NIEUWE
No. 1992
Vrijdag 9 Juni 1893.
18de Jaargang.
Een Zwitsersche Apostel
der Pers.
BUITENLAND,
ABONNEMENTSPRIJS
Pex 8 maandeu voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BUEBAÏÏ: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER advertentien;
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentien worden uiterlijk Maandag-, Woemd ag-
en Vrjda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Op den 21n April van dit jaar stierf te
Freiburg, ia Zwitserland, één der merk
waardigste Priesters en journalisten, die eene
Katholieke Pers schiep en met dat wa
pen streed tegen de vrijdenkerij van het
moderne Earopa. Ware hg een «hervormer»
geweest zooals C a 1 v ij n te Geiiève of zoo
als D 11 i n g e r in Duit»chland,voorwaar!
we zouden méér van hem gehoord hebben,
we zouden véél hebben hooren spreken
over zijne kennis, over zijne talenteo, over
zjjne energie. En tocb, hjj was inderdaad
een «hervormer», die op eigenaardige wijze
met de behoefte van zjja tijd overeenstemde;
hjj wijdde zich echter aan eene opbouwende,
niet aan eene vernielende levenstaak.
Kanunnik Schoderet stierf aan ean
hartkwaal. Het einde is spoedig medege
deeld; maar wat tot dat einde gevoerd
heeft, kan onmogelijk met een paar woor
den uitgedrukt worden. Zjjne bekenden
wisten niet, dat de dood reeds eenigen tijd
in stilte en onverbiddelijk aan de vezelen
zjjns harten knaagde; maar zjj stonden
hierover niet verbaasd, toen zjj vernamen
hoe, kort daarna, de levensdraad van dien
dapperen strjjder werd afgesneden. Het
scheen een natuurlijk, schier onrermijdeljjk
einde te zjjn van een leven van onverdro
ten strjjd.
Om het karakter en den omvang te be-
grjjpen van het werk, hetwelk bg volvoerd
heeft, moeten wg ons herinneren dat, al
vorens kanunnik Schoderet zich aau
het apostolaat der Pers verhoud en dit apos
tolaat uitbreidde, de Katholieke Pers iu den
eigenlijken zin des woords volstrekt niet
bestond in Zwitserland. Ongeloovigen, vrij
metselaars, eu de zoogenaamde liberalen
waren in het bezit van alle nieuwsbladen;
zjj gaven die nieuwsbladen uit, zg schreven
daarvoor. Hunne meeuingea en leugens
werden wjjd en zjjd verbreid, zelfs op de
heuvelen en in de valleieu van het oude
Helvetië, zoodat misschien sommige een
voudige landgenooten van Willem Teil
geneigd waren te denken dat er geen tegen-
autwoord gegeven werd, omdat er geen
tegeu-antwoord gegeven kon worden; dat er
een aanzienlijke grond van waarheid ge
legen was in de snoode aanklachten en
aantijgingen, die der Kerk eu haren bedie-
nareu, levend of dood, vau Pausen en Hei
ligen en Martelaren af tot den nederigsten
dorpspastoor toe, naar bet hoofd geslingerd
IE UIL LET ON.
De Familie Reydel.
Duitschland.
HtiltLEHSIHEIOIftlU.
Uitgever, W. KüPPSRS.
33;
Vervolg
Ik gevoelde ia deze om'taudigheden zooveel
vriendschap, zulk eene opréchte welwillendheid,
dat ik geen weerstand kon bieden; ik dacht aan
de groote waarheden van de groote geheimen
van het Christendom, die mjj hier waren inge
prent, nu eens met kracht, dan weder met eene
zachte onderrichting.
Ik dacht aan de tranen, die ik vergoten had bjj
het hooren van de parabel van den verloren zoon,
of van den barmhartigen Samaritaan, aan onze
biecht, zoo goed voorbereid en aan onze communie
zoo vurig en rijk aan beloften helaas! mjjne
gezellinnen hebben ongetwijfeld de haren gehou
den, maar ik, hoe is mjjn bart verdoold, en hoezeer
heeft het geledenl Oh! ja, ik heb de hulp van
God noodig en omdat ik voel, dat Hij mij roepl,
sluit ik het oor niet voor Zijne stem.
Ik ben dus met de zuster overste C.overeen
gekomen, dat ik van af morgen de oefeningen zal
beginnen van eene ernstige retraite, voor mij zelf
geheel alleen, maar met mijn kruisbeeld en met
mijne boeken.
Ik zal trachten mijn arm hoofd te ontslaan van
gedachten, die het kwellen om alleen de groote
waarheden te zien, die zoo verheven zjjn en troos
tend, die het leven zoo klein, de wederwaardig
heden, zoo licht en kort, de eeuwigheid zoo
stralend maken.
Ik heb behoefte aan hoop en ik geloof, dat
mjjne ziel als uitgedroogd is door eene eenige ge
dachte, altjjd dezelfde, vroeger gllimlachend, nu
wreed. Door mijn hart vrjj spel te leveren, geloofde
werden. Het was een oogenblik van hache-
ljjk gevaar voor de Kerk. De ure sloeg en
de rechte man kwam en nam zgne rechte
plaats in. Kanunnik Schoderet begreep
dat het dwaasheid was om den geduchten
en steeds aanwasseuden en praktisch a!-
omtegenwoordigen iavloed der nieuwsbla
den te willen verachten. Mogelijk is de tijd
niet verre meer af, waarin verseheidenen
onzer niet enkel de macht der Persmaar
ook het nut en de waarde van' journalis
ten beter sullen erkennen. De «liberale»
partg, zooals zij zóó ongerjjmd genoemd
wordt, bekleedde de boste ambten eu posten,
eu hierdoor kreeg zg nog grooter invloed;
de echte Katholieken werden onverschillig
voorbijgegaan. Zjj waren uitgesloten vau
alle macht en ambten, niet door de wet,
zooals in de dagen van de Prostestantsche
overheersching in Ierland het geval was,
maar door sociale, ongodsdienstige eu
vaak geheime geweldenarijen. Zelfs wanneer
Katholieken van deu alouden conservatie
ven stempel de hoogste ambten iu den Staat
bekleedden, toch wareu zg groot9adeels
machteloos om do Kerk te verdedigen, om
dat al hunne ondergeschikten «liberalen»
waren, en het volk werd onderwezen, be-
heerseht en geboden door eene Pers, welks
schrijvers en voornaamste verdedigers geen
Christenen, in allen geval geen Katholie
ken waren. Overtuigd dat alle economische
vooruitgang, alle politieke rechtvaardig
heid, alle wetenschappelijke uitvindingen,
alle veranderingen in instellingen en ge
woonten de katholieke waarheid konden en
behoorden te dienen, begon hij met eene
energie en een wil, die door niets kon te
gengehouden, door niets kon ontmoedigd
worden, voor de rechten der Katholieken
uit aile kracht te strijden.
Sinds hjj tot het priesterschap was ver
heven, is zgne historie vermengd met de
historie van het kanton Freibarg, hetwelk
het veld van zijn arbeid was. Na een
kortstondig vicariaat te Nenchatel, werd
bjj als kapelaan naar Hanterive gezonden;
en daar begon hjj den strijd tegen de be
schimpingen eu verguizingen van den gods
dienst, een strijd dien hg nimmer opgehouden
heeft voort te zetten, totdat hjj op drie-en-
vgftig jarigen leeftgd in zijn eerbiedwaardig
graf werd neergelegd. Zijn eerste waagstuk
in de nieuwsbladen-wereld was de oprichting
van een klein, maar nuttig orgaan, Bulletin
Pêdagogique geheeten; het doel hiervan was
om de opyoediug en aanstelling van echte j
Katholieke onderwijzers te bevorderen. Dit
was toenmaals esne zeer dringende bs-
ik niet God to beleedigen, noch schade te doen
aan mjj zelve; het kwam mjj voor dat mij deze
gedachte door Esther uit den hemel werd toe
gezonden. Zjj verscheen mjj omringd van alle
zegeningen, ik ontving haar als eene bode van
vrede en in mijne dwaze en verderft lij ke dwaÜDg,
g loofde ik niet, dat tene eenvoudige tegen-
siand alle3 in duigen kon slaan, de beste opge
zette plannen, die planoen van verzoening en
goluk, waarin mjjne ziel geheel opging. En welken
tegenstand heb ik ontmoet, mijn God! Gij weet
het, ik heb gedoold door mjj over te geven aan
eene gevaarlijke genegenheid, maar ik ben gf straft
geworden, toen ik vernam, hoe onverschillig ik
was aan hem, dien ik beminde. Ik had een roman
gemaakt Max heeft zich opgedragen de laatste
bladzijde blank te laten. Droeve dwaasheid!
wat al dagen, wat al stille ureo van dea nacht
doorgebracht met mijne overpeinzingen, om die
tot waarheid te brengen. Wat deed ik in dien
tjjd voor het werkelijke leven en zijne plichten?
helaas in welke vergetelheid, in welken slaap, in
welk vreemd land, was ik maandeu lang, waar
was ik? Niet daar waar mijn lichaam bestond,
maar waar mjjne droomen het medevoerden. Welk
leed heb ik mjj zelve gedaan, en waarom? Zoo
hjj slechts had gewild. Zoo hjj voor mij de aan
trekkingskracht had ondervonden, die mjj naar
hem dreef, zouden wjj het eens zijn geworden
met elkander. Oom Horace, wien eene toenade
ring veel waard is, zoa ons bij elkaar hebben
gebracht, hjj zou de mosielijkheden hebben weg
geruimd. Ik had in mjj zelvo de kracht gevonden
om dsn wil mijner grootmoeder te breken, wjj
zouden gelukkig geweest zjjn. Waarom word ik
niet door hem bemind?De broeder van
Marie had me lief ik kon dus niet mis-
hoefte, want vele onderwijzers der Zwitser
sche jeugd waren den godsdienst óf vgandig
of onverschillig. Om zgne iuzichten des te
beter tot daad te brengen, hielp hg de Frei-
burgsche opvoedings-vereeniging in het leven
roepen. Vervolgens stichtte hij de Swiss
Catholic Review en de Friend of the People)
en in 1871 richtte hjj een dagblad op, dat
voor een jaar geleden nog de eenige dagelijks
verschijnende Katholieke courant was: La
Liberté. Eveneens ondersteunde hij de gods
dienstige beweging van den Duitsch-spre-
kenden Zwitser, en voor dit doeleinde richtte
hg het Vaterland op. Gedurende al dien tjjd
arbeidde hij ook voortdurend op andere ter
reinen van het publieke leven. De machtige
stoot, dien hg aau de Pius-Verein in het
kanton Freiburg gaf, bezorgde aan die ver-
eeniging eene uitbreiding, eene populariteit
en een invloed, zooals zg iu geeu andere
streek van Zwitserland verwierf. Hg riep
groote vergaderingen van Katholiekeu in
verschillende gedeelten van het land bijeen,
opdat zij te zaaien zoudea kunnen onder
handelen en beraadslagen en bidden voor
het welzgn van Kerk en Vaderland. Aldus
zond hg een moreel-electrischeu stroom door
het Katholieke Zwitserland. Eveneens was
Schoderet de oprichter van de groote
pelgrimstochten van Freiburg's Katnoliekeu
naar Einsiedeln. Voor de eerste maal zag
de Zwitser met verbazing lange rijen van
golvruchtige mannen en vrouwen het land
doorkruisen met den rozenkrans in de hand
en onder het zingen van Katholieke loflie
deren. Zjja voorbeeld is in dit opzicht in
andere gedeeldea van Zwitserland gevolgd;
in een woord, overal waar zjjo invloed
en de invloed van zgne geschriften zich
uitbreidden, werden de Katholieken eene
georganiseerde eu krachtdadige macht. Het
is niet noodig bier op te sommen, wat hjj
in 't bijzonder als Katholiek priester gedaan
heeft; het zjj alleen vermeld, dat bij talrijke
vereenigingen heeft opgericht, de jeugdige
werklieden te zamen geroepen heeft in ge
nootschappen; dat hij eene vereeniging schiep
voor de ontwikkeling en aansporing der
gewijde muziek, dat hjj een nienw Dveu gaf
aan de godsdienstige vereenigingen, welke
reeds bestonden; en last, but not least
dat hjj goed was voor den arme. De hoofd-
bewoegreden van zgne pogingen door
middel van de pers om in het belang vau
Kerk eu Staat werkzaam te zij i,waszjjn
streven.
Om aan te toonen welk een levende kracht
hij geweest is, behoeven wij niet te wjjzen
op den onmetelijken toevloed bjj zgne be
hagen! Mjj'n God! Heb medelijden met mij,
geef een anderen loop aan mjjne gedachten! leidt
haar tot u: Ja het zal goed zjjn diep na te den
ken, mjj de strenge waarheden voor te houden
omdat zij troostende waarheden met zich mede
brengen, de dood, die leidt Daar den hemel, het
kruis dat heil bevat en die hemelsche liefde, die
alleen het menscheljjk hart moist regeeren?
//Vier dagen laterIk heb alles in het werk
gesteld om mjj geheel aan God te wjjdeu, tn sinds
langen tijd heb ik geen rustiger dagen meer gekend,
dau die ornstige dagen gegeven ter overweging on
meditatie der vier uitersten. Alles zal eens eiu-
digen, en dan, zoodra wjj zijn aangeland op den
eeuwigen oever, zullen wjj ous verwonderen, dat
wij zoo bedroefd waren of zoo verheugd over zoo
weinig en dan zullen wij spjjt hebben het, leven
niet b;ter le hebben besteed. Hoezeer heb ik het
mjjne nÏ6t verspild, en zoo ik heden op ditzelfde
uur er rekenschap van moest doen, dan zou ik
zjjn als de ontrouwe rentmeester, als de dwaze
maagd, als de dienaar die de naderende komst zjj as
meesters vergeet.
//Zoo ik eens ken terugkeeren tot de dagen mjjner
eerste Communie! ik was toen zoo eenvoudig, zoo
vurig, en zoo vervuld van groote begeerten voor
den dienst van God! Niets verwouderde mjj, noch
de boetvaardigheid der kluizenaars, noch de ofi-rs
der strengste en meest toegewijde religieuzen.
Hoe zjjn deze geuren der ziel zoo spoedig vervlo
gen? De dood van Esther, waardoor ik alleen bleef
en zonder gids,die verschrikkelijke zaak met hettes-
tament, de bitterheid, waarmede mjjn hart vervuld
werdtegen grootmoeder.en eindeljjk dat ongelukkig
gevoel, dat ik groot voelde worden in mjjn hart,
dat zjjn de nevelen en wolken die opgetrokken zjjn
usschon den hemel en mjj.
grafenis, niet te wjjzen op het feit dat de
Conseil d'Etat officieel bij de lijkplechtigheid
vertegenwoordigd was; niet te wjjzen op het
koor van deelnemenden rouw door de Ka
tholieke Pers van Zwitserland en Frankrjjk.
Mésr kannen we misschien leeren, als we
vernemen hoe hjj beschouwd werd door de
vjjanden, die hij verslagen had. De anti
christelijke of liberale Gazette de Lauzanne
schrjjft over hem als «ie ziel van die nltra-
mootaansche politiek, welke het kanton
Freiburg gebogen heeft ooder een jak,
waaraan zjj zich met verwonderljjke gela
tenheid onderwerpt.» Voorwaar, 't is
wel verbazingwekkend, dat het Katholieke
kanton van Freiburg zich geestdriftig rer-
eenigt onder de leiding van een eenvoudigen
priester, wiens grootste aanbeveling a's
standaarddrager was dat hg vervuld was van
jjver. Het gevolg van die onderwerping aan
het «jak» van dien priester is, dat de Zwit
sersche Katholieken nu zooveel bezitten als
het gezag van hun eigeu wetten en van Zwit
sersche instellingen, waartoe hun aantal
hun ook het recht g6eft.
Men mag nu zeggen, dat de nieuwsbladen,
door kauunnik Schoderet opgericht,
slechts zeer luttele uitgaven zjjn iu verge
lijking met de ontzagljjk groote bladeD, voor
Katholieke i bestemd, in andere landen;
't is waar, geen enkele van die bladen beslaat
meer dan een vierde gedeelte van den om
vang van de Catholic Times. Maar wanneer
men in aanmerking neemt dat Freiburg een
betrekkelijk kleine streek is in een klein
kanton,en dat het geheel gelegen is in een der
kleinste landen van Europa, dan is het twij
felachtig of de Zwitsersche Katholieken
raar evenredigheid niet meer volvoerd heb
ben, dan eenig volk aan dezen of aan genen
kant van den Atlantlschen Oceaan.
Op het titelblad van elk nammer van zijn
La Liberté plaatste kauunnik Schoderet
de zinspreuk van Pius IX en die zin
spreuk prijkt daarop nog steeds *De Pers
is een vroom werk van het hoogste belang
O ver de jongste, jegens Rusland zoo vriend
schappelijke redevoering van den Oosten-
rjjksch-Hongaarschen Minister K a 1 n o ky,
laat de National Zeitungdie dikwijls tot
politieke uitingen van hoogerhand gebezigd
wordt, zich heden zeer wrevelig uit. Voor
zeker, meent zjj, kunnen wantrouwige ge
moederen zich eenigermate gerustgesteld
Toen is de kilheid gekomen met de onverschil
ligheid, de afkeer van het gebed, de vrees voor
God, die niet de kinderljjke vrees meer is; alle
ellende, al de zwakheden, al de jjdele wecschen
zjjn toen opgekomen, zij h bben de deur die de
christelijke waakzaamheid niet bezette, open ge
vonden en de booze toorn, evenals de gevaarlijke
genegenheden zijn in mjjne ziel binnengedrongen...
Maar God heeft medeljjden met mjj gehad, Hij
heeft mjj leed en vernedering doen verduren, Hjj
heeft mjj aan Zjjne voeten teruggevoerd zacht en
zonder moeite. Ik voel, dat Hij is het eenige, waar
achtige Goed en dat beminnen buiten Hem, buiten
Zjjn wil zich vrjjwillig werjen is tusschen distels en
en doorn n
„Drie dagen later. Vaarwel de drogbeelden!
vaarwel de droomen,vaarwel de romans! God, Dien
ik dezen morgen heb ontvangen wil daden en
geen vluchtige gedachten en zwakke wilsuitingen;
ik heb het vaste voornemen gemaakt meer
liefde voor mjjne grootmoeder te betoonen en
hasr onderworpen en aangenaam te geljjk te zjjn;
van geduldig en zachtmoedig te zijn j*gens mjjne
jongere zuster,op wie ik mjjn treurig of geprikkeld
humeur wel eens koelde. Ik beloof mjj te bemoeien
met de armen die Esther lief had, en die ik links
heb laten liggen, en mjj zelf weer te herstellen,
voor mjjn toekomstig lot, zonder terog te keeren
tot vro gere gedachten, noch tot vroegere plannen,
waardoor ik in ijdelheden zou vervallen. Het
gel k is niet het noodzakelijk element van ons
leveD; de oprechte tori van het goede, het geroste
geweten, de hoop op God moeten voldoende zjjn,
voor hen die de eeuwigheid voor oogen houden."
{Wordt vervolgd.)
