NIEUWE
No 2016
Vrijdag 4 Angnstns 1893
18de Jaargang.
Het Socialisme en het Kind.
BUITENLAMP.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 8 maanden voor Haarlemt 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,08
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BUBEAÏÏ: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels .30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensd ag-
en Vrflda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever, W. KüPPEBS.
Daar bestaat in het huiselpk leven iets,
waarop de echtgenooten, indien zjj door God
er mede gezegend zjjn, steeds het oog moe
ten houden, zjj mogen niets verzuimen om
het kind aan hunne hoede toevertrouwd eene
goede opvoeding te geven.
De wederzjjdsche liefde, welke tusschen
de echtgenooten moet bestaan, neemt in
de kinderen been en vleesih aan.
Baiden, vader en moeder, kunnen met
recht, en waarheid zeggendat is bloed van
mjjn bloed, leven van mijn leven.
Door het kind gevoelt de man zich vader,
en, indien wjj ons zoo mogen uitdrukken,
meer mensch, meer lid der maatschappij
dan vroeger, tcmn hjj slechts als persoonljjk
wezen deel uitmaakte van de menschheid.
Door het kind ook krjjgt hg meer besef
van den ernst d6s levens, een ernst, welke
nochtans eene gepaste opgeruimdheid van
geest en gemoed niet uitsluit, integendeel,
de vreugde des levens verhoogt, het huiselijk
geluk vermeerdert.
Het kind spoort den vader aan tot stipte
plichtsbetrachting, tot noesten vlijt in het
behartigen zjjner zaken, tot omzichtigheid
in spreken en haudeien.
Het kind is een nieuwe band, die hem
met zjjne gade in liefde vereenigd en^zoo
innig hecht aan huis en haard, dat hjj er
toe bereid wordt gevonden, met de liefste
gewoonten van zgn jonggezellen-leven voor
goed te breken.
Koitomdoor het kind stjjgt de man in
waarde voor Gud, voor de menschen en voor
zich-zelve.
Wat zallen wg zeggen van de betrekking,
welke er ontstaat tusschen de moeder en
dat wezen, dat deel van haar-zelve, waarin
zjj zich en haren echtvrieud terugvindt en
als het ware ten eenenmale opgaat?
Wat eene verandering brengt de geboorte
van een kind niet te weeg in haar leven!
Aanhoudend roept in haar binnenste eene
stem haar toe: Vrouw, gij zjjt moederAan
n beeft God de verpleging opgedragen van
een onsterfelijk, innig geliefd wezen, naar
Zjjn evenbeeld geschapen.
Als bjj tooverslag is die anders wellicht
min ernstige, die tot dusver behaagzieke
'FEUILLETON.
Een familie-tafereel.
5. (Vervolg.)
Da heeran Podginds en Broekman waren zwa
gers; de eerste had de eenige zuster van laatstge
noemde gehuwd, en aanvankelijk zelf waren er
sporen van eenigen omgang tusschen de beide
manufacturers te ontdekken geweest; naarmate
de zaak van Podginds een hooger vlucht had
genomen en die van Broekman meer en meer
achteruitging, waren ook de minachting van de
eene, jaloezie van de andere zijde gestegen, en
nu zagen de zwagers elkander bjjna nooit dan
in de woning van den ouden heer Broekman,
waar zij zelden met elkander spraken,^ of, waren
zjj er toe gedwongen liever het wter dan de
manufacturen tot onderwerp namen. Lij elkear
kwamen zjj nooit dan bjj zeer gewichtige gele
genheden, geboorten of sterfgevallen. Toen kon
de wereld niet zeggen, dat zij gebrouilleerd wa
ren, ofschoon bij beiden op den bodem des harten
de wenscli school, liever geslagen vijanden o
volkomen vreemdelingen voor elkaar te zijn, dan
tegenover elkander te staan in die gedwongen
positie, die te weinig vjjandig was om te verzoenen
en te weinig vriendschappelijk om voor goed te
brouilleeren.
Terwijl Broekman op weg was naar zijq zwager
en nadacht over hetgeen hij hem zeggen zou,
was ook dezen door den loop zijner gedachten
n8ar den ouderwetschen winkel en diens eigenaar
gevoerd. Zijne bedienden, waren vertrokken: ook
Heinrich was, volgens zijne gewone verdeeling van
den Zaterdag en Zondag, waardoor baiden ineen
smolten, nog eens «even uitgegaan," en de patroon
zat alleen in het erge kantoortje, dat zich aan
het einde van den winkel bevond, en door welks
stukgestooten ruiten hjj juist het uitzicht had
op de dubbele glazen deuren daar tegenover. Zg
waren thans geheel opengezet: juffrouw Podginds
vrouw herschapen in een geheel ander
mensch, die geen levensdoel meer voor de
oogen heeft dan het welzijn van den lieve
ling. Zij acht zich nog alleen gelukkig in
het bjjzjjn van haar kind; niet dan ge
dwongen verlaat zjj de wieg en de woning,
die voor haar een heiligdom is geworden.
Daar immers ligt de schat haars harten,
het voorwerp barer liefdevolle zorgentoa-
wjjding, daar ligt haar vreugde en trots
terneer gevljjd. Men spreke haar van niets
anders meerhaar kind is het middenpunt
van de gedachte haars geestes, van de ver
langens harer ziel. Al hetgeen haar om
geeft, neemt voor haar andere verhoudingen
aan: wat haar weleer verdroot of zwaar
viel, scbgnt haar nu gemakkelijk toe. Yoor
het welzgn van haar kind is zij tot de held
haftigste opofferingen in staat, en die dui
zend kleine zorgen, welke zg tot dasverre
hare aandacht onwaardig achtte, beschouwt
zg nu als zaken van het hoogste gewicht,
omdat zg strekken tot het groote doel haars
levens: de welvaart van haar kind.
Op zekeren dag waren ten huize van eene
achtenswaardige vrouw,in het oude heidonsche
Rome eenige voorname dames vergaderd,
zoo'u«theevisietje»van dien tjjd.Wat bjj der-
geljjke plechtige gelegenheid in zulk ge
zelschap niet kan uitbljjven, geschiedde: het
gesprek kwam terecht op de «mode,» elk
harer gewaagde met onverholen zelfbehagen
van de edelgesteenten, armbanden en andere
kleiuoodiëo, welke zjj het voorrecht had te
bezitten.
Alleen de vriendeljjke gastvrouw zweeg.
«Lieve mevrouwvroeg een der dames van
het gezelschap waar zijn dan nwe schat
ten t
De aangesprokene verzocht de gasten,
haar te volgen. Zjj opende de deur der kin
derkamer, wees met moederljjken trots op
een tweetal bloeiende knapen, hare beide
zoons, en zeide: «ziet daar mjjne juweelen,
mjjne sieraden, mjjue schatten!»
Die waardige edelvrouw was de moeder
der beide Gracchussen, met eere bekend in
de geschiedenis van hun vaderland.
Het kind is inderdaad een kostbaar klei
nood, dat door eene goede opvoeding in
gond wordt gevat.
Donose Cortes noemt het kind zoo
hield van luchtverve schiug, na den gauschen dag
opgesloten te hebben gezeten in die bionenkamer,
die naast den winkel gelegen was. Zjj zat daar
aan de ronde tafel met hare twee dochtertjes,
die, terwjjl mama hare stichtelijke overpeinzin
gen voortzette, met haakwerk bezig waren. Hare
blonde kopjes werden verlicht door het heldere
schijnsel der gaspit, dat aan die binnenkamer,
uit het kantoor gezien, ie's van een vijiosn des
huiseljjken levens gaf. Podginds kon er de oogen
niet van afwenden. Toch, gicg hjj er niet heen;
toch liet hjj tusschen die huiskamer en zjjn kan
toortje den somberen afstand, gevormd door den
winkel met zijne toonbanken, stapels manufacturen
en gedrapeerde stoffen. Het was of hjj die kloof
niet kon overschrijden, die hem verwjjderd hield
van zjjne vrouw. Die toonbanken schenen on
overkomelijke sluitboomen: zij werdtn thans hoe
langer hoe hooger en steiler, en de stapels doozen
en de pakken, die er op lageD, maakten er als
't waren rotsen van, die elkander hoe langer hoe
meer naderden. En toen was het of de shawls
en uitgehangen stukkeu vormen aannamen, vor
men van gevleugde reuzen, die zich tusschen
hem en de woonkamer plaatsten, en met hunne
wjjd uitgestrekte armen terugdreven en beletten
aan dien kleinen gezelligen kring deel te nemen.
Hjj zag het bleeks, nog schoone gelaat zjjner
vrouw en de blondgelokte hoofdjes zijner kiu-
derenZjjne vrouw? zjjne kinderen? De
reuzen op hunne rotsen, maakten dien eigendom
tot eene illusie. Neen, het was zijne gade niet,
slecht eene vrouw, die door een maatschappe
lijk verbond zjjne echtgenoote heette,maar wier hart
niet voor hem klopte, aan wie bjj, op zjjn zachtst
genomen, onverschillig was; en die kleine Agathe
en Nelly zjj waren bang voor hem; ze ver
meden hem, waar zo konden. Welk recht had hij
ook op hunne liefde? Hij had zich om hen even -
min bekommerd als om zjjne gade: hjj had slechts
geleefd voor die reuzen op hunne rotsen, die hjj
zelf in het leven had geroepen. En hoe had hjj
schoon, een vat van zegening, nog geheel en
al doorgeurd van den balsem der onschuld
Ook die parel moet door de socialistische
leer van haren luister beroofd, ook die
koning van zjjnsn troon geworpen, ook die
bloem in het slijk vertreden worden.
Wg betoogden het reeds, dat, volgens
de leer van den Dnitschen socialist B e b e 1,
de moeder niet het minte recht heeft op
haar kind. Ieder kind wordt beschouwd als
eene volkome aanwinst voor den Staat, op
wien dan ook de verplichting rust, voor dat
arme wezen te zorgen.
Het recht van de moeder op haar kind
is slechts een doode letter, en zg-zelve voor
haar kroost niets meer dan de vrouw, die
den Staat deze «welkome aanwinst» ver
schafte.
De Staat, zoo zeggeu de socialisten, moet
zorgen voor de opvoeding van het kind. Het
«Communistische manifest» van M a r x en
Engels eischt: de openbare en kostelooze
opvoeding aller kinderen.
Het «Program van Gotha» vordert: de
algemeene en voor allen gelgke volksop
voeding door den Staat.
«Het is eene uitgemaakte zaak schrijft
B e b e 1 dat da kinderen zich het
liefst bevinden te midden van huns gelgken;
zg spelen te zamen, leven te zamen en
voeden zoo eikander op!
Van deze «onderlinge opvoeding» kan
men zich het best een begrip vormen,
wanneer men op een zomer-middag eau
kjjkja neemt in de achterbuurten onzer
steden.
«Onze tegenstanders orakelt Be bel
voort bewereo, dat de ouders geen groo-
ter genoegen smaken dan wanneer zjj hunne
kinderen bij zich hebben en zeiven kannen
onderrichten. In de werkelijkheid echter is
dit geheel anders. Worden de kindaren groot
vervolgt hg dan worden zg geoefend
in alle soorten van geestes en lichaams-
arbeid, in turnzaal en zwembad, op ijsbaan
en kampplaats. Daarbg sluiten zich, ter
afwisseling aan, voettochten, worstdlkam-
pen en lichaamsoefeningen voor beide ge
slachten. Want zg «worden gelijkelijk en
gemeenschappelijk opgevoed,» tot dat hnune
meerderjarigheids-verklaring door den Staat
plaats heeft. Dan weet de maatschappij met
algeheele zekerheid, dat zg slechts degelijk
en alzijdig ontwikkelde leden beeft aange-
ze in het leven geroepenZie, daar kwamen zij
weder voor zijnen geest, die jongelingsjaren van
ouverpoosden arbeid, van onbegrensde spaarzaam
heid- daar zag hjj zjjne kleiue achterkamer weder,
waar' bij slechts den nacht doorbracht, en waar
zeidon eene lamp ontstoken, nooit een haard aan
gelegd werd. Daar zag hjj weder dien somberen
winkel van Broekman, waar hjj met den zoou
en de dochter des huizes zijne dagen achter de
toonbank doorbracht, en des avonds, niet zelden
ook des middags, de gastvrije tafel deelde, totdat
hij als zoon van den huize werd aangenomen,
om zich weinig tjjds later als een «tak// van de
firma te vestigen. Maar de tak had zich weldra
van den stam losgerukt; langzaam en met beleid,
eu trok nu zelf de sappen, die den ouden boom
eenmaal voedden. Broekman on Zoon was eene
vergetsn firma geworden; hare klanten evenwel
hadden den eersten stoot gegeven aan de bloeiende
zaak van Podginds. Daar stond weder de oude
Broekman voor hem, en het klonk hem nog in
de ooren: George, ik heb u het liefste ge
geven, dat ik op aarde had, mjjno eenige doch
ter ik heb u in eene zaak gezet is dit
nu mijn loon?
En toen namen de reuzen op hunne rotsen
eene dreigende houding aan; zj| schenen hem
te naderen en te herhalen: Is dit nu zjjn loon?
Toen werden de rotsen nog steiler en hooger,
en zij drongen zich om hem heneD, en de reu
zen breidden hunne armen uit om hem te ver
pletteren; en eea hunner nam het gelaat aan
van Dalberg, en vroeg: Mjj hebt gij broodeloos
gemaakt en hebt gjj niet hetzelfde gedaaD, ja
meer nog dau ik deed En een ander vroeg
hem met de stem van Agathe: Hebt gjj niet
alles aan mjj te danken? Zoo niet uit liefde,
dan toch uit bevredigde hebzucht,moest gjj mjj niet
geven wat der vrouw toekomt! En zijne kin
deren riepen: Weet gg nog, vader, wat groot
vader u toevoegde, toen hjj het laatst hier was:
Mjjne dochter maakt gjj ongelukkig en mjjne
worven, menschen, wien niets, dat meosche-
lijk en natuurlijk heet, vreemd is, geheel
en al op de hoogte van kan eigen natuur
en eigen wezen.
Gg hebt het gehoord? geachte lezer. Ver
plaatst u nu bij de wieg van uw kiod. Uit
zija schalken blik straalt de onschuld als
een weerglans van meer dan aardschen
luister u toe. Over dit engelachtig wezen
spreekt de socialistische learaar even als een
vetweider over zjjn rundvee, even als de
eigenaar van een beestenspel over een nest
jonge apen, uiet anders!
En dat is dan de leer, die de menschheid
gelukkig moet maken't Is schandeljjk!
België.
Io Antwerpen zullen op de dagen van 12,
13 en 14 Augustus e. k. gedurende de Groote
Kermis, feesten gegeven worden, waarvan
de feestcommissie ons heeft verzacht mel
ding te willen maken.
Prgsvaren voor roei- en zeilbooten op de
Schelde,Paardenloopea en wielrgden,Fakkel
optochten en een Stoet der MaatschappgeD,
ziedaar het beknopt program dat het comité
der feestviering het publiek zal aanbieden.
De aankondiging der feesten zegt verder
dat op 15 en 20 Augustus een Prachtige
Lichtstoet zal uitgaan, zooals de Antwer
penaars alleen er kannen inrichten!
Het electrisch licht, het bengaalsch vnur,
de duizendkleurige lantaarns volgen elkan
der op en strijden om het eigenaardigst;
meer dan vgf en twintig prachtvolle wagens
dingen om het rgkst versierd en om den
besten smaak.
Dit is het feest der oogeD, zegt het co
mité, het feest voor iedereen, want dit
schouwspel evenals de overige der Kermis
is ten volle kosteloos. De Museums zullen
bovendien hunne deuren voor een ieder
open stellen.
De Haven met zjjne bewonderenswaardige
wandelterrassen zal gedurende deze feeste
lijkheden verlicht worden.
De bgzondere Maatschappijen zullen on
vergetelijke feesten geven, waarbg mnziek
en verlichting de somberste geasten opwekt
tot het schoone en ware kanstgevoel.
zaak hebt gij ondermijnd! En toen klonk bet
vaa alle zijdeu en uit alle hoeker: George Pod
ginds, hoe zult gij dat verantwoorden!
Een schellen aan de winkeldeur maakte een
einde aan het visioen; want een droom was het
Diet, maar eene van die mijmeringen, die onzen
geest overmeaatereD, zoodat wjj de kracht niet
bez tten ze af te breken, en die, niettegenstaande
onzen wakenden tosstand, vorm en gedaante aan-
Demen. De schel deed ze verdwijnen en riep
Podginds tot de werkelijkheid terug.
Hij stond op, maar hjj had den moed niet
den winkel door te gaar,; bij durfde die renzen
op hunne rotsen niet voorbjj. Bovendien wie
kon het wezen? A!a het Dalberg eens aras. Maar
't kon ook zijn, dat het zijne zaak gold, en t zou
zjjae schade kunnen wezan, als hjj reeds de stem
zjjner vronw aan de deur, wier vraag wie er
buiten was, hjj thans duideljjk door de gebroken
ruit verstond.
Ikt Broekman, klonk het antwoord.
Het slot werd omgedraaid; maar toen de deur
open ging, was de gaspit in het kantoor uitge-
bluscht en de dear op slot.
Is je man niet t'huis? vroeg Agathe s broer.
Ja... Neen, toch niet; ik dacht dat hjj thuis
was, maar ik zie geen licht. Neen, de deur is
ook gesloten; hij is zeker uitgegaan. Weet ge
dat dan niet van elkaar? vrosg Broekman, met
een in den broeder vergeeflijke onbescheidenheid.
George heeft het altijd druk, t «an zgn, dat
hü cog dezen of genen moest gaan spreken.
Neen, zeg het maar, Agathe, dat Podginds je
aan je lot overlaat, en zelf er zijn pleizisr van
neemi. Podginds houdt niet van uitspanningen,
dat weet ge wel: wij zijn in geen zes jaar uitge
weest samm. Samen? Juist, Agathe.... hernam
Broekman medelijdend. Maar daarvoor kom ik
niet hier. Het is uwe zaak, dat gij u door hem
laat varwaarloozen, en hjj zelf heeft het te veran -
woorden.... Arm kind 1
(Wordt vervolgd.)
H44RLIMHCHK C0UR4IT.
