NIEUWE
No. 2014
Zondag 30 Jnll 1893.
18de Jaargang.
Bisschoppelijk Museum te
Haarlem.
De Kieswet in de Kamer.
feuilleton.
Een familie-tafereel.
j. j. grIaf,
A. M. C. VAN COOTH,
iiRLEMSOHE C01TB4IT.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de ovorige plaatsen in Nederland fr. p. p. a 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
B TT R E A tl: St. Janstraat Haarlem.
nfigBspjST:
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsrnimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentie n worden uiterljjk M a a n d a g-, Woensd ag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever, W. KüPPEKS.
Wij vestigen de aandacht van onze lezers
op de in dit nummer geplaatste advertentie,
daarin de opening wordt aangekondigd van
het Bisschoppelijk Museum te Haarlemvoor
heen in de Kruisstraat, thans naar de St.
Jansstraat No. 79 verplaatst.
Het edel streven der Commissie van het
Bisschoppelijk Museum op prijs stellende, en
ter meerdere bekendmaking dezer in het
helang van kerkelijke oudheid, kunst en ge
schiedenis, hoogst nuttige instelling, rneenen
Wij wel te doen, door aan onze lezers, den
inbond eener door genoemde Commissie
verspreide circulaire hier te laten volgen;
M.
«Het mag bpa gewaagd worden ge
noemd, in de hoogst gewichtige en ernstige
dagen die wij beleven, nog voor iets anders
belangstelling te vragen dan voor de maat
schappelijke behoeften en nooden, die bjj
Kerk en Staat dagelijks meer en meer om
hulp en voorziening plegen aan te dringen.
Toch meenen de ondergeteekenden hunne
Aarzeling te moeten overwinnen, wjjl thans
Wel een ander, maar niettemin ontwijfel
baar katholiek belang zich op eene even
onverwachte als bjjzondere wijze gelden
'aat: de eer namelijk van onze Haarlemsche
Kerk, wat betreft nare kerkelgke Oudheid,
Kunst en Geschiedenis.
Dat ons Bisdom zjjn Museum heeft te
Haarlem, k vam UE., zoo rekenen wij, reeds
vóór lang ter oore; dat het, door velerlei
hooge en verblijdende belangstelling reeds
tot zekere belangrijkheid gekomen is, mag,
durven wg vertrouwen, ook reeds genoeg
bekend worden geacht. Intosscheu zjja de
Voorwerpen aldaar meer geborgen, dan wel
tentoongesteld. Ieder Uwer, die ons de eer
Van een bezoek aandeed, zal de bevinding
gemaakt hebben, dat het zeütil kamers van
bet Museum voor menig geschilderd doek
°f paneel slechts eene al te bekrompene of
te duistere plaats aanbood, en dat ook vele
Andere voorwerpen het gunstig licht moesten
Ontberen, zoodat ze noch naar waarde ge
schat noch met vrucht bestudeerd konden
Worden. Dat alles is reeds sinds jaren door
kunstenaars en mannen van wetenschap
batreurd.
Thans echter heeft zich eene éénige ge
legenheid voorgedaan. Onze Commissie heeft
Oameljjk te Haarlem een gebouw kunnen
Aankoopen, dat onder alle opzichten uit
stekend voor Museum geschikt ishet heeft
*Uitne en goed veTflichte lokalenhet is ge-
3. Vervolg.)
De deur werd weer even zacht gesloten, eu
juffrouw Podginds kreeg van haar dochtertje, als
resultaat harer expeditie uit de huiskamer naar
bet kantoor, ten antwoord dat er niets gebeurd was.
Wie is er bjj pa? Heinrich.
Jufttouw Podginds zocht nog een oogenbük in
bare verbeelding naar hetgeen er gebeurd kon
tjjn; maar de verbeeldingskracht van juffrouw
■Podginds was niet bijzonder ontwikkeld, en de
belaugstelling in hetgeen haren eebtgenooten over
kwam was ook niet zoo groot, om er zich zwaar
Cm te bekommeren. Zij zette dus hare overpein
singen, rustig voort, en dacht aan de gebroken
'uiten niet meer.
Ook Dalberg was ze spoedig vergeten.Zgn aanval
v«U drift was gewekenen hij vond zichzelven
öen dwaas, dat hjj nu voor goed de kans had
Verspeeld, om ooit een getuigschrift te bekomen
den patroon, wiens zaken hjj bijna vijf jaren
'eng bestuurd had. Eu zoo men informatie naar
betn nam, zou die zeker na het voorgevallene niet
kunstiger luiden. Toch moest bi) een btstaao
bebbeu bovendien had hij eene oude moeder te
0nderhouden, waardoor hij belet werd dat bestaan
cveral en in alles te zoeken, waar hij het zou
kunnen vinden. Nu reedB had hij vaak trachten
krjjgen langs wegen, die hij niet zou durven
cdjjdeu, en alleea aan zijne bekwaamheid en ge-
openheid had hij het te danken, dat drie jaren
zijne handelingen niet ontdekt waren. En
°°k thans was slechts het toeval schuld, dat een
legen in de St. Jansstraaf, halverwege de
tegenwoordige en de voormalige kathedrale
kerkenhet heeft daarenboven de bijzondere,
historische beteekenis, dat het in den ka
tholieken tjjd door den laatsten Bis
schop van Haarlem zeiven bewoond is ge
worden.
Hoe schoon en eenig de gelegenheid ook
was, zou toch onze Commissie niet aan
pogmgen gedacht hebben om dat pand aan
te koopen, waaneer niet een belangstellend
vriend en bevorderaar van onze kerkelijke
kunst een belangrijke som voor den aan
koop beschikbaar had gesteld. Onier Gods
zegen is het mogen gelukken, deze som
door de edelmoedige toezeggingen van an
deren nagenoeg te verdubbelen, en alzoo is
er thans van de geheele koopsom f 17,000)
reeds iets meer dan de helft beschikbaar.
Zulk een aanvankelijk welslagen heeft
ons de overtuiging gegeven, dat er gewis
onder de gegoede katholieken van ons Bis
dom, geastelgken en leeken, nog meerderen
zullen gevonden worden, die niet minder dan
de eersten bereid zjjn om zich de belangen
onzer kerkelijke Oudheid, Kunst en Geschie
denis aan te trekken.
En zoo komen wjj dan tot UE. en vragen
beseheideljjk maar met vertrouwen: wil ons
nu helpen, opdat ook de kleinste helft der
som bjjeenfeome; sta ons bjj, opdat wjj een
waardig Museumgebouw stichten en de Ver
zameling tot hoogeren bloei brengen mogen.
Daartoe bieden wij UE. bjjgaaud Inschrjj-
vingsbiijet aan, ter invulling hetzij van eene
gift in eens hetzij van een ejaarlijksche bijdrage.
Wjj stellen ous voor, in het Museum eene
eerelijst te doen prjjkeD, waarop wij de
namen van heu, die eene jaarljjksche bjj-
drage van minstens f 25 of eene gift van
minstens f 100 zullen afzonderen, dankbaar
vermelden zullen als van bijzondere weldoe
ners, terwjji wjj hen, die eene som van min
stens f 500 zullen hebben bijgedragen eene
plaats daarop zollen geven onder de Stichters
van het Museum.
Indien wij hier nog vele woorden zouden
gebruiken tot opwekking of overreding, zou
den wjj meenen onrecht te doen aan Uwe
bekende gevoelens van kinderlijke piëteit
jegens onze Moeder de H. Kerk, die zoo
terecht najjverig mag zjjn op haren glorie-
titel van bevorderaarster van kunst en we
tenschap, en d e er vooral in ons vaderland
najjverig op wezen moet, wgl zij zoo menig
maal in dit opzicht miskenning en minach
ting heeft te verdragen.
Laat het ons liever vergund zjju, UE.
opmerkzaam te makeu op eeue omstandig
heid, die, naar wjj vertrouwen, met een ge-
der kisten, voor hem besieood, zjjn patroon in
handen was gevallen.
Terwijl bij het noodlot verwen6cUe,dat plotseling
een einde had gemaakt aan zjjne ongeoorloofde
speculatiën, die juist eeuige welvaart ia zjjne kleine
woning begonnen te verspreiden, dwaalde hij de
al stiller en stiller wordende stad door, en sloeg
eindelijk een dier zjjstegen in, die het midden
vormen tussehen de bedrijvige handelswijken en
de armenwijken bjj uitnemendheid.
Ook daar stond een manufactuurwinkel waar
van de eigenaar eene firma vertegenwoordigde,
die bjj de grootvaders van het thans levende ge
slacht reeds bekend was. Eene respectable firma,
maar respectabeler op papier, dan wanneer men in
dien afgelegen hoek den somberen, lagen winkel
zag met zjjne ouderwetsche inrichting. Broekmau
was zelf bezig zjjne lniken te sluiten, en in het
twijfelachtige licht eener half neergedraaide gaspit
scheen die lange magere gedaante, met bare grijze
jas en pet, roode pantoffels ea paarsche polsmofje»,
eer tot de vorige, dan tot deze eeuw te behooreo.
Toch was Broekman nog in den bloei des le
vens,voor zoover men het woord bloei mag bezigen
van den schralen, bleeken man, die dag aan dag
op zijne pantoffels ia dien donkeren winkel klanten
afwachtte, welke slechts, als droppels uit den
schoorsteen eener stoomboot,nu en dan daar werden
opgevangen, en wier besteedde penningen even
snel verdwenen als die droppelen verdampen. Het
was de bloei eens heesters op de kale heide,
welks taaie vezelen onwrikbaar vastgeworteld zijn
in den grond, die voor elk ander gewas vrucht
baarheid mist. Ieder ander zou sinds lang de
vau ouds bekende firma J. Broekman en Zoon
voel van wars blijdschap door U zal ver
nomen wordeD.
Kort vóór dat de gelegenheid tot dezen
koop zich aanbood, had onze Commissie
juist eene zeer bjjzondere aanwinst gedaan
voor de Verzameling. Ons was bericht, dat
er te Radinghem, een dorp Dabjj de stad
Rjjssel (Lille) in Frankrjjk, een portret was
aangetroffen van den laatsten Bisschop, die
vóór de Hervorming Haarlems Bisdom be
stuurd heefi: Godfried van Mierlo, f 1587.
Wjj hebben het doek aangekocht; en zoo
hebben wij thans het geluk den Bisschop,
ia afbeeldsel, weer met eere terug te voeren
in het eigen huis, waaruit hij drie eeuwen
geleden voor het geweld der beeldstormers
heeft moeten wegvluchten. Is dit niet, om
slechts eau bescheiden woord te gebruiken,
eene ware voldoening voor het katholiek
gemoed? En kon er nu iu gansch Haarlem
wel een pand gevoadeu worden, dat beter
of eigenaardiger geschikt was om Museum
te zjju voor Haarlems' kerheljjke Oudheid,
Kunst eu Geschiedenis?
Laat ons ten slotte het vertrouwen mogen
uitspreken, dat door Uwe inschrjjviug eene
welverdiende hulde en erkenning zal ge
bracht worden aan de edelaardige mildheid
van diegenen die, geljjk boven vermeld is,
zoo vaardig bereid zjjn geweest om de eerste
hulp te bieden.
Met alle hoogachting
UE. zeer dw. dienaren.
De Commissie van het
Bisschoppelijk Museum te Haarlem
Pastoor teOnderkerk a/d Amstel,
Voorzitter.
J. A. DE RIJK,
Professor to Hageveld,
Vice- Voorzitter.
W. F. ROOZEN,
Pastoor ta Oestgeest,
In hetPinsgesticht teAmsterdam,
Secretaris.
P. A. VAN DEN BOSCH,
Rector te Haarlem,
Penningmeester.
Zij, die giften of jaarljjksche bjj-
dragen willen schenken aan het Bisschop
pelijk Museum te Haarlem, kunnen die
opzenden of overhandigen aan een van de
leden der Commissie boven vermeld. Bjj
voorkeur echter belast zich de Penning
meester, thans de Weleerw. Heer F. J. A. M.
W i e r d e 1 s, Kleine Houtstraat No. 51a
te Haarlem, met het in outvangst nemen
er vau.
aau den meestbiedende verkocht of geliquideerd
hebben; Broekmau hield haar in stand en vorüeeldde
zich neen, de wereld der illusiëu is niet enkel
outsloten voor de dichtarljjke naturen en ver
beelde zich nog, dat zijne stadgeuooten haar nog
altijd boven aan de rij stelden. Zjj kwamen er wel
niet koopan, maar zgue coufraters intrigeerden
dan ook op allerlei wijzen. Hij was wel duurder
maar zjjn goed was dan ook mear soliedede
huizen, waar vau hij het ontving, hadden al een
halve eeuw en langer bestaan. Zjjn winkel was
wel miuder prachtig, maar waren hut niet de
koopers, dia de pacht moesten betalen Hij had
wel geen bedienden; maar wie zorgt beter voor
eene zaak dan de eigenaar zeli? Zoo met zich
zeiven redeneerende, had Jan Broekman in eigen
oogen altijd geljjk tegenover anderen, maar in net
oog van andaren meestal ongeljjk.
Aan het eind van den winkel, vier trappen
hoog, ziet men de glazen deuren der woonkamer,
die met zorg tcssctten de plaatsjes en keukens,
ook der buren, is uitgespaard. Het is er over dag
zeer donker; maar dat merkt men 's avonds niet,
en Broekman vindt haar het gezelligste plekje
ter wereld. Als de kinderen naar bed zjjn, zet
zjjne vronw de lamp op het bureau, waaraan het
hoofd der firma zijne boeken houdt, en neemt
zelve zoodanig plaats, dat zjj den geheelen winkel
overzien kan. Ia vroeger jaren hielp zij zelve
wel; maar met het grooter worden van het gezin
gaat het slecht. Zjj kan nu niets meer doen, dan
haar man door //kjjken« helpen, en ook thans,
terwijl hij op straat de jjzeren bouten voor de
luiken brengt, ziet men, door de staatsiegordijnen
van de deur der woonkamer, de silhouet van juf-
't Was wel te denken, dat de Tweede
Kamer aan het einde der week met de be
handeling van de Kieswet geen stap verder
zou zjjn gekomen dan zij het was bjj den
aanvang.
Lange redevoeringen zijn er uitgesproken,
en oogenschjjnljjk zeer gewichtige verkla
ringen werden gedaan, doch in den grond
der zaak heeft men niets nieuws vernomen.
Zoowel de voorstanders als de tegenstanders
der Kieswet-T a k hebben zich uitgeput in
argumenten en hebben getracht om de zaak
uit een nieuw gezichtspunt te beschouwen,
maar zooals van zelf spreekt, zjjn zij daarin
niet al te gosd geslaagd. Het onderwerp was
reeds uitgeput, voor de algemeene beraad
slagingen een aanvang namen.
Daar komt nog bjj, dat het schijnt alsof
de bezwaren, welke ook van de zjjde der li
beralen waren aangevoerd en die volgens
bedoelde liberale leden uit den weg konden
worden geruimd, wanneer de minister Tak
zich tot eenige concessiën geneigd toonde,
op den Minister zeer weinig indruk zullen
maken.
Indien de Minister zich ten minste houdt
aan hetgeen bij in zijn Memorie van Ant
woord heeft gezegd, en indien de geruchten
welke in omloop zijn waarheid bevatten,
dan wil de Minister volstrekt niet weten van
eenig ingrijpend amendement in zjjn wets-
voordracht.
Men heeft in de Kamer reeds op velerlei
wjjze getracht den Minister te vermurwen
door te wjjzen op concessiën, die de minis
ter Tak bjj vroegere gelegenheden heeft
gedaan en op de verdeeldheid, die noodza-
keljjk in de liberale partjj zal ontstaan, wan
neer de Minister aan zjjn oorspronkeljjk
voorstel bljjft vasthouden, maar het schjjnt,
dat dit alles te vergeefs zal wezen. De Mi
nister wil staan of vallen met zijn ontwerp
en tot zjjn eer moet dan ook worden gezegd,
dat bjj van geen schipperen in deze quaestie
wil weten.
Als wjj zegge j: tot zjju eer, dan moeten
wjj daarbjj voegen, dat het in ons oog
echter een treurige eer is om te blij ven
vasthouden aan eeüe meening, die door zeer
veleu in ons vaderland wordt afgekeurd.
De minister Tak schjjnt daaromtrent zjjn
kieswet-ontwerp en de gevolgen er van voor
ons vaderland volbloed optimist te wezen.
Hjj deinst voor niets terag en spiegelt er
zich ongetwjjffcid gouden bergen van voor.
Nu, wat ons betreft, wjj vinden dat niet
kwaad, omdat men daardoor zooveel te ge-
makkeljjker weet wat men aan hem heeft.
frouw Broekman, die toeziet dat niemand binnen
sluipt. Dit uoemen Broekman en zijne vrouw
//zamen sluiten,// eu dia gewichtige werkzaamheid
wordt nooit verzuimd.Erzijn slechts zaven perioden
in hun echtelijk leven geweest, waariü de mede
werking aan anderen, bij voorkeur aan de baker,
werd toevertrouwd. Jaffrouw Broekman zou zoo
gaarne meer doen voor haar man,maarzoo zeven!
Nog niet gesloten, mijnheer Broekman? klonk
de stem van Dalberg. Het is wat laat geworden
met den Zaterdag, antwoordde Broekman vrien
delijk, ook tegen hen, van wian hg niet hield, en
daaronder behoorde het geheele personeel in de
zaak van zjjn confrater en schoonbroeder, deze
zelf niet uitgezonderd. Ja, de Zaterdag is een
drukke dag.
Broekman knikte toestemmend; dan werd altijd
de winkel gadaaD; en voor het slaan vaa negenen
ton de meid toch niet beginnen.
U zult het altijd nog al druk hebben, zoo
alleen?
Ja, mijnheer, Dalberg? maar of daarom mijne
zaken er slechter door gaaD, wil ik niet zeggen.
Geen boodschap beter dan die ja zelf doet, zooals
mjjn vader altjjd zeide. Mijn zwager Podginds
denkt er anders over, maar het eindje zal den
last dragen Ik zeg het natunrljjk niet van
u, liet Broekman terstond volgen; want hg her
innerde zich bij tjjds, dat ook Dalberg bediende
was bij PodgindsNeen, neen, u hebt gelijk,
mjjnheerlMaar als men op zekerenleeftijdkomt.zoo
als ik,ziet men het beter in,hoe jonge bedienden de
zaken van hun patroon benadeelen, ook zonder het
zelf te wetsn. Enfin ik ben er nn het slachtoffer van!
Wordt vervolgd.)
