NIEUWE
Zondag 13 Augnstas 1893
18de Jaargang.
Derede van den minister Tak.
DUTTE NL AND.
No 2020
AB0NNEMENTSPBIJ8
Pei 8 maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
B U B E A TJ": St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NOW AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN.
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensd ag-
en Vrgda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever, W. KÜPPER8.
SV" Wegens den Feestdag van O. L. Vrouwe
Hemelvaart zal de NIEUWE HAARLEM
SCHE COURANT in plaats van Dinsdag,
Woensdag a.s. worden uitgegeven. Het dan vol
gend nummer verschijnt Zaterdag 19 Augustus e k.
Het spreekt van zelf, dat met buitenge
wone belangstelling in dan lande door velen
werd uitgezien naar betgeen de Minister
van Binnenlaodscbe Zaken zou antwoorden
op de verschillende bezwaren, welke bij
het mondeling debat in da Tweede Kamer
waren aangevoerd tegen zjjn voorstel tot
uitbreiding van het Kiesrecht.
In den aanvang van zjjne rede herinnerde
de beer Tak Van Poortvliet er aan,
dat de uitbreiding van het kiesrecht bjj
zjjn optreden reeds was beschouwd als eene
voorwaarde voor bljjvende verbetering en
thans was volgens hem, nu het kiesrecht
eenmaal aan de orde was gesteld, afdoeniug
en van een onafwijsbaren eisch geworden.
Met deze woorden meende de Minister
zeer waarschjjuljjk aan te toonen, dat de
Regeering zoo consequent mogeljjk en dus
getrouw bljjft aan haar vastgesteld pro
gramma.
Wat dit betreft, het zou naar onze mee
ning geene afkeuring hebben verdiend, in
dien de Regeeriug hare dwaling, dat kies-
rechtuitbreidiug eene voorwaarde voor ver
betering zou zjjn, had ingezien en dus het
plan tot herziening der Kieswet had prijs
gegeven. Het is toch meermalen geschied,
dat eene Regeering haar oorspronkelijk
voornemen wjjzigt, indien later blijkt, dat
andere belangen dringender voorziening
eischen dan degenen, welke in den aanvang
door haar op den voorgrond werden ge
plaatst.
Maar meer aanmerking is te maken op
de zienswjjze van den Minister, dat hjj ook
buiten de Kamer krachtigen steun heeft
gevonden voor zjjn ontwerp. Ja, zegt de
Minister, want de tusschentjjdsche verkie
zingen hebben duideljjk geleerd, in welke
richting zich de openbare meeniüg be-
weegt.
Doch dit spreken wjj beslist tegen. De
tnsechentjjdsche verkiezingen, in 'c bijzonder
die voor Beverwjjk, zjjn behalve door het
kiesrecht, door tal van andere overwegin
gen beheerscht, welke laatste de overhand
kregen en waarbjj de vraagvoor of tegen de
kieswet-T a k, vaak geheel werd vergeten.
Uit deze verkiezingen kan, naar wij gelooven
niet de gevolgtrekking worden gemaakt, dat
de meerderheid van onze Natie zon gezind
TE U1LLET O N.
9.
Een familie-tafereel.
Vervolg.)
Ik zou wel vragen of ge koffij wild et blij
ven drinken, mijnheer Dalberg, maar Zondags
ben ik gewoon bij mijne oude lui te gaan. Dat
ia zoo sin Is jaren onze gewoonte, als we uit de
kerk komen. Eene goede gewoonte, mijnheer
Broekman 1 Ik ga ook altijd Zondags bjj mama
de koffie gebruiken.
Toen Dalberg hem verlaten had, trok Broek
man haastig zjjn zwarten rok aaD, zocht zjjn stok
op, dien hij alleen op den dag des Heeren droeg,
en spoedde zch naar de kerk, om zijne vrouw
te kalen. Maar de kerk was reeds uit, en juffrouw
Broekman was al sinds een kwartier in het
//salet// van hare schoonouders aan de koffietafel
gezeten, toen haar man de kamer binnentrad.
Ook de oude Broekman was in pontifieaal, en
zijne vrouw had zich iu haar zwart zijden japon
gedost, die sinds tien jaar nooit anders dan op
Zondag te voorschjjn kwam; dan werd ook de
zilveren horen uit de kast gehaald in de week
hoorde zij slechts door een koperen en het
kapje met den kanten strook, en de hooge Koffie
kan met de vergulde kopjes, en eene menigte
andere dingen, waar men in de week geen spoor
van zag. Dan werd ook het koffieblad in het
//salet" klaar gezet, waar de sckuifgordijntjes
opengeschoven werden, totdat de middagkerk aan
ving; want onder kerktjjd paste die wereldsge
zindheid niet, of liever, de ouders van den ouden
Broekman hadden ze onder kerktjjd ook toe-
weren voor de Kiesrechluitbreiding, door den
heer Tak voorgesteld.
En wat de steun van andere zjjden oa der-
vonden aangaat, deze is al uiterst gering
geweest, ja, er is gemanifesteerd, op enkele
plaatsen heeft men in bijeenkomsten eene
motie aangenomen, waarin de wenseheljjk-
heid der invoering van de kieswet-T a k
werd uitgesproken, doch wat beteekensn die
bewjjzen vau instemming met da wet tegen
over de tien-ja honderdduizenden, die er ge
heel onverschillig voor zjjn en bet zelfs
niet. de moeite waard achten om op de be
doelde bijeenkomsten tegen hst aanuemen
van zulke motiën hunne stem te verheffen.
De verschillende bezwaren schjjnen den
Minister niet al te belangrijk te zjjn ge
weest. Met groote gemakkelijkheid wist bij
er blijkbaar over hoea te stappen. Natuur
lijk betoogde hp, dat de Grondwet geen
moeieljjbkeid in den weg legde voor de
verwezenlijking vau zjjn denkbeeld, terwijl
de aanmerkingen, welke waren gemaakt
tegen de kenmerken voor de kiesbevoegd
heid, door den Minister öf ongegrond wer
den genoemd, öf zeer onb duidead werden
geacht. Hjj zeide wel, dat de Regeering zich
toegankelijk zou betoonen voor alle voor
stellen, welke de strekking kunnen hebben
om bezwaren van formeelen aard weg te
nemen, grondwettige bedenkingen op te hef
fen of misbruiken te koeren. De Minister
beloofde al die voorstellen met nauwgezet
heid te zullen overwegen. Doch amende
menten, welke de strekking zullen hebben
de kern van de wetsvoorstellen aan te tasten
of hunne beginselen aan te randen, werden
stellig onaannemelijk door hem genoemd.
Hjj voegde er mg aan toe, dat hij op het
oogenblik tegenover alle vriendschappelijke
amendementen eene afwachtende houding
zal aannemen en zich voor de toezending
van nieuwe voorstellen aanbeveelt.
Uit deze woorden van den Minister bljjkb
dus, dat hg zich enkel zal vereenigen, met
wijzigingen welke de redactie der wetsvoor
stellen betreffen. Tegen 6lk ingrjjpend amen
dement zal bij zich zeker verzetten.
Indien de Kieswet-Tak das tot stand komt
zal zjj in vollen nadruk het werk van den
minister Tak en van niemand anders moe
ten heeten. In zoover is dit van belang, dat
in later jaren, indien de wet wordt gosd-
gekeurd, men zal weten, aan wieu deze
kiesrechtregeling is te danken. Maar ook
is dit in ons oog eene vingerwijzing voor
die leden der Kamer, welke zouden willen
trachten de wet voor henzelven meer aan-
nemeljjk te maken. Het is toch zoo goed
als zeker, dat het ten slotte zal uitloopen
geschoven gehouden en die gewoonte werd oog
gehandhaafd.
Niet getempeld, Jan? vroeg of zeide de
oude heer, toen hjj zij a pjjp had opgezocht ea
een sigaar voor zij a zoon had neergelegd.
Broekman schudde het hoofd, eu keek aan
dachtig naar het vlammetje, waarmede hjj zjjn
sigaar aanstak.
Jan Broekman vroeg of vaders sigaren niet
wat vochtig waren. De oude Broekman wist het
niet; hij rookte nooit sigaren. Toen volgde er we
der eene pauze, die den zoon de overtuiging gaf,
dat men voor zijne komst reeds over zjjn te huis-
bljjven had gesproken, en nu het groote woord
van vader wachtende was. Het groote woord liet
zich evenwel nog wachten, en Broekman ver
diepte zich weder in de beschouwing van den
koperen knop en de gebiedende houding. Het
lag hem telkens op da lippen om zjjn vader deal-
genoot te maken van de schoone vooruitzichten;
maar oude menschen hebben zulke zonder
linge begrippen omtrent sommige dingen.
Is die Dalberg vroeger niet bij Podginds
goweest? vroeg de oude Broekman op eensblijk
baar begreep hjj dat het te huis bljjven van zjjn
zoon ia eenig verband stond met zijne verhouding
tot den commi8sionnair. Ik meen wel van ja.
En waarom is hij er van daan? Zoo weet
je het niet? vervolgde de oude, na een schouder
ophalen van zjjn zoon. Dat is niet voorzichtig,
JaD, een bediende te nemen, zonder getuigschrift
je hebt immers geen moeiljjkhedeü door hem
ondervonden. Ban je daarom misschien te
huis gebleven?
Die laatste vraag klonk geheel anders dan de
voor de leden der kamer, op de vraag, of
zjj de finale kiesrechtnitbreidiDg, zooals zjj
is voorgesteld, wenschen te aanvaarden
of niet.
Geen der amendementen, welke van diep
ingrjjpenden aard zjjn, zal door de Regee
ring worden overgenomen, das de Kamer
leden, die meenden het ontwerp door de
een of andere verandering minder gevaar-
Ijjk te maken, kannen uit de woorden van
den Minister opmaken, dat dit jjdele moeite
zal wezen.
Gelijk wjj dus reeds vroeger trachtten aaD
te toonen, ligt de weg, welke hier dient te
worden ingeslagen, in eenvoudige aanne
ming of verwerping. En dan hopen wjj voor
ons vaderland, dat de meerderheid van onze
Tweede Kamer de wet uit volle overtuiging
zal laten vallen. De gevolgen hiervan zou
den misschien wezen, dat de tegenwoordige
Regeering door eene andere werd vervan
gen, en dat hier en daar door teleurgestelde
socialisten en radicalen minder liefeljjk over
onze Vertegenwoordiging zou worden ge
sproken, maar allengs zon dit toch wel
eindigen.
De aanneming er van zou sommigen
waarschjjuljjk verbengeo, en zjj zouden een
kreet van blijdschap slaken zoo luid dat
het zou schijnen alsof het geheele vader
land zjjn vreugde over die aanneming te
kennen gaf, maar de toekomst van ons volk
zou zeker donkerder worden dan die thans
reeds is. Indien de revolutionnairen zoo
gemakkelijk hun zin kregen, zonden zjj
weldra nog veel hooger eischen gaan stel
len aan den S aat dan zy nn reeds doen en
de deur voor eene gewelddadige omkeering
van Staat en Maafcschappjj ware dan ge
opend.
Over die omverwerping der maatscbap-
peljjke toestanden ia de toekomst oordeelde
de Minister nog al lichtvaardig. Volgens
hem staan deze instellingen zoo vast, dat
zjj niet door de kiesrechtuitbreiding zullen
ljjlen, terwjjl de vrjjheden, die de voorge
stelde kieswet toekent, volgens den Minister
juist een middel zjjn om de gevaren, van
soei&listischen kant dreigende, te bezweren.
Deze vrjjheden noemde bij een voorbehoed
middel tegen de verleiding van de volks
klasse.
Optimistisch mag de Min'sler dus heeten
in de hoogste mate, daar hij zich voorstelt,
dat de socialisten onscbadeljjk zullen wor
den, indien zjj meer invloed krijgen op de
samenstelling der Vertegenwoordiging. Hoe
hg daarvau voor zich zelf overtuigd kan
wezen, legrjjp en wjj niet best. Integendeel
wordt voor hen juist de weg geopend om
eerste woorden van den ouden man, en nu ge
voelde Broekman Jnnior zich dan ook buiten staat,
om bjj zijne korte antwoorden te volharden.
Neen, voletrekt niet, vader! antwoordde
ook hij op vertrouwelijker toon; maar ik moest
mjjee zaken eens raloopen; liet is de eerste en
gisteren, met den Zaterdag, was er nog al drukte.
met de kindereD, en
Zoo jongen, goed als er maar geen zwa
righeid is, hernam de oude heer vriendelijk, en
als er moeilijkheden voorkomen, dan weet ge, dat
ik je altijd ter zjjde zal staan.
Het binnentreden van een ander lid der fa
milie maakte oen einde aan het gesprek. Agathe
kwam vroeger, even getrouw als de Broekman's
des Zondags bjj de oude lui koffie drioken, maar
die gewoonte was uitzondering geworden. Pod
ginds, was al sinds jaren weggebleven, en om
niet in moeielijkheden te komen en zijn weg
bleven op Zondag te verschooneD, was hij ook
in de week niet gekomen; slechts nn en daD, bjj
buitengewone gelegenheden, verscheen hij in de
woning zijner schoonouders, maar liet het aan
houden van den band bjjna geheel over aan zjjne
vrouw. Intusschen, ooVdeze kwam al minder en
minder; het griefde haar, gedurig verwjjten te
hooren over het gedrag van Podginds, dien zjj
niet wilde afvallen en toch ook niet kon verdedi
gen. Niettemin had zij telkens getracht partij
voor haren man te trekken, en dit bad haar
meer van de oude lui vervreemd dan de groote
voet, waarop zjj en haar echtgenoot leefden, en
kostbaarheden, welke zij, die toch altjjd maar
de vrouw van een manufacturier was, zich aan
schafte.
hun theorieën tot een begin van nitvoenDg
te brengen.
Waren zjj tot nu toe slechts in de gele
genheid hnn holle phrasen op vergaderin
gen nit te kramen,door aanneming van T a k s
Kieswet zullen zjj allengs in staat worden
gesteld hun dwaalleer als eene gezonde staat
kundige richting in de Tweede Kamer te
verkondigen, en daardoor langzamerhand
bjj vele onnadenkenden de overtuiging ves
tigen, dat alleen in het socialisme heil voor
volk en vaderland is te zieD.
Da voorgestelde kieswet zal dus den voori-
gaDg van het socialisme bevorderen en dus
volstrekt niet medewerken -- geljjk de Mi
nister meende tot versterking en instand
houding van het geheel der samenleving.
Waar thans nog mag gesproken worden
van eene Volksvertegenwoordiging, die kan
arbeiden tot versterking en instandhouding
oozer Maatschappjj, daar zal, indien de kies
wet-T a k haar werking eenmaal doet ge
voelen op de samenstelling der Kamer, ge
sproken moeten worden van eene Vertegen
woordiging, welke leidt tot verslapping en
ten slotte tot vernietiging der staatkandige
en sociale toestanden.
Eu wjjl dit onze innige overtuiging is,
hopen wjj, dat de tegenstanders van het
besproken ontwerp zich niet door de woor
den van den minister Tak zullen laten
overhalen om een wetsvoorstel goed te keu
ren, dat zoo niet dadeljjk dan toch in de
toekomst noodlottig voor ons land zal
werken.
Duitschland.
Een 1000 tal sociaal-democraten hebben
te Berljjn eene zeer rumoerige vergadering
gehouden om te protestearen tegen de vol
genden resolutie op het socialistan-congres
te Zurich genomeD. Zjj verklaarden
«De te Barljjn in de Ressource-zaal vergader
de revolutionnaire socialisten en anarch'sten
ontzeggen aan het Züricher congres het
recht, zich het internationaal congres der
socialistische arbeiders te noemen, omdat
het op schandeljjke wjjze georganiseerde
arbeiders uitstoot,die niet alleen de bestaande
maatschappelgke orden ten krachtigste be-
stryden, maar daarbij het ongeluk hebben
vrjj te willen zijn, zoowel van het kapitalis
tische juk, als ook van de heerschzncht van
jjdele demagogen.
«Ds vergadering verzos'.t den makker
GenossenDomela Nienwenhuis
dit protest onmiddelljjk ter kennis van het
congres te brengen.
Ook nu had juffrouw Podginds een toiletje,
dat grootere waards had dan de kleederen van
al de vereenigde Broektnaa's te zamen, den zil
veren horen van moeder er onder begrepen. Als
zij met prachtig gekleed kon gaan, wie zou het
dan kunnen doen! Haar man had een der beste
winkels nit de stad Als die zaak met Dalberg
gelukte, zon Cornelia niet voor haar onder be
hoeven te doen, dacht Broekman Junior; dan
zonden ook zijne kinderen als juffertjes kunnen
gekleed gaan, en geene bonte overkielen behoe
ven te dragen; dan zou hjj ook kannen doen wat
Podginds deed; maar hjj zon niet, als zijn schoon
broer, alles voor eigen genot besteden, zjjne
vrouw en kindereD zouden er in deeleo; zjj zouden
welvaart genieten en uitspanning en geluk. Die
koperen knop der balustrade en de gebiedende
houding
Kom, jongende zaken zullen wel beter
gaan, sprak de oude vrouw, die naar het gelaat
der anderen het gesprek volgde, ea nu uit het
peinzend ernstig gezicht van Broekman Junior
b'greep, dat er over den winkel werd gesproken,
het zal wel gaan, jongetje. Er is immers
geen zwarigheid? vroeg Agathe, den een na den
ander vragend aanziende. Volstrekt niet, ant
woordde juffrouw Broskmau, die, als elke vrouw,
gaarne het woord opnam voor haren man, als
het in zjjn voordeel kon wezen, of liever, opdat
het in zjjn voordeel zou wezen, het gaat tegen
woordig bjjzonder goed, niet waar, Jan Gisteren
verkochten wjj nog voor negen-eu-tachtig gulden
vier-en-dertig was het geen negen-en-tachtig
gulden vier-en-dertig Jan? aan den kapitein
van Geesel. Wordt vervolgd.)
H 4ARmiSf<
I OI R UT.
