NIEUWE
No 2028
Zondag 3 September 189.1
18de Jaargang.
Een afschrikwekkend
voorbeeld.
B Ul T E N L A ft 1».
Pei 8 maanden voor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschpnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BUBBAü: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensd ag-
en V r p d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
De toestanden op politiek en sociaal ge
bied in Frankrijk hebben wij meermalen
voorgesteld als een waarschuwend en af
schrikwekkend voorbeeld voor ons vader
land.
Wjj dedeu dit vooral met het oog op
het atgemeen kiesrecht, 't welk in dat land
bestaat en 't welk men ook bjj ons wil gaan
invoeren. Het is toch een feit, dat de schande
lijke toestanden daar rechtstreeks zijn te
danken aan een kiesstelsel, dat de heer
schappij mogelijk maakt van eeu beperkt
getal personen, dia in naam der vrijheid
en geljjkheid de natie exploiteeren om zich
zelf te bevoordeelen en te verrijken.
De jongste verkiezingen daar te lande
hebben dit weder volkomen bewezen. Dat
deel der bevolking, 'c welk aan de Kamer
verkiezingen voornamelijk heeft deel geno
men,heeft in de Fransche republiek bijna zon
der uitzondering en voor een aanzienlijk
gedeelte met indrukwekkende meerderheid
van stemmen de meest gecompromitteerde
Panama-ridders herkozen. De slachtoffers
van den thans aan de stembus gevoerdeu
strijd heeft men niet te zoeken aan de zijde
der R e i n a c h s, der F 1 o q u e t s, der
Dupay's en hoe ze meer mogen heeten,
die schuldig of machteloos zich betoonden
bjj een schandaal, dat in de parlementaire
geschiedenis zjjn wederga zoekt. Da verwor
pelingen van het algemeen stemrecht waren
een Delahaye, die het eerst de ergerlijke
gebeurtenissen aan het daglicht bracht, een
Pion, aau wiens eerlpkheid en talent bjj
niemand, van welke partjj ook, eenige twjj-
fel kon bestaan, een De M u n, die al de
krachten van zjjn talent ten dienste stelde aan
de oplossing in rechtmachtigen zin van de
maatschappelijke quaestiëa. En in de zetels,
door zulke mannon in de Kamer openge
laten, troont dank zij de scherpzinnigheid
der massaeen Wilson o. a. wiens
machtige positie in de Kamer reeds wordt
voorbereid door het dreigement: dat hij in
zjjne particuliere papieren middelen te over
bezit, om menigeen onder de leidende staats
lieden den mond te snoeren.
Rechtvaardigt zulk een feit niet volkomen
onze zienswjjze, dat bet algemeen Kiesrecht
de gelegenheid openstelt aan sommige per
sonen om op allerlei wjjzen aan het roer te
bipsen of te komen ten einde beter in staat
te zjjn zich met het geld en goed van anderen
te verrijken
Toen de eerste grawelen van de Panama-
FEUILLETON.
Een familie-tafereel.
Vervolg.)
Ik weet zeer goed wat ik zeg, en ik zal
het doen ook; en ging hj) voort, terwijl hjj den
arm zjjner vrouw met zooveel kracht greep dat
een kreet van smart haar ontsnapte, ea als gjj u
niet wilt onderwerpen aaa het gezag van uw man,
dan zal ik u evenmin ontzien als hen; verstaat
gjj dat, Agathe?
Ellendeling! roept Agathe, zich losrukkende
met zooveel hartstochtelijk geweld, dat Podginds
zich vast moest grijpen om niet achterover te
rallen. Ik heb u veracht: thans haat ik u! Mis
handel uwe bedienden, zoo ge wilt, maar waag
het niet weer de handen aan uwe vrouw te slaan!
Terug! sprak ze op rauwen toon, toen Podginds
haar naderde; terug mensch! Als gij het nog eens
Waagdet de moeder uwer kinderen aan te raken,
*k zou mijzelve niet meer meester zjjut
Podginds zag haar aan; hij las op haar gelaat,
dat die woorden haar ernst waren, en terstond
"amen zijne trekken weder die satirische uitdruk-
king aan, die er voor weinige oogenblikken op
te lezsn stond.
Heeft papa Broekman u dat geraden? yroeg
hij spottend, of misschien broer Jan? Driehon-
derd gulden of uw leven! Heel aardig uitgedacht,
en juffrouw Podginds i3 zoo goed zich daartoe
ie leenen. Het wordt gevaarljjk in huis; wij zullen
yoortaan maar een revolver mede brengen, als we
la onze huiskamer komen. Nn drinkt maar eens
®en goed glas water; dat kalmeert.
geschiedenis bekend werden, was het de al
gemeen e opinie van ieder rechtschapene, dat
bij de eerste de beste gelegenheid zulke per
sonen uit de Regeeringskringen moesten
worden geweerd. Er werd geen twjjfel aau
gekoesterd, of het volk zou bjj de verkiezin
gen toonen, dat het niet wenschte te worden
vertegenwoordigd door mannen, die de eer
lijkheid en andere deugden mot voeten treden.
En wat is nu gebeurd? Dat diezelfde man
nen met groote meerderheid werden herko
zen. Is dit echter eene vrucht van bet Alge
meen Kiesrecht? We! zeker, want het staat
bp ons vast, dat deze Pauatna-helden niot
herkozen zouden zjju, indien in Frankrpk
slechts zjj kiesbevoegd waren, die met oordeel
en geleid door vaste grondbeginselen op de
liefde voor orde en rust in de samenleving
gebouwd, hunne stem weten uit te brengen.
Thans zjjn da belangen van het Fransche
volk bjj vernieuwing blootgesteld aan de
aanvallen van verschillende onearlpke per
sonen, en bestaat er veel kans, dat in de toe
komst soortgelijke zaken als de Panama-
quaestie zich herhalen.
Wjj zouden hierover thans niet spreken,
wanneer niet in on3 vaderland juist op
de Fransche verkiezingen gewezen werd
als op eene les voor ons volk, en ten be-
tooge van de wenschelpkheid om zoo
spoedig mogelijk h8t algemeen kiesrecht
in te voeren. Mén moet het al een heel
eind gebracht hebben in de kunst van
valsche voorstellingen te vormen, om in
de Fransche toestanden eene aanbeveling
voor het algemeen kiesrecht te zien.
Uit dat herkiezen van verschillende af
gevaardigden, die Frankrpk hebben ge
compromitteerd, trekt man dwaas genoeg
de conclusie, dat het algemeen stemrecht
niet die gevolgen heeft, welke er door de
conservatieven hier te lande aau gehecht
wordt. Men wil er mede betoogen, dat al
bestaat in genoemd land het algemeen
stemrecht, het toch mogelijk is, dat die
personen de macht in handen houden,
wier handelingen ten hoogste afkeurens
waardig moeten heeten.
Doch wjj achten dat herkiezen veel meer
een noodzakeljjk gevolg van het algemeen
stemrecht, en wel een van de slechtste.
Het is in den jongsten tjjd in verschillende
landen, waar het algemeen stemrecht be
staat, gebleken, dat juist de weinige per
sonen, die de macht in handeu hebben,
door de verkiezingen in hun positie wor
den bevestigd. Dat komt, omdat bij geen
enkel ander kiesstelsel de omkooperp zoo
groet kan wezen.
Natuurlijk trachten do personeD, die zich
Podginds ging langzaam den winkel door en
de straat op en liep rond en nog eens rond; zonder
te weten waarheen hij ging en waarom hjj giDg.
Vrees wat zou hij vreezen? Hjj was toch niet
bang voor eene vrouw? Maar wat dan? Drift
Podginds waB nooit driftig; wrevel hij was nooit
wrevelig dan wanneer hjj slechte zaken gedaan
had, en hij had integendeel uitnemend goede za
ken gedaan. Wat dan? Ongelijk? hjj had geen
ongeljjk: hij had groot geljjk: hij zon dwaas geweest
zijn, als hjj zijn geld aaa Broekman gegeven had.
en die drift van Agathe, opgewondenheid,
zennwachtigbsid, waanzinnigheid was het.... Toch
kon hij niet naar zjjn huis teragkeeren. Hij had
er heel wat voor willen geven, dat he: geen
Zondag, maar een gewone werkdag was en zjjn
winkel vol bedienden en koopers stond. Nu naar
huis te gaan? alleen te zjjn in zjjn kantoor, alleen
met zichzelf en zjjne herinneringen, met het ge
zicht op de rotsen met hunne reuzen? dieu avond
weder over zjjne vrouw te zitten. Neen, het
kon niat! Maar waar zou hjj heengaan? Bloedver
wanten had hij afgezworen; vrienden hjj had
geen vrienden buiten zijne zaak: en zijne zaak
had voor hem tot dusverre alias opgeleverd wat
hjj behoefde. Thans evenwel scheen zij ongenoeg
zaam voor alle behoeften; en hjj doolde weder
rond.de eene straat uit en de andere in en eiadelijk
naar buiten, den weg op naar het nabjj gelegen
dorp, waar eene menigte zjjner stadgenooten den
Zondagavond doorbrachten. Hjj ging alleen onder
de woelende menigte: ieder had zijne bloedver
wanten en vrienden; Podginds moest zich met
Podginds tevreden stellen, en dien avond kon hij
volstrekt niet met hem overweg. Hij ontmoette
door hun geld tot hooge waardigheden in
den Staat hebben verheven, die waardig
heden te behouden en daartoe stelt hen
het algemeen stemrecht in staat. De vrees
voor overhaersching door de groote me
nigte behoeft nog niet eens zoo g:oot te
zjjn als de bedachtheid voor hen, die met
hun geld die groote menigte trachten om
te koopen, en haar tot hun eigen doel
einden zullen bewerken.
Het ruw geweld van de massa is nog
maar kinderspel bjj de fijne sluwheid van
aartsbedriegers, die door hun listige ge
slepenheid de hartstochten van de groote
massa in hun macht weten te krjjgen, en
dan almachtig zijn.
Eerlijkheid en goede trouw zullen ook
hier te lande op parlementair terrein ver-
dwjjnen, wanneer het algemeen kiesrecht,
door den minister Tak voorgesteld, wordt
ingevoerd. Meerdere bezadigde kamerleden
hebben er bij de algemeene beraadslagingen
met nadruk op gewezen. Men was niet
afkeerig van kiesrechtuitbreiding, maar
men wilde terecht waarborgen tegen wille
keur en omkooperp.
Deze waarborgen worden niet geboden
in Taks kieswet en zijn evenmin in vol
doende mate daarin aan te brengen door
aanneming van de voorgestelde amende
menten.
Da bedoelingen van deze amendementen
zpn zeer loffelijk. De voorstellers wenschen,
indien de Kiesvvet-T a k toch goedgekeurd
moet worden, hare schadelijke werking tot
een minimum ts beperken.
Maar volgens ons inzicht zou het nog meer
aanbeveling verdienen, wanneer al degenen,
die bezwaar vonden iu de kenmerken van
kiesbevoegdheid, welke in de Kieswet-T a k
worden voorgesteld, zich ais éen man ver
zetten tegen de aanneming der wet en ca
hare verwerping pogingen aanwendden om
eene andere kiesrechtregeling in het leven te
roepen, die meer in overeenstemming met de
werkelpke volksbelangen mocht heeten.
Dan zou men eene kiesrechtregeling tot
stand kunnen brengen, waarbij de omkooperp
geheel onmogelijk werd en alleen zjj tot de
stembus warden toegelaten, van wie het vast
staat, dat zjj met oordeel hunne stem kunnen
uitbrengen.
Engeland.
De mpnwerkers komen nog maar ciót
tot bedaren. Zij eischen steeds meer loon
en vragen zich niet af of de patroons uit
hun winsten die verhooging kunnen betalen.
zjjne bedienden en winkeldochters, die allen van
hun vrjjen Zondag-middag gebruik maakten, en
hunne schade inhaalden voor den stillen, somberen
morgen; maar zoodra zij hem zagen, zwegen zij
allen; het gezicht van Podginds was genoeg om
voor het oogenblik alle genot te doen verliezen.
Bedienden en klanten zag hjj, maar nergens vrien
den, nergens ean hartelijken groet: niemand sprak
hem aan, niemand wandelde met ham mede; al
leen bleef hjj, even alleen ab te huis in zjjn kan
toortje of in de verlaten huiskamer.
De avond was gevallen; het werd al duister
der en stiller op den weg; werktuigeljjk dwaalde
ook Podginds weder naar de stad, eindeljjk stond
hij voor zijne woning, Even als de verbeelding
zich soms door eene geheimzinnige en van ons
onafhankelijke werking, het tegenwoordige in
het verleden kan denken, zoo was het hem plot
seling, of hjj eens in denzelfden verlaten toe
stand voor dien grooten winkel had gestaan,
waarvan een ander, waarvan Jan Broekman, eige
naar was. Maar toen hjj over die speling zjjner
verbeeldingskracht wilde nadenken, was zjj plot
seling geheel verdwenen, en zelfs de herinnering
er aan was zoo flauw, dat hjj niet eens meer wist
waarover hij nadenken moest.
Ware hjj een kwartier vroeger te huis gekomen,
dan zou zeker de begoocheling nog sterker zjjn
geweest. Dan had hjj Jan Broekman zelf in zjjne
huiskamer kunnen zien, naast de geopende secre
taire, waarvan het blad met allerlei muntspeciën
en papier bedekt was; zelfs scheepjes-schellingen
en fransche assignaten lagen er bij.
Agathe telde het zilver haren broeder uit, en
deze nam het werktuigelijk aan, zonder te we-
In eene te Dalkeith gehouden bijeenkomst
van de mjjnwerkers uit de Lotbians (de
graafschappen Edinburg, Haddington en
Linlithgow) is met algemeene stemmen be
sloten, dat de mpnwerkers uit East en
Midlothian Maandag a. s. den arbeid zul
len staken, als hun niet eene ioonsverhoo-
ging van 20 percent wordt toegestaan.
In Zuid-Wales en Mommouthshire heb
ben 60,000 mijnwerkers deo arbeid hervat.
Men gelooft dat in deze streken de werk
staking binnen een paar dagen eindigen zal.
De mijneigenaren zpn weer begonnen met
het verzenden van eene zekere hoeveelheid
steenkolen naar de havens van uitvoer.
De mpnwerkers te Merthyr hebben allen
heden den arbeid hervat.
Een adres tegen Home-Rule dat door
vrouwen uit Ulster naar het Lagerhuis ge
zonden werd, om der Koningin aangebo
den te worden, is niet minder dan 2800
meter lang. Er staan 142,000 handteeke-
ningen onder. Het vormt een rol, 45 cen
timeter in middellijn, welke tusschen twee
koperen schijven geplaatst is in een noten
houten kist, waarvan een der wanden neer
geslagen kan worden, voor het afrollen van
het verzoekschrift.
Punch beeldt iu zpn jongste nummer
Gladstone al als den «Grooten Ouden
Duiker», wien het juist is gelukt hjjgend
en blazend den gouden Home-Rule beker
uit de wilde lersche Zee op te duiken. En
aan het slot van het bij de fraaie plaat
gevoegde, «zeer ver naar S c h i 11 e r» ge
volgde gedicht luidt het dan: «De Groote
Oude Duiker heeft den beker in zjja greep,
maar zal hem het leven worden gelaten
om dien, met wjja gevuld, aau zjjne lippen
te brengen?!»
Frankrijk.
De beul van Frankrijk, de heer D e i b 1 e r
denkt zjju ontslag te nemen. Zpn zoon
zal hem hoogstwaarschjjk opvolgen. Het
tractement dat aan deze voor velen zeer
droevige betrekking verbonden is, bedraagt
6000 Jrs.; de benl heeft twee helpers van
4000 frs. en twee anderen van 3000 frs.
Verder krpgt hp schadeloosstelling voor
verplaatsingen, bedragende 8 frs. per dag,
terwjjl verdere kosten worden ia rekening
gebracht. Men ziet toch dat er geen schatten
mede te verdienen zpn; toch worden er
genoeg lieden gevonden, die naar het
baantje soiliciteeren.
Te Marseille is een verschrikkeljjke
brand uitgebroken. In eene bergplaats van
hout begonnen, sloegen de vlammen spoe
dig over naar eeue olieslagerp, waar het vuur
ten wat hij deed, en zonder te vragen hoa zjjne
zuster aan dat geld kwam. Podginds zelf zou het
niet geweten hebben: wie telt de spaarpotten
zjjner kinderen na?
Jan, zeide Agathe toen hij het geld bjj zich
stak, en terwijl zij twee briefjes schreef, met de
vermelding der som, die zij uit de potjes genomen
had: mijne kinderen weten niet dat ik hnn
geld wegschenk; ik zal het hun weergeven, zoodra
ik kan, kan ik niet, dan is het een offer van
dankbaarheid voor hun herstel, waarorer zjj later
nooit berouw zullen hebben. Zullen ze wel, Jan?
Broekman hoopte het, en als hjj er weder eens
bovenop was, met woeker zou hjj het hun weer
geven.
Woeker verlang ik niet; maar zult gjj en
uwe vronw mjjne kinderen liefhebben? Zult gjj
er voor zorgen, als ik er niet meer zijn zal?
Kom, Aag! maakt je nu zoo akelig niet!
Ik zal ze liefhebben, als mjjne eigene kinde
ren
Agathe drékle hem beide handen, en Jan gaf
haar een kus, zoo als dien avond voor haar huwe-
ljjk, toen zij, als elke bruid in die zenuwachtige
dagen, hare lachende voorstellingen, ondanks zich-
zffve, afwisselde met beelden van trenrigen aard.
Toen ook beloofde hjj haar altjjd ter zjjde te
zullen staan, en zjj had beloofd altjjd zjjn raad
in te winnen. Helaas! die dagen waren laDg
voorbjj, die beloften sinds lang verkracht; maar
toch niet onherroapeljjk was dat verleden verloren:
de stem des bloeds verstomt niet.
(Wordt vervolgd.)
AARMMSCHÏ
ABONNEMENTSPRIJS
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
17.
AGHTE MA NON AGITATE.
