NIEUWE
Zondag 20 Angnstns 1893
18de Jaargang.
Het kiesrecht en de maat
schappelijke toestanden.
"buitenland.
No, 2022
ABONNEMENTS PRIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad rerschput
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
PRIJS DER ADVERTENTIES,
AGITE MA NON AGITATE.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterlpk Maandag-, Woensd ag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever, W. KiiPPERS.
Bij velen zal in deze dagen, nu onze
Volksvertegenwoordiging het zoo bijzonder
druk heelt gehad met de overweging van
T a k s Kieswet, wel eens de vraag zijn op
gekomen, welk verband er toch eigenljjk
'"el bestaat tnsschen het politiek stemrecht
eo de maatschappelijke toestanden.
Het wil ons voorkomen, dat de zooge
naamde «vooruitstrevende» richtiugen op
Haatknndig gebied veel teveel nadruk leggen
°p dat verband, en wg gronden deze mee
ting op verschillende verschijnselen, welke
tich in den jongsten tijd voordoen.
De radicale richting van elke staatkun
dige partij vereeuigt zich toch geheel of
bjjna geheel met de kolossale uitbreidiug
'»n het kiesrecht, die de Minister van
Binnenlandsche zaken heeft aanhangig ge
haakt. Men moge in ondergeschikte punten
Terschilleo, in de hoofdzaak is deze richting
het met den Minister eens, dat aai het
kiezerscorps eene groote uitbreiding most
gegeven worden.
Deze richting verschuilt zich voor een
groot deel achter bet motief, dat bij de
bestaande Kieswet velen zjja buitengesloten,
ftau wie het kiesrecht behoorde te worden
ïerleeüd. Zij redeneeit, dat er door de te
genwoordig nog geldende kenmerken voor
de kiesbevoegdheid eene onredelijke en on
gemotiveerde verdeeliug van het kiesrecht
bestaat en dat alleen groote vermeerdering
Van het aantal kiesbevoegden aan dien toe-
Hand een einde kan maken. Wtl erkent
then, dat er misschien enkelen het kiesrecht
tullen erlangen, die het niet waardig zijn,
tüaar daartegenover staat, zoo zegt men, de
Zekerheid, dat niemand van hbt kiesrecht
tal zjjn verstoken, die het verdient te be
vitten.
Doch de drang naar kiesrechtuitbreiding
bjj bedoelde richting komt niet enkel voort
hit het besef, dat geen geschikten mogen
borden buiter gesloten. Et bestaat eene an
dere, veel Bterkera drjjfveer tot het uitge
breid stemrecht.
Men wil aan de groote menigte het stem-
techt geven om die menigte invloed te
geveu op het landsbestuur. Verwacht men
Van dien volksinvloed zoo veel voor eene
vichtige oplossing van de quaestiëa, welke
tich op politiek gebied kunnen voordoen?
bloopt men van dien invloed partjj te kun-
hen trekken om moeielijke vraagstukken tot
®en bevredigend einde te brengen
FEUILLETON.
U.
Een familie-tafereel.
Vervolg.)
Broekman en zjjne vrouw wandelden zwjjgend
haast elkander voort; hjj wes te zeer vervuld
thet al hetgeen er dien morgen was voorgeval
len, en zijne vronw dacht aan het toilet van hare
tchoonzuster.Broekman redeneerde met zichzelven,
en bracht de wanhopigste bewjjzen bjj, dat hjj
gelijk had tegenover zjjn vader, en hjj was al
een goed eind op weg om zich te overtuigen, dBt
bet doel de middelen heiligt, dat vader Diet meer
Op de hoogte was van zjjn tijd, eu bovendien ztei
bemoeiziek: dat de achteruitgang van de zaak
geheel en al voor diens rekening kwam, dat de
oude beer geen verstand had van de middelen
Om haar weer in orde te brengen, en dus ook
geen recht om er naar te vragen.
Niettegenstaande hjj dus onbepaald geljjk had,
Vond Broekman toch niet veel vrede met zich
ielveD. Hjj stapte naast zijne vrouw voort en
tjj naast hem, terwjjl beider geest eene geheele
Verschillende richting volgde.
Hjj had haar iets te zeggen, en zij hem niet,
totdat ze hem plotseling de zeer gemoedeljjke
Vraag deed:
Geloof je ook niet, Jan, dat Podginds en
A-ag, als zjj zamen wandelden, róo wandelen zon
den? Dat is te zeggen, antwoordde Broekman,
>ls ze zamen waridelen; maar dat doen ze niet.
-- Ik geloof niet, dat hjj haar ooit van zijne
taken vertelt: heb je wel gemerkt, dat ze er niets
v»n wist?
Broekman had het gemerkt.
Wjj gelooven het niet, want ieder die
eenigszins kan nagaan, welke ingewikkelde
en vaak afgetrokken politieke zaken door
de Vertegenwoordiging moeten worden be
slist, zal ons toegeven, dat de invloed der
volksmenigte in dit opzicht ai heal wei
nig kan beteekenen. Men zal die vraag
stukken eenvoudig overlaten aan enkele
Kamerleden of aan de Regeering, en zal er
zicb verder niets 7ao aantrekken.
Neen, de invloed der menigte op ds Ver
tegenwoordiging meenen da radicale te moe
ten aanwenden bjj de regeling van zniver
maatschappelijke vraagstukken, die zjj door
den Staat weuschen te zien ter hand ge
nomen.
In dit opzicht varen dia voorstanders van
groote kiesrechtuitbreiding in het schuitje
van de sociaal-demoeraten. Het algemeen
stemrecht is toch niet het doel, waarnaar zjj
streven. Het is slechts een middel. Het vormt
vohtrekt niet hot eindpunt van de wenschen
en verlangens der radicalen. Wanneer dat
stemrecht is verkregen, eerst dan zal de
eigenlijke werkzaamheid van de radicalen
en sociaal-democraten aanvangen. De strjjd
voor het algemeen stemrecht is niets an
ders dan een voorbereidend gevecht geweest.
De kamp voor het uitvoeren van maatschap-
peljjke hervormingen door den Staat zal dan
eerst een aanvang nemen.
Wjj kunnen ons volstrekt niet vereenigen
met de vermeerdering van den Staatsinvloed
op de inrichting onzer samenleving. Zulk
een gedragsljjn strjjdt geheel met het ge
zonde begrip van particulier initiatief, eu
legt de werkzaamheid van bijzondere per
sonen en vereenigingen, door hen teu nutte
vau de maatschappjj verricht, geheel aan
handen.
In het particulier initiatief hebben wij
steeds een der grootste krachten gewaar
deerd, welke in de samenleving niet slechts
ten eigen bate, maar ook ten voordeele van
het geheel kunnen werkzaam zijn. In het
steunen op hetgeen de Staat zal verrichten,
ligt het onvermijdelijk gevaar, dat de werk
zaamheid van bijzondere personen in dit
opzicht verslapt, waardoor de weg gebaand
wordt voor het Staatssocialisme, of met
andere woorden voor den geheelen onder
gang vau het individu in ds gemeenschap.
Het is van genoegzame bekendheid, dat
het streven van radicalen en socialisten
zich in die richting beweegt. Zy trachten
dit niet te verbergen, maar komen er rond
voor uit.
Dit verwondert ons volstrekt niet. Men
kan gerust aannemen, dat de aanhangers
Als ze van elkaar bieldeD, zou dat het
geval niet zjjn, ging zjjne vrouw voort. Geloof
je ook wel, Jan?
Er kunnen zaken voorkomen, die men zoo
niet aan vrouwen vertellen kan, antwoordde bij
met een geheimzinnig gezicht.
Slechte zaken? Maar Jan dan zjjn wjj vrou
wen er immers om u te troosten en moed in
te spreken
Neen, slechte zaken niet.
Goede zaken dan Maar zjjn wjj vrouwen
dan niet de eerste, die recht hebban om ze te
weten, omdat ze ons het meeste pleizier doen.
Och, gij begrijpt me niet: onzekere zaken,
meen ik. Een koopman doet zaken, waarvan hjj
den uitslag niet kent, die mee en tegen kunnen
loopen, vat je.
Neen, Jan, volstrekt niet. Weet je nog wel
wat je dien avond tegen mjj zeidet, toen Dalberg
voor het eerst bij je was geweest? als God het
wil, zjjn wij er nu boven op. Dat waren j3 eigen
woorden.
Welnu?
Als het goede zaken waren, dan hadt ge
ze mij nu ook al verteld Waailjjlc, je deedt
beter'.
Kom, vrouw, ik begrijp niet wat je ja in
't hoofd haalt: als hel zoo moet gaan, zou ik
liever zien, datje niet meer naar de oude lui ging,
wat drommel is dat!
Die laatste uitroep, de krachtigste vloek, dien
Broekman zich ooit veroorloofde, was het onmis
kenbaar bewijs, dat hij, voor zoover dit met zjjn
aard overeen kwam, op ziju stuk stond; en juf
frouw Broekman zweeg, en beiden stapten weder
zwjjgend naast elkander voort; hjj, opnieuw zich-
van het socialisme vooral gebroken hebben
met deu godsdienst. Zrj kennen dus niet
de kracht, die un den godsdienst uitgaat
voor het persoonlijk leven en zjj kunnen
zich daarom niet voorstellen, dat iemand,
zonder daartoe door wettelijke verordenin
gen gedreven te worden, zijne krachten en
bezittingen aanwendt tot heil van de ge
meenschap.
In den socialistischen staat moet alles
gaan met dwang. De overheid moet het
gebiedeD. Geen andere prikkel dan de vrees
voor straf van den aardschen rechter leidt
de voorstanders van deze richting, zoodat
ieder hooger motief is buitengesloten.
In zulk eene wereld- en levensbeschou
wing past het volkomen om iedere zorg
voor de gemeenschap op te dragen aan den
Staat. Zilts de kleinste bijzonderheden op
maatschappelijk gebied bebooreu volgens
dat stelsel geregeld te worden door de over
heid. Eu hieruit komt nu het streven voort
om het kiesrecht en later ook het stem
recht te geven aau de groote menigte. Eene
Vertegenwoordiging, door baar gekozen,
moet dau alle zaken, zoowel staatkundige
als maatschappelijke, regelen in haar geest.
Natuurlijk zal men dau allengs aan die
Vertegenwoordiging ook meer rechten gaan
toekennen, dan de Tweede Kamer than9
bezit. Meu zal in de toekomstige Kamer
een permanent Comité gaan zien, dat zich
bezig houdt met alle vraagstukken, welke
zich op sociaal terrein vormen, onder Let
oppertoezicht van de straatmenigte, die
haar misnoegen over den een of anderen
maatregel of' over gesproken woorden door
straatscbaudalen zal te kennen geven.
Reeds nu kaa men daar voorproefjes vau
zien. Zoo begaven zicb Woensdag-avond te
Amsterdam na afloop van eene vergadering,
honderden personen naar het huis van een
lid der Tweede Kamer,die zijn alkeer over het
algemeen stemrecht had te kennen gege
ven. Indien de politie er niet tijdig bjj ge
weest ware, zouden zeker de ramen van
zjjne woning het hebben mosten ontgelden.
Bij invoering van het Algemeen Stem-
recht zullen dus de Kamerleden hunne on-
athaukalykeljjkheid geheel verliezen. Zjj
zullen hst volk, en liefst de laagste klas
sen, naar ds oogen moeten zien. Het ge
volg hiervan is, dat de geheele wetgeving
allengs zal worden vervormd naar den zin
van de leiders, die door hunne geslepen
heid de volksmenigte op hun hand weten te
krijgen.
Doch vooral zullen het de bestaande
maatschappelijke toestanden moeten ont-
zelven betoogende, dat hij ook thans geljjk had,
zij, gedrukt door het bewustzjju dat zjj twist
bad gehad, en in haar gevoel was het of die twist
nooit meer kon worden bijgelegd. Zjj droomde
van nog heviger twisten die zonden volgeD, van
huiselijke tweedracht, zoo als die tusschon Pod
ginds en Agatha, van kortom, van een sobere
tijd, vol van oneindig grooter onaangenaamheden
dan de Zatcrdag-avond-overpeinzingen na eene
schrale week, en de mijmeringen over den stand
der zaak en een kwartaal zonder verdiensten. Hjj
dacht aan welvaart zonder geluk.
In die stemming kwamen zjj te huis, ze aten,
en dronken thee, en knorden op de kinderen,
dis ruzie hadden, on eindelijk zalen ze alleen,
Broekman voor zjjn bureau, wat hjj des Zondugs
nooit deed, zjj aau de tafel, met een boek voor
zicb, zoo onbegrjjpeljjk, dat zij telkens en telkens
de bladzijde herlas, en dan nog niet wist wat zjj
gelezen had.
Die koperen knop der balustrade werd hoe lan
ger hoe flauwer, en de gebiedende houding verloor
hoe langer hoe meer hare aantrekkeljjkheid.
Plotseling stond Broekman op, en boog zich
over zjjne v.ouw en gaf haar een kus, die haar
verschrikt deed opspringen.
Maar Jan
Ja, vrouw, nu is het uit! Ik wil niets meer
van de ganvche zaak weten. Als Dalberg morgen
komt, zal ik zeggen, dat hjj een schelm is; dat
zal ik. Al de Dalbergen op de wereld, en de
mooiste zaken, zijn mjjn huiselijk, geluk niet
waard wat drommel is dat!
Had Dalberg je dan iets voorgeslagen?
Schelmstreken, vrouw, allemaal schelmstre
ken; daarom durfde ik ze niet vertellen; nu voel
gelden. Dezen zullen zoodanig worden ge
regeld, dat de brutaalsten het beste leventje
genieten, daar zjj door hnn hoogen toon de
Vertegenwoordigers zullen dwingen op hunne
wenken te letten.
Aanlokkeljjk is zulk eene toekomst zeker
niet, en toch zijn er vele leden van onze
Kamer, die door de goedkeuring der Kies
wet-Tak voor die toekomst den weg willen
banen.
Waar zoo duideljjk het verband tnsschen
de voorgestelde Kieswet en de maatschap
pelijke verhoudingen valt aau t9 wijzen,
daar zouden wjj wenschen, dat de Kamer
hare ingenomeuheid met Tak's Kieswet
wat matigde en zich met geen enkel der
ingediende of nog te verwachten amende
menten vereenigde, zoodat de toeleg om in
ons vaderland de zegepraal van het socia
lisme te vergemakkelijken, tot heil van ons
volk mislukke.
België.
Koning Leopold met zijne gemalin
aartshertogin Maria Henriette van
Oostenrjjk, zijn a. s. Dinsdag 22 Augus
tus veertig jaar in den echt verbonden.
De kouinkljjke familie is voornemens
dezeu dag te Spa in alle stilte te vieren.
De directie der Bflgische Staatsspoor
wegen stelt pogingen in het werk om te
komen tot een doorgaaud verkeerLonden-
Konstantinopel via Ostende, Keulen, Wee-
nen. De verschillende maatschappijen moe
ten tot medewerking bereid zijn.
Eene wreede daad heeft een schoen
maker dezer dagen gepleegd door zjjne
vrouw laaghartig te vermoorden.
Maandag morgen heeft de70-jarige schoen
maker, bjjgenaamd «Dronken Sissen», woon
achtig te Rozeudaal, zijne 70-jarige vrouw
vermoord in de volgende omstandigheden.
Het slachtoffer, dat dronken was, dwaalde
door de dainen, achtervolgd door verschei
dene kwajongens.
Haar man, die hiervan verwittigd werd,
zocht haar op; toen hij haar outmoet had,
sleepte hjj haar naar huis, doodde haar en
sneed het lijk door middel van een schoen
makersmes in stukken.
Frankrijk.
De wetenschap heeft een groot verlies
geleden in den wereldberoemden Parjjschen
professor Dr. Charcot, die op zyn zo
merverblijf te Morvan is overleden.
Dr. Charcot was te Parijs geboren
ik het; daarom heb ik woorden met vader gehad.
Als ik ten huize mjjns vaders in vrede zal we-
dtrgekeerd zijn. Ja, ja, zoo moet het loopen,
en al gingen de zaken ook met reuzenschreden
achteruit, zoo is nog b-.ter dan met dien Dalberg.
En nu verhaalde Broekman haar het geheele
gesprek van den commiss'onnair, en het was zeer
laat toen zjj naar boven ging, maar juffrouw
Broekman had toch geen slaap gekregen, hetgeen
voor eene moeder van zeven kinderen alleszins
vermelding verdient.
Broekman droomde dien nacht noch van den
koperen knop, noch van de gebiedende houding
en den anderen morgen voor het ontbjjt had
hij re; ds een half uur op den stoep bij zjju vader
doorgebracht, die daar, ouder gewoonte, eiken
ochtend zijne lange pjjp rookte, tot groot genoe
gen van de buren.
Podginds was op reis geweest. De groote na-
jaarsreis was volbracht, waarnaar eene menigte
dames hare wintertoiletten hadden doen wachten
en waarvan het einde met verlangen was te gemoet
gezien. Maar geen dagbladen of strooibiljetten
hadden zijne terugkomst vermeld: Podginds hield
niet van Amerikaanschen puff, het was genosg
dat zjjne bedienden eene week lang vertelden, dat
hjj eiken dag verwacht werd,en dat zjjne reis werke
lijk het resultaat had,bewees de uitstalling van arti
kelen, die men bjj anderen niet vond. Met het
bewnstijjn, dat zjjne reis daaraan had beantwoord
en de volgende week zijne winkelramen en toon
banken prijken zouden met inderdaad nieuwe
artikelen, stapte Podginds op een Zaterdag-avond
zijn winkel binnen.
{Wordt vervolgd.)
llliRliHS< HEIDI Kill
TiiNpjur:
