NIEUWE
De Nieuwe Haarlemsche Courant,
No 1990
Zondag 4 Juni 1893.
18de Jaargang.
Abonneert U op
Zondagsblad,
Bezwaren tegen de Kieswet.
Goedkoope Courant. "*1
De Nieuwe Haarlemsche Courant
De Familie Reydel.
i IRICHSIHUOIR tlL
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschjjat
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BÏÏBEAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DEB ADVEBTENTIEN.
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant
Advertentiën worden uiterlpk Maandag-, Woensd ag-
en Vrgda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever, W. KüPPERS.
een Katholiek orgaan, dat niet alleen in Haar
lem, maar ook in de omstreken een groot getal
lezers telt.
verschijnt Driemaal 's weeks des DinsdagDon
derdags en Zaterdags met een onderhoudend
dat met pleizier gelezen wordt, geest en hart
krachtig voedsel biedt en eene aangename, afwis
selende lectuur bevat voor de Huiskamer.
De inhoud van DE NIEUWE HAARLEM
SCHE COUR ALT is rijk, degelijk en interessant
en bevat de gewichtigste quaestiên en gebeurtenissen
van den dag.
Beleefd vragen wij onzen lezers nieuwe lezers
aan te werven, overtuigd als wij zijn, dat ieder
Katholiekdie de NIEO WE HAARLEMSCHE
COURANT leert kennen, als abonnee zal toe
treden en blijven zal, omdat deze courant wer
kelijk de goedkoopste is onder de katholieke bladen
en zij zich steeds beijvert de véle vragen betref
fende de sociale vraagstukken, zoo duidelijk mo
gelijk toe te lichten en op te helderen.
De prijs v&nDENIE U WE HAARLEMSCHE
COUR ALT, driemaal 's weeks verschijnende he -
draagt per drie maanden f 0.85, buiten de stad
per post fl.lO.
De prijs van het ZONDAGSBLAD bedraagt
per drie masnien, voor abonnée's op DE NIEU
WE HAARLEMSCHE COURANT f0.25,
buiten de stad per post t 0.35. "Voor niet-geabon -
neerden op de Courant 35 Cents, per post 45
Cents.
Zij, die zich van af heden op een of
beide bladen abonueeren, ontvangen tot 1 Juli, de
tot dien datum verschijnende nummers GR Al IS
Wp hebben in een ouzer vorige num
mers, naar aanleiding der Memorie van
Antwoord op de Kieswet-T a k, besproken
hetgeen door den Minister was beweerd
omtrent de bezwaren, die tegen zijn ont
werp waren ingebracht, en wel voorname-
ljjk omtrent die bezwaren welke de hoofd
beginselen der wet betreffen.
Thans wenscben wjj kortelijk aan t6 too-
nen, dat de Minister Tak ten zeerste
dwaalt, indien hij de bezwaren der tegen
standers betreffende de maatschappelijke en
staatkundige gevolgen der voorgestelde
uitbreiding van bet kiesrecht gering acht,
of ze geheel wil wegcijferen.
VolgeDS den Minister van Binnenland-
FEU1LLETON.
81; (Vervolg.)
„Zij beeft er miaschien berouw over," zeide de
grootmoeder in zich zelve.
Maar zij had nergens spijt van, Albino leefde in
afwachting en werd er door verteerd. Iedere dag,
iedere tijding bracht eene ontgoocheling, die op
haar hart eene verveling stapelde, zwaarder dan
het ijs van de pool. Zjj had eerst met zekerheid
gewacht, daarna met ongerust ongeduld, nu, nadat
er een jaar was verloopen zonder dat Max een
teeken van leven had gegeven, hoopte zij niet
meer, maar zjj wachtte toch, want haar geest en
al haar zielskrachten waren gericht op eene ver
wachting zonder einde, dit alles verduisterde en
versomberde de ziel meer dan een werkeljjk onge
luk of een drukkende arbeid.
Mevrouw Reydel, die de gevolgen zag zonder de
oorzaak goed te kennen, wilde haar afleiding ge-
ven;zjj noodigde mejuffrouw d'Alville uit om eenige
wekeu op de Pècherie te komen doorbrBngeD,welke
uitnoodiging met zeer veel gretigheid werd aangeno
men; Marie kwam in Bourgogne, gedurende de lie
felijke dagen van den herfst, te midden van den
oogsttijd, zij was vol vreugd en Albine zelf ver
zachtte haar stemming om haar te ontvangen.
Haar vriendschap knoopte zich weer teerder,
hechter aan, zeer vertrouwelijk van de zijde van
Marie, liefdevol, vleiend, maar een weinig stiller
van den kant van Albine. Zij had slechts éene ge
dachte te verbergeu, maar eene gedachte kan eene
gebeurtenis, een feit zjjn evenals zij esne fout kau
worden en het deuken van Albine verbond zich te
nauw aan het familiegeheim, dat zjj niet gaarne
zou hebben geopenbaard. Toch, de naam van Max
sche Zaken za' de kiesrechtuitbreiding geen
aanleiding geven tot nieuwe eu gevaarlijke
proefnemingen op staatkundig eu maat
schappelijk gebied, en zullen zoowel de
coustitutioneele monarchie als bet eigen
domsrecht niets te vreezen hebben.
Men moet dit maar gelooven op het ge
zag van den Minister. Doch voor deze be
wering haalt hjj geen enkel bewijs aan.
Zijne bevrediging van het ontwerp is ia
onze oogen, wat dit punt betreft dan ook
zoo zwak moge'jjk.
Wjj daarentegen zjju wel voorzien van
bewijzen, waaruit bljjkfc, dat het AlgemeeD
of bijna Algemeen Stemreeht, al is het
niet dadeljjk, dan toch binnen zeker tijds
verloop, geheel de samenleving uit haar
verband zal rukken.
Men lette daartoe maar eens op hetgeen
thans bijv. in Frankrijk geschiedt. De Ka
mer van Afgevaardigden heeft weder eenige
besluiten genomen vau zulk eene socialisti
sche strekking dat daarvan met recht gezegd
kan worden, dat zjj den weg banen tot
de sociaal-democratische heerschappp. De
Fransche Kamer heeft nameljjk besloten
het mandaat van Afgevaardigde onveteenig-
baar te achteD met elke gesalarieerde open
bare betrekking,waaronder ook zijn begrepen
de geestelijken, die door den Staat worden
bezoldigd, terwijl dat mandaat eveneens
onvereenigbaar is verklaard met de positie
van iemand, die een contract met den
Staat heeft aangegaan. Door dien laatsten
maatregel zjju feitelijk alle bastnurdeis der
groote npverbeidsondernemingeu van het
lidmaatschap der Kamer uitgesloten.
De bedoeling is dnideljjk. De Fransche
Katner bezit nog te veel elementen, welke
niet naar den zin der socialisten zjjn. Men
wil zoowel de ontwikkelden en hen, die
den godsdien it eeren, als de kapitalisten
uit de Kamer verbannen, zoodat ten slotte
enkel verkiesbaar zijn degenen, die volstrekt
geen belang hebben bij de handhaving der
der staatkundige en maatschappelijke iu-
s tellingen.
Volgens onze overtuiging kunnen de
voorstanders van de Kieswet-Tak uit deze
maatregelen wel iets leereu en zjjn die
maatregelen een krachtig bewjjs voor de
stelling, dat de kiesrechtuitbreiding, welke
door den Minister Tak werd ingediend, wel
degeljjk de deur opeDzet voor aanslagen op
de staatkundige en maataehappeljjke instel
lingen.
Een gevolg der kiesrechtuitbreiding bier
kwam soms in het gesprek met Marie voor,zjj sprak
dikwjjls over haar broeder, zij leefde iu gedachten
aan de zijde van haar welbeminden broeder; zjjn
naam, zjjn beeld kwamen voor haar geest ea de
naam van zijn vriend mengde zich herhaalde ma
len aan dat trouw herdenken. Eens zeide zjj
tot Albine:
„Kondt ge wel deuken, Marie, dat uw neef de
voornemens vau Edusrd kende en hij uwe weige
ring bizoader goed keurde
//Kent hij die soornemens?" vroeg Albine met
bevende stem.
,,Oh! ja, Eduard verbergt hem niets, hij is zijne
Albine voor hem, bij wist van het huwelijksaan
zoek, hjj heeft ook vernomen, dat gij het hebt af
geslagen en hij is er zeer door getroffen. Hij zeide
zeer tevreden ie zijn geweest een neef van zjju
vriend te worden en nader kennis te maken met
eene nicht, die hij maar eens had gezien. Hjj is zeer
goed, mjjnheer Max en zoo hertel jjk toegewijd aan
inija broeder. Oh! zoo gij hadt gewild, zoo gjj
nog wilt, lieve kleine Albine, daa maakten wjj
maar eene familie uit, zoo gelukkig als maar mo-
geljjk is en ik denk niet dat er op aarde eene vrouw
gelukkiger ware, want er zou geen beter echtge
noot zjjn dan Eduardgjj kent hem niet, gjj ziet
alleen zjjn uiterljjk, dat wat streng is, maar met
ons is hjj zoo vrooljjk, zoo eenvoudig, zoo goed!//
Albine antwoordde niet, eene pijnljjke druk
king welde in haar keel op en verstikte haar stem,
zij zou jaren van haar leven hebben over gehad voor
een oogecblikje eenzaamheid,dat haar veroorloofde
uit te weenen; want zjj zag eindelijk de waarheid,
een lichtstraal had geschenen! Haar gezellin, on
gerust over haar stilzwegen, boog zich over haar,
omarmde haar en sprak vol teederheid:
//Lieve vriendin, weeat nu niet ontevreden,
omdat ik je weer heb gesproken over een onder-
te lande is zeker, dat in de Kamer aan
vele radicalen een zetel zal worden aan
gewezen. Bp de stembus toch zullen dezeu
aau de groote menigte wel zooveel zand
in de oogen werpen, dat laatstgenoemde
haar keus laat vallen op mannen, die hunne
richting zpa toegedaan. Allengs neemt de
nvacbt der radicalen in de Kamer toe en
als zjj hun kaus schoon zien, dan zullen
zij, evenals nu in Frankrijk is geschiedt,
wel maatregelen er door zieD te krjjgen,
die er toe strekken om hunne tegenstan
ders vau bet lidmaatschap uit te sluiten.
Eu als de radicalen eenmaal zoo ver zijn
gekomen, dat zp de meerderheid vormen
in de Vertegenwoordiging, dan staat bun
niets meer in den weg om de socialistische
gevoelens in practjjk te brengen.
WVlke die gevoelens zjjn, wordt door de
socialisten niet onder stoelen en banken ge
stoken. Ia de jongste dagen stonden bier
te lande weder enkelen dier heeren terecht
en op de vraag van den rechter naar hun
beroep, durfde een van hen te zeggen: «rei
ziger in oproer», en een ander: «opraier.»
Dit zijn nu de corypheeën der socialis
tische partij. Van zulke personen, die zich
niet schamen om voor hun scbanaeljjke
bedoelingen uit te komen, en die als 't ware
de gerechtigheid tarten, ruoet daarvan nu
iets goeds voor do samenleving worden ver
wacht? Moet aan hen een zetel in het Parle
ment worden aangewezen en aan hen, die
er zich op beroemen, dat zij zich durven
verzetten tegen het recht en bet gezag,
worden opgedragen voor dat recht en dat
gezag te waken?
Juist ia de gegeven omstandigheden is
naar ons inzien de kolossale uitbreiding
van het kiesrecht verderfelpk iu haar ge
volgen. In andere tijden, onder andere toe
standen, zou de wet-T a k misschien min
der gevaarlijk wezen dan thans. Maar nu
men de overtuiging bezit, dat diegenen
macht inden Staat verkrijgen kunueu, welke
de grootste vpanden van dien Staat zijn,
na moest men er eer aan deuken om het
Kiesrecht te beperken tot hen, die er een
waarlpk goed gebruik van zullen maken
dan om het uit te breiden tot allen, en alzoo
het overwicht bij de stembus in banden te
brengen van do vpanden der constitutioneele
monarchie en het eigendomsrecht.
Aan het slot vau zijn Memorie van Ant
woord wijdt de Minister enkele woorden aan
de beteekeuis van het ontwerp ten opzichte
van ons Vorstenhuis. Hij meent dat de
werp, dat u uiet aangenaam ia; bet was mjjn liefste
droom, ik houd zooveel van Eduard en ik heb u
ook zoo innig liet!//
Da goedheid van Marie verteederde Albine op
eens; zij boog het hoofd en het op den achouder
harer vriendin leggende, weende zij naar harte
lust.
„Het spjjt mij,// zeide zjj eiudeljjk, „dat ik het
niet allen naar den zin kan maken, maar dat ia
onmogeljjk, Marie."
Marie ondervroeg haar niet; zjj zag dat haar
vriendin een geheim had, en zjj wilde de vertrou
welijkheid niet dwingen. Zjj troostte haar liever in
het verdriet, dat zjj ondervond, zeggende:
//Ween niet, lieve vriendin, wij zullen er niet
minder vriendinnetjes om bljjven; gjj wilt niet
trouwen, welnu, ik ook niet, oh! nooit!//
Albine keek haar met verwondering aan, maar
zij kon toch niet gelooven dat Marie in haar ziel
een romanesk en gevaarljjk mysterie droeg, want
de argeloosheid en openhartigheid van haar blik
en de kalmte van haar woord weerspraken dit.
„Nooit! zult gij nooit trouwen?// vroeg Albine.
Marie glimlachte, en zich over het oor bukkend
harer vriendin.
„Zeker, later, met den goedsn God!//
Albine drukte haar de hand. In het uur van
ontgoocheling waarin zjj was gekomen, begreep zjj
goed, dat men de wereld kon verlaten en dat men
eene schuilplaats kon zoeken in de goddelijke ar
men! Marie hernam met vreugd:
i/Gjj wilt niet trouwen, ik ook niet, noeh mijn
heer Max. Mjjn broeder plaagde hem daarover,
op een winteravond, en mijnheer Max, na zich
nu eens lachend dan weer ernstig, goed verdedigd
te hebben, zaide eindeljjk.- „Ik zal niet trouwen
dau wanneer ik eens eeue vrouw ontmoet, die ge
lijkt op de oudste mjjner nichten, op Esther Rey-
aanhankelpkheid van ons volk aan de Mo
narchie slechts kan verhoogd worden, wan
neer de staatsburgerlijke bevoegdheid, na-
ineljjk het kiesrecht, aan allen die daarvoor
niet ongeschikt zjjn en in hun onderhond
voorzien, wordt toegekend. Volgens den Mi
nister wordt door de aanneming van zpn
ontwerp aan een algemeenen en reebtmati-
gen volksweuscb voldaan en gelooft bp te
mogen aannemen, dat op de uitbreiding
van het kiesrecht een nieuw en opgewekter
staatkundig leven zal volgen; dat de wet
gevende arbeid meer en beter vruchten zal
afwerpen, wanneer uit alle klassen van in
gezetenen veelzjjiige voorlichtingen mede
werking daaraan kan zpn verzekerd; dat
de Regeering meerder kracht en zelfstan
digheid zal weten te ontwikkelen, wanneer
zij den steun geniet eener Vertegenwoordi
ging, vau welker samenstelling niet talrijke
kiassen van belangstellende ingezetenen wor
den uitgesloten en dat de vastheid vau den
Troon, de welvaart en de toekomst vau het
laud en bet volk daardoor meer dan tot
dusver verzekerd zullen zpn.
Als men deze opsomming der deugden vau
's Ministers ontwerp leest, zou men bjjna
gene.gd zpn om hem te prpzen voor bet
goede werk, door hem verricht. Doch even
als de droombeelden van de socialisten, zpn
de schoone voorstellingen vau den Minister
slechts lucbtkasteeleD, die te spoediger zul
len ineenstorten, naar mate ze prachtiger
zpn opgebouwd.
Da waarheid is, dat de Kieswat-T akin
baar gevolgen allernoodlotcigst voor maat
schappij en staat zal wezen. Zp is een stap,
eu wei een groote stap op den weg, welke
leidt naar ae overbeersching van het ge
peupel, en wanneer deze stap eenmaal is
gezet, dan kan hierop niet meer worden
teruggekomeu.
Wp hopen dau ook, dat de Vertegenwoor-
diging den Minister niet op dezen weg zal
volgen, maar dat de Kamer de oogen geopend
zal hebben voor de onverbiddellpke conse
quentie der invoering van het Algemeen
tótemrecht.
Aan bet eind van deze beschouwing kun
nen wij dan ook niet anders dan de kiezers
van Beverwijk, die op 20 Juni geroepen
worden om eene keuze te do9n voor den zetel
in de Tweede Kamer, opengekomen door
de aftrading van den beer Boreel van
Hogelanden, aanraden op een man han
stem aittebrengen, waarvan men verzekerd
is, dat hp de Kieswet-T a k zoo sterk mo
del. Haar aandenken behoedt mjj voor alle liefde."
//Inderdaad!// zeide mjjne moeder: Dat ii zeer
ridderljjk."
//Gjj zjjt niet van onze eeuw,// hernam Eduard.
Mjjeheer Max lachte toen ook even, maar ik
heb wel gezien Albine, dat het waar was, dat hjj
Esther bad liefgehad.//
Albine zuchtte diep en haar oogen op den grond
slaande, fluisterde zij hoorbaar:
//Mjjne zuster Esther! hg beminde haar. En wie
zou haar niet hebben bemind!//
Zjj bracht een slechten nacht door, tengevolge
van het voor haar wreede onderhoud, waarin Marie
met eene ouscheldig onbewuste hand hare illusies
had vernietigd. Zjj weende op haar hoofdkussen,
zjj was troosteloos, kindersmart was het, die de
grijsaards doen glimlachen, en toch diep bjjt in het
gemoed waar zjj woont; en vernederd, afgemat zag
zjj met vrees in de toekomst, die nog zoo lang
dnurde voor haar schreden. De vriendschap voor
Esther, had het eerste en beste deel haars levens
ingenomen; een droom, minder dan een droom,
eene wolk, eene illusie was gekomen om haar een
geheel jaar bezig te honden, wat zon zjj in het
vervolg harer dagen doen? Waar zou zjj troost
kunnen vinden? Iu welken arbeid? Haar groot-
mosder bleef eveo stijfhoofdig en scheen haar
verdriet niet te beseffen. En hoeveel weken, maan
den, jaren, zou zjj nog op aarde moeten door
brengen? Haar ziel, zoo zoet vervuld met de
droomen eener meisjesjeugd, gevoelde zich nu ver
laten na het gesprek met Marie en zon zij dan
nooit aan Esthers verlangen kunnen voldoen?
Tegen den morgen sliep zij in en zjj werd na
een benauwden slaap eerst wakker, toen zjj eene
zachte stem hoorde, die haar naam noemde.
(Wordt vervolgd
