurende welken hij zich rustig daaraan ban wijden. Op dezo wijze is hij geen loon slaaf, geljjk da sociaal-democraten den werk man zoo gaarne noemen, maar hij geniet een «menscb waardig bestaan,» en kan zich dan zelfs gelukkiger rebe.mu dau vele//, die grootan overvloed hebben. Wy zeiden zoooveo, dat tegenwoordig het besef zoo goed ah algemeen is doorgedron gen, dat de werkman de gelegenheid be zitten moet om zich zeil te ontwikkelen en zich met zjjn gezin bezig te ho-den. Doch eene belangrijke zaak mag hierbij niet uit het oog verloren worden. Er be staat namelijk een groot gevaar voor werk lieden, als zij gedurende eeuige nren van den dag aan hun lot worden overgelaten. Niet alle werklieden toch hebban een gezin, waarin zjj hun vrijen tijd zoo uitnemend kunnen besteden. Er zgn vele ongehuwde ambachtslieden, die vaak zelfs geen eigen huis bezitten en slechts bjj mecscbeu in de kost zjjn. Ook treft men huisvaders aan, die zich overal op hun gemak bevinden, behalve in hunne eigen woning, waar zij maar alleen komen out te eten en te slapen, terwjjl zij het overige van hun vrjjen tgd in verkeerd gezelschap doorbrengen. Voor hen zouden wij zeggen, dat het voor ben misschien beter ware, indien ze den gaDScheu dag moesten werken, indien er ten minste niet een middel gevonden kon //Stilte,// riep de griffier, den be»chuldigde een woedenden brik toewerpendf.// «Hebt gij al de rapporten nagezieu?" vroeg de rechter aan zijn griffier, juist alsof mjinhear Van der Heiden niet tegenwoordig was. //Ziehier, mijnheer.// nEn het procesverbaal?" De griffier reikte den rechter eene lias papieren over. Mijnheer Fockens wierp er een blik in, legde ze op zijne tafel en zieh tot den Baron koerende, zeide hjj: //Hoe is uw naam? z/Frederik, Erntst Van der Heiden. //Gij voert den titel van Baron?" //Ik heb er het recht toe, en kan u de bewijzen leveren." „Uw leeftijd?// „Vijf en veertig jaren." //Uw beroep?// //Oud-militair, rentenier op het oogenblik. //Gjj weet van welke misdaden men u beschul digt?// En zonder antwoord af te vachten, vervolgde de rechter op plechtigen torn: „Gij zjjt beschuldigd van wegvoering en op sluiting, misdaden voorzien en gestraft door het Wetboek van Straf;echt.// „Wegvoering opsluiting?// //Van de persoon van mojuflrouw Liza Vau Doornik.// „En wio beschuldigt mij?" z/üe vader, die eene klacht heeft ingediend." //Wil dus antwoorden op de vragen, dia ik u betrtffendo dit onderwerp ga doen. Daarna zullen wij ons met de ondergeschikte vraag bezighouden, namelijk met do misdaad van geldafpersing.// //Hoe? van geldafpersing?// „Bevestigd door den brief, dien gjj aan den vader geschreven hebt, hem voorstellende, hem zjjna dochter terug te geven, tegen eene som van worden, om hen den vrjjen tij 1 op nuttiger wijze te besteden. Daarom zou het aanbeveling verdienen, dat een ieder, die werklieden in zijn dienst had, zooveel belangstelling in zgn personeel kon betoonen, dat hjj een onderzoek ia- stelde, hoe zjjue ondergeschikten hun vrijen tg i besteden. Misschien zal men denken, dat dit eene inbreuk makea is op de vrjjheid van den werkman. Sommigen zullen waarschjjnlijk oordeelen, dat een patroon zoo ver niet mag gaan. Doch, wanneer een werkgever zjjn personeel niet beschouwt als werktui gen, waarvan bjj tegou betaliug van zeker loon zekere dionsten ontvangt, maar als zjjue medemenscbeo, wier welzijn in zekeren ziu van hem afhankelijk is, dan zal hetinfor- meeren naar de wijze, waarop de werkman zjju vrijen tjjd besteedt, geen ty ariniek karakter dragen. Do patroon, die de vriend en in vele opzichten de btschere er is van zijne ondergeschikten, die beu met raad en daad wil bijstaan, die belang stelt in het lot van den arbeider eu diens gezin, die zjjn personeel niet exploiteert, zal er een lust iu vinden, om den arbeider ook zijn zedeljjken steun en hulp ta betoonen. Ej wanneer de werkman da oveituigicg bezit, dat de bemoeiingen van zu patroon geen eigenbelang beoogen, maar uitsluitend er op gericht zjjn om zjju levenslot te ver beteren, dan zal hij zich dia bemoeiingen niet slechts laten welgevallen, maar bjj zal ook den raad en de huip vaa zjjn werkgever inroepen, wanneer hjj die deukt noodig t6 hebben. Zoodoende wordt er eon zedeljjke band gekweekt, tusschen patroons en onderge schikten, welke baud voor beiden de schoon ste vruchten moet opleve ea. De maatsehap- peljjke omstandigheden van den werkman zullen er in de eerrta plaats door verbeteren, terwijl hjj tevens meer weersiaad zal kunnen bieden aan de verleiding, wanneer deze zich aan hem voorloet. Ook de patroon zal er door winnen, omdat de werkman zich met meer lust en jjver op de werkzaamheden za! toeleggen, en hjj in korter tgd dus meer arbeid verricht, dan wanneer hij werkt met de gedachte, dat hg het alleen doet uit noodzaak. Op welke wijze de verhouding tusschen patroon eu werkman met betrekking tot de rusturen van den laatste kan verbeteren, hopen wij ean volgend maal aan te toonen. drie honderd duizend gulden. Griffier, toon deten brief aan den beschuldigde.// De griffier hield den Baron een sckrjjven onder de ocgen. Het luidde aldus: Mjjn waarde Kolonel, De stap, dien ik heden bij u doe, moet u vreemd voorkomen. Duii het mij echter niet ten kwade. Ik vernam givtuen morgen het ongeluk, dat u getroffen heeft. Uwe dochter weggevoerd, ver dwenen M(jne betrekkingen veroirlo en mij te hopen, dat ik binnen eakele dagen zal weten, wat er van uwe doehter geworden is. Doch daar is veel geld voor noodig. O.ertuigd, dut gij niet voor een gcldrijjk offer zult terugdeinzen, heb ik, uit uw naam, drie hon derd duizend gulden beloofd, te betalen op het oogenblik, dat uwe dochter iu uw huis zal worden teruggebrach'. Heb ik ongelijk gehad? Zend mij onmiddellijk uw autwoord, dat afge wacht wordt om hot onderzoek te brginnen. Ik druk u de hand. Van der Heiden. //Herkent gjj dit schrijven?// „Voorzeker, mijnheer, dezen brief heb ik zelf geschreven." „Dus gij bekent" „Ik beken niets. Ik weet, dat de kolonel Van Doornik smartel ijk getroffen is geworden, dat zjjne dochter,om eene mij onbekende reden,ontvlucht is" //Is weggevoerd, wilt gjj zeggen.// //Of ontvlucht." //Dus gjj verklaart n schuldig aan wegvoering.// De Baron bewaarde het stilzwijgen. //Onb.schaamde," riep met ware verontwaardi ging, da plechtige mijnheer F ekens. Plotseling van toon veranderende, zeide hjj: Griffier, roep den agent. Het verhoor is voor heden geëindigd." En tot den binnentredende: //Agent, breng den beschuldigde naar zijne cel terug.// Waaraan heeft toch het Pauama-seh an tiaal zijn ontstaan te danken en hoe heeft zich de zaak eigenlijk toegedragen?Op deze vraag geeft ons de Figaro een antwoord, dat door Ch. de Lesseps in hoofdzaak als juist is erkend en op het navolgends neerkomt: In 1886, toen de Pnnaaa-maa: schappij hare laatsto hulpmiddelen had uitgeput, moest eene nieuwe leening beproefd worden. Cornelius Ilerz, die toen grootea invloed had, beloofde voor 10,000,000 fes. te bewerken, dat het ontwerp voor deze nieawe Lening van 600,000,000 frs. bjj de Kamer zou worden ingediend. Dit geschiedde cok werkelijk, maar de Kamer ontving het ontwerp zoo koe', dat de regesring hef, met medeweten der Panama-maatschappjj terug trok. De heer de Les sens w igvrde toen aan Harz de beloofde 10,000,000 frs. te geven, maar gaf hem toch lp wijze van vergoeding 600,000 frs.De Directeuren acht ten zich van hacne verplichtingen jegens Herz ontslagen, na het plan mislukt was. Later werd de zaak aan dam bankier d e Rein ach opgedragen, en deze liet door zijn helper Ar ton leden van Kamer en Senaat bewerken, dat wil zeggen mstgeld omkoopen. Deze poging slaagde beter daa de eerste, want het iee .ing-outwerp werd door Kamer en Smiat goedgekeurd. Zoodra echt ;r Herz had vernomen, welke goede zaken de Rein ach bjj deze zwa: - delarjj had gemaakt, eischte ook hij een deei vsd den buit, onder bedreiging vau openbaarmaking. Da Reinach waa niet in staat aan de buitensporige eischen van Herz te voldoen en werd teu slotte tot wanhoop gedreven. Toen lokte hst eens ver- wjjt het andere uit. Da geld jood de Rei nach geen uitkomst meer ziende, benam zich door vergift het laven eitllarz stortte zich metal zijne millioauan en vrienden deelgenooten in zjjoe zwendelarg in het verderf. Keizer Wilhelm heeft aan het dejeu ner, dat het cfficierukiarps van het te Berlijn in garnizoen liggende Pruisische grenadiers- regiment «Alexander Keizer vau Rus land», ter eare van dt n RassischaD troonop volger gaf, een toost uitgebracht, die op VIII. Het was vastenavond. Juffrouw Vermsi zat in haar groo'en leuning stoel, bij het lamplicht t,e breien. Maar hare han den, door da kooris verzwakt en bevend, konden deze de naalden niet goe i meer besturen, zoodat zjj vele steken vallen liet. Daarenbo/en maakte eene verschrikkelijke ongerustheid zich van haar meester. Catharina, die reeds om vier nren w s uitge- gegaan, was nog niet teruggekeerd. Eene groote st'.d is zoo gevaarljik voor een meisje alleen. Wanneer dat kind eens een ongeluk waa over komen? Eensklaps werd er hevig gescheld. Juffiouw Vermei, zich moeite doende, ging openen en slaakte een vreugde-kreet. Het was Catharina. Maar verwonderd bleef zjj 6taau. Een man vergezelde Kaatje, doch zjjne houding, zjjn goed en vriendelijk uitzicht stelden aanstonds de moederljjke angst gerust. //Vergeef mjj, juffrouw; een toeval deed mjj mejuffrouw, uwe dochter ontmoeten. Zjj heeft mij over u gesproken en ik vroeg haar verlof u mijne achting te komen betuigen. „Zeg liever, mjjnhecr, dat gjj de edelmoedigste der menschen zjjt/,, onderbrak het jonge meisje met vuur, //dat gij mij uit een groot gevaar hebt gered.// „Een gevaar?" riep juffrouw Vermei uit. //Ja, moeder, en omdat ik hem gezegd heb, dat wjj verlaten en ongelukkig zjjn, is mijnheer hier willen komen. Hoor wat er gebeurd is En bet jonge meifje vertelde aan hare moeder, dat zjj op straat door vier gemarkerden omringd wa» geworden, die haar het voortgaan hadden bekt. (Wordt vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1893 | | pagina 1