NIEUWE
No 1977
Vrijdag 28 April 1893
18de Jaargang.
Kleurloos.
BUITENLAND.
De Familie Reydel.
Engeland.
BAARIMSCHKJOCRAIIT.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BUBEAÜ: St. Janstraat Haarlem.
raSögi;
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTBNTIBN.
Van 16 regels 30 Cento
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woenid ag-
en Yrgda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgev er, W. KÜPPER8.
In den strjjd ODzer dag6n mag geen
Katholiek onverschillig wezen. Wp moeten
kleur bekennen, wij moeten strjjden zoolang
de waarheid wordt aangevochten al wordt
ons ook geweld aangedaan. Want het z. g.
«neutraal blijven» is reeds party kiezen
tegen den Christus, tegen de waarheid, want
Hem en de waarheid moeten wij dienen.
Wilt gp een knecht, die, wanneer uw erf
door boosdoeners wordt overvallen, van
verre rustig gadeslaat hoe het afloopt, zon
der de hand uit dsn mouw te steken, en dood
bedaard zegt: «Het is mij evenveel, ik ver
lang in deze zaak geen partp te kiezen?»
Immers neen. Gij verlangt, eu wel terecht,
dat hp voor uwe belangen in de bres springe.
En hier is er nog spraak van een dienaar,
die vrij is, n of een anderen meester te
dienen; maar tegenover God en de waar
heid hebben wp die vrpheid niet.
Kleurloosheid is een verraad, gepleegd
aan de groote zaak, welke een Katholiek ver
plicht is te handhaven en te verdedigen,
koste wat het wil. Men zegt niet gaarne: «Ik
ben een bloodaard,» en geeft de voorkeur
aan het ietwat voorname: «Ik ben neutraal;»
dat is veel fatsoenlijker, meent men, maar
inderdaad even laf.
Dat «neutraal-zijn» door de liberalen
uitgevonden, woekert voort, en over het
algemeen hebben de lieden die in het neu
trale vaarwater zpn verzeild geraakt er
slag vao, «de gcê gemeente» een rad voor
de oogen te draaien. In 't geven van vooze
knollen in plaats van citroenen hebben zp
huns gelijken niet, evenmin als naar
Hildebrand verzekerd de Holland-
sche jongen in 't geven van roggebrood
aan de dieren, welke hp zoo «hardvochtig
slaat.»
Zoodra en waar zp het voorhands niet
wageD, met hun afschuwelijke beginselen
openlpk voor den dag te komen, treden zij
te berde met hoogst fatsoenlijke woorie-
kens. Zp weten ook zeer goed, dat door
gaans de Katholieken uiteraard vreedzame,
goedige lieden zpn, waarmede ze wel iets
kuDneu uitvoeren, die men gerust eene kool
mag stoven.
Wees echter voorzichtig, gp neutraal ge-
zinden, de tjjden van «Joris goedbloed»
zpn voorbp; in België, Duitschland en el
ders staan de Katholieken in 't waperi, vast
besloten, eiken aanslag af te weren w ge-
heel hun recht en geheel hunne vrpheid op
te eischen.
Voor het liedje der liberale «Loreley,»
met hare «wundersame, gewaltige Melodei»
FEUILLETON.
18.)
Vervolg.)
Zjj haalde met moeite adem; Albine hield haar
toen in hare armen haar met eene diepe onuit
sprekelijke teederheid aanziende. Esther drukte
haar de hand en sprak na eene lange stilte:
//Ik heb met mjjne zuster nog over iets te spre
ken. Gjj herinnert u dien oom Maxime, waarvan
de onde boschwachter ons heeft gesproken.// Al
bine maakte een bevestigend teeken.
„Ik weet zoo vast, dat ik er niet aan kan
twjjfeleDl ik weet, luister well dat ons vermogen
niet geheel aan ons behoort, dat een deel er van
onwettig is en dat het behoort, verstaat gij, aan
onzen oom Maxime en aan zijne kinderen."
//Weet grootmoeder dat?// vroeg Albine ongerust.
//Ja, helaas! ja, zij had te veel liefde voor ons,
dit heeft haar de fout doen begaantis
aan haar, dat God Tekenschap zal vragen
wjj moeten het herstellen, er moet verlies vergoed
worden, men moet een deel van het bezit terug
geven!"
//Wees bedaard! wees bedaard, ik zal alles her-
stelleD, ik zal alles teruggeven, ik zweer het u."
//En gij zult uw invloed uitoefenen op Genoveva,
opdat ook zjj zich vereenige met het plan dezer
handeling van rechtvaardigheid."
//Ik beloof bet."
//Eu gjj zult beiden voor onze grootmama toch
vol eerbied, achting en toewijding blijven? Gij
zult haar beminnen? Gg zult haar schuld
door bewijzen van genegenheid goed maken?
heeft men daar te lande geen ooren meer»
daar hebben de Katholieken ondervonden,
tot welk eene dwiugelaudjj de voorstanders
der «vrijheid voor allen» iu staat zpn, en
de Katholieken hebben, gedwongen tot een
handelend optreden er gezienwat zjj
kunnen, indien zp willen strjjden, wakker
zpn en aanhouden.
Eu waarom, vragen wij ons af, waarom
zouden wp aarzelen, ruiterlijk te belpden,
dat wij Katholieken zpn, niet tea halve
en ter sluiks, maar Katholieken «sans
phrase» eu «vau vreemde smetten vrij.»
In de tpden, die wp beleven, kandeStrp-
deude Kerk Gods men veroorlove ons de
uitdrukking geeu «rustende schutterij»
gebruiker); alle strijdbare mannen en jonge
lingen roept zp op ter verdediging van den
Godsdienst, die het eenig reddend beginsel
is der bedreigde Maatschappij.
Wp willen eens zien of de z. g. neutralen,
die, of doldriftig, of lichtzinnig, of om
tpdelijk winstbejagof ter wille van
gemakzucht en meuschelijk opzicht de
rechten der Kerk miskennen en daardoor
de socialisten sterk maken, op den dag,
dat hunne eigendommen wordeu aangetast,
ook zDlen zeggen: »Het is mp eveuveel.
Ik verlang geen partp te trekken.» Eu toch
zonden zp, indien dit onverhoopt mocht ge
schieden, geen het minste recht van spre
ken, g6en reden van klagen hebbeii; zp im
mers hebben door hun gedrag en in hanne
scholen, zonder God, dat plichtvergeten,
reohtverkrachtend volk kunstmatig aange
kweekt; zp hebben el het mogeljjke gedaaD,
om het Godsbegrip, dat het behoud is van
gezag en orde, uit bet maatschappelijk
leven te verdringen.
Een kleurloos mensch dit begrijpen
de liberalen zeer goed kan niet worden
gevormd dan door een kleurloos onderwps
en door het aankweefeen van de vele ge
breken den wereldling eigen.
De ouderwijzer vooral wordt op het hart
gedrukt neutraal te zpn, maar zoo neu
traal, dat hij de lieve jeugd toch opleidt
tot christelpke en maatschappelijke deugden.
Wat men echter door die »deugden« ver
staat, is nooit of te nimmer gebleken.
Evenmin werd ooit duidelijk gemaakt
hoe het mogelpk is, door een neutraal*
onderwps de kinderen tot die deugden te
vormen. Doch eene ongerijmdheid meer of
minder kan de zaak, meende men, niet
verkerven. «Als men in 't veen is, let men
op geen turfje.
Overigens wordt vau die deugden* al-
Gij zult haar goeden engel bidden, opdat God,
haar die eenige fout van haar leven moge verge
ven, omdat dit leven verder vlekkeloos was.
Beloof mjj, dat gjj herstel zult doen en dat gjj
haar zult blijven liefhebben en haar in uw gebed
herdenken en ik zal gexust sterven."
//Al wat er te doen is, zal gedaan worden, ik
zweer het u," antwoordde Albine.
„Ik kan u niet meer uitleggen de kracht
ontbreekt mij oom Horace zal u wel duidelijk
vertellen, hoe gij moet handelen
Zjj kon niet meer en uitvoeriger er over spre
ken en de inspanning, die zij pas had aangewend
door haar schrijven en spreken, verhaastte het
oogenblik van haar stervensuur.
De dagen die volgden, waren ongunstige, niet
voor Esther zelve, die zoo kalm scheen, maar
voor eene familie die de betoovering hunner oogen,
de vreugd huns harten zagen wegkwijnen.
Zjj had aan Albine de geheime gedachte van
haar ziel vermaakt en toevertrouwd, zij was ver-
eenigd met haar God door de H. Communie,
door "net gebed en de inwendige onderwerping
van haar wil; de aarde verdween voor haar oogen
en zjj wachtte in stilte op de laatste zucht, die
haar ziel moest overdragen in den schoot van
haar Hemelechen Vader. De smarten, de doodstrijd
van het lichaam, de koorts en de slapelooze nach
ten waren niets anders voor haar dan een over
gangstijdperk, dat zjj met haar geest naar hooger
beschouwde, zonder verwondering noch onrast.
Met het jaar nam ook haar leven af. Op de
laatste dagen van October gevoelde zij zich zeer
ver been en zjj sprak tot Albine.
//Zal ik November nog zien komen? Ach! mocht
leen gewag gemaakt, om aan de heilensche
wet zoo wat een christelpken glimp te ge
ven. Een doekje voor het b'oeden.
Dat is echter de eenige onmoge^khcid
niet, welke van den ouderwijzer wordt ge
vraagd; om oprecht neutraal* tezjjn, moet
hij ophouden, mensch te wezen. Zpne per
soonlijkheid noet hij, zoolang bij met de
>cbrotelpke en maatschappelijke deugden*
doende is, met hoed en overjas aan den
kapstok hangeD. Eerst na den schooltijd
mag hij weer zich-zelf worden.
Wij beweren dat de neutraliteit van
den ouderwpzer, niets anders is dan kliuk-
baren onziD. »Tut tut!* zegt men ons,
«gij hebt niets veil als clericale drijverij
en ultramontaaoscbe betweterij; gij zjjt las
tige burgers.* Zoo scheept men ons af,
maar het gevraagde antwoord blpft ach
terwege.
En wee het gebeente van hem, d e durft
wijzen op hen, die zich in een neutraal
kleedje trachten te stekeD, en die durft
waarschuwen voor die allemans-vrien-
den, welke zoo ontzettend veel kwaad doen
en in bet gareel loopen van de z. g.
neutraliteit hunner liberale vrienden, wiens
voeten zij kussen om tijdelijk gewin.
Onlangs echter trad ten gunste van onze
bewering iemand op, die zeker niet als eeu
verdacht getuige, noch als een niet-gezag-
hebbend man zal worden afgewezen, name
lijk de heer dr. M. Niemeger, predikant
te Soeek, een op-en-top liberaal, waar hp
zeide:
De openbare onderwijzers moeten neutraal
zijn. Dit is niets anders dan schermen met
groote woorden. Neutraal zijn is onmogelijk.
Neutraal is niemand.
*De onderwijzer gaat bij voort
brengt zijne persoonlijkheid over op de leer
lingen. Van hem ie eischenneutraal te zijn
zou eigenlijk wezendat hij zijne persoonlijk
heid buiten de school bij de deur liet staan.
Dr. Niemeger heeft er zeker niet
aan gedacht of wist nog niet, dat juist een
der kenmerkende eigenschappen van het
liberalisme is, den mensch te maken tot
een wezeu zonder persoonlijkheid, zonder
karakter, zonder beginsel, zouder wil, tot
een lakei van de dwiugelandjj in die geheime
macht, welke men de vrijmetselarij noeoit,
die in het donker wroet en waarot der he
laas zoo velen zich krommen aan handen
en voeten gebondeD.
Daar bestaat een groot onderscheid tus-
schen een dienaar en een lakei.
Eene hoogere macht te dienen, verlaagt
den meusch niet: «God te dienen is een
heerschappij;» maar de wil en geweteo-
ik Allerheiligen met alle vrienden in den Hemel
en Jezus Christus en ouze goddeljjke Moeder
vieren!//
Op den eersten November ontving zij opnieuw
de heilige Communie, en bracht zjj haar dag
door in haar zelve gekeerd, haar kalmere toestand
werd echter nu en dan onderbroken, door eene
hevige crisis.
Tegen den avond kreeg zjj eene hevige be
nauwdheid. Mevrouw Reydel bevond s ch aan de
zjjde barer sponde, en om haar wat te verlichten
zocht zij in de kamer naar een flacon geestrijk
vocht, welks geur de zieke eenige dagen te voren
goed gedaan had. Zij zag het noch op het toilet—
tafeltje, noch op den schoorsteenmantel, die over
laden was met opwekkende middelen, poeders en
drankjes, en na eon paar taftllaadjes te hebben
opengetrokken, keek zjj werktuigelijk in het schrijf
bureau, waarvan Esther in haar gezonden tjjd
gebruik maakte. Zij stond onbeweeglijk; op den
bodem der lade lag het portret van Maxime
Reydel, dat van uit den stal; eene teedere hand
had het omwonden met klimopbladeren, want eene
lijst was er niet om. Het rustte daar, en het kwam
de ontstelde mevrouw Reydel voor, dat de zwarte
oogen van het beeld leven aannamen en haar
blikken van verwjjt en haat toewierpen. De erf
genaam, hoewel afwezig, de ontroofde, de over-
wonneling was gewroken.
Niettegenstaande haar smart raadt Esther wat
er voorviel. Zij riep haar grootmoeder, om
helsde haar met slappe zwakke armen, drukte
haar zacht tegen zich aan en sprak nog:
//Lieve Moeder, ik ga u in den Hemel op
wachten. O! wat zal ik voor u bidden, opdat
looze uitvoerder te zpn van de bevelen, uit
gevaardigd door een genootschap, dat in de
duisternis werkt, door de hand te leenen
aan pluimstrijkers en lage vleiers, zoo het
heel ter wille van den lieven vrede, dat is
een ODzinnig werk, wat ten verJerve vosrt,
ja, dat is meer dan vernederend, dat is
vernietigend, en onder dat alles zjjn even-
mensch die naar plicht en geweten handelt te
laten belagen en belasteren, is eene laagheid.
Ia den dienst eener edele zaak blgven
wij mensch, stijgen wp, boe ook benjjd en
vernederd,zelfs hooger;doch het knechtschap
van den booze ontneemt der ziele haren
adel, hare waardigheid. De verlaging van
het zedeljjk peil en de ontzenuwing des ka
rakters zpn verschijnselen, welke tegenwoor
dig in de menscbeid worden waargenomen,
zjj zpn de heillooze gevolgen van het libe
ralistische stelsel.
Klenrloos te zjjn vooral op onderwijs
gebied, dat is het wachtwoord.
Alom in de wereld ijvert de vrpmetse
larp voor het z. g. «neutraal» onderwjjs.
Hoe kan, zoo mogen wjj vragen, het een
bezonuen mensch in het brain komen, de
school kleurloos te maken? Da school toch
is de instelling, die hoegenaamd geen andere
reden van bestaan heeft dan den jeugdigen
mensch voor het verder leven eene goede
richting, een kleur te geven.
Eeoe kleurlooze Bchool te willen,dat klinkt
even dwaas alsof men sprak van eene kleur
looze blanwververp! Io laatstgenoemde in
richting immers, heeft men niet meer stof
felijke kleur noodig dan godsdienstige in
onderwps en opvoeding.
«Het godsdienstig beginsel zoo staat
er te lezen in het «Mandement der Neder-
laudsche Bisschoppen,» anno 1868 gegeven,
doordringt geheel het onderwijsen overal
doetzich de invloed van den Godsdienst gevoe
len.» Die taal is duidelpk, dankt ons. Wp
hebben ze op te volgen.
Indien er dus Katholieken zpn, die een
«ueutraa'» onderwps steunen of voor hanne
kindereu voldoende achten, die door een
z. g. neutraal tintje aan te nemen, zich
mogen verheugen in de gnnst van de li
beralen, dan sebpnen zp wetens of onwe
tens het doet er niet aan toe, aan de
liberale oorblazers meer vertrouwen te schen
ken dan aan de Nederlandsche Kerkvoogden.
In woede ontstoken over den geregelden
gang van zakeD, hebben de werkstakers aan
God u helpe en trooste! Denk aan mij zooder
droefheid Denk dat ik u bemind heb, dat
ik u altijd liefneb en u wacht://
Mevrouw Reydel drukte haar innig aan haar
hart, zonder te bemerken dat de doodstrijd begon.
De klokken der parochie luidden de Doodenves
pers, die reeds op den avond van Allerheiligen
beginnen en voor dat de heilige gebeden der Chris
tenen voor de zielerust van dierbare afgestorvenen
ten hemel konden opstijgen, was Esthers ziel het
broze lichaam ontvloden
XII.
Na den dood.
Alles was voor goed geëindigd, alles was op de
aarde voor Esther voorbjj, z|j sliep den slaap,
die hier beneden geen ontwaken kent dan voor
de voleinding der tijden. De kerk had over haar
de laatBte gebeden uitgestort en zjj rustte in den
grafkelder der familie, aan de rechterzijde hsrer
jonge mosder.
Het gezin der Fêcherie kwam even geregeld als
vroeger bjjeen iu het met rood behangen salon
dat gedurende de ziekte verlaten was geweest.
Alleen was er eene ledige plaats iu, een borduur-
raam en wat boeken minder en bg de piano zag
men maar een tabouret? Een leven, eene gezellig
heid vau voorheen heerschte niet meer onder de
hnisgenooten. De dageljjksche bezigheden gingen
wel hun gang, maar de vroolijkheid, de opge
wektheid stond stil voor hanne gebroken harten,
evenals de woeste golven voor eene rots, die hen
belet haar bruisende krachten voort te zetten,
maar die krachten geweldig verbreekt.
Wordt vervolgd.)