NIEUWE
No 1980
Vrijdag 5 Mel 1893
18de Jaargang.
Het Home der Pausen,
B UIT e¥l A N D.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlgke nummers 0,08
Dit blad versebgnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
AQITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIES.
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentie n worden uiterlijk Maandag-, Woensd ag-
en V r 5 d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever, W. Kü PEERS.
Reeds meer dan eene week houdt de we
reld, en niet 't minst de liberale wereld,
zich bezig met de vraag: welke onderwerpen
toch wel bunnen besproken zjjn in bet lang
durig gesprek, dat de protestantsehe Keizer
van Duitscbland op Zondag 23 April had
met Z. H. Pans Leo XIII in hetVaticaaa
te Rome. Al het overige wat gedurende Kei
zers verblgf in de eeuwige stad voorviel,
schijnt daarbjj in 't niet te verzinken. Het
bezoek van bet Vaticaan is het gewichtigste
en meest besproken feit geworden, zóó zelfs,
dat het zilveren huwelijksfeest van koning
H u ui b e r t reeds door menigeen als het
voorwendsel wordt beschouwd, dat W i 1-
h e 1 m II aangreep om te Rome den H.
Vader te kunnen bezoeken.
Wat hiervan zjj, niet te loochenen valt
het, dat de groote invloed van den H. Stoel,
hier weer in vollen luister uitkomt. Wat
al voorzorgmaatregeleu werden voor dat
bezoek aan het Vaticaan door den protes-
tantschen Souverein «de man van het sic
volosic jubeo genomen, om bp den Paus
geen gevoeligheden op te wekken!» Het is
op de duidelijkste wijze gebleken, dat W i 1-
h e 1 m II, den H. Stoel niet beschouwt als
eene Mogendheid van weinig macht en ge
ringe beteekeniv, dat bij in den Paus geens
zins ziet een Souverein wiens rol is afge
speeld in de wereld en die nog slechts eene
schaduw heeft overgehouden van wat hp
vroeger kou te aanschouwen geven. Niet
minder kenschetsend is de ergernis, welke
de liberale pers, zoowel in Italië als in
Duitschland, naar aanleiding van dit bezoek
aan den dag legt. Waarom zou men deze
ergernis toonen, waarom lucht geven aan
gevoelens vau wrevel en afgunst, waarmee
men den luister der Tiara verbleekt achtte
en de innige overtuiging koesterde, dat de
Romeinsche quaestie definitief tot het ver
leden behoort?
Neen, wat men ducht, wat geen anti-ele-
iicale maagd verduwen kan, is, dat het Paus
dom aan het einde dezer eeuw, waarin men
gehoopt had het te zullen verpletteren, in
Bteeds grootscher gedaante zich aan de we
reld vertoont. Reeds ettelijke jaren geleden
verklaarde een liberaal Fransch blad, dat
het Vaticaan «wederom eene wereldmacht
was geworden,» en sinds dien tjjd is de ster
van Leo XIII in nog hooger glans opgegaan
over de wereld. De Paus is meer dan ooit
aan het einde dezer eeuw de gids der wereld
geworden naar wiens stem wordt geluisterd,
zooal niet steeds met instemming, dan toch
altjjd met groote aandacht. Hjj ouderhan-
FE UILLETON.
81.)
De Familie Reydel.
Vervolg.)
Oom was opgestaan en een wetboek halend
uit een boekenrek, raadpleegde hij dit:
Gij vergist u, zeide hjj, minderjarigen kunnen
ook over iets beschikken."
Zij keek het ia.
„Ik zal de kansen beproeven// bevestigde zjj, „ik
zal een pleidooi aanvaarden.//
Onder ons, Horace, is het oorlog of vrede; voor
uwe pupillen eer of schandaal, want gij wtet de
gevolgen van familietwisten; ik laat u de keuze.//
Op deze woorden stond zjj op en ging lang
zaam, zonder naar öe opmerkingen van mijnheer
de la Eerté te luisteren de kamer uit. Wat hij
wilde inbrengen, raakte haar niet meer. Oom
Horace bleef alleen, in nadenken verzonken, ver
slagen en zich zelf overtuigend, dat mevrouw
Reydel met haar karakter toch nooit zou wjjken
en liever tot het eind' zon gaaD dan buigen; tot
het proces, tot de pleidooien der advocaten, waarbjj
de historie der familiezaken in het volle licht
zou worden uitgestald, om er uitvoerig over te
laten praten met kwaadaardige nieuwsgierigheid.
Reeds zag hjj in 't verschiet lange colommen
van de Gazette des Tribunaux gewijd aan deze
familiezaak, hjj las den aan ral en de verdediging en
hjj telde al de schimpechoten en bekladdingen
van het schandaal vallend op een geëerbiedigden
naam en op de onschuldige kleindochters, aan
wie men de vrijheid niet toestond, de font te
herstellen die hen rijk had gemaakt.
dcldt met de vorsten en overheidspersonen.
Hjj richt het woord tot de volken en er is
geen vraagstuk van beteekenis, waarop Hjj
niet het licht zjjaer verheven wjjsheid laat
vallen. En de wereld verwondert er zich
niet meer over, wanneer Hjj geljjk ia Frank-
rjjk binnenlandsche aangelegenheden be
handelt en Zijne onderrichtingen geeft tot
verzekering van de inwendige rust en de
welvaart in den Staat. Waarlijk de Gevan
gene van het Yaticaan is niet de minste
onder de Souvereinen van Europa, ook niet
in de oogen van han, die buiten de Kerk
staan, en de verwachtingen welke van anti-
clerieale zjjde gebouwd werden op de ver
nietiging der wereldljjke macht, zjjn jam-
merljjk beschaamd.
God heeft in deze dagen van beroering,
van onrust en agisting in de Maatschappij,
een man aan het hoofd Zjjner Kerk gesteld,
dio alle beschouwingen van hare vjjanden
weet te verijdelen. Het is waar, Hjj heeft
nog altijd niet de vrjjheid herkregen, welke
de Plaatsbekleeder van Christus toekomt,
Hjj is nog steeds een gevaagene ia zjjn
paleis. Maar hoe verbleekt de luister vau
hen, die tegen H3tn optreden en Hem ge
vangen houden, bij de zijnen. En welk
een treffend schouwspel vertoont in dezen
tjjd van stoffaljjke kracht, van materieel
geweld, de grootezedeljjke invloed vau dien
Paus, wiens macht niet steunt op kanonsen
en bajonetten, maar naar wiens woord tal-
loozen hunne handelingen richten! Da ver
nedering welke men het Pausdom heeft aan
gedaan, is beschamend geworden voor de
genen, die zich van deze vernedering eene
algebeele vernietiging hadden beloofd. Qui
mange du Fape en meurt. Dit woord van
Joseph de Maistre, komt wellicht
in onze dagen het meest tot zija recht.
Als hoofdstad van Italië, maakt Rome
eene vrjj povere figuur, en de voorspoed dten
men het beloofd had, is nog altjjd uitge
bleven. Alleen als stad der Pausen beeft het
zijn rang en bevoorrechte positie in de we
reld behouden en alleen als stad der Pausen
geniet het nog vele stoffelijke voordeelen,
welke het behoeden voor een financieel eu
economische catastrophe. Door geen groote
woorden valt aan den toestand iets te ver
anderen, de waarheid te bemantelen. Al^
hoofdstad der christelijke wereld, zoo luidt
een bekend gezegde: zal Rome alles zijn,
maar als hoofdplaats vau een Staat verliest
het zjjne schitterende kroon. Die kroon on
gekrenkt voor Romo te bewaren, bljjft de
vurige wensch van de Katholieken in ge
heel de wereld; het is geen geheim, dat hjj
ook gekoesterd wordt door velen, die hoewel
Hjj dacht na en overwoog bij zich zeiven het
voor en van tegen deze vraagstukken, die het
testament van Esther in het leven hadden ge
roepen; toen kwam Albine binnen, ging naar
oom toe en vroeg met bedeesde stem.-
„Oom, zullen de laatste wilsbeschikkingen mij
ner zuster worden gehandhaafd?//
Hg bracht haar met weinig woorden op de
hoogte; zij dacht eenige oogenblikken na, en sprak
vervolgens met kalmte:
//Maar oom, kunnen wjj grootmoeder 'oeleedigen
en bedroeven, zjj, die altjjd eene moeder voor ons
was? Het komt mjj voor, dat, wij zoo iets niet
moeten doen, maar ik, Albine, verbind mij,
om zoodra ik in het bezit van mijn vermogen
zal zjjn, dan in mijn naam en in dien van Esther
de rechtvaardigheid te plegen zooals zij dis wenscht.
Gjj hebt mjjne belofte en kunt die aan oom Maxi
me mededeelen.
XIII.
De boschwachter.
Toen zjj mjjnheer de la Eerté had verlaten,
ging mevrouw Reydel recht door naar de kamer
van Esther, waar deze gedurende drie maanden
haar laatste dagen had gesleten. Zij giug bij het bed
zitten, waarvan de gordjjnen waren dichtgetrok
ken, zjj overschaduwden niet meer het bleeke
en lijdende gelaat, zij keek rondom zich en haar
hoofd in baar handen verbergend, weende zij
bitter. De smart en de toorn zwollen te gel jjk in
haar ziel en de tranen, deze droevige t»ooat onzer
arme menscheljjkheid, verlichtten haar, zonder
den strijd echter te bedaren, want de bittere ge
voelens bleven woelden in het diepst van haar hart.
niet Katholiek, toch de blinddoek van
het anti-clericalisme niet voor de oogen
dragen.
Duitschland.
Eane harfceljjke verrassing voor keizer
Wilhelm bij zijne tehuiskomst uit Italië,
mag zeker genoemd worden de wending,
ton gunste der Legerwet genomen. Op het
allerlaatste oogenblik en geheel tegen de
verwachting is het den rijkskanselier Yon
O a p r i v i, nog gelukt, iu zake de leger
wet met de leiders van het Centrum
niet alleen, maar ook mtt de voornaamste
andere partjjsn eene overeenkomst le treffen,
krachtens welke de invoering der nieuwe
leger-organisatie en hare kosten zullen
verdeeld worden over drie jaren, zoodat de
lasten minder drukkend wordeD.
De Rjjkskauselier Von Capriri hseft
gisteren in den Rijksdag eene rede ter aan
beveling van het Leger-ontwerp gehouden
en ten slotte verklaart, dat de Regeering
bereid is, met het oog op de bezwaren welke
algemeen tegen het uitschreven van nieuwe
verkiezingen gekoesterd worden, het com
promis van barou You II a e n e aan te ne
men. Maar verder zou zij geeu enkelen stap
kunnen gaan. Mocht het compromis door
de meerderheid van den Rijksdag worden
verworpen, dan zou ook bjj ontbinding van
den Rijksdag de Regeering hare concessie,
door het aannemen van Yon H n e n e s
voorstel, weder intrekken.
Het voorstel-H u e n e heeft het volgende
doe'. De in het ontwerp voorgestelde le-
gerttarkte op voet van vrede wordt blij
vend verminderd m8t 13,800 man met
inbegrip van 1095 onderofficieren, Voorts
heeft er voor het eerste jaar, door niet-
indienststelling van 11,000 man, in net
aantal ontbrekende onderofficieren eene
daaraan geëvemedigde vermindering plaats,
die binnen hoogstens vjjf jareu geleideljjk
verdwjjnt. Verder zal in het eerste jaar,
door ontslag van ter dispositie bljjvende
verlofgangers naar den tegeawoordigen
omvang, de voorgestelde iegersterkte 5000
man minder bedragen. Alzoo: gezamenlijke
vermindering voor het eerste jaar met
29,800; eene bljjvende vermindering in het
aantal recruten mat 6500 en tjjdeljjke ver
mindering met 11,000. De vermindering
der bljjvende kosten wordt berekend op 9
millioen; die voor het eerste jaar op 4
millioen, welk bedrag in de volgende ja
ren naar evenredigheid vermindert. Einde-
Zjj beweende haar kleindochter met de diepe
droefheid en ontroostbare smart der oude lieden,
die niet veel meer van de aarde verwachten,
maar aan dr verscheurende leed kwamen de
ontevredenheiden de vernedering nog meerscherp-
te geven, tot hot eene pijnlijke wonde werd.
De grootmoeder bloosde voor haar doode klein
dochter en de nog levende kleinkinderen, want
welke overeenkomst men ook moge maken met
zijn geweten, het is alleen in het gemoed van
zeer groote misdadigers, dat zijne heilzame stem
voor altijd wordt verstikt.
En mevrouw Reydel had geen ander ongeljjk,
dan haar te groote liefde voor de belangen harer
kinderen; zjj wilde voor hen groote voordeelen,
prachtige posities, landerijen en kasteelen, al deze
overvloed eiudeljjb, die aan haar eigen jeugd had
ontbroken. Zjj hal ze ten slotte verkregen en
te midden van haar geluk, had zij zich nooit
kunnen verdedigen tegen een gevoel, dat geleek
op wroeging, denkend aan dien oudsten zoon,
die op haar vertrouwde en dien de wetten haar
veroorloofden te verbannen van het vaderlijk
domein.
Dit gevoel was haar intiem geheim, niemand had
er ooit een enkel woord van vernomen, maar
ook had zij er des te meer onder geleden, zich
juist daarom verzettend tegen hetgeen haar kon
verraden. Zjj sidderde terwjjl zij dacht aan het
testament van Esther, en aan de openbaringen,
die het haar in de pen hadden gegeven. Mjjn
heer de la Eerté was schuldig aan eenige dier
onthullingen, maar hadden ook geen audere mon
den de in het verleden begraven geheimen ver
raden? Eene herinnering kwam in haar geheugen
!jjk zullen er ook niet onaanzienljjke be
sparingen plaats hebben in de uitgaven
voor eens.
Ia een gehouden vergadering van de le
den van het Centrum giug het er vrjj" hevig
aan toe. Het bemiddeliags-voorstel yau
Baron Von Huene met de Regeering ont
worpen werd heftig bestreden. Toen bleek
dat de meerderheid tegen het compromis van
Huene wilde stemmen, verklaarde graaf Von
Ballestrem, dat hjj zjjne waardigheid
van president van het Centrum zou neer
leggen; en hij verdedigde daarop nog met
warmte het compromis. De leden van het
Centrum hebben zich echter voorbehouden
al of niet voor het mslitaireontwerp te zul
len stemmen.
Op de voorwaarden door Baron Yon
Huene de Regeering gesteld, schjjnen
ook national-liberalen en conservatieven te
zullen stemmeu voor de legerwet, zoodat
waarscbjjulijk deze er door gesleept wordt
en de ontbinding van den Rjjksdag zal
vermeden worden.
Men zegt, dat, eertsdaags aan het
Hof te B^rljjn zal worden medegedeeld,
dat de Keizerljjfee familie binnenkort weder
om zal vermeerderd worden.
De Rijksdag heeft met algemeens stem
men zich vereenigd met het besluit der
Commissie ran onderzoek, om het voorstel
van Ahlwardt te verklaren ais van de
baan geschoven. De rapporteurs der com
missie toonden aan, dat de door Ahlwardt
overgelegde documenten volstrekt geen be-
wjjs leverden voor zjjn beweringen.
Ahlwardt trok hierop zjjn voorstel
in, ouder handhaving evenwel van zjjae
overige beweringen met betrekking tot de
Rumeenoche spoorwegmaatschappjj, en van
zjjne beweringen dat Dr.M i q u e 1 door het
schrjjven van Calender os bezwaard
geworden is. Hjj kondigde eene openbaar
making in druk van het behandelde in de
gaosche aangelegenheid aan. Toen Ahl
wardt zelf nog even het woord voerde,
zeide hij, ik ben in dezen Rjjksdag en in
de Commissie bitter beleedigd. Mjjn be
schuldigingen zal ik staande houden, den
Rjjksdag heeft injj veroordeeld vóór dat hjj
mjj geboord had, ik zal hem niet als mjjn
rechter erkennen, eu de stakken lat6n druk
ken om den minister M'quel in de gelegen
heid te stellen mjj door den rechter te la
ten vtrvolgen. Tjjdeos bij deze woorden sprak
nam men geen notitie van hem, hierop
verliet hjj nog \ónr de stemming de zaal,
dreigende nu «alles» te zullen openbaar
maken.
De katholieken van Keuleo, en met
op, zjj riep zieh het portret vau Maxime ge
vonden in het bureau van Esther voor den geest
terug. Haar gedachten maakten snelle en be
hendige vergelijkingen en zjj vermoedde dat Cy-
prien, de badiende van Maxime zich nog zjjn
jeugd bewust er over had gesproken.
Haar besluit was onmiddelljjk genomen, zij
ging naar beneden en zjj spoedde zich naar het
kleine huisjs, dat de boschwachter bjj bet honden
park bewoonde; hjj was gezeten in esn hoekje
naast den haard en poetste met zorg een oud
eendenroer. De oude man had een somber gelaat.
Hjj dacht aan Esther, voor wie hjj een soort
van voorliefde had en die reeds als kind zeer
goed voor hem was.
Hjj stond bjj het zien van mevrouw Reydel
op; zij begon onmiddelljjk en zonder inleiding
over haar belangen te spreken en zeide hem met
trillende ontevreden stem:
„Cyprien waart gij het, die aan mademoiselle
Esther een oud portret hebt gegeven eene
8childerjj voorstellend den heer Maxime, een Btuk
dat zich daar op zolder bevond."
"Waartoe zou het dienen te liegen?" antwoordde
hjj, //al gaf ik het haar niet, ik heb het laten
zien aan mam'selle Esther; zjj heeft het meegeno
men, en het stond in verband met vragen, die
zjj eens deed over haar ooms en neven.//
De toon waarop de oude boschwachter dit zeide
had zulk eene oprechtheid en zjjne stem was zoo
gebroken en hjj scheen zoo treurig, dat de naam
van Esther tevens met zoo'n bewogen stem genoemd,
mevrouw R-ydel zich wat zachter gestemd ge
voelde.
(Wordt vervolgd.)
BA4RLEMS
lIRiüT.
MAIN HENDRAlj
