NIEUWE
No. 1961
Vrijdag 17 Maart 1893
18de Jaargang.
De toestand in Europa.
BUI T E iVËTm
Zij die zich met 1 April a. s.
op de NIEUWE HAARLEMSCHE
COURANT of op het ZONDAGS
BLAD wensehen te abonneeren ont
vangen de tot dien datum verschij
nende nummers gratis.
Duitschland.
Italië.
PRUT.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BUEEAIT: St. Janstraat Haarlem.
'M Al»JT1 IVBAT
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN.
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensd ag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever, W. KÜPPEH8.
De ia alle landen opgevoerde oorlogs-
fcegrootiug en de uitbreiding van het mi
litairisme, geeft ons eene ongezochte aan
leiding tot een blik op Europa's algemeenen
toestand, waarmede de rust en welvaart
der geheele beschaafde wereld op het nauwst
samenhangen. Rooskleurig mag die toestand
niet genoemd worden.
Zelden is er een tgi geweest, zoo ver
ward en onrustig als dien wij beleven. De
gewapende vrede, de moedeloosheid en het
verval der volkeren, de uitbreiding vaa het
socialisme, de bedreigingen der anarchie,
de onderscheidene geJaaate-verauderingbn,
waarvan Europa het tooneel is dat alles
voorspelt gebeurtenissen, die met geen ge
rustheid vooruit gezien worden, omdat zij
vreeselgk moeten zijn. Vau dezen toestand
beweeit iedereen, reeds meer dan 10 jaren
lang, dat hst zoo onmogeljjk kan voort
gaan. En toch de toestand duurt voort,
en de ure der ontbnooping kan nog zeer
verre zijn. De gewapende vrede, hoe hate
lijk en gehaat, schjjut wet en regel voor
de menschheid te worden. Indien echter
deze drukkende last niet van de schouders
der volkereu wordt genomen, dan wordt
de beschaving met een wissen ondergang
bedreigd.
De internationale toestand van den hui-
digeu dag brengt voor het socialisme en
de anarchie honderdvoudige vrachten voort,
en, verlammend en sloopend voor de levens
krachten der beschaving, schept hij dus te
geljjk een maatschappelijk eu zedeljjk ni
hilisme. Op een oogenbhk, dat alle inspan
ning op reorganisatie en goede verstand
houding tussehen de stauden der maatschap-
Pij moest gericht zjju; de behoefte aan eene
staatkunde van vrede en verheffing drin
gend en algemeeD is, worden de Staten als
het ware gedwongen, den ergeten vijand
van orde en maatschappij voet te geven.
Het fundament, waarop eene goed geordende
FE UIL LET ON.
De Familie Reydel.
I.
INLEIDING.
Eeuwen lang bekleedde de familie Reydel een
hoogen rang in Bourgogne en gebeel het land
tot op dertig mijlen rjndom Magon, wist, dat
de naam der Reydei'e eene verhevene was, die
deed denken aan aanzienlijke families, aan fortuin,
door eerlijken arbeid verkregeu, waarvan een goed
en weldoend gebruik werd gemaakt. Deze familie
behoorde tot het krachtige ras der laudsedellieden
en grondeigenaars, wier kinderen, door degelijke,
mannelijke opvoeding gestaald tegen de woelin
gen der wereld, gewichtige betrekkingen be
kleedden, zoowel in den geestelijken stand als
in het staatsbestuur, in het leger en in de industrie.
Niet met zekerheid is de tijd te bepalen, dat
de eerste Reydel de hoeve van Romenay verkreeg,
die altijd op zjjne nakomelingen overging en
waarvau de oudste tak den naam droeg; publieke
acten echter geven aan, dat onder de regeering
van Lodewijk XV, deze familie reeds zeer talrijk
was en verwant tevens aan de bes!e|families des
lands, nam zij, //hoe bescheiden hun eerste oor-
sprong ook wezen mocht," eene zeer notabele
en beteekenisvolle plaats in.
In den tgd der revolutie kocht de oudste der
Reydels met de bruidschat zjjeer rrouw, d;e da
dochter van een opperhoutvester was, een uit
gestrekt boseh in het Joragebergte, dat bij op
voordeelige wijze ptoductiel wist te maken, zoodat
na eenige jaren zjjn vermogen verdubbeld was
en hij nog het geluk had aan een pachter Ro
menay, genaamd, de landerijen tegen een hoogen
prjjs te verhuren. Daarna bouwue hij op eene
gunstig gelegen en zeer liefelijke plaats aan de
oevers van de rivier de saone, een schoon land
huis, dat later aanzienlijk vergroot, terecht de
naam van kasteel dragen mag. Zjju zoon Maxi-
staatkpnde moet rusten, is ondermijnd en
zal zoo God het niet verhoede, het gansche
gebouw in puin doen neerstorten.
Sommigen zien in een algemeenen oorlog
een redmiddel. Maar wie zal vermetel ge
noeg zgu, dit uiterste middel aan te wenden?
Da oorlog is een kansspel. En zelfs de
gelukkigst gevoerde krij g zal eeue tijdelijke
schorsing van alle beschaving zijn. Man
denke aan de voorbeeldelooze getalsterkte
der Europeesche legers, aan die drommen
van menschen, paarden en kanonnen, die
tegenover elkaar zullen staan, om niets
anders dan dood en vernieling te brengen.
Maar in de veronderstelling, dat een oorlog
d«D gordiaanschen knoop doorbakt, bij zal
der menschheid slechts eene kortstondige
verademing schenken. Vreeselgk zou den
oorlog moeten zijn en duizenden en nog
eens duizenden zouden moeten sneven, om
den terugkeer van zulk eeue slachting der
volken te verhinderen, want eene zoo niet
twee der drie groote Mogendheden: frank
rijk, Rusland of Duitschland zouden geheel
ten onder gebracht moeten worden. Wie
zal echter zulk een vernielingswerk aan
durven en voltooien?
Inderdaad, de toekomst der menschheid
biedt geen aanlokkende vergezichten voor
den vorscbeudeu blik. Zonder eene dier
onverwachte en nooit te voorziene staats
grepen, die het menschdom herinneren, dat
God de bestuurder is der wereld, snelt
Europa met rassche schreden naar den af
grond der anarchie. De Aziatische omwen
telingen,de Romeinsche oorlogen,de invallen
der barbaren, de dertigjarige oorlog, de
Fransche revolutie, dat alles is kinderspel
bij de kwalen, die zich over het werelddeel,
dat de drager is der beschaving, dreigeu uit
te storten. Moge de straffende hand Gods
nog verre van ons verwijderd blgven ea de
volken den godsdienst in eere herstellen, op
dat het licht des vrecies over de wereld strale!
In het kiesdistrict Olpe-Arnsberg hebben
in eene vergadering van ongeveer 1200
petsuneu de heeren Lieber en H i t z e,
leden der Centrumpartij in dan Rijksdag de
miliaan huwde op betrekkelijk jongen leeftjjd met
de dochter van een raadsheer te Dyon; zijne vrouw
schonk hem een zoon eu weinige jaren daarna
trof hem een harden slag door den dood van
zjjue jonge echigenoote. Maximiliaan nu zocht
afwisseling door zgu geld en goed in groote
zaken te steken, hjj ontginde bosschen en stichtte
in de Vogezen en de Jnra machinale houtzagerijen,
steeds met gelukkige, winstgevende uitkomsten,
die zgu kapitaal vermeerde». Gedurende een ver
blijf dat hij in Duitschland hield, maakte hij
kennia met een jong mebje, behoorend lot eeue
oudd familie te Keulen en trad opnieuw, reeds
op leeftijd zjjnde, niet haar iu den echt. Hg voerde
haar met zich naar Frankrjjk en leefde daarop
zijn kasteel //de Pêcherie// rustig en tevreden te
midden van het huiselijk geluk, verhoogd door
twze aardige kinderen, hem in dit huwelijk ge
schonken. Hjj bereikte een hoogen ouderdom en
toen zjju levensloop ten einde spoedde, hadden
de kinderen uit het tweede buweljjk reeds den
leeltjjd der mondigheid bereikt.
Zijn zoon Maxime Reydel de Romenay, kind
uit het eerste kuweljjk, brak alle betrekkingen
af met die zijner stiefmoeder en hare kinderen.
Hjj begaf zich naar Parijs en in onzen tijd van
vergetelheid, was hij Weldra in zijne geboorte
provincie bijna vergeteD, waar mevrouw Reydel
nu de naam der Reydrls handhaafde. Haar we
duwstaat eerbiedigde men algemeen en door de
zorg en goede opvoeding, die zjj haren kinderen
bewees, verwierf zjj ieders achting. Bailen hu
welijkten zij uit; haar dochter stierf spoedig zonder
kindereu na te laten; haar zoon, Willam, moest
hetzelfde lot deelen zijner zuster na eene geluk
kige echtvereeniging van vjjftien jaar. Zjjue vrouw
was hem voorgegaan in het giaf en drie meisjes
bleven ouderloos achter. Hun grootmoeder trok
zich het lot der arme kleinen aan en zoo vond
de zwaarbeproefde weduwe van Maximiliaan Rey
del troost door hen op te voeden en door der
kinderen lietde, in de beproevingen en verliezen,
waarmede Gods hand haar getroffen had.
eaudidatuur van den Redacteur F u s a n-
g e 1, bestreden.
De heer Lieber zside, dat hg niet
kwam om iemaud aan te randen, aan de
kibzers voorschriften te geven, of het vrge
recht te beperken,maar, dat hg
toch wel mocht zeggen dat F u s a n g e 1
geen centrumman is, daar hij zich had voor
gedaan als behoorende tot den linkervleugel
der centrumpartij. Immers, zoo ging Spr.
voort, er bestaat bg die partg geen
rechter- en linkervleugel, ook niet op eco
nomisch of maatschappelijk gebied; er zgu
geen centrum-democraten en centrum-aris
tocraten, en die zjjn. er ook nooit geweest.
Is er vroeger wel een3 iets van den aard
gezegd, dan waren dat eenvoudig vau die
schertsende gezegden, die men zich onder de
uitmuntende leiding van Dr. Windthorst
kon veroorloven, maar die men nu niet
meer mag bezigen. Na hebban de kiezers
wel het recht om te kiezen wien zjj willen;
maar de partg in den Rijksdag behoudt aan
zich het recht om in haar midden alleen
diegenen op te nemen, welke zij het waardig
keurt. Eu daartoe kan een man als F u-
s a n g e 1 toch niet in aanmerking komen,
een man, die tegen de centrumpartij inzon
derheid tegen hare hoofden, zulke aanvallen
heeft gericht, dat de Germania hem alleszins
terecht den raad gat, zich niet meer katho
liek maar radicaal te noemen.
In dienzelfden geest sprak de heer H i t z e,
terwijl beider rede roeringen overigens strek
ten om vooral te doen uitkomen, dat het
Centrum in den Rjjksdag eveumin iets wil
hooren vaa de candidatuur van baron Für-
stenberg en den fabrikant Schutte.
Ook deze konden door de partg in den
Rijksdag niet worden erkend.
Daarop volgde van andere zijden eene
aanprjjzing der candidatuur vau deu h3er
B s e. Tot nog toe echter zijn er ge6ne
kenteekenen dat de voorstanders van F u-
sangel zich bg de caudidatuur-B s e
zouden willen aansluiten. Intnsschen nadert
de dag der beslissing; de stemming is be-
pa~ld op 20 dezer.
Uit deze bestrijding van de caudidatuur-
F u s a n g e 1 valt intnsschen voor sommige
Katholieken die eeue radicale richting vol
gen, op te merken, dat noch het Duitsche
Katholieke hoofd-orgaan «de Germania
Op hat tjjdstip, dat deze geschiedenis begint,
was de ouds'e kleindochter der jonge dames
Reydel de Romenay, Either genaamd, achttien
jaar oud. Hare zuster Albine, telde zestien eD
de derde Geno/eva was even tien jaar. Esther
had twee jaar doorgebracht op het jongedames
pensi naat der zuoters van het H. Hart te Parjjs
en na dien tgd het kasteel //de Pêcherie// niet
meer verlaten. Albine vertoefde daar nog eenigen
tgd langer eu Genoreva wachtte op haar beurt
het oogenblik af, waarop zg hare opvoeding zou
voltooien op de zoo gezochte inrichtingen van
onderwijs der Katholieke zusterscholen te Parijs,
onder wiens leiding haar aangeboren gaven ver
edeld werden en zij die beschaafdheid en bevallig
heid verkreeg, die in onzen tijd onmisbaar zijn
voor jonge dames van stand.
Vele ouders zouden gaarne gezien hebben, dat
hunne zonen aanklopten bij Esther om haar tot
vrouw te erlangen. Haar vermogen w./s groot,
want mevrouw Reydel had bare bezittingen met
die voorzichtigheid beheerd, waarvan weduwen
eu voogdessen alleen het geheim kecnen. Haar
geheele uiterlijk teekende een ongewouen natuur,
verhoogd door den naam, die zg droeg, een naam
zonder vlek en door allen geëerd. Iedere familie
der provincie, de oudste zoowel de edelste onder
hen, rekenfe het zich tot een grooten eer, de zijne
met die van Reydel verhouden te mogen zien, en
er was geen moeder, die voor haar zoon niet eene
vereeniging werschte, die, hem de echtgenoot van
Esther zou maken en de kleinzoon van mevrouw
Reydel.
Deze evenwel ontving op„de Pêcherie"weinig ge
zelschap; zij wilde vrij en onafhankelijk blij ven om
hare kleindochters voor te bereiden voor huu
verder leveD, daarom vreesde zg iedere verbin
ding, die haar wil aan banden kon leggen. Zg
ontving alleen enkele huurlieden en onder hen
ook haar schoonzoon, deu heer de laEerté, den
echtgenoot van de dochter, die zg hal verloren.
Toch scheen het leven, dat men op het kas
teel leidde, niet treurig of vervelend voor Esther
uoch de le leu vaa het Centrum in den
Duitschen Rijksdag met zulke Katholieken
zgu ingeuomen.
Nu de Commissie de Legerwet van
den rijkskanselier Von Caprivi, tot
reformatie vaa het Duitiche leger op den
voet van den tweejarigen dienst heeft ver
worpen, vreest men dat dit wets-ontwerp
op zjja verderen levensweg door het Cen
trum en de overige deelen van den Rjjks
dag, die het ontwerp vjjandig gezind zjjn,
eveneens zal verworpen worden.
Na reeds stelt men zich de vraag wat
zal Keizer Wilhelm en den Rijkskan
selier doen, indien ook de Rjjksdag de Leger
wet onaaunemeljjk zal vinden en afwjjzen.
Zal de Keizer een beroep op bet volk doen
ea den Rijks lag ontbinden? Of zal hjj te-
rngschrikken voor de onrast ea de beroering
die zulk een uiterste maatregel door het
geheele Rjjk brengen kan.
De Keizer heeft indertjjd wel gezegd,
dat er, indien het noodzakeljjk was, toe zou
worden overgegaan, maar bg zal wel in
overweging nemen, dat als men niet krjj-
gen kan wat men wenscht, moet men
wensehen wat man krijgen kao.
Wordt er geea water in den wjjn gedaan
en verwerpt de Rjjksdag de Legerwet, dan
zal men, vreezen wjj toch komen te staan
voor 't alternatief; Aftreding van Caprivi
of wel Rgksdagontbindiog.
Ia de Italiaansche Kamer is een wets
ontwerp ingediend, waarin bepaald is, eene
boete van 100 tot 2000 lire voor personen,
die ban huwelgk laten inzegenen dooreen
priester, vóórdat het burgerljjk voltrokken
is. De priester, die zich tot die hande
ling leent, wordt insgelijks gestraft met
eene boete van 100 tot 2000 lire en met
eene tgdelgke inhouding van zgn inkomen.
Bij herhaling wordt de boete verhoogd van
500 tot 5000 lire met geljjke inhouding
van zgn inkomen, eu bij overtreding ten
derdeu male wordt de priester gestraft met
eene boete van 1000 tot 10,000 lire, met
levenslang verlies van zgn inkomen en
met eeue gevangenzetting van 1 jaar. Uit
zonderingen worden gemaakt voor de hu
welijksinzegeningen in extremisals de pries
ter het bewijs kan leveren, dat de burger-
en hare zustere. Hun grootmoeder bszat een zeld
zaam talent beo bazig te houden en te vermaken,
zij bad vhd hare Duitsche opvoediog den smaak
voor muziek eu der handwerken overgehouden.
Het groote kasteel geleek op eene volière, waar
allerliefste vogels zongen en op een feëenpaleis
waar het spinrokken, de naald, het fijne stik-
en borduurwerk met telkens nieuwe vondsten van
elegante patronen de uren deden voortsnellen.
De rjjtoertjes en watertochtjes op de Ssóne, braken
den achtermiddag, en de tegenwoordigheid van
den goeden oom de la Feré, oom Horace
zooals de jonge meisjes hem noemden, ver
meerderde de vrooljjkheid en den goeden gang
van dit schjjubaar afgetrokken leven. Een uit
stapje naar Parijs in elk winterseizoen, een reis
naar de waterbronnen of naar de zeebaden iederen
zomer, vervulden de kleindochters van mevrouw
Reydel inet aangename herinneringen en gedach-
teu. Esther ging de toekomst te gemoet met meer
hoop dan verlangen.- zjj was eene maagdelijke ziel,
die zelfs iu het diepste harer gedachte de sluiers
niet oplichtte, die haar gezichteinder beperkten.
Zg hield iunig vau haar zaster, recht harteljjk
vau haar oom Horace; zij gevoelde voor haar
grootmoeder eene diepe genegenheid en eeu groo
ten eerbied grenzend aan eenige vrees, wat de
manier en de wjj ze van optreden van Mevrouw
Reydel eenigszius verklaarde. Zij bleef steeds haar
waardigheid handhaven jegens iedereen, terug
getrokken zelfs te midden harer familie, kwam
deze deftigheid ook goed overeen met den afs'and
van leeftijd, die hen scheidde, zoodat Esther zich
niet verwonderde over hare grootmoeder en in
haar een teeder vertrouwen koesterde, dat alleen
eene jonge moeder haar zou hebben kannen in
boezemen. Alles bleek op zjjDe plaats, en zjj ver
wachtte in een kalmen onbewolkten toestand,
onder aangename genoegens en studie-aren met
arbeid van haar keus, de veranderingen, geluk
kige ongetwijfeld, die de toekomst in haar bestem
ming en roeping zou aanbrengen.
Wordt vervolgd.)
