N I E U W E
A
Zondag 17 September 1893
18de Jaargang.
Een amendement
BUITENLAND,
No 2034
Pei 3 maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
B TJ B E A TT: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensd ag-
en Yrgda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
R e d a c t e u r-Uit g ev er, W. KÜPPER8.
'BHTZij, die zich op de Nieuwe Haarl. Courant
abonneeren, ontvangen tot 1 Octoberaanvang
van een nieuw kwartaal, de tot dien datum ver
schijnende nummers gratis.
Langzamerhand nadert de tgd, dat de
parlementaire werkzaamheden hier te lande
worden hervat en dat dus zal worden be
raadslaagd over de wijzigingen, welke ver
schillende leden der Kamer hebben voor
gesteld op de aanhangige Kieswet.
Het aantal amendementen is voorwaar
niet gering, en de Minister van Binnen-
landsche Zaken moet bij de overweging
ervan wel tot de overtuiging komen, dat
zijne voorgestelde Kieswet nog niet zoo
volmaakt moet heeten als sommigen van
zjjn algemeen stemrechtvrienden hebben be
weerd.
Reeds alleen het feit, dat zich onder de
leden der Kamer verschillende groepen
hebben gevormd met het doel om veran
deringen tot stand te brengen in de Kieswet,
is volgens ons een bewjjs voor het onvol
doende der Kiesrechtregeling van den mi
nister Tak. En uit de amendementen,
welke bedoelde groepen hebben voorgesteld,
bljjkt ook ten duidelijkste, dat meu zich
maar} niet voor den vorm tegen T a k'e Kies
wet verzet, om dan toch ten slotte de wet
goed te keuren. Neen, de bezwaren tegen
die wet zijn van zuiver principieelen aard
en ten einde daaraau te gemoet te komen,
zal de Minister heel wat van zijne eischen
moeten laten zakken. Of hg daartoe zal
geneigd wezeD, na er van gesproken te
hebben, dat aan de kern van zjjn wetsvoor-
dracht niet mag worden geraakt, is eene
vraag, die later haar beantwoording wel
zal krjjgen.
Liever wenschen wij op een der amen
dementen te wgzen 't welk zeer waar-
schgalgk enkele gevaren van T a k's Kies
wet zou kunnen afwenden. Wij bedoelen
dat van de heeren Vermeulen, Harte,
Haffmans, Mutsaers en Trava-
g 1 i n o. Deze heeren werden geleid door de
overweging, dat in het meervoudig stem
recht een afdoend middel is te vinden tegen
de nootlottige en onvermjjdeljjke gevolgen
van 't algemeen kiesrecht.
Dat meervoudig kiesrecht is voor de
verkiezing der leden van de Kamer in
België ook aangenomen. Daar wordt aan
enkele categorieën van kiezers eene dubbele
of eeüe drievoudige stem verleend, waardoor
men meeut het overwicht van de lagere
volksklassen eenigszins te kunnen beperken.
Geljjk onze lezers weten, is daar
het algemeen stemrecht zonder kenteeken
van geschiktheid of maatschappeljjken wel
stand aan alle 25-jarige Belgen toegekend.
FEUILLETON.
Een familie-tafereel.
23. Vervolg en slot.)
Tien minuten later werd de deur weder ge
opend, Broekman en zjjn oudste zoon sloegen den
zelfden weg in, en volgden de verlaten straten
die naar het middengedeelte der stad voerden
tot zij den winkel van Podginds bereikten.
Wacht maar even, Jantje zeide Broekman,
aan de winkeldeur schellende: ik zal het zoo
lang niet maken daar binnen.
Wie daar? klonk de stem van Polgiids.
Doe maar open, ik ben het.
Wie ben je?
Broekman fluisterde zjjn naam door het
sleutelgat: hjj was bang dat hij, door dien hard
op te noemen, alle buren op de hoogte der zaak
brengen zou.
Kan je nog later komeD? bromde Podginds,
de deur openmakende en ging zjjn zwager voor
naar het kantoortje, waar hjj onder het opdraaien
der gasvlam hem iets toevoegde van plaats nemen.
Bioskman beantwoordde die uitnoodiging niet.
Hjj haalde zijne portefeuille te voorschjjn en zeide
onder het neerleggen van een paar bankbiljetten:
Wjj zullen de heele zaak nu maar afdoen,
Podginds.
Mg is het wel, zeide deze, zonder een zweem
Eene bgkomende stem wordt echter gegeven
aan dengeen, die 35jaaroad is en a^n den
Staat minstens 5 franks betaalt uithoofde
der personeele belasting op de woning, die
men in gebruik heeft. Voorts mag ook eeua
dubbele stem uitbrengen hg, die eigenaar
is vau minstens 2000 franks, aau onroe
rende goederen, of eeue inschrijving op het
Grootboek der openbare schuld bezit
welke hem tea minste 100 franks rente
oplevert. Eindelijk mogen drie stemmen
worden uitgebracht door hen, die een di
ploma van hooger onderwjjs bezitten, en
door hen, die eene betrekking bekleeden of
bekleed hebben, welke doen vermoeden,
dat de titularis de kennis der vakkeu van
het hooger onderwgs bezit.
Daardoor zij i drie klassen van kiezers
geschapen, hetgeen door de bovengenoemde
leden vau de Tweede Kamer ook gewenscht
wordt voor ons vaderland. Zij zga van
oordeel, dat de maatschappelijke waarde
van iederen Staatsburger wordt bepaald
door wat iemand bezit, wat iemand weet
en wat iemand in het belang der publieke
zaak gedaan heeft. Het gevolg van dat
meervoudig kiesrecht is dus, dat niet aan
allen, die tot de samenstelling der Volks
vertegenwoordiging worden geroepen, even
groote invloed wordt geschonkenen
dat daardoor ontweken zullen worden de
gevaren van het algemeen stemrecht, welke
door Stuart Mill aldus omschreven
zga: een te laag peil van staatkundig oor
deel en eene wetgeving, welke slechts de
belangen van een maatschappeljjken stand
op het oog heeft en daaraan die der andere
Btauden ten offer brengt.
De lichtzijde van dat belangrijke amen
dement valt niet te miskennen. Waar eene
kieswet als die van den minister Tak het
overwicht van de Vertegenwoordiging
wenscht over te brengen bjj die klassen der
samenleving, welke zich het gemakkelijkst
laten leiden door gewstenlooze personen,
die slechts eigen eer en voordeel beoogen,
daar kan een amendement als het hier be
doelde, indien het in de wet werd opge
nomen, niet anders dan de wet zeer ver
beteren.
Het is toch voornamelijk de bedachtheid
voor verkeerde invloeden bjj de samer stel
ling der Vertegeuwoordiging, welke zoo ve
len in ons vaderland afkeerig doet zijn van
T a k's Kieswet. Voor geleidelijke kiesrecht-
uitbreiding tea ganste van hen, die zich niet
door slechte invloeden laten beheerschen is
niemand bevreesd. Zulk eene vrees zou onge
recht vaardigd, ja, belacheljjk ziju. Doch
waarvoor men ons vaderland wil beschermen,
is eene regeering vau de laagste eu minst ont
wikkelde standen, die in aantal het sterkst
zjjn, maar volstrekt geen staatkundig cordeel
bezitten. Terecht vreest men ia dit geval eene
van de vetharing, die Broskman verwscht en
gehoopt had. Da ex-winkelier verbeeldde zich
een persoon van gewicht te zullen schjjnen als
hij plotseling zoo veel geld nederlegde: hjj vergat
dat bankbiljetten voor zjjn zwager er geheel anders
uitzagen dan voor hem.
Laat eens zienl zeide deze, en telde en cij
ferde een oogenblik. Je krjjgt nu nog zestien en
eene halve cent een oogenblik; ik heb geen
centen bjj me.
Nu ja.
Neen, ik houd van orde. En Podginds borg
het geld weg, sloot de lade, stak den sleutel bjj
zich, en liep naar boven, om de zestien en eene
halve cent te halen, die zjjn zwager nog toe
kwamen.
Je begrijpt, zeide Podginds, met het ko
pergeld in zgne hand terugkomende, dat ik er
niet op staan zou; maar het is geld van mijne
dochters.
Podginds, je zorgt bjjzonder stipt voor het ver
mogen van je dochters; maar het zou goed zjjn,
als je ook eens voor haarzelven zorg droegt.
Zoo? zeide Podginds droog.
Ja; vader hseft ze van avond ontmoet, en hij
heeft me opgedragen, n te waarschuwen.
Podginds knikte, alsof men hem de eenvoudigste
mededeeling deed.
Ze gaan nog al veel uit.
Heb ik je het briefje al teruggegeven? vroeg
wetgeving, welke er geheel op wordt aange
legd om de belangen van den thans minst be
voorrechten stand eeuzjjdig op den voorgrond
te plaatsen, en ten slotte wat het ergste moet
heeten alle aniere standen daaraan op te
offeren.
Voer alles dient er dus voor te worden ge
waakt, dat het evenwicht in Staat en Maat-
scbappjj niet verloren ga. De politieke balans
mag evenmin naar rechts all naar links ovcr-
slaau. Ia beide gevallen wordt onrecht ge-
da rn aau een of meer groepen in de samenle
ving, daar het politieke overwicht aan een
der beide kanten zijn invloed doet gevoelen
ook op de toestanden in de Maatschappij.
Zal nu worden bereikt door het meer
voudig kiesrecht, dat geen standenover-
heersching kan plaats hebben? De «oorstel
lers van het bedoelde amendement gelooven,
en naar onze meening terecht, dat door dat
meervoudig kiesrecht 't gevaar van standen-
overhecrsctiing kan bezworen worden. zü
hebben dan ook van hunne vaderlandsliefde
een krachtig blijk gegeven door de indiening
van het bewuste amendement. Maar indien
het niet wordt aanvaard door de Regeering,
en dat zal het hoogst waarschijnlijk niet om
dat het 'c beginsel der Kieswet raakt, dan
bljjlt de Kieswet voor ons het verderfelijkste
voorstel, dat door eenige Regeering hier te
lande is gedaan.
Aan het tot stand brengen van zulk eene
wet mag, dunkt ous, niemand medewerken,
die in de geleideljjke ontwikkeling der staat
kundige en maatschappelijke toestanden den
weg ziet, welke mo6t wordeD bewandeld. Men
bedenke wel, dat al zullen de geschetste ge
varen van het algemeen kiosreebt zich niet
oogenblikkelijk na de invoering er van voor
doen, de volksleiders eerst dan de handen
ruim hebben om hunne eigenzuchtige bedoe
lingen uit te voeren. Stelt men hen daartoe
in de gelegenheid, dan handelt oren even
misdadig als die personen zeiven. Men
schept toch de mogdgkheid toten vergemak
kelijkt het streven naar standenoverheer-
sching, de aanleiding tot burgertwisien en
burgeroorlogen.
Iu plaats derhalve van bevrediging en ver
broedering zal de invoering van T a k's
Kieswet misnoegen en tweedracht in ons
land doen ontstaan, en het einde van zulke
toestanden zal dan wezen, dat eerst na wel
licht bloedige twisten het vereischte even
wicht tusschen de standen der samenleving
kan worden hersteld.
Frankrijk.
In het Departement Pas de Calais ziju
de poppen aau het dansen. De Fransche
mijnarbeiders hebben aldaar ingevolge be
de andere, hoewel bij even goed wist «Is zjjn
zwager, dat hjj dit terstond gedaan had.
Je begrjjpt, ik heb er geen belang bjj.
Dan zullen we er ook maar over zwijgen.
Ik spreek als de eenige broer van hare
moeder, van Agathe, van wie ik zoo harteljjk veel
hield.
Podginds boog even; hij wist wel waarom Broek
man zooveel van zjjne zuster hield.
Nu sta ik op een vrjjer standpunt tegen
over u en ik ben met opzet laat gekomen om n
alleen te vinden en u ernstig op het hart te druk
ken toch voor de opvoeding uwer kinderen beter
zorg te dragen. Zie Podginds
Hoor eons, mijnheer Broekman, laat die
zaken nu maar gerust aau mij over. Ik houd
tiet van die inmenging van anderen in huiselijke
aangelegenheden. Als ik uw raad noodig heb, kom
ik u een bezoek breDgan.
Ik heb u gewaarschuwd, Podginds!
Goeden avond, Broekman!
Met die woerden liet George zjjn zwager uit
en waüdelde langzaam naar zjjn kantoortje terug,
terwijl Broekman, verontwaardigd over zulk eene
koelheid, zijn hart lucht gaf aan zjjn zoon. Maar
daarvoor was Jan niet medegegaan. Dat Ameri-
kaansche plan vervulde hem en zoodra zijn vader
een oogenblik er over z.weeg, begon hjj over het
aanbod van de firma Asherton en Cio.
Toen Dalberg drie dagen later een bezoek ont-
zwaren geformuleerd op het jl. Zondag ge
houden Congres der Belgische mjjo werkers
eene loousverhoogiog gevraagd, die hun door
de mijn-maatschappijen is geweigerd.
Na zal op a. s. Maandag, zoo werd Don
derdag in een op nieuw gehonden Congres
besloten, in het geheele kolenbekken het
werk worden gestaakt. Dit besluit met 81
tegen 11 steramen door eenige heethoofden
genomeD, heeft alzoo de houding bepaald
die duizenden mijnarbeiders hebben aan te
nemen.
Zoo goed als zeker zullen de mijawerkers
iu het Noorden van Frankrijk, zoodra de
arbeid in België nedergelegd wordt, zich
bij de werkstakers aansluiten, en ook van
hun kant tot staking overgaan.
Het orgaan der mijnwerkers in het Noor
der-departement, de Réveil du Nord, bevatte
reeds een manifest om de arbeiders op den
gespannen toestand te wjjzen en hnnne me
dewerking in te roepen. Uit deze oproeping
blgkt zeer duidelijk, dat er eene nauwe
aansluiting bestaat en overeenkomsten zijn
gesloten, tasschen de gezamenlijke Fran-
sche met de Belgische mgnwerkers. De
slotwoorden toch: «wjj zullen vereenigd
met onze Belgische broederen oprukken om
van de patroons te krggen wat ons toe
komt, bewijzen ontegenzeggelijk de ge
grondheid van het vermoeden, dat er gemeen
overleg tawschen de Franschen en Belgen
gepleegd is.
De Mijnen maat schappij van Lens ver
klaart, dat zjj met haar eigen arbeiders
besprekingen kan houden, doch niet kan
instaan' voor andere Maatschappijen. Eene
nota zal aan de pers worden medegedeeld
om te betoogen, dat de loouen, verre van
verminderd te zjjn, zijn verhoogd met 30
procent. Het gemiddelde van het dagloon,
de premie er onder begrepeD, is vijf franks
80 centimes.
Een treurige toestand heerscht voorwaar
onder de Fransche en Belgische mjjn-ar-
beiders, die door de opruiers van het volk
weer in het leven geroepen, niets anders
dan wee en ellende kan brengen in de ge
zinnen der mijnarbeiders.
Duitschland.
In het Journal d' Alsage komt een aardig
verhaal voor, dat bij de leger-manoeuvres
te Colligny moet hebben plaats.
Keizer Wilhelm had Donderdag met ge
neraal Haeseler gewed, dat bij hem
en de door hem aangevoerde legerafdeeling
zon gevangen nemeD. De Generaal had hof
felijk geantwoord, dat dit niets bijzonders
zou zjjn met het oog op de hooge tacti
sche kennis van den Keizer. In den nacht
deed hg evenwel zjjne troepen geheel van
stelling veranderen en toen het den vol
genden morgen tot een gevecht kwam,
ving van zijn voormaligon patroon, was de zaak
geheel in orde, het hoofd der Nieuw-Yorkeche
firma vertrok alleen en Jan Broekman IV bleef,
waar Jan I, Jan II en Jan III gebleven waren.
Hollanders zjjn toch laffe wezens, en de Broek-
mane inzonderheid, zelf wanneer het hun for
tuin geldt, dnrven zij niets wagen. Maar de Broek-
mans vonden zelfs het fortuin te duur gekocht
als het in de leerschool van Dalberg verworven
mo-'st worden.
En nn de vergelding. Podginds is gestorven:
er zjjn ziekten ook van de ziel, die het lichaam
slopeD; ziekten, die de ljjder niet begrjjpt, ef
liever niet als ziekten herkent. Toch zijn ze er,
en menigeen werd er het slachtoffer van
Podginds kinderen kregen hun deel.
Agathe is gehuwd. Een man, die de wereld
lief had boven alles en daarom het geld, dat voor
hem die wereld opende, werd haar echtgenoot:
hij is gehuwd met haar geld, en, zoo lang zij schoon
was, ook met Agathe. Thans is Agathe's schoon
heid verdwenen en haar geld ook.
Johanna is ook gehnwd, en wel met hem, die
na den dood van haren vader; in de zaak Icwarn,
niet nit winstbejag of berekening, maar omdat
zjjn vader beloofd had voor de dochters zijner
zuster te zeilen zorg dragen. Thans prjjkt de naam
Broekman en Zoon weder in den gevel.
RLEISCIHim
ABONNEMENTSPRIJS
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVERTENTIEN.
