NIEUWE
No. 1982
Donderdag 11 Mel 1893
18de Jaargang.
HOME-RULE.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1)80
A-fzonderljjke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
B TT BE AU: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NOW AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentien worden niterljjk Maandag-, Woemd ag-
en Vrfldag-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever, W. KiiPPEES.
01 a d s t o n e 's-Home-rule heeft tot be
aming om aan de eeuwenoude ellende
het Engelsche stiefkind (Ierland), een
te maken.
j Oe geschiedenis van Ierland sinds de
*?9n, dat de Brit zjjne jjzeren voet op het
liaQd zette, is met bloed en tranea geschre
id®' Verdrukking was het lot van de Ka-
gieken op het groene Erin, die de En-
|8'8che dwingeland Hendrik II, met
inlands afval van het Katholiek geloof,
geheele eiland deed ondergaan. Van toen
Tolgden verbeurdverklaringen, rooverjjen,
K°°dslagea en daden van het ruwste geweld.
i ^spzncht en godsdiensthaat reikten el-
4ar de hand om het aan de Kerk trouw
do
Iersche volk te kwellen.
8 Ieren zjjn standvastig gebleven in hun
j?el°of door de eeuwen heen en zij hebben
het bloed hunner kinderen den geboor-
8roQd gedrenkt. Trots honger en ellende,
maatregelen van geweld, moord en
g, heeft het Iersche volk zich hun
•enst niet laten ontnemen. Het is trouw
ven aan godsdienst en vaderland. Ja,
ar mate de vervolging en onderdrukking
het protestanlsche Engeland vermeer-
,erde en loodzwaar drokte, scheen ook de
pde van het edble Iersche volk voor ge-
°°f en geboortegrond te vermeerderen. Geen
aibiedingeü van goud ol stoffelijke belan-
vermochten hun afvallig doen worden.
Tot 1778 bleven de Ieren zuchten onder
i®11 Onverdraaglijk slavenjuk, vier jaren later,
Engeland in den strjjd met Frankrjjk
e® Nederland zjjne heerschappij ter zee in
Jj®Vaar zag, en men Iersche matrozen noo-
,.8 hadwerd hun toegestaan katho
de scholen te mogen oprichten. Een
®l,1Uwe vrjjheid bracht het jaar 1792 toen de
^lammen der Fransche revolutie, lichterlaaie
VftQ 't vasteland flikkerden en naar Engeland
Ierland dreigden over te slaan. Maar met
alles zucht thans nog het ongelukkige
6l'and, onder eene drukkende economische
l°0gdjjschap, die het opkomen en de verhef-
®Qg van het Iersche volk onmogelijk maakt,
?.a die waarschijnlijk eerst met de herstel-
.'hg van het Iersche parlement zal ophou-
68 te bestaan.
G<s Iersche bevolking kan als een toon
geld gesteld worden in hun trouw aan de
®rk aan zeer velen, want de Ieren hebben
®iet zooalu m enigen lafaard in onzen
M)1 pleegt te doen om den lieven vrede
bewaren toegegeven aan gepleegd onrecht,
at helaas ook in onze dagen zich ten
'°on verheit bjj vorsten en volken. Zjj zjjn
FEUILLETON.
De Familie Reydel.
(Vervolg.)
"Manheer Rode? ik geloof het niet, h|j is gezet,
®a deze vreemdeling scheen slank en groot.
"Onze oom de la Ferté, soms!
"Gedroomd, die zon ons hebben opgewacht."
"Wacht, dan is hjj de groote Claudue van Ro-
®ienay. grootmoeder heeft hem eene nieuwe pacht-
°6f»üte gegeven."
"Maar Claudus is kreupel, en die draagt immers
Üfien jas en een strooien hoed.//
«Dat is waar, die legt nooit z|jn kiel af en zjjne
iftoene pat. Waar had ik mijne oogen."
Zjj wandelden vrij snel aldus sprekend op naar
®t dorpje; maar noch op de vlakte, noch in de
|attdelijke straten, noch op de weiden, uitgestrekt
"jbgs (te Saöne, noch in de nabijheid van de Pc-
cWie, ontmoetten zjj den vreemdeling, die zonder
|*ijfel den meidoornruiker op het graf ran Esther
neergelegd, de blankste en geurigste bloemen
®8t lente.Genoveva was het gebeurde weer spoedig
!9rgeten. Aloine dacht er integendeel over na, en
111 hare overpeinzingen dacht zg ook aan oom Max.
XV.
Ren bezoek.
Uenzelfden dag, tegen tien uur in den morgen,
bolde een vreemdeling aan ijzeren hek van het
fraaie kasteeltje,dat oom Horace bewoonde, aaD, en
®9Ue parterre doorloopend, bereikte bjj, na te rijn
binnengeleid, eene gemeubileerde vestibule, aan
Melker wanden oude en moderne wapens hingen;
trouw gebleven aan het geloof hunner va
deren en hebben de waarheid en het recht,
hoe verdrukt ook, gehandhaafd. Zg dwin-
hen eerbied af van vriend en vjjand.
De geschiedenis van hbt zwaar verdrukte
en ljjdende Erin bewijst, dat het geroep
over menschel jjkheid in onzen tjjd van «ver
lichting en beschaving» niet3 meer bevat
dan holle phrases en jjdele klanken en wee
hem, die zich daardoor laat meeslepen in
den stroom van het karakterlooze aan de
negentien-eenwsche kinderen eigen.
Ierlaad heelt zijne lange lijdensgeschiede
nis met voorbeeldig geduld gedragen en zal
ten slotte triomfeeren, want het recht, fier
omhoog gehouden, dwingt ten laatste er
kenning af zooals duidelijk blijkt in Glads
tone's streven naar recht en gerechtig
heid.
Ook in ons vaderland gaan slemmen op
zelfs van niet katholieken voor de verdrukte
Ieren. Dr. K u jj p e r heeft in de Standaard
een artikel geschreven, dat tintelt van waar-
heidsliede en rechtsgevoel, over het Home-
rule-vraagstuk. Dit artikel uit de pen ge
vloeid van den Calvinistischen aanvoerder
dien men allerminst voor ingenomen te zgn
met den Katholieken godsdienst zal beschou
wen, volgt hier nagenoeg in zgn geheel.
De moedige worsteling zegt hij,door Eoge-
lands len minister,den grjjzenG ladatone,
voor de vrjjmaking van Ierland onderno
men, dreigt in veler oog een zeer onge-
wenscht karakter aan te nemen door het
verzet vau het Protestantsche Ulster.
Ulster is 't noordeljjkste van de vier
graafschappen, (Ulster, Connaught, Lein-
ster en Manster) waarin Ierland verdeeld
is. In dit graafschap is de bevolking voor
het meerendeel Protestantsch. En nu ducht
men, dat, herkrjjgt Ierland een eigen Par
lement, dit graafschap Ulster onder den
druk der overigens bjjna geheel Roomsche
bevolking zal geraken.
Ierland telt op dit oogenblik bjjna 5
millioen inwoners, en hiervan tehooren
600,000 tot de Engelsche kerk, 445,000 tot
de Presbyterianen, en ruim 50,000 tot de
Methodisten. Men kan dus zeggen, dat er
bjjna vier millioen Koocnschen wonen te
genover ruim een millioen Protestanten.
Metterdaad dreigt dus het gevaar, dat
't Protestantsche deel der bevolking zeke
ren overlast zal te ljjden hebben; eD het
is, met het oog op dit gevaar, dat de Con
servatieve staatslieden de Protestanten in
Ierland letterlijk opruien. Zóó oprmen zelfs,
dat zg openljjk de bevolking oproepen om
zich gewapenderhand te verzetten. Men
wapent er zich reeds. Er worden rxeerci-
liij trad in de eetzaal, waar de heer des huizes aan
zjjn ontbgt zat en de kranten las.
De Gazette de France verkondigde hem hare
politieke strekking en twee landbouwbladen, die
tevens over jacht en visscherij handelden, lagen
naast hem. De jacht was zijne grootste liefhebberij.
Hü hief de oogen op om te zien, wie binnen kwam
en zjjn servet en dagblad wegwerpend, sprong hij
op en omhelsde meermalen den vreemdeling, op
den warmsten, bartelijksten toon zeggende:
„Mijn waarde neet! mjjn beste Max! mjjn dier
bare redder!//
„Mijn oom!// antwoordde de jonge man bewogen
door deze uitstorting van genegenheid. //Gjj her
kent mjj dus?//
„Hoe zou ik u niet herkend hebben. Ik heb u
gezien in een van die oogenblikken, waarin een
menschengelaat zich voor altijd inprent in het ge-
hengen. Bovendien, gij gelijkt zoo op nw vader 1
ik kan mjj maar niet begrijpen, hoe het mogeljjk
was, dat ik je dien dag van het spoorwegongeluk
niet herkende, deze oogen, uw mond gelijken zoo
sprekend. Was ik toen dan stekeblind of bijziende,
voor een jager ben ik anders niet te kortzichtig...."
„Neen, maar gjj waart gewond."
„En gij hebt mij zoo goed verzorgd, dat ik het
mjjn leven lang niet vergeet, oordeel nu over mijn
genoegen n weer te zien, omdat ik in mjjn braven
redder den neef ontdek mijner arme Alphonsine
Maar komaan, ontbjjt met mij, zonder complimen
ten.- versche eieren, cöteletjes, wijn van mijne gaar
den, eenige ververschingen, als 't u belieft
Hij belde om een couvert en begon opnieuw en
met zjjn netf te elen.Deze in weerwil van zjjn jonk
heid en de opwekkende lucht van het morgenuur,
tiën gehouden. In Belfast brak het geweld
reeds I03. En de Regeering beeft den in
voer van wapenen in Ierland moeten ver
bieden.
Nu rjjst echter de vraag, inhoeverre dit
gevaar, waaraan de Protestantsche bevol
king dre:gt bloot te staan, het verzet te
gen Gladstone's ontwerp wettigt?
Om deze vraag naar billijkheid te be
antwoorden, sta op den voorgrond, dat het
Iersche Parlement, dat Gladstone herstel
len wil, bestaan heeft tot het jaar 1801.
Eerst in dat jaar is het Iersche met 't
Britsche Parlement vereeoigd. Tot op dien
tgd toe heeft Uriand altoos zgn eigen Par
lement gehad.
Bovendien behoort men wel te weteD, op
wat schandeljjke wjjze de toenmalige En
gelsche Regeering Ierland van zgn Par
lement heeft beroofd.
En dan zjj vooreerst opgemerkt, dat toen
Ierland in 1799 den voorslag tot vereeni-
ging met Engeland afsloeg, het Britsch
Pat lement achttien millioen beschikbaar stel
de, om de dusgenaamde Rotten boroughs om
te koopen. Eerst op die wijs wist de Brit
sche regeering eene meerderheid voor haar
plan te krijgen, en ging de Unie door.
Ea wat bjjna nog erger was, Pitt had,
indien de Unie doorging, aau de Roomsche
Ieren volledige emancipatie beloofd, maar
toen de Unie was aangenomen, weigerde
de toenmalige koning George III de acte
van emancipatie te teekenen.
Deze trouwbreuk verbitterde de Ieren
geweldig. Terstond werd the Catholic Asso
ciation geBticht; en het is eerst in 1829,
dat het door den opstand van O'Connel
gelukte, de Engelsche regeering tot nako
ming van haar belofte, althans tendeele, te
dwingen.
Men doet alzoo de historie geweld aan,
zoo man hat voorstelt, alsof de Unie, die
Gladstoue weer los wil maken, eene
Unie van langen duur en van nobele her
komst ware. Hetgeen Gladstone te niet
wil doen is eene schandvlek in Engelands
historie'geweest, en nog geen eenw oud.
Maar, wat meer nog klemt, althans aan
de Protestantsche Ieren moet, met het oog
op hun verleden in Ierland, alle recht be
twist, om zoo hoogen toon tegen de Room
sche Ieren aan te slaan.
Vooreerst toch zgn deze Protestanten
meest géén IereD, maar Schotten en En-
gelschen, die zich in Ierland gevestigd, en
zich op allesbehalve edele wjjs van het land
hebben meester gemaakt.
Zoo heeft alleen Jacobus I niet minder
dan 800,000 morgen lands met wapenge-
at weinig, hij scheen in gedachten verzonken, en
een laatste glas wijn weigerend, dat zjjn gastheer
hem inschonk, zeide hg:
„Waarde oom, van mjjn vader heb ik vernomen,
welk grootmoedig besluit onze nicht Esther
heeft genomen,ik ben er diep door getroffen...."
//Ik heb gemeend, antwoordde mijnheer de la
Ferté, met meer ernst dan ander», uw vader in
kennis te moeten stellen met de laatste beschik
kingen mjjner pupilleen tevens van den
stjjftioofdigen tegenstand van mevrouw Reydel, die
niet verandeid. Als eerlijk en loyaal man was ik
dit verplicht aan mij zeiven."
„En toch, hjj heeft veel geleden, mjjn arme
vader!" sprak Max de hand over zgn voorhoofd
strjjkend; //wat waren dat treurige jaren die mjjner
jeugd, toen geldverlies en ziekte in ons gezin elkaar
opvolgden, en mgn vader zoo weinig loon ver
diende, ondanks zijn arbeid van den moigen tot
den avo id. De eene zorg volgde voor hem op de
andere; slagen en ongerustheden volgden elkaar
op! Ik herinner ze mjj, nog die dagen zonder
zonlicht, waarop mijne moeder treurig en ziekeljjk,
vreezend, dat mgn jonger broeder bjj gebrek aan
weldoende lucht zou sterven, zoozeer verlangde
hem en mjjne zuster te doen genezen aan de bekende
bronnen o, wat herdenk ik die toestanden
nog met smart
Hjj hield eren op met spreken en na enkele
oogenblikken gezwegen te hebben, hernam hij met
bewogen stem:
„Ik haatte onze roovers, die den mjjnen het
leven en de vreugd ontstolen hadden,maar sinds ik
het testament van Esther mocht lezen, iB het in
mijne ziel kalmer geworden
weid aan de oorspronkelijke bevolking,
vooral in Ulster ontnomen, en dit land ge-
Keven aan militaire oudgedienden, die uit
Schotland en Engeland overkwamen. Voegt
men nu hierbjj, dat ook Hendrik VIII
reeds op reusachtige schaal land geconfis-
keerd had; dat Cromwell op deze Ijjn
voortging; en dat Wille mill nogmaals
een millioen morgen lands aan de Ieren
ontnam, en aan Engelsche en Schotsche
soldaten schonk; dan bljjkt hieruit, hoe ge
heel deze Protestantsche heerschappij in
Ulster eigenijjk op wapengeweld, confisca
tie en roof bernst.
Deze staatsrechtelijke mishandeling, door
Engeland Binds 1542 aan Ibrland aange
daan, had daD ook zulk eene verbittering
tengevolge, dat er bjjna in geen land van
weerszijden zoo veel bloed vergoten is als
in Ierland. In 1641 werden onder den be
kenden O'N e i 1 niet minder dan 50,000
Protestanten vermoord, en een even groot
getal op de vlucht gedreven en tot balling
schap genoodzaakt. Uit wraak hierover
heeft toen Cromwell de steden Drog-
heda en Wexford ingenomen, en met vrou
wen en kinderen in de pan gehakt. En
om voor de toekomst een vast punt te
hebben, bepaalde Cromwell, dat alle
Ieren uit Ulster en Leiuster moesten ver
dreven worden. Ze werden verplicht op vaste
tjjden de Protestantsche godsdienstoefening
bjj te wonen. Hun vrjjheid van eeredienst
werd op allerlei wgs beperkt. En door den
eed, dien zg moesten afliggen, werden zjj
feiteljjk buiten alle ambteo, zelfs bniten
bun Parlement geslotenzoodat van
16911791 de kleine Protestantsche be
volking heel het bestonr in handen had,
en naar willekenr de Roomsche bevolking
tyranniseerde.
Er is das geen sprake van, dat er eene
Protestantsch-Iersche bevolking zou zjjD,
die, met een schoon verleden achter zich,
gevaar zou loopen thans onder Roomsche
suprematie te komen; maar erkend uient, dat
eigenlgk de Iersche be>olking zoo goed als
geheel Roomsch is, en dat deze Protestan
ten in Ulster de afstammelingen zgn vooral
van soldateD, die Ierland met geweld van
wapenen hebben overheerd, de oorspronke-
Ijjke be7olkiug uit hnn goed hebben ver
dreven, en zich op het geconfiskeerde laud
hebben vastgezet.
Dit nu veraudert de quaestie natuurlijk
geheel.
Hieruit toch volgt, dat deze Protestanten
geeu nationaal element inlerland vormen;dat
ze niet in den weg van gewone kolonisatie
zgn overgekomen; dat zjj zeiven tot op 1791
„En gjj deelt, beste vriend, de gevoelens uws
vaders? Gij wilt de uitvoering van dit testament
niet in rechten vervolgen?//
//De ideeën mijns vaders zjjn ook de mgne,
waarde Heer."
De heer de la Ferté reikte hem over tafel de
hand toe
//Gij kant zeker zjjn," zeide hjj, „dat eens door
den wil uwer twee nichten Esther en Albine, u een
verschuldigd aandeel zal worden uitgekeerd, gjj
kunt er op rekenen, dat gjj aan nwe moeder en zus
ter alles kunt geven, wat zij behoeven en de zorgen
wegnemen, die zij eigenlijk nooit hadden moeten
kennen.//
„Ik boaw daar niet opn, antwoordde Max,„want
ik weet hoe veranderlijk de menscheljjke wil ia, in
elk geval: vader, moeder en zuster zullen steeds
van mjjn arbeid deelen."
Hij s ond op, begaf zich naar het venster en
vroeg aan mjjnheer de la Fer'é.
„Kan men de Pêjherie van hier af zien?
Neen, want de boomen beletten te veel het
uiUicht, maar aan den a aderen kant van het huis
op de tweede verdieping kaa men door een tooneel-
kjjker zeer goed het kasteel en een gedeelte van het
park zien. Wilt gjj even naar boven gaan?//
//Ik beken dat ik hartstochtelijk verlang dit hnis,
waarover men mjj zooveel heeft gesproken, te zien.
Er zjjn zoovele herinneringen der jeugd mjjns vaders
aan verbonden. Ik zou echter niet graag om de
muren heen willen dolen evenals een onbescheiden
nieuwsgierige of een strooper.//
(Wordt vervolgd.)
HURLEHSmnOlliUT.
