NIEUWE No 2025 Zondag 27 Angnstns <893 18de Jaargang. Uitstel vau executie? BUITENLAND. Een familie-tafereel. Italië. mm HIABLEM^CIIE €0tIR4HT. ABONNEMENTSPBIJS Pei S maanden voor Haarlem. 1 0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderljjke nummers 0,03 Dit blad verschjjnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG B U B E A IT: St. Janstraat Haarlem. PBIJS DEB ADVEBTENTIEN. Van 16 regels Elke regel meer 30 Centn 5 AGITE MA ITON AGITATE. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie h Contant Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensd ag- en Vrjda g-a vond voor 6 uur ingewacht. Redacteur-Uitgev er, W. KüPPEBS. Al dadelijk, nadat door de Tweede Ka mer was besloten, dat de amendementen op de Kieswet-Tak in de Aldeelingen der Kamer zouden worden onderzocht, werd door sommige organen der openbare meening als huu gevoelen vertolkt, dat deze beslis sing geljjk stond met eene begraviog van het kiesrechtontwerp, terwjjl zij dit besluit een nitstel van executie noemden. Wat ons betreft, wij meenen, dat het zeer gemakkelpk is om gevolgtrekkingen te maken uit bedoelde beslissing der Kamer, waar dat feitelijk zeer moeiljjk op redeljj- ken grond het lot van de aanhangige kies wet kan worden voorspeld. Er zjjn toch zoovele omstandigheden iu aanmerking te nemen, die nog aan zooveel veranderingen on derhevig zjjn, voor htt votum der Kamer valt, dat iedere gissing ontrouwbaar moet heetsn. Al kan bier omtrent dus niets stelligs gezegd worden, een feit bljjft het voor ons, dat het meerendeel der amendementen geen waarborg oplevert, dat de gevaren der voorgestelde Kiesrechtuitbreiding zullen worden ontweken. Wjj wanschea hier niet te treden in eene beschouwing dier amendementen. In hoofd zaak hebben zjj de strekking om het groot aantal nieuwe kiezers, dat de minister Tak wenscht te vormen, eenigermate te beperken, door de minst gewenschte cate- goriën van de uitoefening van het kiesrecht uit te sluiten. Maar naar onze meening valt bet hoogst moeiljjk, ja onmogeljjk, de door den Minister voorgestelde kenmerken van kiesbevoegdheid zoodanig aan te vul len, dat alleen zjj tot de stembus geroepen worden, die overeenkomstig den geest van de Grondwet bevoegd zjjn het kiesrecht uit te oefenen. Daarom bljjven wjj overeenkomstig onzen reeds vroeger uitgedrukten wensch, de hoop koesteren, dat do Tweede Kamer zich niet bereid toont met dezen Minister eene Kies wet tot stand te brengen. De minister Tak zon ook zulke groote concessiën moeten doen om zjjne wet aan de waarachtige be langen van ons vaderland te doen beant woorden, dat zjjn ontwerp geheel onken baar zou wezen. Ons dankt, dat het daarom een zegen voor ons volk zou zjjn, wanneer de Kamer besloot om de amendementen en de wet eenvoudig te verwerpen. Misschien kan men het dan bejammeren, dat or weder zooveel nationale tjjd is zoek gemaakt, doch wjj bljjven het oude spreekwoord ook hier van toepassing achten: beter ten halve gekeerd dan geheel gedwaald. i E U1LLET ON. 14. (Vervolg.) Toen na een paar uren van kalmte en rust, de straten weder wemelde van kerkgangers en huurrijtuigen, die pijlsnel voorbjj rollen, alsof men vreesde anders den indruk der godsdienst oefening niet in zjjn geheel te huis te brengen, gaf Podginds verlof om koffie te gaan drinken, waarvoor in de huiskamer alles gereed was ge zet. Hjj zelf zou naar boven gaaD, maar juist toen hjj op den ondersten trap stond, kwam Agathe gekleed beneden. Gaat ge uit? vroeg hjj verwonderd. Eu de kinderen De kinderen slapen; Betje is bij hen, en ik ben nu vier dagen en vier nachten onafge broken op de ziekenkamer geweest; ik heb behoefte aan frissche lucht en, voegde ze bjj, terwjjl zij' voortging, aan menschen, om miju hart uit te storten. Agathe 1 riep Podginds haar volgende. Maar zjj gaf geen antwoord; zjj keerde zich niet eens om, en een oogenblik later trok zij de voordeur achter zich dicht. Dat was dezelfde slag, die hem des morgens had doen ontwaken, en nu kreeg Podginds een flauw denkbeeld van hetgeen er gebeurd was; ook die verschijning van den conducteur werd hem nu verklaarbaar. Maar het was toch vree- seljjk onvoorzichtig de voordeur des nachts on gesloten te laten. Met een valschen sleutel had men binnen kunnen komen en den halven winkel leeg Door een der bladen, de Nieuwe Delftsche Courant, die schjjnbaar met den minister Tak door dik en dun wil medegaan, is met het oog op de bekende encycliek van Z. H. den Paus beweerd, dat het zeker ge makkelijk is om met lof te spreken van dien heerljjken zendbrief, maar dat om het lot der door de fortuin misdeelden te ver beteren, behalve het goede voorbeeld van enkelen nog iets anders noodig is, namelijk een stuwende kracht, die de maatschappjj weder in het rechte spoor leidt. Die stu wende kracht moet dan, volgens genoemd orgaan, worden gevonden in de Staatszorg, voor zooverre deze tot bescherming der zwakken, tot heil en redding der Maat schappij onontbeerljjk is. Ea ter versterking van die stuwende kracht wenscht men de Kieswet-T a k te doen medewerken. Het is waarljjk bespottelijk, dat men den minister Tak ook wil gebruiken om de bedoelingen, in de encycliek Rerum Novarum nedergelegd, te verwezenlijken. Maar wjj ge- looveD, dat de H. Vader, indien zjjn oordeel hierover werd gevraagd, zeker zal antwoor den: non tali auxilio. Neen, de stuwende kracht om tot ver wezenlijking van de beginselen der encycliek Rerum Novarum te komen, moet gezocht worden in de liefde ea den eerbied voor de Kerk, en geenszins in een prodnct als T a k's Kieswet. Verder wenschen wjj hierover niet3 te zeggen, omdat de door ons gesignaleerde drogreden eigenljjk geen meerdere toelich ting behoeft. Hetzelfde orgaan beweert, dat na de aan neming der Kieswet de sociaal-Jemoeraten bevredigd zjju. Het wordt tjjd zoo lezen wjj dat wjj den dweepers, die ons goed, eenvoudig volk listig zoeken te misleiden, een machtig wapen uit de hand slaan. De invloed der sociaal-democraten zal afnemen in dezelfde mate als hnn eischen overdreven, hun voorstellen onbekookt zullen blijken. Maar in ons oog moet het toch al een zeer dwaze weg heeten, wanneer men eene staatkundige richting, welke bet vaderland ten verderve wil voeren, gaat bestrijden door haar zin te doen. Ondeugende kinderen geeft men wel eens hun zin om hun te doen ondervinden, dat hetgeen zjj verlangden, glad verkeerd is. Maar dit mag men ten opzichte der sociaal-democraten niet doen, daar ten slotte ons vaderland het kind vau de rekening wordt. Zeker als men hier te lande het algemden stemrecht invoert, dan zullen de sociaal-democrateu daar niet meer om vragen. Dit is zeer natnurljjk. Maar begrjjpen de voorstanders 7an Taks Kiea- stelen. Voortaan zou hjj beter zjjne maatregelen ne men, dat men niet ia en uitliep, zoo als men wilde. De kinderen de kinderen beterden immers reeds, anders zou Agathe ze niet verlaten hebben, het was zoo erg niet; angst, noodelooze ongerust heid, daarvoor mocht men zjjne zaak niet prjjs geven aan den eersten den besten dief, die van de gelegenheid gebruik wilde maken. Eu waar was ze nu heen? Weer naar de Broekmau's, altijd naar de Broekman's! Het kwam toch niet te pas voor eene gehuwde vrouw om hare bloedver wanten meer aan te hangen dan haar wettigen man. Ook daarin moest verandering komen. Hat was onder die gedachteD, dat Podginds in een hoek der huiskamer zjjn koffie dronk, tot groote teleurstelling der bedienden, die zich ock zelfs in dit uur van vrijheid door zjjne tegen woordigheid belemmerd gevoelden. De een was al spoediger dan de ander bereid om het werk weer aan te vatten; des te eer zou het geëindigd zjjü, en misschien zou men nog van de laatste ureu van den schoonen vrijen dag, wellicht de laatste schoone Zondag van den herfst, gebruik kunnen maken. De toeleg gelukte: de middag was nog slechts half verstreken, toen allés was gedaan wat er kon gedaan worden; bet overige moest op den Maandag-morgen wachten. De juffrouwen, die er op gerekend hebben, zeide Podginds, opzetteljjk de miust aangename uitdrukking kiezende, kunnen voor baar winter- toilet een mantel, japon of doek krijgen: maar van het goed van verleden jaar, hoor je?Hein- rich! geen patroon van dit jaar: zult ge ervoor zorgen? Aan de heeren kunt ge ook een pantalon of vest geven, of wat ze verlangen. wet dan niet, dat de sociaal-democraten dan weder iets anders zollen gaan eischen. Reeds nu treedt bjj de socialisten de kies- recht-quaestie op den achtergrond, omdat zjj meenen het pleit reeds te hebben ge wonnen. In de laatste dagen worden mee tings georganiseerd ten voordeele der af schaffing van-het privaat bezit. Men is dus allengs een stap verder gebomeD. Hieruit volgt, dat men zich eene illusie vormt door te gaan denken, dat men aan de maatschappjj-bestormers den mond zal snoeren door het algemeen stemrecht te gaan invoeren. Juist maakt men ze over moediger door zulk eene houding en znllen hun eischen hoe langer zoo verder gaan. Ook lazen wjj als argument ten voordeele der Kiesrechtuitbreiding, dat deze quaestie eene scheuring in ieder onzer staatkundige partyen heeft veroorzaakt, welke een ge trouw afbeeldsel vormt van het wantrou wen, dat ook buiten het Parlement tusschen de zonen van hetzelfde vaderland is opge wekt. Er spookt een geest van gemeljjke onverschilligheid of van spoedige geraakt heid zoowel iu de pers als in de conversatie, die moeiljjk nader is aan te duiden. Daarom hoopt men, dat de verwijzing naar de Af- deelingen van de Kieswet met is geweest uitstel van executie, maar het begin van een goed einde. Waar iemand de argumenten toch al n:et vandaan haalt, zon men hierop kuunen zeggen. T a k's Kieswet is de twistappel tus schen de zouen van hetzelfde vaderland en de huisgenooten van hetzelfde geloof en daarom moet men met die wet maar te vreden zjjn. Zolke aanbevelingen zjjn in ons oog eene veroordeel'tng van de wet. Waar zoodanige argumenten moeten worden bjjgedragen, daar is het duideljjb, dat de zaak zelt als verloren wordt beschouwd. Noch de voor spelling, dat na Kiesreehtuitbreiding de denkbeelden van de encycliek Rerum No varum zullen verwezenljjkt worden, noch het vooruitzicht dat de sociaal-democraten tevreden znllen wezen, noch ook dat de scheuring in ieder der staatkundige partijen zal worden geheeld, mag als motief voor de aanneming der Kieswet gelden. Indien men geen betere aanbevelingen kan bij- breugeu, is het in ons oog het best om maar te zwijgen. Men bederft dan aan de zaak, die men wil verdedigen, meer dan men haar bevoordeelt. Het is onze zeer vaste overtuiging, dat het verkeerd is om in de Kamer zich thans verder met de Kiesrecht-quaestie in te laten. Men heeft het vernomen, hoe in enkele De bedienden bogen en prevelden eene soort van dankbetuiging, die wel zoo harteljjk zou zjjn geweest, als de liberaliteit van den patroon met eenige humaniteit ware gepaard gegaan. Maar Podginds begreep, dat dit niet behoefde; de nie tigste col verbond hem in zjjn oog meer aan de zaak dan de vriendelijkste behandeling een geheel jaar lang. En dun hebben we nog een hoop oude dekens en eene partij beschadigde Bokken; is het niet, Heinricb? vervolgde de patroon, zonder op die dankbetuiging aoht te slaan. Geef die maar aan de armen. Op de gewone manier, mjjnheer? Podginds knikte, en de welkomst-audientie was afgeloopen. Geen onkel woord van goedkeuring of lof of aansporing: het geschenk moest alles goed maken; daarmede was alles gekocht, wat niet met het honorarium betaald werd. Zelfs de publieke opinie was gekocht met een hoop dekens en sok ken. Maar het publiek moest bet dan ook weten, en den volgenden dag verkondigden alle bladen de milde gift, waarvan een onbekende de tjjding aan de couranten had medegedeeld. Er bleef hem nu nog slechts over de circulaire te doen drukken, waarin de komst der winter-artikelen vermeld werd; daarmede zon Podginds het verdere van den middag doorbrengen; des avonds zou hjj de proeven corrigeeren. Het zou eene drukke dag zjjn, maar een welbestede dan toch ook. Zoo als Podginds vermoed had, was zjjne vrouw naar hare ouders gegaan, waar de Zondagsche koffiekan weder op tafel stond, en de rustdag op de gewone wjjze met de gewone feesteljjkheden gepaard ging. Ook haar broeder en schoonzuster plaatsen van ons land kunstmatig agitatie wordt verwekt tegen die Kamerleden, die zich tegen de kieswet hebben uitgelaten. Eene kalme beraadslaging over die wet is dus bijna onmogeljjk geworden. Da Afge vaardigden moeten niet spreken en stemmen onder de pressie van eene beweging, welke men nationaal belieft te noemeo en het niet is. Zjj behooren zonder de groote me nigte naar de oogen te zien het hoogst gewichtige en verantwoordelijke vraagstuk der regeling van het kiesrecht te behan delen. Daarom spreken ook wjj den wensch uit, dat de verzending van de amendemen ten op de kieswet naar de Afdeelingeu der Kamer in dien zin het begin is van een goed einde, dat het de eerste stap is om tot geheele verwerping der wet te komen. In Napels hebben de koetsiers het werk gestaakt en de trams rjjden niet meer. Het volk is er zeer oproerig, waardoor de poli tie handen vol werk heeft, te meer nn ze telkens in botsing komt met de oproerlin gen die door de strateD trekken. Onder een helsch lawaai bracht het volk hetljjk van een tienjarig kind aan de prefectuur van politie, dat, naar het zeggen, door een politieagent gedood was. Volgens een telegram nit Gaeta heeft na afloop van de manoeuvres der Italiaan- sche vloot een diner van 80 converts plaats gehad. Koning U m b e r t o die het diner aanbood, stelde de gezondheid in van prins H e i d r i c h, en den voorspoed en roem van Duitscbland, van zjjn leger en zjjne vloot. Prins H e i nr i c h bedankte en sprak den lof uit van de Italiaansche vloot, van haar materiaal, en hare officieren en ma trozen, die hun plicht zoaden doen, als hnn Koning hen mocht oproepen. Een groot aantal anarchisten die te Rome wanordeljjkheden pleegden, zijn ge vangen genomen. Te Milaan zjjn de anar chisten aan bet plunderen geweest, 23 van die heeren zjjn achter slot en grendel gezet. Een ontzettend oogenblik beleefden een zestal reizigers op den sneltrein van Genua-Tnrjjn, die Maandag-middag om 3 uur Genua verliet. Volgens de Magdeb. Zeitung nam kort voor het station Lodi, een heer, Mom be 11e genaamd, in den waggon plaats, die zich naar zjjne familie begaf, hjj had een reistasch vol vuurwerk bjj zich. Door de een of andere oorzaak ontplofte dit. De vuurpijlen en donderbus- zaten er weder: maar in plaats van een ernstig, stichtelijk gesprek, of des noods eene discussie over hetgeen men gehoord had, zat het viertal zwjjgend tegenover elkander. Elk was te zeer op de hoogte der gedachten van de anderen, en zoo geheel vervuld met een denkbeeld dat het on- noodig zou zij a nog van gedachten te wisselen. Het was uitgemaakt: de zaak van Broekman kon het niet meer houden; de laatste drie maanden hadden haar den geuadestoot toegebracht: er was niets verdiend, en de bemoeiingen van Dalberg hadden haar eene reeks van verliezen bezorgd. Er waren tijdens de associatie vrjj belangrjjke inkoopen gedaan voor rekening van Broekman: Dalberg had de artikelen afgezet, maar het geld er voor was nooit in de zaak gekomen, en Dal berg was verdwenen. De wissels echter bleven niet uit; ja, meer nog: was Broekman niet toegetreden tot de vernuftige berekeningen van x en jj, het bleek nu, dat x die jj, ook zonder zjjne toestem ming, deelgenoot kon maken in verschillende speculaties, waarvan hjj nu alleen de dupe was. Er waren ook wissels in omloop, onderteekend door handelaars, die ze nooit onder de oogen had den gebad,en was Dalberg ook de eenige schuldige, zjjn naam was eer. tijd lang zoo zeer met die van Broekman verbonden geweest, dat men waar ljjk niet wist, wat men er van moest denken. Dit echter stond vast, dat de laatste zweem van krediet der oude zaak verloren was gegaan, en zjj na vooral hare verplichtingen werkeljjk of zoo goed mogeljjk moest nakomen om ook niet meer dan haar krediet haar goeden naam te verliezen. Wordt vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1893 | | pagina 1