NIEUWE
No. 2046
Zondag 15 October 1893
18de Jaargang.
Aan onze Abonnee1 s,
Beleedigd.
Mij is de wraak,
B44RIEMSCHÏC01IR4IIT.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem. t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
B IT B E A tl: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER advertentien;
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentien worden uiterlgk Maandag-, Woensd ag-
en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
R e d a c t e u r-Uit g er er, W. K P P E R 8.
Ongetwijfeld zullen onze lezers het plan,
waartoe wg hebben besloten, toejuichen, om
het Zondagsnummer van de NIEUWE
HAARLEMSCHE CO URANT voortaan
in vergroot lormaat te doen verschijnen.
Wjj zullen daardoor in de gelegenheid
worden gesteld om in het Zondagsnnmmer
van ons blad meer nieuwsberichten en groc-
ter feuilleton te kunnen opnemen, dan bij
de beperkte ruimte en den toevloed van ad
vertenties op Zaterdag tot das ver het geval
wa». Met de vergroating zal tevens de vouw,
die nu door de advertenties aan de achter
zijde en door de lectuur aan de binnenzijde
komt ten gerieve van den Lozer vervallen.
Door de vergrooting en verbetering, die
het Zondagsnummer van ons blad zal on
dergaan «zonder prijsverhoo-
g i n g» hopen wij onzen duizenden Lozers
het bewgs te leveren dat wg bg voort
during er naar streven, ons hun steun in
het belang van het blad ten nutte te ma
ken. Het spreekt vanzelf, dat eene aan
merkelijke formaatsvergrooting, bg deniet
gering te schatte oplage van ons blai, niet
anders dan met vele offers gepaard gaat.
Wjj vertrouwen evenwel dat de Lezers, onze
pogingen waardeerend, gaarne zullen trach
ten die offers te vergoedeu door ons van
hun oomisbaren steun te blijven verzeke
ren en ons blad bg vrienden en bekenden
krachtig aan te bevelen.
A. s. Zondag reeds hopen wg onzen Lezers
het nienw vergroote formaat der NIEUWE
HAARLEMSCHE COURANT aan te
bieden. Red.
De wijzen, waarop de sociaal-democra
tische woordvoerders het volk toespreken
om het tot hunne verderfelijke leerstellin
gen over te halen, zijn zeer afwisselend.
Nu eens betoogen zjj in het breede het
onhoudbare der verkeerde toestanden in
onze samenleving, dan weder schilderen zij
in de schoonste kleuren den toekomstigen
FEUILLETON.
12
door JULIUS.
{Vervolg.)
IX. Op den weg van vhede.
In de spreekkamer van het Franciscanenkloos
ter te R. zit de overste en tegenover haar Geer-
truda Hohenstetter. Geertruda's gezicht was zeer
bleek. Ernstig en bekommerd keek de overste
haar aan. Geertrnda had om opname in de orde
verzocht; zij had de wederwaardigheden van haar
leven de znster geopenbaard. Zjj gevoelde zich
zoozeer overtuigd van haar recht, dat zjj niets
had verbloemd of verzwegen. No was zjj ten einde
en wachtte op de uitspraak der overste.
//Mjjn kind," begon deze na eenig nadenken,
„mjjn kind, gjj hebt veel, zeer vee! geleden. Da
goede God heeft u een zwaar kruis te torschen
gegeven en niet altjjd hebt gij het met geduld
gedragen. Gjj zelf hebt ook veel misdaan en ge
zondigd, wat hebt gjj echter ter verzoening gedaan?
«Ter verzoening?" Geertruda keek de overste
verwonderd aan.
«Ik weet werkeljjk niet, met wie ik mjj zou
hebben moeten verzoenen. Wanneer hetgeen ik
uit rechtvaardiging heb gedaan, inderdaad zondig
is, wat ik niet inzie, zoo geloof mij, overste, dat
ik oneindig veel heb geleden en dus wel quitte
zal zjjn, want onmogeljjk kan Marie Hartmanu
of de Gravin meer geledeu hebben dan ik.//
«Uw ljjden was u door God gezonden,// zeide
de overste ernstig, //tot beproeving, Geertruda,
en zelf zult gjj moeten bekennen, dat gij voor de
beproeving meermalen bezweken zjjt. Al mogen
beide dames nu nog duizendmaal meer kwaad
jegens u bedreven hebben, dan nog hebt gjj het
heilstaat af en weer een andermaal trach
ten zjj uiteen te zetten, dat de werkman
in de tegenwoordige «kapitalistische maat
schappij» onwaard g behandeld wordt.
Maar welke schakeeringen de toespraken
dier volksmisleiders ook vertoonen, de grond
toon van aller redevoeringen is en blijft
het aankweeken van ontevredenhei 1 onder
den arbeidenden staud.
Dit wordt opnieuw bewezen door het
geen voor enkele dagen werd gezegd in eene
socialistische bjjeenkomst te Winschoten
door den bekenden volksmenner, Mr. P.
J. T r o e 1 s t r a. Hg sprak zjju gehoor
o.a. aldus toe: «Gg, arbeiders, wordt be-
leadigd, wanneer gjj uw voor uw gezin te
vunzige woning binnentreedt; gjj wordt be
leedigd, wanneer gjj uw loon krjjgt uitbe
taald, omdat gij weet, dat een groot ge
deelte van hetgeen gjj voor uw meester
hebt voortgebracht, u onthouden wordt op
het oogonblik, dat n het loon wordt in
handen gegeven; gjj wordt beleedigd, wan
neer gjj eene vergadering wilt bjjwonen.
Beleedigd wordt gjj ook, waar, zooals hier
in den omtrek, en wel te Frnsterwold, eene
kazerne voor de marechauseée wordt inge
richt beleedigd wordt gjj, wanneer gjj
voor uwe rechten opkomt en u bjj het op
komen er voor verzet; beleedigd, wanneer
men huzaren en marechauseés zendt, in é-m
woord de geheele kapitalistische maatschap
pij is eeae doorloopende beleedigiug voor
den arbeider.»
Wjj zullen niet verder gaan met het aan
halen van woorden en uitdrukkingen, welke
wjj vermeld vonden in bladen, die het de
moeite waard hebben geacht, zulke taal aan
hunne lezers op te disschen.
Deze enkele woorden zjjn vol loende om
als bewjjs te dienen voor hetgeen wjj bjj
den aauvang zeiden, dat op alle mogeljjks
manieren de werklieden door de sociaal
democratische woordvoerdors tot ontevre
denheid, tegenzin in hun werk en ondank
baarheid worden geprikkeld.
Doch wjj vragen, of het niet ergerljjk
in de hoogste mate moet heeten, dat zulke
woorden ongostraft mogen gesproken wor
den? De deugden, waardoor het Nede.laud-
sche volk door alle tjjden heen heeft uit
geblonken, worden door nietswaardige per
sonen niet slechts als dom en onverstandig
gequalificeerd, maar ook ontzien deze woord
voerders zich niet om de grofste leugens
te debiteeren en de meest valsche voor
recht niet u op hen te wreken. Liat God hiervoor
zorgen en zeg mij nu eens oprecht Geertruda,
wanneer het gebeurde u nog eens zou overkomen,
zoudt ge toch niet meer zoo handelen?"
//Ja," zeide Geertruda beslist, //ik geloof wel,
dat ik mjjzelf weer zou wreker).//
//Maar kind, kind riep de overste verschrikt
uit, /,hoe hardvochtig en onverzoenlijk I En met
deze votrnemens en gevoelens wilt gjj in onze
orde treden. Onmogeljjk. Wat zoudt gjj ia onze
orde doen Wat kan u het kloosterleven bieden?
//Rust en vrede, anders verlang ik niet," zeide
Geertruda zacht.
//Rust en vrede?//vroeg de overste.//maar beste
Geertrnda, rust en vrede moeten in het harte
wonen. Wanneer gjj echter met een hart vol haat
en driften in het klooster komt, zoo zult gij ook
hier evenmin eene rust vinden, die gij in de we
reld tevergeefs zoekt.
Het klooster kan geen plaats bieden aan hen,
die niets ten offer willen brengen, geen boete,
noch vergeving willen. Oofc tusschen de klooster
muren vliedm de kwade gedachten en begeerten
niet, voor velen is de strijd hier zwaarder dan
buiten. Slechts bjj, die met een onderworpen),
offervaardig hart komt, het nederige, de ontbering,
den strjj l en den arbeid niet ontziet, vindt, hier
rust en vrede. En dat, Geertrnda, bezit gij nog
niet. Gjj zoudt bjj ons hoogst ongelukkig zjjn,
want de regelen der orde eischen vergeving met
zjjne vjjanden op de eerste plaats. Gij echter met
uw trotsch, hoogmoedig hart moet eerst berouw
gevoelen over uwe begane fouten voor gjj boete
kunt komen doen, gjj moet eerst leeren vergeven,
opiat gjj voor uwe vjjanden kunt bidden. Ik
moet u de opname in het klooster weigereD, arm
kind, want het is mjjn plicht. Ga opnieuw de
wereld in Geertruda, en bilt veel, neem uwe toe
vlucht tot onze liefhebbende moeder Maria en
stellingen bg het volk ingang te doen
vinden.
Iudieu er sprake is van beleedigeD, dan
geschiedt dit door hen, die gebroken hebben
met alle eer en deugd, die huune gaven en
krachten hebban gesteld in den dienst van
het kwade, die niet ophouden te lasteren
en te liegen en die geen middel te slecht
achten om hunne schaudelijke voornemens
te volbrengen.
Juist zij ziju eeae beleeliging voor de
maitschappjj, Dat hunne woorden kannen
doordringen tot het onnadenkende volk,
't welk zich zoo gemakkeljjk laat mede
slepen, wanneer men het vleit en het prik
kelt, dat feit reeds achten wg eene belee-
diging voor de tegenwoordige samenleving.
Het is eene bel/eiigiog tegen de pogingen,
die aangewend worden om de levensom
standigheden van den arbeider te verbete
ren tegen het vele, dat thans allerwege
wordt verricht om de werkeloosheid en de
daaruit voortvloeiende armoade tebestrjjden,
tegen de maatregelen van werkgevers om
hunne arbeiders te beschermen voor den
kwaden dag of voor ongevaUen, welke hun
onder het werk kunnen overkomen, tegen
het onderwjjs, dat gratis aan de kinderen
der werklieden gegeven wordt om ze later
met meer tuccès in de maatschappij te
kunnen doen optreden en tegen zoo 'ele
andere instellingen en maatregelen, die uit-
sluilend in het belang van den werkman
zjjn tot stand gebracht.
Om zich beleedigd te kunnen gevoelen,
moet men eerst een hooger staudpnnt heb
ben ingenomen dan dat, waarop zich de
sociaal-democraten hebben geplaatst. Zjj be
vinden zich bjj voorkeur, ja uitsluitend, op
het veld der verdachtmaking en van den
laster. G> eo hooger beginsel dan dat vaa
eerzucht en begeerigheid leidt huu woorden
en handelingen. L-efst in de troebele ge
deelten van de maatschappelijke wateren
bewegen zjj zich en waar gelegeuheid wordt
aangeboden om tot verzet en onlusten aan
te sporen, daar zoeken zij hnn arbeidsterrein.
Hebben dezulken recht om van belee
digiug te spreken? Is het geen verre
gaande brutaliteit, wanneer de verdervers
van de samenleving het doen voorkomen,
alsof zij eigenljjk slechts als de vrienden
van deu werkman beschouwd behooren te
worden en de anderen als de vjjanden van
den arbeider
Het ware te wenschen, dat bg de groote
daD, wanneer uwe ge»oelens onderworpen en ver
geving» geziud zjjdan zijt gij oqs van harte
welkom.//
Eene duizeling overviel Geertruda toen de
kloosterpoort achter haar werd gesloten. Zij bad
wel luide kunnon weenen en de overste van hard
vochtigheid en onrechtvaardigheid willen beschul
digen en toch moest haar hart bekennen, dat
zjj gelijk bad. Zjj had zicli zoo zeker geloofd, zij
verkeerde zoo in het volle bewustzjjn van hsar
deugd en billijkheid, zjj had anderen zoo zeer haar
wrekende hand doen gevoelen en waaneer een
weldadigen adem vaa berouw in hsar hart daalde,
liet zjj deze er steeds even koud uit heen gaan.
Zjj had gemeend, dut God een bizonder welge
vallen in haar had, nu zjj het nederige kleed der
E/anciscaner-orde wilde aantrekken. Die eenvou
dige zuster overste had het geheele gebouw van
haar trots ineengestort en hulpeloos stond Geer
truda nu alleen ia de wereld.
De avond viel en nog steeds bevond Geertrnda
zich bniten in de groenende velden. Zjj dacht er
in het geheel niet aan om voor den nacht een
onderkomen te zoeken. Besluiteloos liep zjj voort
maar naast haar ging onzicht isar de verzoeking
en Geertruda vernam duideljjk de stem: //Wat
hebt gij nog van het leven en de wereld te ver
wachten Overal zult gij worden uitgestooten.
Niemand zal meer iets van u willen weten.
Wat zal uwe zuster zeggen, wanneer gjj den vrede
bjj haar komt storeu Wat wilt gij tegen uw zwa
ger zeggen ter uwer rechtvaardiging Niets biedt
het leven u meer aan. Schudt het van u af. Is de
dood niet eene weldaad Een sprong in het water
en gjj zijt bjj uwe ouders en bij uw broeder. Daar
is rust, alleen het graf schenkt vrede, niet het
klooster, de dood is eene ware verlossing."
Deze woorden fluisterde haar de satan ia en
Geertruda luisterde er naar, zjjne influisteringen
menigte het onderscheidingsvermogen beter
was ontwikkeld. Weldra zonden dan die
volksleiders van onze dagen geen gehoor
meer vinden. Men zon dan de eigen lg'ke
beweegredenen gaan ontdekken,waardoor de
sociaal-democratische woordvoerders wor
den geleid.
Nu dit niet zoo is, nu vele werklieden
zich zoo gemakkslgk om den tain laten
leiden en zich door het zoet gefluit van den
bedriegelgkeD vogelaar laten vangen, nu is
het volgens ons de plicht der beter gezinden
om den werkman te watrschnwen voor die
valsche vrienden, en tevens om de macht
dier volksleiders te verbreken.
Al kan de overheil niet a'.tgd straffend
tegen die opmiers optreden, omdat zg ge
woonlijk wel zorgen niet onder een der
artikelen van de Strafwet te vallen, toch
is in de gegeven omstandigheden wel een
middel aanwezig om den invloed dier volks
leiders althans niet te vermeerderen.
Dat middel achten wjj gelegen in het
uitstellen van de groote kiesrechtnitbrai-
ding, die de Regeeriog wenecht. Het is niet
slechts mogelgk, maar ontwijfelbaar zeker,
dat door invoering van het algemeen stem
recht de invloed van die volksleiders toe
neemt en als gevolg daarvan zullen zjj ook
invloed erlangen op de Wetgevende Macht.
Wat moet er van ons va Ierland wordeD,
indien zulke persooen, die alle eer eu deugd
met voeten tirappen, in de Staten-Generaal
hnn stellingen verkondigen en weldra ook
gaan toepassen op de staatsinrichting en
wetgeving? Het ergste staat dan te vreezen.
In de plaats van de vrgheid komt daa
verdrukking en dwang. De godsdienstzin
bg het volk zal verslappen en plaats ma
ken voor onverschilligheid en vgandschap
omtrent de heiligste zaken, en ten slotte
zal geheele regeeriagloosheid de kroon zetten
op het werk van die zoogenaamde volks
leiders.
Zal de tegenwoordige Staten-Generaal de
treurige eer willen genieten daaraan te
hebben medegewerkt Op dit oogenblik kan
de Vertegenwoordiging nog besluiten om
den grooten stap op den weg naar de zege
praal der sociaal-democratie n:et te doen.
Het is nog niet te laat om terug te treden
en een krachtige dam tegen den socialis-
tischen stroom te laten bestaan.
Mocht zjj zoo verstandig wezen, en zich
niet laten beheerschen door het geroep van
de enkelen, die het algemeen stemrecht
streel len haar,zjj liet zich door den satan meeslepen
zij geloofde hem en langzamerhand scheen het
haar duideljjk te worden, dat voor haar niets
andera o.erbleef, dan een Bprong in het water.
De door God gevloekten zielenmoordenaar, de
satan, had weder door zjjne boosaardige voorspie
gelingen een arm menschenkind in zjjne strikken
gelokt.
Maar Geertruda's leven was, buiten baar wraak
zucht, rein en kuisch gebleven en Gods genade
zou baar behoeden voor zulk een vreesslijken stap.
Geertruda keek schuw rond zich. Waar was
zjj Wat waren dat voor ontzettende gedachten,
die haar hoofd en hart vervulden?
Juist begon eene klok te luiden, de plechtige,
zware slagen weerklonken in haar oor. Een dorp
was ongetwjjfeld niet ver meer af, men luidde den
Angelus. Ook in haar binnenste klonk hevig eene
stem, zelf niet wetende wat zjj d ed, viel zjj op de
knieën, midden in het veil en bad den Angelus
mede. vBid voor ons, arme zondaars, nu eu in
het uur van oazen dood. Amen.// Zoo bad zjj.
Zjj bedekte haar gelaat met beide handen. Welk
een hoon moest dit gebed van haar niet voor
de Moeder Gods zjjn, zjj, die nog zoo even vrij
willig den dood had gezocht. De tonen van het
liefelijk angelusklokje waren reeds lang verstor
ven en nog altjjd bleef Geertrnda geknield op
het eenzame laad zitten. Nu gingen haar de oogen
open. Zoover was zjj dus gekomen, dat zjj zelfs
voor geen zelfmoord meer terugdeinsde, Haar
hoogmoed en trots, haar onverzoenlijkheid en
hardnekkigheid hadden haar zoover gtbracht en
nog zon zjj meenen geen zonde hiermede te ba-
drjjven. Hoe groot, hoe ontzettend hadden deze
hartstochten haar verblind? Wat was van haar
geworden? Kon zjj zoo voort bljjven leven?
{Wordt vervolgd.)
