NIEUWE
No 1951
Woensdag 22 Februari 1893.
18de Jaargang.
Leidslieden der jeugd.
BUITENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Yoor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BIT RE ATT: St. Janstraat Haarlem.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels
Elke regel meer
30 Cents
5
AGITE MA NON AGITATE.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensd ag-
en Yrgda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever, W. KüPPEBS.
Vele liberale en radicale persorganen
hebben zich geërgerd over de circulaire,
welke door den district-schoolopziener en
de arrondissements-schoolopzieuers in het
district Leeuwarden is gericht aan de on
derwijzers aldaar, en waarin dezen worden
gedreigd met ontslag, waaneer zjj den so-
ciaal-democratischen Band middelljjk of
onmiddellijk steunen.
Wjj zullen de voor het meerendeel spits-
voudige redeneeringen der verschillende li
berale bladen, waarin deze circulaire wordt
veroordeeld, niet trachten te weerleggen,
want hunne gronden van bestrijding zjjn
over het algemeen zoo zwak, dat de na
denkende lezer al spoedig tot de overtui
ging komt 7aD het nietige dier bestrijding.
Wat het Schoolblad er over schrjjft, komt
ons echter merkwaardig genoeg voor om
er de aandacht op te vestigen, daar velen
de redeaeering van genoemd blad opper
vlakkig misschien wel goedkeuren.
Het Schoolblad noemt de circulaire een
zeer krassen maatregel, slechts te verklaren
door de abnormale stemming, waarin de
omstandigheden overigens kalme personen
kannen brengen, gepaard aan het feit, dat
ons schooltoezicht voor het grootste deel
uit niet-deskundigen bestaat, die dus niet
in de eerste plaats vragen, wat de onder
wijzer voor zijne school, voor zjjne dikwijls
moeilijke en slecht bezoldigde dagtaak is.
In het bjjzonder geldt dit hier schrjjft
het Schoolblad, waar vier van de vjjf ou-
derteekenaars dier circulaire meesters in de
rechten zjjn, ouder wie twee raads'neeren
in het Gerechtshof te Leeuwarden. Zoo de
door hen genomen maatregel steun vond
bjj het hoogste gezag en in andere districten
werd nagevolgd, zou voor dea openbaren
onderwijzer eene uitzonderingsmaatregel in
het leven geroepen zijn, zooals er voor geen
anderen ambtenaar ten onzecit bestaat. Ge
noemd blad spreekt den wecsch uit, dat
de Regeering moge inzien, dat het knellen
van de vele duizenden openbare oaderwjj-
zers in banden, die slechts in schjjn tot
bewegingloosheid doemen, niet de manier
is om iets goeds uit te werken, maar wel
om veel te bederven. De circulaire be
sluit het blad zal dan spoedig vergeten
zjjn, met de vele overijlde woorden, die in
dezen ongelukkigen winter zijn geschreven
en gesproken.
feuilleton.
Herstelde misdaad.
Vervolg.)
//Welnu dan. Gjj echjjnt mjj eene brave vrouw.
Wjj zullen openhartig met u spieken. Ik ben
Commissaris van politie en ik ben met deze beide
heeren belast slechts in haar eigen belang
en alleen om baar aan haar vader, die haar be
weent, terog te geien een jong meisje te zoeken,
hetzelfde dat, als ik mij niet bedrieg, bjj u ver
borgen was."
//Dan, mijnheer de Commissaris, ga ik u op
mjjne beurt voldoening geven en u berichten dat
uwe lending vervuld is, want de vader zelf is
gisteren-avond zjjne dochter hier komen holen."
«Gisteren-avond? maar dat is onmogeljjk; op
welk nur?"
//Te half acht, acht unr, zoo wat.//
//Maar dat is onmogeljjk, de Kolonel
//De Kolonel, juist, mijn waarde heer, het ia
een Kolonel, een oude krijgsheld, die het kind
is komen halen. De oude man was zoo bewogen,
dat hjj niet uit het rjjtuig kon komen."
«En hoe zag hjj er uit?" zeide de chef.
«Vrjj groot, met een zwaren grjjzen knevel en
een lint in zjjn knoopsgat.//
't Is,'ongelooflijk. Heeft hjj n zijn naam niet gezegd?
//Neen, maar hjj heeft ons beloofd terug te ko
men. Wacht, ik geloof wel, ja dat is het; toen
hjj wegging, zei hjj aan den koetsier naar de
W.straat te rijden."
//De W.atraat. Daar woont de Kolonel, 't Is
een droom. Wacht nog esne vraag. Het jonge
meisje in tegenwoordigheid van haar vader of
van den man, die zich voor haar vader uitgaf,
gebracht, heeft hem moeten herkennen?»
«Ja, mjjnheer, zjj heeft zich opgericht om naar
hem te zien."
Die woorden hebben wjj overgenomen
om te doen zien, welk een geest het voor
naamste orgaan der openbare onderwijzers
wereld beheerscht.
Men schrjjft de circulaire toe aan de
abnormale stemming waarin het schoolbe
stuur verkeert, en spreekt daarmede dus
uit, dat bedoelde schoolopzieners niet de
rechte personen zjjn voor hunne taak, welke
meening door den schrjj ver in het School
blad nog nader wordt toegelicht door de
bewering, dat het schooltoezicht voor het
meerendeel bestaat uit niet-deskundigen.
Ons dunkt, dat zulk een oordeel over
het Schoolbestuur allerminst past in een
blad, dat voor den ouderwijzer wordt ge
schreven en dat zich veeleer ten doel moest
stellen het outzag voor het Schoolbestuur
bjj den onderwjjzer te versterken.
Doch, dien ongepasten toon voor een
oogenblik ter zjjde stellende, wenschen wjj
er de aandacht op te vestigen, dat het
Schoolblad geheel heeft voorbjjgezien de
buiteugewone omstandigheden, welke tot
het uitvaardigen der circulaire aanleiding
hebben gegeven.
Het is toch een bewezen feit, dat ver
schillende openbare onderwjjzers in het
Noorden van ons laud voorstanders zjjn
van de sociaal-democratische begrippen.Door
woord en zelfs hier en daar door daad
hebben zjj getoond hun gevoelens niet onder
9toelen of banken te willen steken. Op ver
schillende plaatsen zjjn ouderwjjzers opge
treden om die heillooze begrippen te ver
spreiden. Eu daar op het platteland over het
algemeen de onderwjjzer zekeren invloed
uitoefent, laat het zich begrjjpeo, dat zulk
een optreden veel slecht zaad heeft gestrooid.
Als gevolg van die verderfeljjfee theorieën
laat de zedelijkheid bjj vele ouderwjjzers in
die streken ook te wenschea over. Ia de
vorige week toch werden zelfs nog twee
onder wjjzers tot gevangenisstraf veroordeeld,
de een wegens het plegen van ontucht en
een ander wegens het mishandelen van een
Rjjksveldwacbter.
Waar zulke treurige feiten zjju aan te
wjjzen, daar mag toch wel naar een middel
worden omgezien om het kwaad zooveel
mogeljjk te beperken. Indien het schooltoe
zicht dit niet deed, dan zou zjj haar plicht
verzuimen.
De circulaire draagt dus volstrekt niet
het kenmerk van eene abnormale stemming
bjj overigens kalme personen, maar is een
//Eu toeu?//
//Toen, zij was zoo zwak, de arme kleine, is
zij op haar bed teruggevallen."
//En zjj is met hem meegegaan?"
Zou der de minste moeite.//
//Ongelooflijk."
//Maar,// zei de bultenaar, „zou de Kolonel met
zjjn ernstig gezicht u hebben beet gehad?"
//Wij staanhier weer voor eene nieuwe kuiperjj,
die wjj aan den dag moeten brengen," zei de
Commissaris. //Maar wjj hebben een eenvoudig
middel om ons zekerheid te geven: wjj nemen
deze vronw mede naar de W.atraat en brengen
haar bjj den Kolonel.//
„Zal zij willen gaan?//
//Zjj kan niet weigeren. Niet waar, juflrouw, gjj
zult er niet op tegen hebben,met ons naar de W.strsat
te gaan, naar den vader van het jonge meisje?//
//Zeker niet; zoo iets zal ik niet weigeren,//
zeide de brave vrouw. Het zal mij zelfs genoegen
doen, den braven Kolonel terug te zien. Msar
wat moet ik gaan doen?»
//Ons bewijzen, dat gjj u niet bedriegt en dat
hij het werkeljjk was, dien gjj gisteren-avond
gezien hebt.//
„Welk eene vraag. Zeker was hij het.
//Welnu laat een van ueen rjjtuig gaan halen.
Wig gaan vertrekken.//
Valentjju was weldra met een rijtuig terug
gekomen.
„Wilt gjj instappen, juffrouw?" vroeg de Com
missaris.
//Zeker, maar wacht; als we mjjn zoon Kees
ook medenamen? hjj is het die de kleine op den
weg heeft gevonden en haar met mjj heeft op
gepast. En met veel zorg, dat verzeker ik u. Kjjk
daar komt hij juist aan."
Men verhaalde Kees wat er te doen was. Op
de vragen van den Commissaris gaf hjj dezelfde
antwoorden als juffrouw Vergroesen.
noodzakelijk gevolg van het optreden van
verschillende onderwijzers tot het predi
ken van begrippen, die verderfelijk moeten
heeten voor de rust en de orde in den
Staat.
Een sociaal-democratisch onderwijzer is
eigeuljjk een onding. Een man toch, die
aangesteld is om bjj de jeugd gepaste en
nuttige kundigheden aan te kweeken en
haar moet opleiden in alle godsdienstige en
maatschappelijke deugden, ban onmogeljjk
voorstander wezen van eene richting, die
met den godsdienst niet wil te maken heb
ben en die de maatschappelijke orde van
zaken wil omverwerpen.
Het schooltoezicht in het district Leeuwar
den deed dus niet meer dau de onderwjjzers
te wjjzen op de bepaling der wet omtrent
het doel van hun onderricht. Wjj zouden
dus achten, datde schoolopzieners hun plicht
slecht hadden nagekomen,indien de circulaire
niet was uitgevaardigd.
En wat de klacht over het knellen der
banden betreft, waarin vele duizenden open
bare onderwjjzers worden gebracht, wjj ho
pen van harte hoewel wij geen voor
standers van het openbaar onderwjjs zjjn
dat die banden door het meerendeel niet
zullen worden gevoeld.
Zelfs indien van Regeeringswege eene cir
culaire aan alle openbare onderwjjzers werd
gericht, in geljjken geest als dit door de
schoolopzieners te Leeuwarden is geschied,
zonden wij meenen, dat de onderwjjzers, die
hunne taak opvatten, zooals ze behoort te
worden opgevat, weiuig last van zulk eene
circulaire zouden hebben. Zjj behoeven zich
die niet aan te trekken, wanneer zjj hun
plicht wenschen te doeD.
Wij noemen het daarom zeer verwaand
van het Schoolblad om de bedoelde circulaire
een overjjld woord te noemeD, dat wel
spoedig zal vergeten zijn.
Integendeel hopen wjj, dat hierdoor de
onderwjjzers, die voorstanders zjjn van de
sociaal-democratische leer, tot het inzicht
komen, dat hunne plaats niet langer is in de
school, maar op de straat, waar zjj tot
ledigloopers en kwaadwilligen hun onzin
kunnen uitkramen.
De Nederlaadsche jeugd ook die der
openbare school mag niet aan zulke
leidslieden bljjven toevertrouwd.
//Dat is inderdaad te erg,// zeide de politieman.
//Kom, laat ons ia elk geval gaan, wij zullen zien.//
Men steeg in het rjjtuig. De bultenaar ging
bjj den koetsier zitten.
//Wacht even,// zeide de chef, vergeten wij den
hond niet. Hg heeft ons reeds diensten bewezen.
Hjj kan er ons nog bewjjzen. Men moet niets
verzuimen.//
Men keek rond, men zocht, men riep Eidel,
Eidel, men floot, de hond was nergens meer te
vinden.
Het rjjtuig reed heen.
//Maar//, vervolgde de Commissaris lot Kees,
„hce komt het, dat gjj er niet aan gedacht hebt
de politie te waarschuwen? Hebt gjj niet bedacht,
dat dit jonge meisje vrienden, bloedverwanten
moest hebben, die haar zochten, die zich over
haar ongerust maakten.
//Ja, maar mjjne mosder had haar nicht juf
frouw Salemink, die meer aan zulke zaken doet,
verzocht zich daarmede te bemoeien en wat later
berichtte juffrouw Salemink ons, dat zjj den vader
van mjjne beschermelinge had gevonden."
„En die vader is zjjne dochter nooit komen
bezoeken?»
//Wjj hebben hem gisteren voor het eerst ge
zien?»
Het rjjtuig hield stil. De bultenaar gleed van
den hok en belde aan.
De Kolonel, denkende, dat men hem berichten
over zjjne dochter kwam brengen,snelde zelf naar
de deur. Zoodra zjj hem bemerkte, riep juffrouw
Vergroesen uit:
//Die was het niet.//
De chef en Karei wisselde een blik.
Deze brave vrouw, Kolonel,// zeide de eerste,
//verhaalde ons, dat gjj gisteren in gezelschap van
een harer bloedverwanten, de vrienden van Koker,
uwe dochter, die bg haar verzorgd werd, waart
komen halen."
Engeland.
Naar het zich laat aanzien wordt Glad
stone's Home rule-wet volgens Daily
Netosaangenomen. De kansen zjjn al weer
iets gunstiger geworden, sedert Gladstone's
meerderheid na de jongste verkiezingen tot
42 is vermeerderd. De voornaamste strjjd
zal gevoerd worden over het behoud van
de Iersche afgevaardigden in het Parlement
te Lonlen. De Economist is van mee
ning, dat Gladstone beter had gedaan, in
dien hg de bepaling van zjjn eerste ontwerp,
waardoor de Ieren uit het Londensche Par
lement verwjjierd werden, ook nu had be
houden.
De Standard weet reeds te vertellen, dat
de heeren Gladstone en Morley bereid zou
den wezen hun ontwerp in dezsn geest te
wijzigen, maar hiervan is nog niets geblekeD.
Gladstone en Morley zullen, voor
dat zjj iets uit hun ontwerpt lichten, eerst
beproeven eene meerderheid voor bet behoud
der Ieren in het Parlement te Londen zien
te vinden.
De tekst van de Home-rul e-w e t is
openbaar gemaakt. Het ontwerp beslaat 30
bladzjjden druks, telt 40 artikelen en is goed
ontvangen. De Eugelsche Premier mag das
voorloopig tevreden zijn met zjjn behaald
sncces.
Het anti-Parnellistische gedeelte der
Iersch-nationalistische party heeft eene pro
clamatie uitgevaardigd tot de partjjgenoo-
ten in Noord-Amerika en Australië, waarin
bjjdragen worden gevraagd ten behoeve
van de beweging ten gunste van Home-
rule voor Ierland, omdat, met het oog op
de inspanning der tegenpartjj, de strjjd nog
lang en hevig zal wezen.
De anti-Parnellisten verklaren, dat zjj
zich zonder eenig bezwaar kuDnen veree
nigen met het ontwerp, dat door Glad
stone wordt voorgesteld, daar zjj dit be
schouwen als eene waardige vergoeding voor
de offers, welke Ierland eeuwen lang heeft
moeten brengen.
Duitschland.
Een zeer invloedrjjk man, de geheim
raad Bleichiöder, chef van het bankiers
huis Bleichröder is te Berljjn overleden.
Het Brunswjjksche Tageblatt meent te
weten, dat de gelden, door de anti-semieten
//Ik?// riep de Kolonel verbaasd.
Ten prooi aan duizend verschillende gevoelens
meende de arme Kolonel gek te worden. Eens
klaps sloeg Kees zich voor het voorhoofd.
//Wacht,// riep hjj uil. //Neen, die mjjnheer is
het niet, die gisteren-avond gekomen is en aan
wien wjj de juffrouw hebben teruggegeven. Het
zjjn wel dezelfde haren, dezelfde knevels, het
zelfde hoofd, maar de oogen zjjn niet dezelfde.
Die van gisteren-avond had groene oogen, die in
het donker schitterden. Die oogen heb ik onwil
lekeurig opgemerkt.
„Koker,// mompelde de Commissaris. //Ik had
het wel gedacht."
„En aan dezen man is mjjn arm kind wederom
overgeleverd!" riep mjjnheer Van Doornik «nik
kende nit, //mjjn God, wat heb ik dan gedaan
om zooveel smart te verdienen!"
Alle aanwezigen waren diep bewogen over de
smart van den grjjsaard. Haar aandoening trach
tende te bedwingen, zeide de marketenster, terwijl
zjj met hare ruwe hand langs hare oogen streek:
//Donders, konden wjj ook weten, dat die oude
snorrebaard, die er zoo deftig uitzag, slechts een
ellendeling, een bedrieger was? Ja, nu herinner
ik mjj die groene oogen en als die bandiet mjj
ooit in handen valt, dan zal ik hem
//Kom,// besliste de chef, die zulk een pjjnljjk
tooneel wilde doen ophondeD,// wjj zjjn onge
lukkig teleurgesteld. Wjj staan voor een nieuwen
streek van dien ellendeling, maar wjj zullen te
zamen onze pogingen voortzetten. Wat u betreft,
Kolonel, wees van een ding verzekerd: de boos
wicht heeft slechts uit geldzucht nwe dochter weg
gevoerd. Haar leven ioopt geen gevaar. Gjj zult
weldra van haar vernemen."
//God hoort n,// zeide de Kolonel in zjjn leu
ningstoel vallend.
Wordt vervolgd.)
II IKLEUSI HE (01 ntiT.
22.)
