NIEUWE
No 2025
Zondag 27 Angnstns <893
18de Jaargang.
Uitstel vau executie?
BUITENLAND.
Een familie-tafereel.
Italië.
mm
HIABLEM^CIIE €0tIR4HT.
ABONNEMENTSPBIJS
Pei S maanden voor Haarlem. 1 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderljjke nummers 0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
B U B E A IT: St. Janstraat Haarlem.
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN.
Van 16 regels
Elke regel meer
30 Centn
5
AGITE MA ITON AGITATE.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensd ag-
en Vrjda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Redacteur-Uitgev er, W. KüPPEBS.
Al dadelijk, nadat door de Tweede Ka
mer was besloten, dat de amendementen
op de Kieswet-Tak in de Aldeelingen der
Kamer zouden worden onderzocht, werd door
sommige organen der openbare meening
als huu gevoelen vertolkt, dat deze beslis
sing geljjk stond met eene begraviog van
het kiesrechtontwerp, terwjjl zij dit besluit
een nitstel van executie noemden.
Wat ons betreft, wij meenen, dat het zeer
gemakkelpk is om gevolgtrekkingen te
maken uit bedoelde beslissing der Kamer,
waar dat feitelijk zeer moeiljjk op redeljj-
ken grond het lot van de aanhangige kies
wet kan worden voorspeld. Er zjjn toch
zoovele omstandigheden iu aanmerking te
nemen, die nog aan zooveel veranderingen on
derhevig zjjn, voor htt votum der Kamer valt,
dat iedere gissing ontrouwbaar moet heetsn.
Al kan bier omtrent dus niets stelligs
gezegd worden, een feit bljjft het voor ons,
dat het meerendeel der amendementen geen
waarborg oplevert, dat de gevaren der
voorgestelde Kiesrechtuitbreiding zullen
worden ontweken.
Wjj wanschea hier niet te treden in eene
beschouwing dier amendementen. In hoofd
zaak hebben zjj de strekking om het groot
aantal nieuwe kiezers, dat de minister
Tak wenscht te vormen, eenigermate te
beperken, door de minst gewenschte cate-
goriën van de uitoefening van het kiesrecht
uit te sluiten. Maar naar onze meening
valt bet hoogst moeiljjk, ja onmogeljjk, de
door den Minister voorgestelde kenmerken
van kiesbevoegdheid zoodanig aan te vul
len, dat alleen zjj tot de stembus geroepen
worden, die overeenkomstig den geest van
de Grondwet bevoegd zjjn het kiesrecht uit
te oefenen.
Daarom bljjven wjj overeenkomstig onzen
reeds vroeger uitgedrukten wensch, de hoop
koesteren, dat do Tweede Kamer zich niet
bereid toont met dezen Minister eene Kies
wet tot stand te brengen. De minister Tak
zon ook zulke groote concessiën moeten
doen om zjjne wet aan de waarachtige be
langen van ons vaderland te doen beant
woorden, dat zjjn ontwerp geheel onken
baar zou wezen. Ons dankt, dat het daarom
een zegen voor ons volk zou zjjn, wanneer
de Kamer besloot om de amendementen en
de wet eenvoudig te verwerpen. Misschien
kan men het dan bejammeren, dat or weder
zooveel nationale tjjd is zoek gemaakt,
doch wjj bljjven het oude spreekwoord ook
hier van toepassing achten: beter ten halve
gekeerd dan geheel gedwaald.
i E U1LLET ON.
14.
(Vervolg.)
Toen na een paar uren van kalmte en rust,
de straten weder wemelde van kerkgangers en
huurrijtuigen, die pijlsnel voorbjj rollen, alsof
men vreesde anders den indruk der godsdienst
oefening niet in zjjn geheel te huis te brengen,
gaf Podginds verlof om koffie te gaan drinken,
waarvoor in de huiskamer alles gereed was ge
zet. Hjj zelf zou naar boven gaaD, maar juist toen
hjj op den ondersten trap stond, kwam Agathe
gekleed beneden.
Gaat ge uit? vroeg hjj verwonderd. Eu de
kinderen
De kinderen slapen; Betje is bij hen, en
ik ben nu vier dagen en vier nachten onafge
broken op de ziekenkamer geweest; ik heb behoefte
aan frissche lucht en, voegde ze bjj, terwjjl zij'
voortging, aan menschen, om miju hart uit
te storten.
Agathe 1 riep Podginds haar volgende.
Maar zjj gaf geen antwoord; zjj keerde zich
niet eens om, en een oogenblik later trok zij de
voordeur achter zich dicht.
Dat was dezelfde slag, die hem des morgens
had doen ontwaken, en nu kreeg Podginds een
flauw denkbeeld van hetgeen er gebeurd was;
ook die verschijning van den conducteur werd
hem nu verklaarbaar. Maar het was toch vree-
seljjk onvoorzichtig de voordeur des nachts on
gesloten te laten. Met een valschen sleutel had men
binnen kunnen komen en den halven winkel leeg
Door een der bladen, de Nieuwe Delftsche
Courant, die schjjnbaar met den minister
Tak door dik en dun wil medegaan, is
met het oog op de bekende encycliek van
Z. H. den Paus beweerd, dat het zeker ge
makkelijk is om met lof te spreken van
dien heerljjken zendbrief, maar dat om het
lot der door de fortuin misdeelden te ver
beteren, behalve het goede voorbeeld van
enkelen nog iets anders noodig is, namelijk
een stuwende kracht, die de maatschappjj
weder in het rechte spoor leidt. Die stu
wende kracht moet dan, volgens genoemd
orgaan, worden gevonden in de Staatszorg,
voor zooverre deze tot bescherming der
zwakken, tot heil en redding der Maat
schappij onontbeerljjk is. Ea ter versterking
van die stuwende kracht wenscht men de
Kieswet-T a k te doen medewerken.
Het is waarljjk bespottelijk, dat men den
minister Tak ook wil gebruiken om de
bedoelingen, in de encycliek Rerum Novarum
nedergelegd, te verwezenlijken. Maar wjj ge-
looveD, dat de H. Vader, indien zjjn oordeel
hierover werd gevraagd, zeker zal antwoor
den: non tali auxilio.
Neen, de stuwende kracht om tot ver
wezenlijking van de beginselen der encycliek
Rerum Novarum te komen, moet gezocht
worden in de liefde ea den eerbied voor de
Kerk, en geenszins in een prodnct als T a k's
Kieswet.
Verder wenschen wjj hierover niet3 te
zeggen, omdat de door ons gesignaleerde
drogreden eigenljjk geen meerdere toelich
ting behoeft.
Hetzelfde orgaan beweert, dat na de aan
neming der Kieswet de sociaal-Jemoeraten
bevredigd zjju. Het wordt tjjd zoo lezen
wjj dat wjj den dweepers, die ons goed,
eenvoudig volk listig zoeken te misleiden,
een machtig wapen uit de hand slaan. De
invloed der sociaal-democraten zal afnemen
in dezelfde mate als hnn eischen overdreven,
hun voorstellen onbekookt zullen blijken.
Maar in ons oog moet het toch al een
zeer dwaze weg heeten, wanneer men eene
staatkundige richting, welke bet vaderland
ten verderve wil voeren, gaat bestrijden door
haar zin te doen. Ondeugende kinderen geeft
men wel eens hun zin om hun te doen
ondervinden, dat hetgeen zjj verlangden,
glad verkeerd is. Maar dit mag men ten
opzichte der sociaal-democraten niet doen,
daar ten slotte ons vaderland het kind vau
de rekening wordt. Zeker als men hier te
lande het algemden stemrecht invoert, dan
zullen de sociaal-democrateu daar niet meer
om vragen. Dit is zeer natnurljjk. Maar
begrjjpen de voorstanders 7an Taks Kiea-
stelen. Voortaan zou hjj beter zjjne maatregelen ne
men, dat men niet ia en uitliep, zoo als men wilde.
De kinderen de kinderen beterden immers
reeds, anders zou Agathe ze niet verlaten hebben,
het was zoo erg niet; angst, noodelooze ongerust
heid, daarvoor mocht men zjjne zaak niet prjjs
geven aan den eersten den besten dief, die van
de gelegenheid gebruik wilde maken. Eu waar
was ze nu heen? Weer naar de Broekmau's, altijd
naar de Broekman's! Het kwam toch niet te
pas voor eene gehuwde vrouw om hare bloedver
wanten meer aan te hangen dan haar wettigen
man. Ook daarin moest verandering komen.
Hat was onder die gedachteD, dat Podginds
in een hoek der huiskamer zjjn koffie dronk, tot
groote teleurstelling der bedienden, die zich ock
zelfs in dit uur van vrijheid door zjjne tegen
woordigheid belemmerd gevoelden. De een was
al spoediger dan de ander bereid om het werk weer
aan te vatten; des te eer zou het geëindigd zjjü,
en misschien zou men nog van de laatste ureu
van den schoonen vrijen dag, wellicht de laatste
schoone Zondag van den herfst, gebruik kunnen
maken. De toeleg gelukte: de middag was nog
slechts half verstreken, toen allés was gedaan wat
er kon gedaan worden; bet overige moest op den
Maandag-morgen wachten.
De juffrouwen, die er op gerekend hebben,
zeide Podginds, opzetteljjk de miust aangename
uitdrukking kiezende, kunnen voor baar winter-
toilet een mantel, japon of doek krijgen: maar
van het goed van verleden jaar, hoor je?Hein-
rich! geen patroon van dit jaar: zult ge ervoor
zorgen? Aan de heeren kunt ge ook een pantalon
of vest geven, of wat ze verlangen.
wet dan niet, dat de sociaal-democraten
dan weder iets anders zollen gaan eischen.
Reeds nu treedt bjj de socialisten de kies-
recht-quaestie op den achtergrond, omdat
zjj meenen het pleit reeds te hebben ge
wonnen. In de laatste dagen worden mee
tings georganiseerd ten voordeele der af
schaffing van-het privaat bezit. Men is dus
allengs een stap verder gebomeD.
Hieruit volgt, dat men zich eene illusie
vormt door te gaan denken, dat men aan
de maatschappjj-bestormers den mond zal
snoeren door het algemeen stemrecht te
gaan invoeren. Juist maakt men ze over
moediger door zulk eene houding en znllen
hun eischen hoe langer zoo verder gaan.
Ook lazen wjj als argument ten voordeele
der Kiesrechtuitbreiding, dat deze quaestie
eene scheuring in ieder onzer staatkundige
partyen heeft veroorzaakt, welke een ge
trouw afbeeldsel vormt van het wantrou
wen, dat ook buiten het Parlement tusschen
de zonen van hetzelfde vaderland is opge
wekt. Er spookt een geest van gemeljjke
onverschilligheid of van spoedige geraakt
heid zoowel iu de pers als in de conversatie,
die moeiljjk nader is aan te duiden. Daarom
hoopt men, dat de verwijzing naar de Af-
deelingen van de Kieswet met is geweest
uitstel van executie, maar het begin van
een goed einde.
Waar iemand de argumenten toch al n:et
vandaan haalt, zon men hierop kuunen
zeggen. T a k's Kieswet is de twistappel tus
schen de zouen van hetzelfde vaderland en
de huisgenooten van hetzelfde geloof en
daarom moet men met die wet maar te
vreden zjjn.
Zolke aanbevelingen zjjn in ons oog eene
veroordeel'tng van de wet. Waar zoodanige
argumenten moeten worden bjjgedragen,
daar is het duideljjb, dat de zaak zelt als
verloren wordt beschouwd. Noch de voor
spelling, dat na Kiesreehtuitbreiding de
denkbeelden van de encycliek Rerum No
varum zullen verwezenljjkt worden, noch
het vooruitzicht dat de sociaal-democraten
tevreden znllen wezen, noch ook dat de
scheuring in ieder der staatkundige partijen
zal worden geheeld, mag als motief voor
de aanneming der Kieswet gelden. Indien
men geen betere aanbevelingen kan bij-
breugeu, is het in ons oog het best om
maar te zwijgen. Men bederft dan aan de
zaak, die men wil verdedigen, meer dan
men haar bevoordeelt.
Het is onze zeer vaste overtuiging, dat
het verkeerd is om in de Kamer zich thans
verder met de Kiesrecht-quaestie in te laten.
Men heeft het vernomen, hoe in enkele
De bedienden bogen en prevelden eene soort
van dankbetuiging, die wel zoo harteljjk zou zjjn
geweest, als de liberaliteit van den patroon met
eenige humaniteit ware gepaard gegaan. Maar
Podginds begreep, dat dit niet behoefde; de nie
tigste col verbond hem in zjjn oog meer aan de
zaak dan de vriendelijkste behandeling een geheel
jaar lang.
En dun hebben we nog een hoop oude
dekens en eene partij beschadigde Bokken; is het
niet, Heinricb? vervolgde de patroon, zonder op
die dankbetuiging aoht te slaan. Geef die maar
aan de armen.
Op de gewone manier, mjjnheer?
Podginds knikte, en de welkomst-audientie was
afgeloopen. Geen onkel woord van goedkeuring of
lof of aansporing: het geschenk moest alles goed
maken; daarmede was alles gekocht, wat niet met
het honorarium betaald werd. Zelfs de publieke
opinie was gekocht met een hoop dekens en sok
ken. Maar het publiek moest bet dan ook weten,
en den volgenden dag verkondigden alle bladen
de milde gift, waarvan een onbekende de tjjding
aan de couranten had medegedeeld. Er bleef hem
nu nog slechts over de circulaire te doen drukken,
waarin de komst der winter-artikelen vermeld
werd; daarmede zon Podginds het verdere van
den middag doorbrengen; des avonds zou hjj de
proeven corrigeeren. Het zou eene drukke dag
zjjn, maar een welbestede dan toch ook.
Zoo als Podginds vermoed had, was zjjne vrouw
naar hare ouders gegaan, waar de Zondagsche
koffiekan weder op tafel stond, en de rustdag op
de gewone wjjze met de gewone feesteljjkheden
gepaard ging. Ook haar broeder en schoonzuster
plaatsen van ons land kunstmatig agitatie
wordt verwekt tegen die Kamerleden, die
zich tegen de kieswet hebben uitgelaten.
Eene kalme beraadslaging over die wet is
dus bijna onmogeljjk geworden. Da Afge
vaardigden moeten niet spreken en stemmen
onder de pressie van eene beweging, welke
men nationaal belieft te noemeo en het
niet is. Zjj behooren zonder de groote me
nigte naar de oogen te zien het hoogst
gewichtige en verantwoordelijke vraagstuk
der regeling van het kiesrecht te behan
delen. Daarom spreken ook wjj den wensch
uit, dat de verzending van de amendemen
ten op de kieswet naar de Afdeelingeu der
Kamer in dien zin het begin is van een
goed einde, dat het de eerste stap is om
tot geheele verwerping der wet te komen.
In Napels hebben de koetsiers het werk
gestaakt en de trams rjjden niet meer. Het
volk is er zeer oproerig, waardoor de poli
tie handen vol werk heeft, te meer nn ze
telkens in botsing komt met de oproerlin
gen die door de strateD trekken. Onder
een helsch lawaai bracht het volk hetljjk
van een tienjarig kind aan de prefectuur
van politie, dat, naar het zeggen, door
een politieagent gedood was.
Volgens een telegram nit Gaeta heeft
na afloop van de manoeuvres der Italiaan-
sche vloot een diner van 80 converts plaats
gehad. Koning U m b e r t o die het diner
aanbood, stelde de gezondheid in van prins
H e i d r i c h, en den voorspoed en roem
van Duitscbland, van zjjn leger en zjjne
vloot. Prins H e i nr i c h bedankte en sprak
den lof uit van de Italiaansche vloot, van
haar materiaal, en hare officieren en ma
trozen, die hun plicht zoaden doen, als hnn
Koning hen mocht oproepen.
Een groot aantal anarchisten die te
Rome wanordeljjkheden pleegden, zijn ge
vangen genomen. Te Milaan zjjn de anar
chisten aan bet plunderen geweest, 23 van
die heeren zjjn achter slot en grendel gezet.
Een ontzettend oogenblik beleefden
een zestal reizigers op den sneltrein van
Genua-Tnrjjn, die Maandag-middag om 3
uur Genua verliet. Volgens de Magdeb.
Zeitung nam kort voor het station Lodi,
een heer, Mom be 11e genaamd, in den
waggon plaats, die zich naar zjjne familie
begaf, hjj had een reistasch vol vuurwerk
bjj zich. Door de een of andere oorzaak
ontplofte dit. De vuurpijlen en donderbus-
zaten er weder: maar in plaats van een ernstig,
stichtelijk gesprek, of des noods eene discussie
over hetgeen men gehoord had, zat het viertal
zwjjgend tegenover elkander. Elk was te zeer op
de hoogte der gedachten van de anderen, en zoo
geheel vervuld met een denkbeeld dat het on-
noodig zou zij a nog van gedachten te wisselen.
Het was uitgemaakt: de zaak van Broekman kon
het niet meer houden; de laatste drie maanden
hadden haar den geuadestoot toegebracht: er was
niets verdiend, en de bemoeiingen van Dalberg
hadden haar eene reeks van verliezen bezorgd.
Er waren tijdens de associatie vrjj belangrjjke
inkoopen gedaan voor rekening van Broekman:
Dalberg had de artikelen afgezet, maar het geld
er voor was nooit in de zaak gekomen, en Dal
berg was verdwenen. De wissels echter bleven niet
uit; ja, meer nog: was Broekman niet toegetreden
tot de vernuftige berekeningen van x en jj, het
bleek nu, dat x die jj, ook zonder zjjne toestem
ming, deelgenoot kon maken in verschillende
speculaties, waarvan hjj nu alleen de dupe was.
Er waren ook wissels in omloop, onderteekend
door handelaars, die ze nooit onder de oogen had
den gebad,en was Dalberg ook de eenige schuldige,
zjjn naam was eer. tijd lang zoo zeer met die
van Broekman verbonden geweest, dat men waar
ljjk niet wist, wat men er van moest denken.
Dit echter stond vast, dat de laatste zweem van
krediet der oude zaak verloren was gegaan, en
zjj na vooral hare verplichtingen werkeljjk of
zoo goed mogeljjk moest nakomen om ook niet
meer dan haar krediet haar goeden naam
te verliezen.
Wordt vervolgd.)